აპოკალიფსისი > ანტიქრისტე
მღვდელი ანდრია გორბუნოვი
მხეცის საიდუმლო
აპოკალიფსისის წინასწარმეტყველების გახსნის მცდელობა
დღეს მიმდინარე გლობალიზაციის პროცესმა მრავალი დაარწმუნა - ეს სხვა არაფერია თუ არა მსოფლიოს მომზადება ანტიქრისტეს მისაღებად.
"გლობალიზაციის დღევანდელი პროცესი, - აღნიშნავს ოდესისა და იზმაილის მიტროპოლიტი აგათანგელოზი, - უეჭველად, ანტიქრისტეს გამეფებამდე და სამყაროს აღსასრულამდე მიგვიყვანს... ეს პროცესი არის "უსჯულოების საიდუმლოს" რეალიზაცია... უდიდესი შეცდომაა მტკიცება, თითქოსდა გარეგანი ნიშნების, სიმბოლოებისა და ქცევის წესების მიღება, რომელსაც ახალი დროება გვთავაზობს, არ არის საშიში და ვერავითარ ზიანს ვერ მოგვაყენებს. მაშინ, როდესაც ისინი შექმნილია ეშმაკის შთაგონებით, იმისთვის, რათა, მათი მეშვეობით "აცდუნონ, თუკი შესძლეს, თვითონ რჩეულნიც" (მათე 24:24).
გლობალიზაციის მიერ შემოთავაზებული ცხოვრების წესი და სიმბოლიკა მხოლოდ მაშინ იქნება უვნებელი, როდესაც მას სრულიად უარვყოფთ, ან, დაუფიქრებელი მიღების შემდეგ, იმწამსვე იქნება უარყოფილი. ამჯერად მიმდინარეობს მსოფლიო კომპიუტერიზაცია, უსწრაფესად ვითარდება ინტერნეტის - ამ ელექტრონული ობობას გლობალური "მსოფლიო ქსელი". იქმნება უმძლავრესი ბიოტექნოლოგიები, რომლებითაც შესაძლებელი გახდება ადამიანის ფსიქიკის მართვა და ადამიანთა უზარმაზარი მასების ცნობიერებით მანიპულირება. მთელს მსოფლიოში შემოდის მოსახლეობის ციფრული აღრიცხვა საიდენტიფიკაციო კოდების მინიჭების გზით. ამ სისტემაში იქმნება შესაძლებლობა გააკონტროლონ და მართონ თითოეული ადამიანი" (Доклад Высокопреосвященнейшего Агафангела, Митрополита Одесского и Измаильского, на Всемирном Русском Народном Соборе, посвященном теме «Россия и православный мир». Москва, 3-4 февраля 2004 г. // «Первый и Последний». 2004, № 3 (19)).
სადღეისოდ უკვე იკვეთება გარკვეული ესქატოლოგიური ნიშნები...
თანამედროვე ცხოვრება თითოეული ჩვენგანისგან ითხოვს მიმდინარე მოვლენებისადმი განსაკუთრებულ ყურადღებას, სულიერ სიფხიზლეს, რათა დავიცვათ თავი სიყალბისგან და სიცრუე სიმართლედ არ შევრაცხოთ რაც, თავის მხრივ, საჭიროა მცდარი ნაბიჯებისა და სულის წარმწყმედელი გადაწყვეტილებებისგან თავდასაცავად.
ამიტომაც, დღეს უკვე აუცილებელია გავაძლიეროთ ჩვენი ყურადღება წმიდა მოციქულ იოანეს გამოცხადების წინასწარმეტყველებებისადმი (აპოკალიფსისი). ეს ახალაღთქმისეული წიგნი საიდუმლო სიმბოლოებითა და ნიშნებით გამოხატავს მთელს მსოფლიო ისტორიას, როგორც უდიდეს ტრაგედიას. აპოკალიფსისი იხსნება ისტორიის მსვლელობაში, და ჯერაც კიდევ გაიხსნება ვიდრე დადგება საშინელი სამსჯავრო.
დიახ, აპოკალიფსისი - ეს არის უსაიდუმლესი წიგნი, იმდენად დაფარული, რომ ქრისტეს ეკლესიის წმიდა მამათაგან ყველა როდი ბედავდა მის განმარტებას, რადგან ძალიან ძნელია სულ მცირედი სწორი განმარტების მოცემაც კი იმ წინასწარმეტყველებისა, რომლებიც შორეულ მომავალში უნდა აღსრულდნენ.
აპოკალიფსისის განმარტებისას წმიდა მამები ყოველთვის აღნიშნავდნენ, რომ ამ სიმბოლოების სრული გახსნა შესაძლებელი გახდება მაშინ, როდესაც დაიწყება იმ მოვლენათა აღსრულება, რომლებზეც ლაპარაკია აპოკალიფსისში. საიდუმლოს ბეჭედი, ანუ წინასწარმეტყველებათა გაშიფრვა, ბოლო ჟამს საბოლოოდ მოიხსნება. თვით დრო და ისტორიული მოვლენები გახსნიან ამ წინასწარმეტყველებებს, მაგრამ გაეხსნებათ მხოლოდ იმათ, ვინც არა მარტო წაიკითხავს ამ ბოლოჟამინდელ მოვლენებს, არამედ ჩაუფიქრდება, შეისწავლის, დააკვირდება, გულისხმაყოფს და ამ ისტორიულ მოვლენებს: ომებს, სახელმწიფოებსა და მათ მმართველებს, შეადარებს ყოველივე იმასთან რაც აპოკალიფსისშია ნათქვამი.
აპოკალიფსისში ნათქვამია: "ნეტარია, ვინც კითხულობს და ისმენს ამ წინასწარმეტყველების სიტყვებს და იმარხავს მასში დაწერილს, რადგანაც ახლოა ჟამი" (გამოცხ. 1:3). და ჭეშმარიტია ის რაც დაიწერა, რადგან წმიდა წერილის სიტყვა - სულიწმიდის სიტყვაა. მაგრამ რაში მდგომარეობს ეს ნეტარება? ის, ვინც წაიკითხავს აპოკალიფსისს სამყაროს აღსასრულის წინ, ჭეშმარიტად ნეტარი აღმოჩნდება, რადგან გაიგებს ყოველივეს რაც მოხდება მის დროს. ხოლო რაკიღა გაიგებს, დაიწყებს მომზადებას. როდესაც წაიკითხავს, დაინახავს მის თანამედროვე იმ მოვლენებს, რომელიც აღწერილია აპოკალიფსისში".
აპოკალიფსისის შესრულება უკვე დაწყებულია, მაგრამ, სამწუხაროდ, ყველა როდი ხედავს ამას. მიუხედავად იმისა, რომ მოციქულმა მოგვცა მომავალი მოვლენების დეტალური აღწერა, მრავალი მაინც უგულისხმო რჩება. შესაძლებელიაო, ამბობდა მხცოვანი პაისი, ჩვენ მოგვიწიოს მრავალი იმ ამბის გადატანამ, რომელიც აღწერილია აპოკალიფსისში. აპოსტასია უკვე დადგა... მხოლოდ "წარწყმედის ძის" (2 თესალონიკ. 2:3) შემოსვლაღა დარჩა... რაღა დღევანდელი გაზეთები წაგიკითხავს და რაღა აპოკალიფსისი, იმდენად ნათლად არის ყველაფერი აღწერილი".
მაგალითისთვის მას მოჰყავდა "ვარსკვლავი აფსინთი", რომელმაც, როდესაც ჩამოვარდა, "წყლის მესამედი აფსინთად აქცია" და "...ურიცხვი ხალხი ამოწყდა წყალთაგან, რადგანაც მწარენი გახდნენ" (გამოცხ. 8:10, 11). ეს წინასწარმეტყველება, მცხოვანის აზრით, უკვე აღსრულდა ჩერნობილის ტრაგედიით 1986 წელს (აფსინთი, უკრ. "полынь" რუსულად არის "чернобыльник"), ამიტომაცო, ბრძანებდა ის, "ღრმად სცდებიან ისინი, ვინც ელოდებიან ციდან ვარსკვლავის ჩამოვარდნას და ვერაფრით ვერ გებულობენ, რომ ეს უკვე აღსრულდა" («Отче, помоги!» Наш современник афонский старец Паисий. – Сост. О. Казаков. СПб., 2002. С. 94).
იგივე ითქმის აპოკალიფსისის სხვა სიმბოლოებზეც. ჩვენს დღევანდელობაშიც შეგვიძლია დავინახოთ მრავალ სხვა წინასწარმეტყველებათა აღსრულება, რომელიც სამყაროს უკანასკნელ ჟამთან არის დაკავშირებული. ასეთი წინასწარმეტყველებანი უხვად არის წმიდა წერილში და არა მარტო აპოკალიფსისში, არამედ დანიელისა და ეზრას წინასწარმეტყველებებში. ყველა ეს წინასწარმეტყველება ავსებს ერთურთს. მათი სრული გახსნა, როგორც ჩანს, ისტორიული სინამდვილიდან გამომდინარე, წილად ხვდა სწორედ ჩვენს დროებას.
ამიტომაც, აპოკალიფსისის განმარტების ამ გამოცდილებაში ავტორი ამბობს იმის შესახებ, რაც წარმოაჩინა ჩვენმა დროებამ, რაც ხდება ჩვენს თვალწინ. თუმცა, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ შეგნებული აქვს რა თავისი უძლურება და უღირსება, ავტორი არავის აიძულებს აბსოლუტურ ჭეშმარიტებად იქნას მიღებული მისი განმარტება. აღიარებს რა თავისი ნაშრომის არასრულყოფილებას ავტორი ითხოვს, როგორც ითხოვდნენ ადრე: "უკეთუ ვინმემ რაიმე ცდომილება აღმოაჩინოს ამ თხზულებაში, მოწყალე მექმენით, ძმანო, და ნუ განსჯით ჩემი გონების უძლურებასა და უღირსებას, და უკუეთუ გქონდეთ მეტი მადლი და წყალობა ღვთისა, ჩემს მიერ დაშვებული შეცდომები თქვენ შეასწორეთ". და კვლავ: "უკეთუ სადმე იპოვო ცდომილება, სიყვარულით გვედრებთ, გულითადად გაასწორე".
ნეტარი ავგუსტინე "სამების შესახებ" თავისი ტრაქტატის ბოლოში წერდა: "უფალო, ერთო ღმერთო, წმიდაო სამებაო, ის რაც მე ვთქვი ამ წიგნში სწორად და შენებურად, დე მიღებულ იქნეს, როგორც შენი; ხოლო თუ რამე ვთქვი ჩემგან და არასწორად, შენც მომიტევე უფალო და მათაც მომიტევონ ვინც შენია". ასეთი ლოცვით მიმართავს წინამდებარე წიგნის "მხეცის რიცხვი" ავტორიც ჩვენს მაცხოვარსა და მკითხველს.
აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ თვით გამოთქმა "მხეცის საიდუმლო", რომელიც წიგნის სათაურად არის არჩეული, აღებულია აპოკალიფსისის ტექსტიდან: "მაშინ ანგელოზმა მითხრა: -ბრძანებს იდუმალთმხილველი, - რად გიკვირს? მე გეტყვი საიდუმლოს ქალისას და მისი მტვირთველი მხეცისას, რომელსაც აქვს შვიდი თავი და ათი რქა" (გამოცხ. 17:7).
თავი I
1. სიმხეცე
"დავდექი ქვიშაზე ზღვისა და ვიხილე მხეცი, ზღვიდან ამომავალი, ათრქიანი და შვიდთავიანი: და მის რქებზე - ათი გვირგვინი, თავებზე კი -გმობის სახელნი... და თაყვანი სცა მას დედამიწის ყოველმა მკვიდრმა, რომელთა სახელებიც, ქვეყნიერების დასაბამიდან, ჩაწერილი არ არის სიცოცხლის წიგნში კრავისა, რომელიც დაკლულ იქნა. ვისაც ყური აქვს, ისმინოს" (გამოცხ. 13:1, 8, 9).
2. სამი მხეცი
აპოკალიფსისი ძირითადი უარყოფითი სახე არის "მხეცი. როგორ უნდა გავიგოთ ეს საიდუმლო სიმბოლო? წმიდა მამათა და აპოკალიფსისის სხვა მკვლევართა თხზულებებში შესაძლებელია ვპოვოთ მისი სხვადასხვაგვარი განმარტება (იხ. მაგალითად: Сборник статей по истолковательному и назидательному чтению Апокалипсиса / Сост. М. Барсов. М., 1994).
აპოკალიფსისის მხეცი, ეს არის:
1. სატანა;2. ანტიქრისტე;3. ცრუწინასწარმეტყველი;4. წარმართობა, კერპთაყვანისმცემლობა;5. ანტიქრისტეანული სახელმწიფო, სამყაროს აღსასრულის წინ აღმდგარი რომის იმპერია, ანტიქრისტეს მსოფლიო მეუფება (მხეცის მეუფება).6. თვით ანტიქრისტეანული ხელმწიფების სისტემა, ანტიქრისტეანობა;7. ღმრთისგან განმდგარ ადამიანთა საზოგადოება;8. ადამიანთა სულიერი გამხეცება, მათი სიმხეცე, გაპირუტყვება.
აპოკალიფსისის ერთი და იგივე სიმბოლოს მრავალგვარ განმარტებაში უცნაური არაფერია. ასე, მაგალითად, თანამედროვეობის ცნობილი სასულიერო მწერლის, მღვდელმონაზონ სერაფიმეს (როუზის) († 1982) აზრით, "არსებობს აპოკალიფსისის განმარტების მრავალი განსხვავებული საფეხური, ამიტომაც მისი უკვე არსებული, ადრინდელი განმარტებებიც შესაძლოა სრულიად მართებულნი იყონ", რადგან "რეალობაში სიმბოლოთა ერთმნიშვნელოვანი შესატყვისობა არ არსებობს" (Иером. Серафим (Роуз). Знамения времен. Тайны книги Апокалипсис. М., 2000. С. 58-59).
სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, წინასწარმეტყველებას შესაძლოა გააჩნდეს არა მხოლოდ ერთი აღსრულება - უკვე აღსრულებულ, ნაწინასწარმეტყველევ მოვლენას შესაძლოა გააჩნდეს გაგრძელება და ისტორიის ახალ ეტაპზე ახლებურად გაიხსნას . აპოკალიფსისის ერთი და იგივე სიმბოლოები ხშირად მრავალაზრობრივ პლანში იკითხება. გამოცხადების განმარტებისას ეს უნდა გვახსოვდეს.
მნიშვნელოვანია, აგრეთვე, გვახსოვდეს, რომ გამოცხადებაში ლაპარაკია სამ სხვადასხვა მხეცზე, ესენია: "მხეცი, ზღვიდან ამომავალი" (13:1),"მხეცი, მიწიდან ამომავალი" (13:11) და "მხეცი უფსკრულიდან" (17:8). მოვიტანოთ ამ სიმბოლოთა ზოგიერთი განმარტება. აპოკალიფსისის მკვლევარი ნ. ვინოგრადოვი თავის წიგნში, "О конечных судьбах мира и человека" რომელიც გამოიცა 1878 წელს, წერდა, რომ მხეცში, რომელიცამოდის ზღვიდან, "არცთუ იშვიათად კომენტატორები ხედავენ ანტიქრისტეს პიროვნებას", არადა "ტექსტის შინაარსთან უფრო ახლოსაა ის მოსაზრება, რომ ეს არის საზოგადოდ ყველა ღმრთის მოწინააღმდეგე ძალთა ერთობლიობა, ანტიქრისტეანული ძალები" (Виноградов Н. О конечных судьбах мира и человека. Антихристианство и Антихрист. – В кн.: О последних временах / Сост. прот. В. Свешников. М., 1996. С. 81).
"ზოგიერთს "ზღვიდან ამომავალი მხეცად" მიაჩნდა ღვთისმბრძოლი სახელმწიფო, როგორიც იყო პირველდაწყებითი ქრისტეანობისთვის რომის იმპერია, ხოლო ბოლო ჟამს იქნება ანტიქრისტეს მსოფლიო მეუფება" (არქიეპისკოპოსი ამბერკი. Архиеп. Аверкий (Таушев), иером. Серафим (Роуз). Апокалипсис в учении древнего Христианства / Пер. с англ. М., 2001. С. 161).
"შემდეგ იდუმალთმხილველი აღწერს მხეცს, ამომავალს მიწიდან, რომელსაც მოგვიანებით უწოდებენ ცრუწინასწარმეტყველს. "მიწა" აქ წარმოადგენს ცრუწინასწარმეტყველის არასულიერ სწავლებას; ის მთლიანად გაჟღენთილი იქნება მატერიალიზმითა და ხორციელი ტკბობით... მე-13 თავის ორი მხეცი წარმოადგენენ ქრისტეანობის მოძულებთა სრულ ერთობლიობას. "მხეცი ამომავალი ზღვიდან" - ეს არის ღვთისმბრძოლი, სამოქალაქო ხელისუფლების სიმბოლო, ხოლო "მხეცი, ამომავალი მიწიდან" - ყოველ ცრუწინასწარმეტყველთა, ასევე გარყვნილ და დაცემულ საეკლესიო ხელისუფალთა ერთობლიობის სიმბოლოა" (ეპისკოპოსი ალექსანდრე (მილეანტი) (Еп. Александр (Милеант). Апокалипсис. Руководство к изучению Откровения апостола Иоанна Богослова. СПб., 2000. С. 37-39, 42).
"მხეცი, ამომავალი ზღვიდან და უფსკრულიდან" - არის ანტიქრისტეანობა და ანტიქრისტე... აპოკალიფსურ მხეცს, რომელიც იწოდება მერვედ და საკუთრივ გულისხმობს ღმრთისა და ღვთითდაცული სოციალური წყობის დაუძინებელ მტრობას, ახლო კავშირი აქვს ზღვიდან ამომავალ აპოკალიფსურ მხეცთან. ის აღმოცენდება და აღზევდება იმ ვითარებებსა და პირობებში, რომელსაც ეს ალეგორიული მხეცი განასახიერებს. სწორედ ამიტომაც არის რომ იდუმალთმხილველი ზღვიდან ამომავალი მხეცზე ლაპარაკს ამთავრებს სიტყვებით, რომელსაც უშუალოდ კავშირი აქვს ქრისტეს უკანასკნელ მტერთან - ანტიქრისტესთან (გამოცხ. 13:5).
მიუხედავად ამისა, მხეცი, რომელიც "მერვედ" იწოდება, უნდა განვასხვაოთ იმ მხეცისგან, რომელიც ამოდის ზღვიდან. ეს მხეცი არ არის ზღვიდან, არამედ უფსკრულიდან, მას უშუალო კავშირი აქვს უფსრულთან, ანუ წარწყმედის დემონურ ძალთა საიდუმლოებებთან (გამოცხ. 17:8; 11:7; 9:11). ის არის წითელი მხეცი (გამოცხ. 17:3), რომელიც წითელია სისხლისა და ქრისტეანთა დევნისადმი მისი მიდრეკილების გამო. მგმობარი სახელები, მხეცის თავზე, ფარავს მთელს მის სხეულს, ნიშნად იმისა, რომ ღმრთისმოძულეობას მთლიანად შეუპყრია მისი არსება, რასაც გამოავლენს კიდეც სრულიად. ის გამოვა ზღვიდან ამომავალი მხეცის 7 თავიდან (ანუ მეფიდან), - ეს ნიშნავს, რომ ის თავის თავში განახორციელებს მრავალი საუკუნის განმავლობაში დაგროვილ ყოველგვარ ბოროტებას, ცოდვასა და ღმრთისმბრძლობას.
ანტიქრისტეანული, უსჯულო ყოფიერების განვითარებასთან ერთად, ანტიქრისტეს მიწიერი გარემოცვა უახლოვდება მის უფსკრულისეული წარმოშობის გარემოცვას - ანუ, ჯოჯოხეთს და წარწყმედას. სატანის წარმწყმედელ ძალასთან მჭიდრო კავშირში მყოფი და თავისი, "მერვე" თავისთვის (მეფისთვის) დამახასიათებელი ნიშნებით, მხეცი, იოანეს გამოცხადებაში, სატანის განხორციელება კი არ არის, არამედ ცალკე პიროვნება, ადამიანი, რომელიც განახორციელებს ანტიქრისტეანულ იდეებს" (Сборник статей по истолковательному и назидательному чтению Апокалипсиса. С. 326; Виноградов Н. О конечных судьбах мира и человека. Антихристианство и Антихрист. С. 84).
აპოკალიფსისის სამი მხეცის ზემოთმოტანილი და მთელი რიგი სხვა განმარტებების საფუძველზე შესაძლებელია გავაკეთოთ სამი განსაზღვრება:
"მხეცი, ამომავალი ზღვიდან" (იგივე - "პირველი მხეცი") - ეს არის ანტიქრისტეანობა, ანტიქრისტეანული ხელისუფლების სისტემა, რომელიც განსაკუთრებული ძალით გამოვლინდება ანტიქრისტესეული მსოფლიო სახელმწიფოს მშენებლობისას;
"მხეცი, ამომავალი მიწიდან" (იგივე - "სხვა მხეცი" და "ცრუწინასწარმეტყველი") - ეს არის "მასების" დამუშავების იდეოლოგიური სისტემა, რომელსაც ნერგავს ანტიქრისტეანობა და მით ამზადებს პირობებს ანტიქრისტეს გამეფებისთვის.
"მხეცი, ამომავალი უფსკრულიდან" (იგივე - "მერვე მხეცი") - ეს უკვე არის თვით ანტიქრისტე, როგორც კერძო პირი, - "ცოდვის კაცი" და "ძე წარწყმედისა".
ამ განსაზღვრებებს თუ შევაჯერებთ თანამედროვე სინამდვილესთან, მივიღებთ შემდეგ სურათს:
"მხეცი, ამომავალი ზღვიდან" - არის საიდუმლო მსოფლიო მთავრობა და "ახალი მსოფლიო წესრიგის" სისტემა, რომლის აღმშენებლობითაც არიან დაკავებულნი მასონები და სიონისტები, და რომელიც, სინამდვილეში, ჩვენს თვალწინ იშლება და იპყრობს მთელ მსოფლიოს - თითქოსდა "ამოდის ზღვიდან" - ქაოსიდან და ანარქიიდან (უხელისუფლებობიდან), რომელიც მსოფლიოში რევოლუციის მიერ გაუქმებული მონარქიის შედეგად დამკვიდრდა და მზაკვრულად დემოკრატიად* იწოდება.
"მხეცი, ამომავალი მიწიდან" ("ცრუწინასწარმეტყველი") - ეს არის ბეჭდვით და ელექტრონული მასობრივ (ცრუ) საინფორმაციო საშუალებათა, ფსევდო ხელოვნებისა (კინო, ვიდეო, უარყოფითი ლიტერატურა და ა. შ.) და მასობრივი ცნობიერების მართვის სხვა საშუალებები, რომელთა დახმარებითაც ინერგება ანტიქრისტიანული მორალი და "ახალი მსოფლიო წესრიგისა" და მსოფლიო მთავრობის იდეოლოგია.
"მხეცი ამომავალი უფსკრულიდან" - არის მომავალი ანტიქრისტე, მსოფლიოს პრეზიდენტი, მსოფლიო მთავრობის მომავალი მეთაური და "ახალი მსოფლიო წესრიგის" ლიდერი. მსოფლიო მთავრობის არსებობაში დაეჭვება ნამდვილად უგუნურებაა!
ამ ელემენტარული ჭეშმარიტების მრავალი და ეჭვმიუტანელი მტკიცებულებები არსებობს. აი, მაგალითად, როგორი მასალები შეიძლება ვნახოთ უცხოურ პრესაში, მსოფლიო მთავრობის ერთ ერთი მთავარი ორგანოს, ბილდერბერგის კლუბის, მორიგი, ყოველწლიური სხდომის შესახებ. 2003 წლის 16 მაისს ინტერნეტ-საიტზე WorldNetDaily.com გამოქვეყნდა ჯოზეფ ფარის სტატია სათაურით: "მსოფლიო მთავრობა უკვე მოქმედებს". ავტორმა გააკეთა დასკვნა, რომ ნამდვილად არსებობს დიდი ძალაუფლების მქონე ადამიანთა ვიწრო წრე, რომლებიც საიდუმლოდ ამუშავებენ "ახალი მსოფლიო წესრიგის" გეგმას, მართავენ "ჩრდილოვან მთავრობას", რომელიც ბილდერბერგის კლუბის წევრებისგან შედგება.
მან ასევე აღნიშნა, რომ "პრესის დუმილი კიდევ ერთხელ ადასტურებს, თუ რამდენად სერიოზული და დიდი ზეგავლენის მქონენი არიან ის ადამიანები, რომლებიც ყოველწლიურად იკრიბებიან ბილდერბერგის კლუბის შეხვედრებზე... დუმან მასობრივი საინფორმაციო საშუალებები, დუმან თვით ბილდერბერგის შეთქმულების მონაწილენი, ხოლო ადამიანებმა ხვალ შესაძლოა გაიღვიძონ და გაკვირვებულებმა აღმოაჩინონ, რომ ისინი ცხოვრობენ ახალ, ვიღაცეების მიერ ორგანიზებულ, სხვა სამყაროში".
ბილდერბერგის კლუბის შეხვედრებთან დაკავშირებულ მცირე შენიშვნაში, რომელიც გამოქვეყნდა ბი-ბი-სი-ს (BBC) საიტზე 15 მაისს, კორესპონდენტი ემა ჯეინ კერბიმ ხსენებულ შეკრებას "ბილდერბერგელ ბრძენკაცთა" შეკრება და "მსოფლიოს მბრძანებელთა საიდუმლო, კულისებსმიღმა მოლაპარაკებები" უწოდა და ასევე აღნიშნა, რომ ყოველთვის როდია შესაძლებელი გაიგო ან ივარაუდო, თუ რაზე მსჯელობენ ბილდერბერგის "კონფერენციებზე", რომლებიც ყოველთვის "იდუმალების სქელი ფარდითაა" დაფარული" (Агентство «НАМАКОН». «Империя лжи. За фасадом государственного терроризма» // «Завтра». 2003, № 39).
"მოცემული მომენტისთვის, - მიაჩნია სააგენტო "ნამაკონს", - შემკავებელი ფაქტორის არარსებობის გამო, როგორიც იყო საბჭოთა კავშირისა და სოციალისტური ბანაკის პოლიტიკური და სამხედრო პოტენციალი, მსოფლიო არენაზე, ჩრდილიდან თანდათანობით გამოდის (როგორც მხეცი ამოდის ზღვიდან - ავტ.) მმართველობის მონოპოლიური, ზესახელმწიფოებრივი სისტემა. მისი მეტასტაზები მყარად არის გამჯდარი სუვერენულ სახელმწიფოთა მმართველ წრეებში, გეგმაზომიერად ცვლის ეროვნულობაზე ორიენტირებული ხელისუფლების არსს და მის სანაცვლოდ ნერგავს გარეგნული ადმინისტრაციებისადმი მორჩილ მმართველობას; და მიუხედავად იმისა, რომ ობივატელის თვალში ჯერ კიდევ გამოდიან, როგორც "სუვერენული" სახელმწიფოების "დემოკრატიულად" არჩეული "დემოკრატიული" სტრუქტურების სახელით, საქმით, ფინანსურ დავალიანებათა მექანიზმების მეშვეობით სულ უფრო და უფრო ექცევიან არალეგიტიმურ ორგანიზაციათა ზეგავლენის ქვეშ და ატარებენ მათთვის ხელსაყრელ საშინაო და საგარეო პოლიტიკას".
"ზღვა", საიდანაც პირველი მხეცი ამოდის, - როგორც უკვე ვთქვით, არის, ქაოსი, ანარქია, "სახალხო მასების" ზღვა (შეად. გამოცხ. 17:15), რომლებსაც, დარწმუნებულებს იმაში, რომ არსებობს "სახალხო მმართველობა", სინამდვილეში მართავენ ბოროტი ძალები.
ეს არის "წესრიგი ქაოსიდან", როგორც წერენ თავიანთ ბეჭდებზე მასონები; "ახალი მსოფლიო წესრიგი" (მხეცი) - ქაოსიდან და უმართაობიდან (ზღვიდან). "იქ, სადაც ოდესღაც იყო ღმერთი, ახლა აღარაფერია, - წერს მღვდელმონაზონი სერაფიმე (როუზი), - იქ, სადაც იყო ხელისუფლება, წესრიგი, თავდაჯერება და რწმენა, ახლა გამეფებულა ანარქია, უპრინციპობა, გაუმართლებელი ქმედებები, ეჭვი და სასოწარკვეთა" (Иером. Серафим (Роуз). Человек против Бога. М., 1995. С. 65). და აი, დღეს ჩვენ ნამდვილად მოწმენი ვხდებით იმისა, რომ ე. წ. დემოკრატია (რეალურად კი ანარქია) დეგრადირებს ტოტალიტარიზმში და ეს დეგრადაცია "საერთაშორისო ტერორიზმთან" ბრძოლის შირმას ამოფარებულა" (Н. С. Леонова «Над пропастью тоталитаризма» // «Русский Дом». 2003, № 2).
ყურადღება უნდა მივაქციოთ იმას, რომ სამი ალეგორიული მხეციდან მხოლოდ ერთი აღნიშნავს ანტიქრისტეს, სხვები კი ანტიქრისტეანულ, კერძოდ, ძალაუფლებისა და ადამიანთა იდეოლოგიური დამუშავების სისტემებს. ძალიან მნიშვნელოვანია ეს თანამედროვე მოვლენათა გასაგებად, აპოკალიფსისის წინასწარმეტყველებებთან მათ შესაჯერებლად.
ალეგორიულ მხეცების სხვადასხვაგვარი გაგება ხელს არ გვიშლის გავაერთიანოთ ისინი ერთი - სულიერი გამხეცების, გაპირუტყვების, ადამიანთა გაველურების იდეით. აპოკალიფსური "მხეცი" თავის თავში ატარებს ისეთ უარყოფით აზრს, რომელიც არა მარტო დამანგრეველია ზნეობრივი თვალსაზრისით, არამედ ონტოლოგიურადაც საწინააღმდეგოა ადამიანის ღმრთივშექმნილი ბუნებისა, ანტაგონისტურია მისი სულიერ-გონიერი ყოფიერებისა. აპოკალიფსისის სამივე "მხეცი" არის მხოლოდ ერთი და იმავე ანტიღვთაებრივი პრინციპის გამოხატულება. ღმრთისმბრძოლობისა და სულიერი გამხეცების იდეა, როდესაც თავისი განვითარების აპოგეასა და რეალიზაციას მიაღწევს, ბოლოს და ბოლოს განხორციელდება ანტიქრისტეში, რომელიც გახდება მისი მთავარი წარმომადგენელი და განმახორციელებელი.
ის, რომ მხეცების აპოკალიფსური სახეები ლაპარაკობენ ადამიანთა მხეცობაზე, არაერთხელ არის მინიშნებული პროტოპერსვიტერ სერგი ბულგაკოვის წიგნში "იოანეს აპოკალიპსისი: დოგმატური განმარტების მცდელობა" (პარიზი, 1948 წ.). ასე, მაგალითად, განმარტავს რა ზღვიდან ამომავალი მხეცის მნიშვნელობას, მამა სერგი წერს: "სატანა წუთისოფელში მოქმედებს კაცობრივი ცხოვრების მხეცური საწყისებით. მხეცის ეკლესიასთან ეს ბრძოლაა სწორედ აღწერილი აპოკალიფსისის მე-13 თავში. რა თქმა უნდა, მხეცი აქ მაინც არის კაცობრივი საწყისი, რომელიც იმყოფება მხოლოდ გამხეცების მდგომარეობაში. ადამიანის ეს გაველურება და გამხეცება, როგორც ბოროტი, ხორციელი ძალი წუთისოფლისა, ცნობილია ჯერ კიდევ ძველი აღთქმისთვის, რომელშიც ეკლესია ხედავდა სატანური, ანტიქრისტესეული დევნის წინასახეს. მის შესახება არის ლაპარაკი წინასწარმეტყველ დანიელის წიგნში (ასევე აპოკრიფებში, მაგ. ეზრას მესამე წიგნში). რადგანაც მისი მე-7 თავი წარმოადგენს გამოცხადების (აპოკალიფსისის) მე-13 თავის პირდაპირ პარალელს, რომელიც ძველაღთქმისეულ სიმბოლოებს ახალაღთქმისეულ სახეებში ასრულებს და საბოლოოდ ააშკარავებს. მხეცის ხილვა იდუმალთმხილველს წარმოუდგება "ქვიშის ზღვაზე" მდგომარეს, საიდანაც ხედავს "მხეცს, ზღვიდან ამომავალს". ეს უკანასკნელი არის უფსკრულის სინონიმი, თუმცა მოცემულ შემთხვევაში შეიძლება ხალხის მღელვარებასაც აღნიშნავდეს. ადამიანის ბუნებას, აღებულს მისი ხორციელი, მშვინვიერი ყოფიერების და ამ თვალსაზრისით, მისი მხეცური ბუნების მხრივ.
მხეცი კი, მოცემულ შემთხვევაში აღნიშნავს სახელმწიფოს, თანაც უბრალოდ წესრიგის სახელმწიფოებრივ გამოხატულებას კი არა, რომელიც მოწოდებულია შეეწიოს ადამიანს მის ცხოვრებაში (რის შესახებაც არის ნათქვამი მოციქულთან: "არ არსებობს ხელმწიფება თუ არა ღვთისგან" (რომ. 13:1), არამედ ტოტალიტარული სახელმწიფოს სახეს, რომელსაც აქვს პრეტენზია იყოს კაცობრივი ცხოვრების ერთადერთი და ამომწურავი განმსაზღვრელი საწყისი.
ასეთი სახელმწიფო, რომელიც წინდაწინვე აჭარბებს თავის მნიშვნელობას და ამასთანავე წარმოადგენს არა მარტო წარმართულ საწყისს, არამედ დემონურსაც, - არის სატანის მიწიერი ან მისი მრავალგვაროვანი სახე. ასეთი სახელმწიფო, როგორც მიწიერი, ქრისტეს სამეფოს ეწინააღმდეგება და ნებით თუ უნებლიეთ წარმოადგენს ანტიქრისტეანულ ძალას, იარაღს "ამა სოფლის თავადის" ხელში, მის სამეფოს, რომლის მეთაურები წარმოადგენენ მის "თავებს", როგორც ეს აპოკალიფსისშია ნათქვამი.
მხეც-სახელმწიფოს ბრძოლა არის აპოკალიფსისის განსაკუთრებული და სპეციალური თემა, რომელიც მხოლოდ მისთვის არის დამახასიათებელი, რომელსაც სხვაგან, ახალაღთქმისეულ გამოცხადებაში ვერ ვხვდებით. ძველ აღთქმაში ის გამოიხატება წარმართობის წინააღმდეგობაში და მის საცთურებში, რომლებიც გარს ეკრა ღვთის ერს და განუწყვეტლივ ცდილობდა მის გარყვნას. ეს დაძაბულობა თავის აპოგეას აღწევს ანტიოქოს ეპიფანეს დროს, რომელიც ასახულია წინასწარმეტყველ დანიელის აპოკალიფსისში (ეს წიგნი, თავისი არსით უფრო აპოკალიფსურია, ვიდრე წინასწარმეტყველური). აქ აღწერილია ძველაღთქმისეული ეკლესიის დაჯახება მხეცის ძალაუფლებასთან (ბალთასარი, ნაბუქოდონოსორი). მაგრამ, ცხადია, მხოლოდ ახალაღთქმისეულ გამოცხადებაში აღწევს ეს ანტაგონიზმი და ბრძოლა საბოლოო შეურიგებლობას, რაც გამოხატულია კიდევაც იოანეს გამოცხადებაში. სხვა ახალაღთქმისეულ წიგნებში, მაგალითად, წმ. მოციქულ პავლესა და წმ. მოციქულ პეტრეს ეპისტოლეებში (რომ. 1:1-7; ტიტ. 3:1; 1 ტიმ. 2:12; პეტრე 2:13-17), მოძიებულია და ნაპოვნია გარკვეული შემრიგებლობა სახელმწიფოსთან, აღიარებულია ის როგორც სამართლებრივი ინსტიტუტი, რომელიც უზრუნველყოფს წესრიგს გარე სამყაროში. სახელმწიფო აქ ემსახურება კაცობრიობას, როგორც საშუალება და არ წარმოადგენს თვითმიზანს, რადგან ქრისტეანობა ემორჩილება მხოლოდ ზნეობრიობის უმაღლეს ნორმებს. სწორედ ამ თვალსაზრისით არის ნათქვამი, რომ "არ არის ხელისუფლება თუ არა ღმრთისგან". ეს არის აღიარება იმ უფლებისა გქონდეს ნორმალური დამოკიდებულება ყოველგვარი ხელისუფლებისადმი, იქნება ეს ქრისტეანული თუ წარმართული, რადგან მას სამართლებრივ დავალება აკისრია და მისი ფუნქცია მითვე შემოიფარგლება. იმ შემთხვევებში, როდესაც ჩვენ საქმე გვაქვს ქრისტეანულ ქრისტეანულ ან ქრისტეანთა სახელმწიფოსთან, როგორიც შეიძლება არსებობდეს, მისთვის უკვე ახალი საზღვრები და ამოცანები წარმოიშვება და ეს საზღვრები უცილობლივ ქრისტეანულ მორალზე გადის.
მაგრამ ასეთი მსახურება გულისხმობს სულიერ წონასწორობას, რომლის დროსაც სახელმწიფო თავისი უფლებრივი საზღვრებიდან არ უნდა გამოვიდეს. თუმცა ისიც აღსანიშნავია, რომ ეს მდგომარეობა ყოველთვის მყიფეა და სახელმწიფო იმწამსვე გარდაიქცევა მხეცად, როგორც კი ამ საზღვრებს დაარღვევს. აი სწორედ მაშინ, ჯერ ერთი, ის ადამიანური საწყისიდან გადავა მხეცურ საწყისზე, დაკარგავს თავის უმაღლეს სულიერ მიზანს, შემდეგ კი თანამიმდევრულად გარდაიქცევა დემონურ, სატანურ, ანტიქრისტეანულ დაწესებად და უცილობლივ ჩაერთვება ბრძოლაში ქრისტესა და მისი ეკლესიის წინააღმდეგ.
მხეცის ძალაუფლების სწორედ ამ ხატს, ამგვარი სახელმწიფოსთვის დამახასიათებელ მხეცობასა და წარმართობას აღგვიწერს აპოკალიპსისი. ამიტომაც, დღეს, თანამედროვე მოვლენათა შუქზე, შეუძლებელია არ დავინახოთ ძალაუფლების მთელი სიმხეცე და აპოკალიფსისის გამოცხადება უფრო ხელმისაწვდომი და გასაგები ხდება თანამედროვეთათვის. გამოცხადებაში ლაპარაკია არა მარტო ისტორიულ მოვლენებზე, არამედ ცხოვრების ონტოლოგიური საწყისებზე და მათ ბრძოლასა და დიალექტიკაზე" (Прот. С. Булгаков. Апокалипсис Иоанна: Опыт догматического истолкования. Париж: YMKA-PRESS, 1948. С. 46-49 и след.).
______________________________________________________
*სიტყვა "დემოს" (ხალხი - ბრბო) ბიბლიაში გვხვდება საკმაოდ ამაზრზენ კონტექსტებში: 1) როდესაც წარმართთა ბრბომ დაიწყო ბაბილონის გოდოლის მშენებლობა (დაბ. 11); 2) როდესაც გარყვნილ ადამიანთა ბრბომ ალყა შემოარტყა მართალი ლოტის სახლს (დაბ. 19) და 3) როდესაც ბრბო გაჰყვიროდა: "ჯვარს აცვ, ჯვარს აცვ იგი" (მარკოზი 15). თანაც, ბერძნულ ენაში ეს სიტყვა ნაწარმოებია სიტყვიდან "დემონ", "დემიურგი" (მეამბოხე, ბოროტი სული). შედეგად, არ შევცდებით თუ ვიტყვით, რომ ტერმინი "დემოკრატია", ნიშნავს "დემონის მიერ მართვადი ბრბოს მბრძანებლობას" (Свящ. Олег Стеняев. Маги, заклинатели, колдуны и чародеи. Библейский опыт осмысления проблемы // Что делать пострадавшему от колдунов, «целителей» и экстрасенсов. М., 1998. С. 7-8).
______________________________________________________
3. "ადამიანი-მხეცი"
"ადამიანი-მხეცი" ჩვეულებრივი მოვლენა გახდა ხალხთა ცხოვრებაში, - ვკითხულობთ აპოკალიფსისის ერთ-ერთ განმარტებაში. წარღვნამდელი კაცობრიობა თუ ფიზიკურად იყო ძლიერი, ამჟამინდელ კაცობრიობას შემწედ მოევლინა ხელოვნება, ტექნიკა და ექსპლოატაციის უფლება, რომელიც კანონის საფუძვლებზე დამყარებულ ტყუილის ტექნოლოგიებსაა ამოფარებული. აღმოჩენათა მთელი რიგი კულტურისა და ტექნიკის სფეროში, ზუსტად, როგორც წარღვნამდე, ვერ ამცირებენ ადამიანის ზნეობის სიმხეცეს. ისინი იფურჩქნებიან სიამაყის, ამპარტავნების, ეგოიზმისა და მტრობის ნიადაგზე. ასეა იმის შემდეგ, რაც ეკლესიისგან განდგომამ გზა გაუხსნა ახალ რეფორმაციისა და რევოლუციების მიერ დამკვიდრებულ იდეებს, რომლებმაც ადამიანის ზნეობა საბოლოოდ გააპირუტყვეს და გაამხეცეს.
სულიერი სიმხეცის შესახებ, ადამიანის გაპირუტყვებაზე, არაერთხელ მიანიშნებს წმიდა წერილი. ამჯერად მივუთითოთ მხოლოდ რამოდენიმე ადგილი.
მოციქულ პავლესთან, მაგალითად, სიტყვა "მხეცი" (θηρίον) ტიტესადმი მიმართულ ეპისტოლეში გამოიყენება ადამიანის მიმართ, მისი "მხეცური" ზნის აღსანიშნავად (იხ. ტიტეს 1:12).
წმ. გრიგოლ ნოსელი ტრაქტატში "ადამიანის აგებულების შესახებ" ბრძანებს": "დიდი დავითი, რომელიც წუხს ადამიანის უბადრუკ მდგომარეობაზე, ასეთი სიტყვებით დასტირის კაცის ბუნებას: " კაცი პატივსა შინა იყო (გულისხმობს ანგელოზთა თანასოწრ პატივს) და არა გულისჴმა-ყო; ჰბაძვიდა იგი პირუტყუთა უგუნურთა და მიემსგავსა მათ" (ფსალმ. 48:13, 21).
წინასწარმეტყველ დანიელთან, მეფე ნაბუქოდონოსორზე, რომელიც ღმერთებთან გატოლებაზე ოცნებობდა ნათქვამია, "გული მისი კაცთაგან იცვალოს და გული მჴეცისა მოეცეს მას" (იხ. დანიელ 4:12, 13 და 29-31).
წინასწარმეტყველი ეზრა, ადარებს რა მართალთა და ცოდვილთ, ამ უკანასკნელებზე ამბობს, რომ ესენი: "ცხოვრობდნენ ვითარც პირუტყვნი" და "იყვნენ უარეს მხეცთა" (3 ეზრა 8:27, 28). მოციული პეტრეც იმ ადამიანებს, რომლებიც აღვსილნი არიან უსჯულოებითა და ცოდვით, ადარებს "უგონო პირუტყვთ", რომლებიც " თავიანთი ხრწნილებით გაიხრწნებიან" (2 პეტრე 2:12; იხ. ასევე იუდა 1:10).
მოციქულთა საქმეებში გადმოცემულია ხილვა, რომელიც ჰქონდა მოციქულ პეტრეს. ციდან სამჯერ ჩამოვიდა "უცნაური ჭურჭელი, ვეება ტილოს მსგავსი, ოთხივე წვერით გამოკრული" და ხმა უბრძანებდა პეტრეს, რათა დაეკლა და ეჭამა ჭურჭელში მყოფი ცხოველები, ქვეწარმავლები და ფრინველები. როდესაც პეტრემ მიუგო, რომ არასოდეს ეჭამა რაიმე ბილწი და უწმინდური, ხმამ ციდან უთხრა: " რაც წმიდა-ყო ღმერთმა, შენ ნუ მიიჩნევ უწმინდურად" (საქმე 10:1-16).
წმ. მღვდელმოწამე კორნელიუს ასისთავის ცხოვრებაში ეს ხილვა ასეა განმარტებული: "ჭურჭელში მდებარე სხვადასხვა უწმინდური ცხოველები ("უწმინდურში" იგულისხმებიან ცხოველები, რომლებიც ძველ აღთქმაში მსხვერპლად არ შეიწირებოდნენ - მთარგმნ.): მხეცები, ქვეწარმავლები და ფრინველები მიანიშნებდნენ წარმართებზე, რომლებიც თავიანთი ქვენა, მიწიური ვნებებით მსგავსნი იყვნენ პირუტყვთა, გულისთქმებით მიქცეულ იყვნენ მხოლოდ მიწიერისადმი, არ ელტვოდნენ ზეციურ ცხოვრებას და არც შეეძლოთ მიწიერზე უმეტესის მოძიება; მძვინვარებით წააგავდნენ მხეცებს, სულისთვის მავნე ჩვევებით ქვეწარმავალთ, ხოლო სიამაყითა და ამპარტავნებით - მაღლა მფრენ მტაცებელ ფრინველთ.
პეტრეს ებრძანა მათი დაკვლა და ჭამა - ანუ ღმრთის სიტყვის ორლესული მახვილით მოეკლა ამ წარმართთა ძველი წარმართული ვნებანი, მხეცური ზნე და წმიდა ნათლისღებით მეორედ შობის საბანელში განწმენდილნი "კეთილსასურველ მსხვერპლად მიეძღვნა" (რომ. 12) ღმრთისთვის. ჭურჭლის სამჯერ ჩამოსვლა ციდან მიანიშნებდა ნათლობის საიდუმლოში სამჯერად შთაფლვას" (Жития святых, на русском языке, изложенные по руководству Четьих-Миней св. Димитрия Ростовского. Кн. 1 (сентябрь). Издание Введенской Оптиной Пустыни и Издательского отдела Московской Патриархии, 1991. С. 277-278).
"ნუ მისცემთ სიწმინდეს ძაღლებს: ნურც თქვენს მარგალიტს დაუყრით ღორებს" (მათე 7:6). წინასწარმეტყველურ ფსალმუნში, რომელშიც გამოსახულია უფლის ჯვარზე ვნება, არის ასეთი სიტყვები: "ირგვლივ მომადგნენ მე მოზვრები აურაცხელნი, ბაშანის ხარებმა რკალი შემომარტყეს. პირი დააღეს ჩემს წინააღმდეგ, ვითარცა ლომმა, მსხვერპლს დადევნებულმა და მბრდღვინავმა... გარს შემომეხვივრენ მე ძაღლები, ბოროტთა ხროვა წრედ შემომერტყა ლომის მსგავსად ჩემი ხელ-ფეხის გასაგმირავად. მთელი ჩემი ძვლები დაითვლება; ისინი მიჭვრეტენ ნიშნის მოგებით (ფსალმ. 21:13, 14, 17-19).
აპოკალიფსისშიც არის მითითება გამხეცებულ ადამიანებზე. გამოცხადების უკანასკნელ თავში ნათქვამია, რომ ზეციური იერუსალემის გარეთ დარჩებიან "ძაღლები და გრძნეულნი, მეძავნი და მკვლელნი, კერპთმსახურნი და სიცრუის მოყვარენი და მოქმედნი დგანან" (გამოცხ. 22:15). გასაგებია, რომ აქ ლაპარაკია არა იმის შესახებ, რომ ზეციურ სასუფეველში ვერ შევლენ ძაღლები (ცხოველები), არამედ "ძაღლებად" წმიდა წერილი ხმობს ადამიანებს, რომლებიც ცოდვის სიბილწით არიან აღსავსენი.
თვით სიტყვა θηρίον (მხეცი) ბერძნულ ენაში გამოიყენება არა მარტო ველურ მხეცთა აგრესიულობის დასახასიათებლად, არამედ, საერთოდ, ადამიანური ბუნების საპირისპირო ველური ბუნების აღსანიშნავად. რუსულ ენაშიც არის სიტყვა "მხეცის", "პირუტყვის" ამგვარი მნიშვნელობა. ვ. ი. დალის ნაშრომში "Толковом словаре живого великорусского языка" ვკითხულობთ: "მხეცი - ოთხფეხა პირუტყვი, ძუძუმწოვარა; ველური, მძვინვარე, ხორცის მჭამელი, მტაცებელი; კერძო მნიშნველობით: მგელი ან დათვი (სად რა ბინადრობს იმის მიხედვით). - ადამიანი, მხეცის მსგავსი" (რუს. "ЗВЕРЬ – животное четвероногое, млекопитающее; дикое, лютое, плотоядное, хищное; местами собств. волк или медведь, где что водится. – Человек, подобный зверю").
ფილოსოფოსებსაც აწუხებდა ეს საკითხი. XX საუკუნის 50-იან წლებში საკმაოდ პოპულარული იყო მწერალ ვერკორის რომანი "ადამიანები თუ პირუტყვები"? ("Люди или животные?"). ეს რომანი განეკუთვნებოდა არა იმდენად მხატვრულ ფანტასტიკას, რამდენადაც ფილოსოფიურ ლიტერატურას. მასში, თუმც დეტექტიურ ჟანრში, მაგრამ სრული სერიოზულობით იყო დაყენებული პრობლემა თუ სად გადის ზღვარი პირუტყვებსა და ადამიანს შორის.
ვერკორის (ნამდვილი სახელი - ჟან ბრიულერი) შემოქმედებაში უმთავრესი ადგილი უჭირავს ადამიანურობის გამოკვლევას ადამიანში. ეს ფრანგი მწერალი დაფიქრდა ადამიანის ბუნებაზე. მისი ფილოსოფიური განსჯის საგანია საკითხები - რისგან იწყება ადამიანი? რა არის ადამიანის ნამდვილი არსი? როდეს წყვეტს ადამიანი ადამიანობას? თავისუფალია თუ არა კაცი, როდესაც ის ღებულობს გადაწყვეტილებებს, თუკი ეს გადაწყვეტილებები "თავსმოხვეულია", დაპროგრამებულია გენეტიკური კოდით თუ საზოგადოებრივი ზეგავლენით, - ამ დილემას ვერკორი პირველი ალტერნატივის სასარგებლოდ წყვეტს. ის დარწმუნებულია ადამიანის ნების ძლიერებაში. "ადამიანი, - წერს ვერკორი, - იწყება სურვილით არ დაემორჩილოს "მოცემულობის" ტირანიას - როგორც ეს არის დამახასიათებელი პირუტყვთათვის, - მათ შორის ინსტინქტების იმპულსებს:. მისი რწმენით, "ადამიანის არსი ვლინდება სფეროში, რომელიც შორსაა ანატომიისგან".
ადამიანის ბუნებაში ვერკორი გადამწყვეტად მიიჩნევს ზნეობრიობას, ეთიკურ საწყისებს. ის მიდის იმ დასკვნამდე, რომ ზნეობრიობის დავიწყებას ადამიანი მიჰყავს ადამიანური პიროვნების განადგურებამდე, და მაშინ ის გარდაიქცევა მხეცად. ასე,მაგალითად, ვერკორი წერდა იმის შესახებ, რომ ფაშიზმი, რომელმაც ააღორძინა მხეცური პრაქტიკა, "კაცობრიობას, როგორც ასეთს, უბიძგებდა დაღუპვისკენ". ის წერდა ადამიანის რეგრესზე, აგრესიულ ადამიანებზე, რომელთაც გააჩნდათ მხეცური ქმედებები და იყვნენ უზნეონი.
"ვერკორის თხზულებებიდან, - წერს ტ. ბალაშოვა, - გვიცქერიან ადამიანის გარეგნობის მქონე სიძულვილითა და სისაძაგლით აღსავსე მონსტრები". ძალზედ შთამბეჭდავია ეპიზოდი, რომელიც აღწერა ვერკორმა ერთ ერთ თავის წიგნში, სადაც მოთხრობილია იმ დღეებზე, როდესაც მან, მწერალთა ჯგუფთან ერთად, 1938 წელს გაემგზავრა პრაღისკენ ფაშისტური გერმანიის გავლით. "ვაგონში შემოდის ორი შავებში ჩაცმული სპორტული აღნაგობის ახალგაზრდა. ერთ ერთი მათგანი იღიმის, მეორე კი არა. მაგრამ ორივეს ისეთი გამყინავი გამოხედვა აქვს, რომ უეჭველია: მათთვის რომ ებრძანებინათ არა ჩვენი ვიზების შემოწმება, არამედ დახვრეტა, თვალის დაუხამხამებლად, იმავე ღიმილით სახეზე აღასრულებდნენ ამ განკარგულებას. შესაძლოა არც კი დაფიქრებულიყვნენ რომ ჩვენ ადამიანები ვართ და მწერებივით გაგვსრესდნენ".
ვერკორი ლაპარაკობს იმაზე, რომ გარემოს შეუძლია შეცვალოს ადამიანის ბუნება. მთელ კაცობრიობას ის ჰყოფს არა კლასებად და ერებად (ადამიანური შემეცნების "ერთიანი კანონი", მისი აზრით, ფუნქციონირებს სოციალური წყობის, კლასისა და ეროვნებისგან დამოუკიდებლად), არამედ ადამიანთა ორ ტიპად, ორ რასად: 1) ადამიანები, რომლებიც "მოწყურებულნი არიან სამართლიანობას" ("კეთილშობილი რაინდები") და 2) აგრესიულ და უმოწყალო მტაცებლებად, "ჯუნგლების მხეცებად, ძალაუფლებისა და ბატონობისკენ მათი განუწყვეტელი მისწრაფებით").
ვერკორის ფილოსოფიურ-ფანტასტიკურ რომანში "სილვა", მელა გარდაიქცევა ახალგაზრდა ქალად. მაგრამ მელაკუდა გოგონამ შეინარჩუნა მხეცის ყველა თვისება და მას მხოლოდ გაადამიანურებაღა აკლია. ადამიანის გამხეცების პროცესის პარალელურად, რომანში ვითარდება რეგრესიული განვითარების ისტორია - ამჯერად ადამიანური არსება, დოროთი, რომელიც თავს იღუპავს ნარკოტიკებითა და გარყვნილი ცხოვრებით, თანდათანობით კარგავს ადამიანისთვის დამახასიათებელ ნიშან-თვისებებს.
"მე ვწერ, რათა ადამიანებში ჩავნერგო მშფოთვარების სული", - ამბობდა ვერკორი. თავის ამოცანას ის ხედავდა იმაში, რათა "ადამიანებში პიროვნული ღირსებები გაეღვიძებინა".
ზნეობრივი იდეა, რომელიც მჭიდროდ ჰკრავს საზოგადოებას, მიიჩნევდა ფ. მ. დოსტოევსკი, ყოველთვის გამომდინარეობს იმ რწმენიდან, რომ "ადამიანი არის მარადიული, რომ ის უბრალოდ მიწიერი ცხოველი როდია...ეს რწმენა ყოველთვის და ყველგან ყალიბდებოდა რელიგიად". რითი ასხვავებს მართლმადიდებლობა ადამიანებს პირუტყვებისგან? მთავარი განმასხვავებელი ნიშანი არის ის, რომ ცხოველებს გააჩნიათ მხოლოდ მშვინვა (ცხოველური) და არა აქვთ სული, არ გააჩნიათ პიროვნება.
"თქვა ღმერთმა: წარმოშვას მიწამ სულდგმული თავთავისი გვარისდა მიხედვით - პირუტყვი, ქვემძრომი და მიწის მხეცები თავ-თავისი გვარისდა მიხედვით. და იქმნა ასე (დაბ. 1:24)". - ნათქვამია დაბადების წიგნში.
"მშვინვა ცხოველებსაც აქვთ. მხოლოდ ადამიანებზეა ნათქვამი, რომ უფალმა "შთაბერა მის ნესტოებს სიცოცხლის სუნთქვა და იქცა ადამი ცოცხალ არსებად" (დაბ. 2:7). "სიცოცხლის ეს სუნთქვა" არის სწორედ ის უმაღლესი საწყისი, ანუ სული, რითაც უსაზღვროდ აღმატებულია ყველა სხვა ცოცხალ არსებაზე, რომელიც კი დედამიწაზე არსებობს. ამიტომაც, თუმც ადამიანის მშვინვა მსგავსია ცხოველთა მშვინვისა, თავის უმაღლეს ნაწილში შეუდარებლად აღემატება მათ სწორედ იმის წყალობით, რომ შეერთებულია სულს, რომელიც არის ღმრთისგან. ადამიანის მშვინვა არის ერთგვარი დამაკავშირებელი რგოლი სხეულსა და სულს შორის.
სული და სხეულის მჭიდროდ არიან დაკავშირებულნი ერთმანეთთან. სხეული, გარეგან გრძნობათა ორგანოების მეშვეობით (მხედველობით, სმენით, ყნოსვით, გემოვნებით და შეგრძნებით), აძლევს ამა თუ იმ შთაბეჭდილებას სულს, ხოლო სული, აქდან გამომდინარე, ასე თუ ისე მართავს სხეულს, ხელმძღვანელობს მის საქმიანობას.
სულისა და სხეულის ასეთი კავშირიდან გამომდინარე, ამ ცხოვრებას ხმობენ საზოგადო ტერმინით: "სულიერ-ხორციელი ცხოვრება". მაგრამ, მაინც საჭიროა განვასხვავოთ: ხორციელი ცხოვრება, როგორც სხეულის მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილება, და სულიერი - როგორც სულის მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილება. თავისი ხორციელი ცხოვრებით ადამიანი არაფრით განსხვავდება პირუტყვთაგან. ხორცის მოთხოვნილებები მრავალგვარია, მაგრამ მაინც შეიძლება მათი ერთ ნიშნულამდე დაყვანა. კერძოდ, ეს არის ორი ძირითადი ინსტინქტის დაკმაყოფილება: თვითშენარჩუნებისა და მოდგმის გაგრძელებისა.
სულიერად მცხოვრები კი ცდილობს მოიპოვოს ცოდნა და განიცადოს ესა თუ ის გრძნობა. მაგრამ ადამიანის ცხოვრება მხოლოდ ხორცისა და სულის მოთხოვნილებათა დაკმაყოფილებით როდი განისაზღვრება.
ხორციელ და სულიერ თვისებათა ზემოთ დგას კიდევ უფრო მაღალი თვისება, სინდისი (რომელსაც სულის უმაღლეს ნაწილსაც უწოდებენ), რომელიც ხშირად გამოდის ხორცისა და სულის მსაჯულად და ყოველივეს აძლევს თავის, უზენაეს შეფასებას. "სულმა, - ამბობს ეპისკოპოსი თეოფანე, - როგორც ღმრთისგან მონიჭებულმა ძალამ, იცის ღმერთი, ეძიებს ღმერთს და მხოლოდ მასში პოულობს განსვენებას. ერთგვარი სულიერი, დაფარული გრძნობით იცის, რომ მონიჭებულ არს ღმრთისგან, გრძნობს თავის სრულ დამოკიდებულებას მასზე და შეგნებული აქვს, რომ ყოველმხრივ უნდა ცდილობდეს ღმრთის გულის მოგებას და იცხოვროს მხოლოდ ღმრთით და ღმრთისთვის". ეს არის სწორედ ის, რაზეც ლაპარაკობდა ნეტარი ავგუსტინე: "შენ, ღმერთო, შენდამი სწრაფვის უნარის მქონედ შეგვქმენ, და მანამ არ დაწყნარდება ჩვენი გული, სანამ არ შენში არ დაისვენებს". ადამიანის სული ვლინდება სამგვარად: ღმრთისმოშიშებით, სინდისით და ღმრთის მოწყურებით.
ღმრთისადმი შიში, ცხადია, არ უნდა გავიგოთ ამ სიტყვის კაცობრივი მნიშვნელობით. ეს არის სათნო თრთოლვა ღმრთის სიდიადის წინაშე. ის დაკავშირებულია ღმრთის, როგორც ჩვენს შემოქმედის, განმგებლის, მაცხოვრისა და მსაჯულის, არსებობის სინამდვილესთან და მისდამი განუწყვეტელ რწმენასთან.
სინდისი მიუთითებს ადამიანს რა არის სწორი და რა არასწორი, რა ესათნოება ღმერთს და რა არა, რა უნდა აკეთო და რისგან შეიკავო თავი; და არა მარტო მიუთითებს, არამედ აიძულებს კიდევაც აღასრულოს იგი, ნუგეშისცემითაც აჯილდოვებს, ხოლო შეუსრულებლობისა და თავნებობისთვის ქენჯნის. ჩვენი სინდისი არის შინაგანი მსაჯული - ღმრთის სჯულის მცველი, "ხმა ღმრთისა" კაცის სულში.
სულის მესამე გამოვლინებას ადამიანში ეპისკოპოსმა თეოფანემ "ღმრთისადმი წყურვილი" უწოდა. და მართლაც, ჩვენს სულს ბუნებით მოსდგამს ღმრთის ძიება, მასთან ერთობის მისწრაფება, ღმრთის წყურვილი. ვერაფერი ამქვეყნიური ჩვეს სულს ვერ დააკმაყოფილებს. როგორი სიმდიდრისა და ამსოფლიური სიკეთის მფლობელიც იყოს, კაცს მაინც სწყურია რაღაც უფრო მეტი და განსაკუთრებული.
ეს მარადიული ადამიანური დაუკმაყოფილებლობა, გამუდმებული უკმაყოფილება, დაურწყულებელი წყურვილი აჩვენებს, რომ ჩვენი სული რაღაც უფრო მეტისკენ და უფრო ამაღლებულისკენ მიისწრაფვის, ვიდრე ის, რაც ამქვეყნიურ ცხოვრებაში გარს აკრავს. მიისწრაფვის რაღაც იდეალურისკენ და უმშვენიერესისკენ, რომლის წარმოდგენაც არ ძალუძს. და რაკიღა მიწიერი ვერაფერი ვერ დაუკმაყოფილებს ამ წყურვილს ადამიანს, მისი სული ბობოქრობს, შფოთავს, ადგილს ვერ პოულობს მანამ, სანამ სრულ კმაყოფილებას ღმერთში ვერ იპოვის, რომელთან ცოცხალ ერთობას კაცის სული ყოველთვის გაცნობიერებულად თუ გაუცნობიერებლად, ელტვის და დაუცხრომლად მიესწრაფვის.
ასეთია სულის გამოვლინებები ადამიანში, რომელიც უნდა იყონ მისი ცხოვრების საწინდარი და საფუძველი, ანუ - ცხოვრება ღმერთთან ურთიერთობაში, ღმრთის ნებით და ღმრთის სიყვარულით. ეს კი ნიშნავს აღასრულო შენი ჭეშმარიტი ადამიანური დანიშნულება ქვეყანაზე და დაიმკვიდრო მომავალი, დაუსრულებელი ცხოვრება" (по статье архим. Аверкия «Душевность и духовность», Мюнхен, 1949 г. См.: Закон Божий / Сост. прот. Серафим Слободской. Издание Свято-Троицкой Сергиевой Лавры, 1994. С.136).
ზნეობა არა აქვთ პირუტყვებს. ადამიანის სულს ახასიათებს ის ამაღლებული გულითადი გრძნობები, რომელიც პირუტყვთ არ გააჩნიათ, გრძნობები, რომლითაც ადამიანი განსხვავდება ცხოველისგან.
ცხოველებს არც თავისუფალი ნება გააჩნიათ და არც შეგნებული სურვილებიც. ამის სანაცვლოდ მათზე ბატონობს მხოლოდ გრძნობითი მიდრეკილება. ისინი ცხოვრობენ თვითშეგნების გარეშე. მათ არ იციან თავიანთი განყენებული არსებობისა, ცხოვრობენ და მოქმედებენ ისე, რომ დანარჩენი სამყაროსგან დამოუკიდებლად საკუთარი არსებობის შეგნება არ გააჩნიათ. პირუტყვი რომ სარკის წინ აღმოჩნდეს, არასდროს იფიქრებს: "ეს მე ვარ". ისინი განიცდიან სიხარულს და ტკივილს, მათ აქვთ ხმა, რომლის მეშვეობით გამოხატავენ თავიანთ სასიამოვნო თუ უსიამოვნო შეგრძნებებს, მაგრამ მათ არა აქვთ გონება, აზროვნება, ამიტომაც არ გააჩნიათ მათ მეტყველებაც. იმ საწყისის არარსებობის გამო, რომელიც არის პიროვნული ღირსებისა და შეგნების მატარებელი სული, პირუტყვები სხვას არავის ეკიდებიან როგორც პიროვნებას. ისინი მას ვერავისში ხედავენ.
ადამიანის გარეგნობა და მისი სხეულის აგებულება ლაპარაკობს მის პირუტყვებზე და ყოველივე მიწიერზე ამაღლებულ ბუნებაზე. სხეულის მდგომარეობა (პირდაპირი, აღმართული ტანი), ხელებისა და ფეხების აგებულება, ზეაღმართული პირისახე, გრძნობები, ყოველივე თანაბრად არის განვითარებული. წმიდა გრიგოლ ნოსელი შენიშნავს, რომ ადამიანს, როგორც გონიერ, სიტყვიერ არსებას, მიეცა სხეული, რომლის აგებულებაში ყველაფერი შეესაბამება მეტყველების მოთხოვნებს (მაგალითდ, ხელები ხელს უწყობს სიტყვის წარმოთქმას და მათი მეშვეობით მეტყველება გადმოიცემა წერილობით). და ისიც, რომ ადამიანს, მაგალითად, არ სჭირდება ბუნებრივი საფარი, უხეში ტყავი და ბეწვი ან დაცვის ბუნებრივი იარაღიები (რქები, ბასრი ბრჭყალები, შხამი, ფრთები და ა. შ.), და რომ ის თვითონ აწესრიგებს თავისი არსებობის პირობებს, მოწმობს მის "დამოუკიდებლობაზე" მიწიერ ყოფიერებაში. პირუტყვებსაც კი ეშიანიათ ადამიანის მზერის, რადგან გრძნობენ მის ღირსებას.
"ადამიანის ბუნება, - ბრძანებს წმ. გრიგოლ ნოსელი, - არის რაღაც საშუალო ღვთაებრივ და პირუტყვთა ცხოვრებას შორის, რადგან ადამიანის ბუნებაში შეიძლება დავინახოთ, როგორც პირველის, ასევე მეორისთვისაც დამახასიათებელი ნიშნები. ღვთაებრივიდან ადამიანს აქვს მეტყველება და გონიერება, პირუტყვულიდან - ხორციელი მოწყობა და სქესობრივი დაყოფა. თუმცა გონებრივი ზეაღმატებულია მასში". წმ. გრიგოლ ნოსელის სწავლებით სამი სახის სიცოცხლე არსებობს: მზარდი, ცხოველური (პირუტყვული) და გონიერი (მეტყველი). მეორე სახის სიცოცხლე მოიცავს პირველს. ადამიანი კი აერთიანებს სამივეს. მზარდ და მკვებავ ძალას ადამიანში შეესაბამება სხეული, ცხოველურ და გრძნობით ძალას - მშვინვა, ხოლო მეტყველ და გონიერ ძალას - სული (См.: Свт. Григорий Нисский. Человек есть образ Божий. С. 7-13, 23).
ადამიანს, მართალია, ინსტინქტური მოთხოვნილებები და მიდრეკილებებიც გააჩნია, რომელიც საერთო აქვს მას ცხოველურ სამყაროსთან, მაინც შეუძლია მათზე ბატონობა, შეუძლია დაუქვემდებაროს ვნებები და მიდრეკილებები თავის ნებას; თუმცა ზოგჯერ, როგორც პირუტყვი, მათ ემონება. ადამიანი გრძნობს და აზროვნებს ჭეშმარიტებებზე, რომლებიც გრძნობითი სახით მიუწვდომელია. ფიქრობს და ოცნებობს მარადისობაზე. გრძნობითი აღქმა ვრცელდება ცალკეულზე (მაგალითად, ტკივილის განცდა დაცემული ქვისგან); მოაზროვნე სული კი ზოგადსა და არაშემთხვევითზე, არამედ აუცილებელზე (მიზიდულობის კანონი).
გრძნობითი მხოლოდ ხორციელზე ვრცელდება, სულისთვის კი ჭეშმარიტების მთელი სამყარო იშლება. გრძნობებისთვის აღქმის საგანი მათი პროპორციულია (დიდი სინათლე, მცირე განათება). გრძნობები ვერ შეიგრძნობენ საკუთარ შეგრძნებებს (ვერა აქვთ შეგნებული, რომ შეიგრძნობენ), სულს კი თავისი აზრობრივი აქტის განსჯა შეუძლია. თვითშეგნება გრძნობს და შეიგნებს თავს როგორც განუყოფელ ერთეულს, როგორც საკუთარი მოღვაწეობის ცენტრს.
ადამიანის სული, ცხოველთა მშვინვისგან განსხვავებით, არის პირადი და მეტყველი არსება. ადამიანი არის პიროვნება. და, როგორც პიროვნება, ის იმპერატიულად ფლობს საკუთარ ბუნებას. მისი პირადი ნება უნდა ბატონობდეს, როგორც ხორციელ, ასევე ფსიქიურ სურვილებსა და მიდრეკილებებზე.
ადამიანის მშვინვასა და ხორცს თუ სული დაამარცხებს, ამით ის ხორციელად როდი კვდება, არამედ ფიზიკურადაც ცოცხლობს და სულიერადაც. მაგრამ თუკი კაცის სულიერებას მშვინვიერობა და ხორციელი ვნება დაამარცხებს, ადამიანი იქცევა პირუტყვად, ყველაზე სისხლმოწყურებულ და შხამიან ცხოველად, რომელიც ნაკლებად იმორჩილებს თავს, ვიდრე ნებისმიერი პირუტყვი... ასე ემართება სახელმწიფოებსაც, რომლებიც კარგავენ სულიერებას და ეკლესიის ზეგავლენას თავის მოქალაქეებზე, რომლებიც ამის გამო ყველაზე წარმოუდგენელ სამხეცედ გარდაიქცევიან" (Архиеп. Иоанн (Шаховской). Листья древа: Опыт православного духоведения. Нью-Йорк, 1964. Цит. по: О Церкви и государстве: Из творений архиепископа Иоанна (Шаховского) // Православный церковный календарь – 2004 с душеполезными поучениями и повествованиями из истории Соловецкого монастыря. Издание Спасо-Преображенского Соловецкого монастыря, 2003. С. 101).
გამხეცებულ ადამიანებზე წერდნენ და წერენ ფილოსოფოსები და ფსიქოლოგები. აქ შეიძლება დავასახელოთ, მაგალითად, ვ. ა. ბაჩინინის წიგნი "დოსტოევსკი: დანაშაულობათა მეტაფიზიკა (რუსული პოსტმოდერნიზმის მხატვრული ფენომენოლოგია)" (СПб.: Издательство Санкт-Петербургского университета, 2001). ამ ფილოსოფიურ ნაშრომში ლაპარაკია ადამიანთა "მხეცობაზე", "ადამიან-მხეცზე", "ადამიან-იარაღზე", "ადამიან-მანქანაზე", "ცოცხალი ავტომატის იმმორალურ ცნობიერებაზე" და ა. შ.
ადამიანთა მხეცობაზე და მხეცურ ზნეობაზე ფილოსოფოსი ნიკოლაი ბერდიაევიც წერდა, მაგალითად: "რელიგიის ისტორია გვასწავლის, რომ ღმრთის განკაცება, რომელსაც მიზნად ჰქონდა ადამიანის გასულიერება, არის რელიგიური გამოცხადების ცენტრალური ფენომენი. სასტიკი ღმერთის იდეის გადალახვა, - რომლის მეორე მხარეს პირუტყვს მიმსგავსებული ადამიანია, - არის მსოფლიოში რელიგიური განვითარებისა და რელიგიური შეგნების მონაპოვარი (Бердяев Н. Из размышлений о теодицее // «Путь». 1927, № 7. С. 54).
მართლმადიდებელი ფსიქოლოგი გ. მიხაილოვი აღნიშნავს, რომ "ადამიანის სული უმთავრესად იმით განსხვავდება პირუტყვთა რეფლექტორული ფსიქიკისგან, რომ ადამიანს მოაზროვნე სული გააჩნია. ის გონიერია. ხოლო გონიერების უმაღლესი ფორმაა - სინდისი. როგორც წმიდა მამები გვასწავლიდნენ "ხმა ღმრთისა თვით ადამიანის სულშია". ცნობიერება, - უთითებს გ. მიხაილოვი, - ყოველთვის პირადულია; ის თუ უსახურია, მაშინ არაფერია სალაპარაკო გონებაზე, რადგან გონება პიროვნების გარეშე არის აბსურდი. ამიტომაც, "უნამუსო" - არა თუ შესაძლებელია, არამედ ბუკვალურადაც უნდა გავიგოთ, როგორც "უგუნური", ანუ "პირუტყვი" (Михайлов Г. Наша душа. Онтология психической реальности. СПб., 2001. С. 17-18).
"რაოდენ გულსატკენია, - წერს გ. მიხაილოვი, - როდესაც მომხმარებლობის სულელურ და უმომავლო ატმოსფეროში შთაფლულ ადამიანებს ხედავ. როდესაც ხედავ, როგორ ცდილობენ ისინი მაცდური და უსინდისო სარეკლამო წამქეზებლების შემოთავაზებებით მოიწყონ "უღრუბლო ცხოვრება", გათავისუფლდნენ მორალური ვალდებულებებისგან, აღივსონ ვნებებით და გამძღარ კატებსა და ძაღლებს მიემსგავსონ. ამისთვის უცილობლივ მოუწევთ მძიმე საფასურის გადახდა, რაც შეგნების მთლიანობის დაკარგვასა და, უპირველეს ყოვლისა, გონებისა და ნების დაჩლუნგებაში გამოიხატება. ადამიანის ინდივიდუალურობა (თვით ყველაზე მკაფიოც კი) - ჯერ კიდევ არ ნიშნავს პიროვნებას! დიდი ნიჭიერება ჯერ კიდევ არ არის ადამიანურობა. ნების დაჩლუნგებას (მაღალზნეობრივი იდეებიდან და ღირებულებებიდან, წვრილმან სურვილებამდე და კაპრიზებამდე ჩამოქვეითებას) მოსდევს პიროვნების დონის დაქვეითება. როდესაც პიროვნება აღმოჩნდება უსუსური, იწყება ინდივიდუალურობის ამაო მანიფესტაცია (ისტეროიდალური პრეტენზიები ორიგინალურობაზე), უფრო ხშირად კი იწყება "ბრბოს კუმირების" მიბაძვა, მოდის აყოლა და ა. შ. ამ შემთხვევაში, ეს ადამიანები ძალზედ წააგავს იმ არსებებს, რომლებიდანაც, როგორც თვითონ ფიქრობენ, წარმოიშვნენ" (Михайлов Г. Наша душа. С. 19-20).
სულიერ-ზნეობრივ უსჯულოებას ადამიანი მიჰყავს პიროვნების დეგრადაციამდე, პიროვნების მორალურ კატასტროფამდე, სხვაგვარად რომ ვთქვათ, გამხეცებამდე. "ადამიანს თუ არ სწამს, - ამბობს მხცოვანი პაისი მთაწმინდელი, - მას აღარ გააჩნია ზნეობრივი მუხრუჭები და პირუტყვი ხდება" (Старец Паисий Святогорец. Слова. Т. 1. С болью и любовью о современном человеке. Москва – Салоники, 2002. С. 374). ვნებების მსახურება ადამიანს პირუტყვს ამსგავსებს. ვნებების მიერ დამონებული, მხცოვან სილუან ათონელის თქმით, "ადამიანის სხეულით შემოსილ პირუტყვად" იქცევა".
ნიკონ ოპტინელი ამის შესახებ ასე წერდა: "არაფერი რომ არ ვთქვათ სამარცხვინო, მრუშ ვნებათა დამღუპველ მოქმედებებზე, რომლებიც ასე გასაოცრად აუსახურებს ადამიანს, ყურადღება მივაქციოთ იმას, რომ ყოველი ვნება ართმევს ადამიანს ადამიანურ ხატს და პირუტყვს მიამსგავსებს. დავაკვირდეთ მაგალითად ისეთ ვნებებს, როგორიცაა ბოროტება და მრისხანება. ბოროტებით აღვსილი ადამიანი ნამდვილი მხეცია, მისი თვალები ნაპერწკლებს აკვესებენ, უმახინჯდება სახე - თითქოსდა მზად არის თავისი მოყვასის შესაჭმელად. და, საერთოდ, ყველა ვნება და ცოდვა: მუცელღმერთობა, ურწმუნოება, ვერცხლისმოყვარება და სხვები - ადამიანს მიაქცევენ პირუტყვად" (Душеполезные поучения преподобных Оптинских старцев. В 2-х т. Т. 1. Изд. Введенской Оптиной Пустыни, 2003. С. 111).
როგორ იმცირებს თავს ადამიანი მუცელღმერთობითა და ლოთობით! ის ამახიჯებს საკუთარ ბუნებას, რომელიც შექმნილია "ხატისაებრ და მსგავსებისაებრ ღმრთისა" და ემსგავსება პირუტყვს და უარესიც კი ხდება.
"ღვინო ამხეცებს და აპირუტყვებს ადამიანს" - წერდა ფ. მ. დოსტოევსკი. ფიზიოლოგი ი. პ. პავლოვი ამბობდა, რომ "საჭმლით უზომო და განსაკუთრებული გატაცება არის პირუტყვობა" (Цит. по: Сб. «Симфония разума. Афоризмы и изречения отечественных и зарубежных авторов» / Сост. В. Воронцов. 2-е изд. М., 1977. С. 557).
ა. პ. ჩეხოვის პიესაში "თოლია" არის ძალზედ ზუსტი განმარტება იმისა თუ როგორ აუსახურებს ვნება ადამიანს: "ღვინო და თამბაქო აუსახურებს. სიგარეტისა და ერთი სირჩა არყის შემდეგ თქვენ უკვე პეტრე ნიკოლოზის ძე კიარ ხართ, არამედ პეტრე ნიკოლოზის ძეს პლიუს კიდევ ვიღაც; თქვენში ითქვიფება თქვენი მე, და უკვე საკუთარ თავს ისე ეპყრობით, როგორც მესამე პირს" (Чехов А. П. Пьесы. М., 1982. С. 99).
არქიეპისკოპოსი იოანე (შახოვსკი) ადამიანის სულზე ცოდვის მოქმედების შესახებ ასე ამბობდა: "... რბილ სავარძელში გაშხლართულა ადამიანი და ჰავანურ სიგარას ეწევა, ყოველწუთსკი ერთ სირჩა აბრიკოტინს გადაჰკრავს... შეუძლია თუ არა ასეთ მდგომარეობაში მყოფ ადამიანს ღმერთზე ლაპარაკი ან ლოცვა? ფიზიკურად შეუძლია, მაგრამ სულიერად - არა. რატომ? იმიტომ, რომ ეს ადამიანი ამჟამად გარყვნილი და თავაშვებულია, მისი სული დანთქმულია სავარძელში, ჰავანურ სიგარაში და აბრიკოტინში. ამ წუთას მას თითქმის არა აქვს სული. ის, როგორც სახარებისეული "უძღები შვილი", "შორეულ ქვეყნებში" დაეხეტება" (Архиеп. Иоанн (Шаховской). Листья древа. Цит. по: Апокалипсис мелкого греха: Из творений архиепископа Иоанна (Шаховского) // Православный церковный календарь – 2004 с душеполезными поучениями и повествованиями из истории Соловецкого монастыря. С. 46).
4. განკერძოებულობა-გაუცხოება
წმიდა იოანე ოქროპირი ამბობს: "მხეცური ზნის კაცი, რომელიც "ჰბაძვიდა პირუტყუთა უგუნურთა და მიემსგავსა მათ" (ფსალმ. 48:13), ველური მხეცივით თავს ესხმის ადამიანებს, აქლემივით გულღრძოა, დათვივით მუცელღმერთია, მტაცებელია მგელივით და დაუოკებელია ცხენივით".
"სანამდე დაეცა ადამიანი! - ბრძანებს ერთი ათონელი უხუცესი, - პირუტყვთა მდგომარეობამდე. იცით, როგორ არის პირტუყვებში? ჯერ პირუტყვი შედის თავის ბოსელში, კუჭში გადის და შარდავს, შემდეგ ეს ნაკელი იხრწნება, გადახურდება და ცხოველებს ათბობს. პირუტყვს სიამოვნებს თავიანთ სადგომში ყოფნა და იქიდან არსად სურს წასვლა. მინდა ვთქვა, რომ ასევე გრძნობენ ადამიანებიც ცოდვის "სიმხურვალეს" და არ სურთ მისგან განშორება. ისინი გრძნობენ სიმყრალეს, მაგრამ მაინც არ სურთ მისი დატოვება" (Свящ. Дионисий Тацис. Поучения старцев. М., 2000).
მეტიც, დღევანდელი ადამიანები პირუტყვებზე უარესნი არიან. - ბრძანებს პაისი მთაწმინდელი. ას ორმოცდა მეშვიდე ფსალმუნს, - რომელსაც არსენ კაპადოკიელი ველური ცხოველების მოსათვინიერებლად კითხულობდა, რათა არ ევნოთ ადამიანებისთვის, - მე ადამიანთა მოსათვინიერებლად ვკითხულობ, რათა არც ადამიანებს ავნონ და არც პირუტყვთ" (Старец Паисий Святогорец. Слова. Т. 3. Духовная борьба. Салоники – Москва, 2003. С. 127-128).
როდესაც ადამიანი ცოდვას ემსახურება, მის სახეზე აისახება სიმხეცე და პირიქით, "ჭეშმარიტი ადამიანის შინაგანი სიწმინდე მის გარეგნობასაც ალამაზებს" (Старец Паисий Святогорец. С болью и любовью о современном человеке. С. 209).
ცოდვებს მიძალებულ და სინანულის არმქონე ადამიანებს, განსაკუთრებით მკვლელებს და სხვა მძიმე ცოდვების ჩამდენთ, მზერა აქვთ ველური და პირუტყვული. ასეთი გამოთქმაც კი არსებობს: "მკბენარი თვალები", ანუ საძაგელი თვალები, რომლებიც არ ცნობენ სხვა ადამიანებს. ასეთი თვალები არის ცოდვის ბეჭედი. ის, რომ თვალი სულის სარკეა, ჩვენ ვიცით სახარებიდან: "სხეულის სანთელი არის თვალი. თუ შენი თვალი წმიდაა, ნათელი იქნება მთელი შენი სხეულიც. ხოლო თუ შენი თვალი უწმინდურია, ბნელი იქნება მთელი შენი სხეულიც. მაგრამ თუ შენში ნათელიც ბნელია, როგორიღა იქნება ბნელი?" (მათე 6:22, 23).
მართლმადიდებელი მწერალი იური ვორობიოვსკი თავის დოკუმენტალურ წიგნში "მეხუთე ანგელოზმა ჩაჰბერა" («Пятый Ангел вострубил»), სადაც ლაპარაკია თანამედროვე მასონობაზე, ყურადღებას აქცევს იმ ერთგვაროვნებას, იმ რაღაც გაუგებარსა და უსიამოვნოს, რაც შეიმჩნევა მასონთა გარეგნობაში. მათი სახეები წააგავს გაშეშებულ ნიღაბს. თითქოსდა თქვენს წინაშეა ცვილის ფიგურების თეატრი, რომლის პერსონაჟები ახდნენ თანამედროვე ცხოვრების იმიტაციას.
"ეს საშინელია, - წერს ი. ვორობიოვსკი, - რადგან ნათქვამია, რომ ნათელ სახეებს ანგელოზები შეუშვებენ სამოთხეში. ადამიანს აქვს ასეთი არჩევანი: სახე (მოყვანილობა), პირისახე და ნიღაბი. ამ მეტაფორების არსზე წერდა მამა პავლე ფლორენსკი: "იმ ზომით რა ზომითაც ეუფლება ცოდვა პიროვნებას, სახე ვეღარ ასრულებს იმ სარკის ფუნქციას, რომელმაც უნდა აირეკლოს ღვთიური ნათელი, სახე განკერძოვდება პიროვნებისგან, განეყოფა მის შემოქმედებით საწყისს, კარგავს ცხოვრებას და ვნებებს დამონებული ხევდება ნიღაბში. კარგად არის შემჩნეული ასეთი ნიღაბი დოსტოევსკის მიერ, რომელიც სტავროგინზე წერს, რომ მას ჰქონდა ნიღაბი სახის ნაცვლად, - ასეთია პიროვნების რღვევის ერთ ერთი საფეხური... "რაკიღა, მოციქულის სიტყვისამებრ, "ჩაფერფლილია სინდისი", ვერაფერი, ღმრთის ნათლის უმცირესი სხივიც კი, ვერ აღწევს ამგვარი პიროვნების სულში. ჩვენ არ ვიცით, ხომ არ აღესრულა უკვე ღვთის მსჯავრი ასეთ ადამიანზე და ხომ არ წაართვა ღმრთის მსგავსების საწინდარი ღმერთმა ამგვარ ცოდვილს" (Воробьевский Ю., Соболева Е. Пятый Ангел вострубил. Масонство в современной России. М., 2002. С. 381-382).
ადამიანთა გამხეცება - ეს მათი ურთიერთ გაუცხოების შედეგია, როდესაც ერთურთისგან გაუცხოებულნი, მხეცურ დამოკიდებულებას ავლენენ ერთმანეთისადმი. გაუცხოება - ეს არის "სხვისი" პიროვნების შინაგანი უარყოფა, აქედან კი მისდამი, როგორც პირუტყვისადმი დამოკიდებულება, რომელიც არ არის უკვდავი.
"ვისაც არ უყვარს, სიკვდილში რჩება. ყველა, ვისაც სძულს თავისი ძმა, კაცისმკვლელია; თქვენ კი იცით, რომ არცერთ კაცისმკვლელს არ აქვს საუკუნო სიცოცხლე, თვით მასშივე დამკვიდრებული" (1 იოანე. 3:14-15). გძულდეს, - ეს ნიშნავს არ გსურდეს დანახვა. კაცთმოძულე უარყოფს მოყვასის პიროვნებას, არ ცნობს მასში სიცოცხლეს, არ სურს მისი, როგორც პიროვნების არსებობა, ამიტომაც კლავს მას თავის გულსა და ზრახვებში.
არა მარტო სიძულვილი, არამედ ყოველგვარი ცოდვა მეტაფიზიკურად არის მკვლელობა და თვითმკვლელობა, რადგანაც საკუთარ თავში შეიცავს გაუცხოებას და სხვა ადამიანში მისი პიროვნების უარყოფას.
ცოდვა გაუცხოებაა. "ცოდვა განაშორებს ღმრთისგან... ასეთი ადამიანი ცოცხალ-მკვდარია, ანუ ცოცხალია ხორცით, მაგრამ მკვდარია სულით. ყოველი ცოდვა, ღმრთის სჯულის ყოველი დარღვევა (რადგან, მოციქულის თქმით, "ცოდვა არის უსჯულოება" (1 იოანე 3:4)), საკუთარ თავში შეიცავს იმ პიროვნებისგან გაუცხოებას, ვინც ეს მცნებები მოგვცა. ამიტომაც, "ყოველი ცოდვა, ღმრთის მცნებისადმი სიძულვილის გამო, ქედმაღლობად იწოდება, რომელიც უფლის შემეცნების წინააღმდეგ ქედმაღლობს" (წმ. ბასილი დიდი).
მცნებათა აღმსრულებელი კაცი აჩვენებს თავის სიყვარულს ღმრთისადმი და თავის მზადყოფნას მარადის იყოს ღმერთთან, აჩვენებს სურვილს, რომ ილტვის დაუბრუნდეს მამისა და ყოველივეს შემოქმედის ერთობას. მაშინ როდესაც, მცნებათა დარღვევისას ადამიანი ავლენს ღმრთისადმი თავის გულგრილობას და საკუთარ პატივმოყვარებასა და თავმოყვარებას ემონება.
როგორც ღირ. სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი ამბობს, "ქრისტეს მცნებათა ყოველ დარღვევაში არის ღმრთისადმი ურწმუნოება და განდგომა"(ანუ გაუცხოება - ავტ.) (სიტყვა 24-ე). ურწმუნოება არის ღმრთისგან განდგომა, ხოლო რწმენა - ცოცხალი კავშირი ღმერთთან . ამიტომაც ბრძანა მაცხოვარმა სახარებაში, რომ სულიწმიდა "როცა მოვა, ამხილებს ქვეყანას... ცოდვისათვის, რადგანაც არ მიწამეს" (იოანე 16:7-9).
ურწმუნოება ღმრთისგან გაუცხოება რომ არის, კარგად ჩანს მოციქულ პავლეს შემდეგი სიტყვებიდანაც: "იფხიზლეთ, ძმანო, რომ არცერთ თქვენგანს არ ჰქონდეს უკეთური და ურწმუნო გული, რათა არ განუდგეს ცოცხალ ღმერთს" (ებრ. 3:12).
ღმრთის სჯული, როგორც წმიდა წერილიდან ვიცით, სიყვარულის აღსრულებაა. ამიტომაც მისი დარღვევა, ანუ უსიყვარულობა, არის უსჯულოება, იგივე გაუცხოება.
გაუცხოება არის მსოფლიოს ტრაგედიის არსი და საფუძველი. ადამიანებში, გაუცხოება, არის არანორმალური, არაბუნებრივი მდგომარეობაა, მათი ცოდვით დაცემის შედეგია, რომელსაც დასაბამი სამოთხეში მიეცა.
თავდაპირველად ჩვენი პირველწინაპრების, ადამისა და ევას ცხოვრება იყო ღმრთისადმი განუწყვეტელი მსახურება, მასთან და ერთმანეთთან პიროვნული ურთიერთობა. მაგრამ, მოხდა ტრაგედია. ჩვენი წინაპრები მიეცნენ ცთომას, ცდუნდნენ სატანისგან, რომელიც მათ წინაშე წარსდგა მხეცის (გველის) სახით. თავისი დაუმორჩილებლობით, რომელიც ღმრთის მცნებათა დარღვევაში გამოიხატა, ისინი გაუცხოვდნენ ღმრთისგან. ცოდვამ იმდენად შეცვალა ისინი, რომ "დაიმალნენ ადამიც და მისი ცოლიც უფალი ღმერთის პირისგან" (დაბ. 3:8), ანუ მათ დაეუფლა ღმრთისგან გაუცხოება, შეწყდა პიროვნული ურთიერთობა ღმერთთან. უფალმა მიანიშნა მათ, თუ როგორ არანორმალურ მდგომარეობაში ჩაცვივდნენ ისინი, მოუწოდა სინანულისკენ, რადგან უთხრა: "ადამ, სადა ხარ?" (დაბ. 3:9), ანუ "სად არის შენი პიროვნება? რატომ გაუცხოვდი ჩემგან? რატომ გამირბიხარ? ამით ხომ შენ საკუთარი თავი დაკარგე. იხილე, სად იმყოფები და რა მდგომარეობაში ხარ" (ამბა დოროთე. სწავლანი. სიტყვა 1).
მაგრამ, სინანულის ნაცვლად ადამმა უპასუხა: "შენი ხმა გავიგონე, როცა დადიოდი სამოთხეში და შემეშინდა, რადგან შიშველი ვარ, და დავიმალე. და უთხრა მას: ვინ გითხრა შენ, რომ შიშველი ხარ, თუ არ ჭამე იმ ხიდან, რომელზეც გიბრძანე შენ, რომ მხოლოდ მისგან არ გეჭამა?" (დაბ. 3:10-11).
ღმრთისგან გაუცხოებულ ადამს შიში დაეცა, თანაც ისე, რომ ღმერთთან შეხვედრაც კი არ ისურვა და დაემალა. ადამის პასუხში ღმერთმა დაინახა ადამის სურვილი მიჰფარებოდა ღმრთის მზერას და მიეჩქმალა თავისი დანაშაული. თანაც იმაშიც მოიტყუა, თითქოსდა ღმერთს ემალებოდა თავისი სიშიშვლის გამო.
"და თქვა ადამმა: დედაკაცმა, რომელიც მომეცი მე, მან მომცა მე ხიდან, და ვჭამე. და უთხრა უფალმა ღმერთმა დედაკაცს: ეს რა ქენი? და თქვა დედაკაცმა: გველმა მაცდუნა მე, და ვჭამე" (დაბ. 3:12-13). აქედან ჩანს, რომ ღმრთისგან გაუცხოებას მოჰყვა გაუცხოება კაცთა შორის. ადამმა დაიწყო თავის მართლება და საკუთარი დანაშაული ევას გადააბრალა (რაც არის სხვათა განსჯის დასაბამი), ხოლო ამით - თვით უფალ ღმერთსაც აბრალა თავისი შეცდომა, რადგან უთხრა: "დედაკაცმა, რომელიც მომეცი მე, მან მომცა მე ხიდან, და ვჭამე" (დაბ. 3:12). ამით ადამმა საკუთარი თავი ევასგანაც გაიუცხოვა. ევამ, რომელმაც ასევე არ აღიარა და არ შეინანა თავისი დანაშაული, განუდგა უფალსაც და ადამსაც. ადამიანები უცხონი გახდნენ ერთმანეთისთვის. ჩვენი პირველწინაპრები მიუხედავად მათი ხორციელი კავშირისა, ერთმანეთს გადაემტერნენ.
ღმრთისგან ამ გაუცხოებას უწოდა უფალმა სიკვდილი, როდესაც უკრძალავდა ადამსა და ევას არ ეჭამათ ხისგან ცნობადისა კეთილისა და ბოროტისა. მან უთხრა: "ხოლო ხიდან კეთილისა და ბოროტის შემეცნებისა არ ჭამოთ, რადგან რომელ დღესაც შეჭამთ მისგან, სიკვდილით მოკვდებით" (დაბ. 2:17). გაუცხოების სასიკვდილო ვირუსმა ადამიანის ბუნებაში შეაღწია. დაიკარგა ადამიანის ღრმთისმსგავსება, ღმერთთან ურთიერთობა და ხატიც ღმრთისა კაცში დამახინჯდა.
გაუცხოების შხამთან ერთად, ადამიანის ბუნებაში დაისადგურა მხეცურმა ჟინმაც (სიმხეცემ). "ჩვენ, ბრძანებს წმ. გრიგოლ სინელი, - მცნების გარდახდომით განვეშორეთ ღმრთივბოძებულ სიკეთეებს და პირუტყვთ მივემსგავსეთ, გონიერებიდან გარდავიქეცით უგუნურებად, ღვთაებრივიდან მხეცებად" (Добротолюбие. Т. 5. Издание Свято-Троицкой Сергиевой Лавры, 1993. С. 181).
იმ დღიდან, რა დღიდანაც დასნეულდა კაცი გაუცხოებით, მისი ნება ცოდვისკენ მიდრეკილი გახდა. ამაოდ როდი უთხრა უფალმა კაენს, რომ ცოდვა ძევს მისი გულის კარებთან: " თუ სიკეთის მქნელი არ ხარ, ცოდვა ჩასაფრებულია კართან, შენსკენ აქვს მას ლტოლვა, შენ კი იბატონე მასზე" (დაბ. 4:7). ანუ, ამიერიდან ადამიანს დასჭირდება დიდი ძალისხმევა ცოდვასა და გაუცხოებაზე გასამარჯვებლად (შეად. "ცათა სასუფეველი ძალით იღება, და ძალისმხმეველნი მიიტაცებენ მას" (მათე 11:12) და "მძლეველს გვერდით მოვისვამ ჩემს ტახტზე, როგორც თავად ვძლიე და ჩემს მამასთან დავჯექი მის ტახტზე" (გამოცხ. 3:21).
მაგრამ, თავიდაპირველად გაუცხოებამ თავი იჩინა ანგელოზთა შორის. და ეს ამბავი ჯერ კიდევ ადამიანის შექმნამდე მოხდა. ყველა ანგელოზი, მათი შექმნის დროიდან, ერთმანეთთან დაკავშირებულნი იყვნენ სიყვარულით, გააჩნდათ ურთიერთობა ღმერთთან და ერთმანეთთან. როგორც სულიერი არსებები, როგორც პიროვნებები, ღმერთმა ისინი დააჯილდოვა თავისუფლებით და მისცა ნება ყოფილიყვნენ პირადი ურთიერთობის ამ მდგომარეობაში (რომელიც შესაძლოა იყოს მხოლოდ თავისუფალი, რადგან შეუძლებელია გიყვარდეს იძულებით) და წარმატებულიყვნენ ამ სათნოებაში (ანუ სულიერად სულ უფრო და უფრო ამაღლებულიყვნენ მზარდ სიყვარულში), ან კიდევ - შეცვლილიყვნენ უარესისკენ, განდგომოდნენ ღმერთს და ღმერთთან და სხვა ანგელოზებთან სიყვარულსა და ურთიერთობაზე უარი ეთქვათ.
და აი, შექმნიდან ძალიან მალე, ერთ ერთი ანგელოზი განდგა სიკეთისგან და აღმოჩნდა ბოროტებაში, გადაემტერა ღმერთს და გაუცხოვდა მისგან. ის გაიტაცა ოცნებამ გამხდარიყო ღმრთის თანასწორი. მან ღმერთთან გატოლება გადაწყვიტა (შეად. ესაია 14:12-14). ისურვა გამხდარიყო ღმერთი ჭეშმარიტი ღმრთის გარეშე, სიყვარულისა და ერთობის გარეშე.
ამ ხიბლისმიერ გატაცებას ნამდვილი დაუმორჩილებლობა და ღმრთის წინააღმდეგ კადნიერი ამხედრება მოჰყვა. მან დაიწყო ღმრთის ცილისწამება, ყოველივეს უარყოფა და წინააღმდეგობა. ამგვარად, წმიდა ანგელოზთაგან ერთ ერთი ეშმაკად (ბერძნ. διάβολος - ცილისმწამებელი) და სატანა (წინააღმდგომი, უარმყოფელი, გამანადგურებელი) გახდა.
ორივე სახელწოდება (ეშმაკი და სატანა) ღმრთისგან გაუცხოებაზე მიუთითებს. იგივე აზრი გააჩნია დაცემული ანგელოზის სხვა სახელწოდებებსაც: "ბნელეთის თავადი", "გველი", "მხეცი" და სხვა. ხოლო სახელწოდება "ლუციფერი" (ლათ. lucifer - გაბრწინვებული, ნათელმოსილი) და "მთიები" (ცისკრის ვარსკვლავი) უთითებენ ამ დაცემული ანგელოზის თავდაპირველ, ნათელ მდგომარეობაზე.
გონიერ ქმნილებათა, ანუ პიროვნებათა სამყაროში სატანა გახდა გაუცხოების "მამა", ქაოსის, ცოდვის, სიკვდილის, სიცრუისა და ბოროტების წყარო და მისი განმახორციელებელი (ამიტომაც უწოდებს უფალი სახარებაში მას "დასაბამიდან კაცისმკვლელსა და სიცრუის მამას"). სატანამ მიიმხრო მრავალი ანგელოზი (იხ. გამოცხ. 12:4. "კუდით მოითრევდა ცის ვარსკვლავთა მესამედს, გადმოყარა ისინი ქვეყნად"), რომლებიც ასევე ნებაყოფლობით გახდნენ ბოროტნი, რადგან ნებაყოფლობითვე დასნებოვდნენ ამ გაუცხოებითა და განდგომილებით.
"და ატყდა ბრძოლა ცაში: მიქაელი და მისი ანგელოზები ებრძოდნენ ურჩხულს, ურჩხული და მისი ანგელოზები კი ებრძოდნენ მათ. მაგრამ ვერ იმძლავრეს და აღარ აღმოჩნდა მათი ადგილი ცაში. და გადმოვარდა დიდი ურჩხული, დასაბამიერი გველი, რომელსაც ჰქვია ეშმაკი და სატანა, მთელი საწუთროს მაცდური; გადმოვარდა ქვეყნად და თან გადმოჰყვნენ მისი ანგელოზები" (გამოცხ. 12:7-9). სახარების თანახმად, სატანა (სხვა, ღმრთისგან გაუცხოებულ ანგელოზებთან ერთად) ელვასავით გარდამოვარდა ციდან (ლუკა 10:18). ასეთი შედარება ციდან დაცემის სისწრაფესა და იმ ადრინდელ ბრწყინვალებაზე მიანიშნებს, რაც მას ღმერთთან ყოფნის დროს გააჩნდა". ეშმაკი შთავარდა "შავეთში, ქვესკნელის უფსკრულებში" (ესაია 14:15).
ეშმაკის განდევნა, როგორც მისი დაცემა, წმიდა ეკლესიის სწავლებით, მოხდა ადამიანის შექმნამდე. თანაც "სანამ ადამიანი შეიქმნებოდა ეშმაკს კიდევ ჰქონდა შესაძლებლობა შეენანა თავისი საქციელი, მაგრამ როდესაც ამპარტავნებისა და შურის გამო მოხდა განდიდებულის (ანუ ადამიანის - ავტ.) მკვლელობა, მისთვის საბოლოოდ დაიკეტა სინანულის კარი" (ღირ. ანტონი დიდი).
დიახ, მოხდა სწორედ "განდიდებულის (ადამიანის - ავტ.) მკვლელობა", ანუ ეშმაკმა ორმაგად მოჰკლა ადამიანი. ამიტომაც იწოდება იგი სახარებაში "დასაბამითგანვე კაცის მკვლელად" (იოანე 8:44). სოლომონ ბრძენთან ნათქვამია: "ღმერთმა ადამიანი უხრწნელად შექმნა და თავისი მარადიულობის ხატად დაბადა იგი, მაგრამ ეშმაკის მოშურნეობით სამყაროში სიკვდილი შემოვიდა და მისი წილხვდომილნი განიცდიან მას" (სიბრძნე სოლომონისა 2:23-24).
ღმერთმა ადამიანი შექმნა თავის ხატად და მსგავსად - გონიერ და თავისუფალ არსებად, მაგრამ "იმის შემდეგ, რაც მცნების დარღვევით დამახინჯდა ჩვენში ღმრთის ხატი, გავხდით ბოროტნი, მოვაკლდით ღმერთთან ერთობას, აღმოვჩნდით სიცოცხლის გარეთ და დავექვემდებარეთ ხრწნილებასა და სიკვდილს" (ღირ. იოანე დამასკელი).
ღმერთთან უახლოესი და უშუალო ურთიერთობის დაკარგვა და გაუცხოების ბნელ სტიქიაში დანთქმა - აი ცოდვით დაცემის უმთავრესი შედეგი.
რაკიღა ღმერთი უკვე აღარ ეცხადებოდა ადამიანებს ხილული სახით, როგორც ეს ხდებოდა სამოთხეში, ადამიანთა ლოცვა გახდა არასრულყოფილი. ცოდვით სამყაროში შემოვიდა სიკვდილი. ცოდვით დაცემის შედეგად ადამიანის ბუნებაში დამკვიდრდა გამანადგურებელი ხრწნილება, ტანჯვა და ხორციელი სიკვდილი, რომელიც განჰოფს სულს სხეულისგან. "სიკვდილს არ გააჩნია არსი, არამედ ის არის ცოდვის თანმდევი" (ანტონი დიდი).
ადამიანი განშორდა ღმერთს, რომელიც არის სიცოცხლე; ის ჯერ დაექვემდებარა სულიერ სიკვდილს, რომელსაც, როგორც უცილობელი შედეგი, მოჰყვა ხორციელი სიკვდილიც. ბერძენი ღვთისმეტყველი მიტრ. იეროთეოსი (ვლახოსი) ამის შესახებ ასე წერს: "ცოდვა, რომლის შედეგად იშვა სიკვდილი, არის ადამის დაცემა სამოთხეში. ღმერთმა, მისცა რა ადამიანს მცნება არ ეგემა აკრძალული ხის ნაყოფი, ასევე ამცნო: "მხოლოდ კეთილის და ბოროტის შეცნობის ხის ნაყოფი არ შეჭამო, რადგან როგორც კი შეჭამ, მოკვდებით" (დაბ. 2:17).
და მართლაც, ამ ცოდვის ჩადენის შემდეგ სიკვდილმა დაისადგურა ადამიანის ბუნებაში; ჯერ სულიერი სიკვდილი დადგა, რომელიც არის ადამიანის სულის გაუცხოება და განშორება ღმრთისან, შემდეგ კი ხორციელმა სიკვდილმაც მოიწია, როდესაც უკვე თვით ადამიანის სული განშორდება მისსავე სხეულს" («Усмань Православная». 2004, № 13). აი, რატომ ბრძანა ქრისტემ: "ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ვინც დაიმარხავს ჩემს სიტყვას, უკუნისამდე არ იხილავს სიკვდილს" (იოანე 8:51). ვინც უფალთან სიყვარულით არის შეერთებული (რასაც დაადასტურებს მისი ნებისა და მის მცნებათა განუხრელი შესრულება), ის არ იხილავს მარადიულ სიკვდილს.
ადამიანის ცოდვით დაცემას მოჰყვა მისი სამოთხიდან განდევნა. ტანჯვანი და ფიზიკური სიკვდილი, რომლითაც უფალმა დასაჯა ადამიანი, წმ. კირილე ალექსანდრიელის განმარტებით იყო ერთგვარი "ლაგამი" (წმ. კირილე ალექსანდრიელი. "განკაცებისათვის უფლისა"), ანუ საშუალება, რასაც უნდა აელაგმა ცოდვით დაცემულ კაცში უკიდურესი, სატანური განდგომა და გაუცხოება.
როდესაც ადამიანი ღმერთს აუმხედრდა, ბუნების ჰარმონიულობაც მაშინ დაირღვა, ქმნილებანი აუმხედრდნენ ერთმანეთსაც და ადამიანსაც. "ძეძვი და ეკალი აღმოგიცენოს და მინდვრის ბალახი იყოს შენი საზრდო" (დაბ. 3:18), - უთხრა უფალმა ცოდვით დაცემულ ადამს. ცხოველებს კაცის შეეშინდათ, გაველურდნენ და გახდნენ მტაცებლები.
"ცოდვამ, - გვასწავლის წმ. ბასილი დიდი, - ადამიანის მთლიანი ბუნება მრავალ ურთიერთგადამტერებულ ნაწილად გახლიჩა". სწორედ გაუცხოებაში მდგომარეობს ე. წ. პირველდაწყებითი ცოდვა, რომელიც ადამიდან და ევადან გადავიდა მათ შთამომავლობაზეც, მთელს კაცობრიობაზე, ყოველ ჩვენთაგანზე.
ადამისა და ევას მიერ აკრძალული ხის ნაყოფის ჭამა გაუცხოების მხოლოდ დასაწყისი იყო, პირველი ბიძგი. ადამიანში შემოვიდა "ცოდვის სჯული" (რომ 7:18, 22-23), ანუ გაუცხოების კანონი. სამოთხიდან ჩვენი პირველწინაპრების განდევნის შემდეგ, კაცთა შორის გაუცხოება კიდევ უფრო გაღრმავდა. პაისი ათონელი ამბობს, რომ აბელის მკვლელობის შემდეგ (ეს იყო კაცობრიობის ისტორიაში პირველი მკვლელობა და ხორციელი სიკვდილი) კაენი "დაბორიალობდა ტყეში ველური პირუტყვივით" (Старец Паисий Святогорец. С болью и любовью о современном человеке. С. 230).
მეტ-ნაკლებად, გაუცხოება და სიმხეცე ყოველ ჩვენთაგანშია. ადამისა და ევას მსგავსად, ჩვენ ყველანი "პირუტყვული ჟინით ვკლავთ გონებას (სულს)" (წმ. ანდრია კრიტელის სინანულის საგალობლიდან). "მისვდევ იესუ ჩემო პირ-უტყვებრივთა გემოთა, და პირ-უტყუად ვჰსჩან ჭეშმარიტად იესუ ჩემო, ვნებითა მივემსგავსნე ჩემო იესუ, პირ-უტყვებისგან მიხსენ", - ვევედრებით ჩვენ უფალს, იესუ ტკბილის საგალობელში.
გაუცხოება დგას ნებისმიერი ვნებისა და ცოდვის უკან, ის არის ვნებებისა ფონი და მათი წყარო. გაუცხოება არა მარტო უხეშ ვნებებშია (მრისხანება, სიძვა-მრუშობა), არამედ უფრო "ნატიფ" ვნებებშიც (ვერცხლისმოყვარება, დიდებისმოყვარება, თავმოყვარება, მუცელღმერთობა) ავლენს თავს. ახალი აღთქმა გვასწავლის, რომ ყველა სათნოება მოიცავს სიყვარულს; ყოველი სათნოება დაფუძნებულია სიყვარულს, რადგან სიყვარული არის "რომელიც არის საკვრელი სრულქმნილებისა" (კოლას. 3:14). ასევე, ყველა ცოდვა და ცოდვითი ვნება მოიცავს გაუცხოებას და მასზეა დაფუძნებული.
როდესაც ერთმანეთიგან გაუცხოებულნი არიან, ადამიანებს არ ესმით ერთმანეთის. ისეც ხდება, რომ ერთი ადამიანი ცდილობს რაღაც აუხსნას მეორეს, ის კი ვერაფრით იგებს მისი სიტყვების არსს, თუმცა ორივენი ერთსა და იმავე ენაზე ლაპარაკობენ. გაუცხოება არის გულქვაობის, გულცივობის და სისასტიკის მიზეზი. მას ეფუძნება გულგრილობა მოყვასისა და სულიერი საგნებისადმი. ის არის მიზეზი მზაკვარებისა, ფარსისა (მსახიობობისა) და ხელოვნურობისა კაცთა შორის.
მზაკვარებასა და გაპირუტყვებას შორის კავშირი კარგად აჩვენა იოანე ილინმა: "ყველა ადამიანი მზაკვარია, გულუბრყვილო და ბავშვურად მიამიტი ადამიანების გამოკლებით. ჩვენი მზაკვრობა მომდინარეობს ინსტინქტიდან, საკუთარი თავის შენარჩუნების გრძნობიდან და იმის შეგნებიდან, რომ მრავალი როდია ჩვენს მიმართ კეთილგანწყობილი; უმრავლესობა კი... ვინ იცის, როგორი დამოკიდებულება აქვთ მათ ჩვენდამი? დამფრთხალი ფრინველივითა და მშიშარა ცხოველივით დადის კაცი ცხოვრების უღრან ტყეში და ფრთხილობს თავი აარიდოს საშიშროებას; იყურება ირგვლივ, მალავს თავის განზრახვას, მზად არის დაიმალოს მოსალოდნელი მტრის გამოჩენისთანავე ან პირიქით, დააყენოს ის მცდარ გზაზე და ა. შ. ეს არის სოციოლოგიური ფაქტი და მხოლოდ სამოთხეში შეიძლება იყოს ყველაფერი სხვაგვარად" (Ильин И. Хитрец // «Усмань Православная». 2004, № 13).
სკიტეს პატერიკში არის ასეთი თქმულება: "ამბა პიმენი ამბობდა "თუ ადამიანი მიაღწევს ისეთ მდგომარეობას, რომლის შესახებაც ბრძანებდა მოციქული: "წმიდათათვის ყველაფერი წმიდაა" (ტიტ. 1:15), მაშინ დაინახავს, თვითონ რომ ყოველგვარ პირუტყვზე უარესია". ძმამ ჰკითხა მხცოვანს: "კი მაგრამ, როგორ შემიძლია ვიფიქრო, რომ მე ვარ მკვლელზე უარესი?" მხცოვანმა უპასუხა: "თუ ადამიანი მივა იმ მდგომარეობამდე, რომელზეც მოციქული უთითებს და დაინახავს სხვა ადამიანს, რომელმაც მკვლელობა ჩაიდინა, იტყვის: "ამან ერთხელ მოჰკლა, მე კი ამას ყოველდღე ჩავდივარ" (Скитский патерик. О стяжании евангельских добродетелей. Сказания об изречениях и делах святых и блаженных отцов Христовой Церкви. М., 2001. С. 23). ამბა პიმენი აქ ლაპარაკობს თავის მოსაგრეობაზე და დასტირის იმ გაუცხოებას, რომლის საფუძველშიც დევს სხვა ადამიანის პიროვნების უარყოფა, რაც სულიერი თვალსაზრისით არის მკვლელობა.
"ადამიანი, როგორც ეკლესიის წევრი, მოწოდებულია იყოს კაცთა მოდგმასთან ერთად განუყოფელ მთლიანობაში, რომელიც ამ წუთისოფელში გაყოფილ და გაუცხოებულ მდგომარეობაში ცხოვრობს. ადამიანი მოწოდებულია საკუთარი თავივით უყვარდეს ის, ვისგანაც მოწყვეტილია და საკუთარ ძმასავით მიიღოს ყოველი მტერი თუ მოყვასი და მით გახდეს საყოველთაო, ზოგადსაკაცობრიო ადამიანი. ეს არის სწორედ მცნებათა დაცვის უმთავრესი მიზანი.
მაგრამ, ყოველივე ზემოთთქმული მიუწვდომლად და შეუძლებლად გვეჩვენება ჩვენი ყოველდღიურობის თვალსაწიერიდან. ამიტომაცაა, რომ ამ წუთისოფელს სისულელედ მიაჩნია ქრისტეანული სწავლება. მხოლოდ საეკლესიო ცხოვრებაზე გადასვლა და ქრისტესთან ერთობა ხდის ამ იდეალს გასაგებს და რეალურს.
ყოველდღიური გამოცდილების სიბრტყეში ადამიანი კაცობრიობის ერთარსობას განიცდის გაუცხოების ტრაგიზმის შიგნით. ამიტომაც ის გამუდმებით უკმაყოფილოა და გაორებული. ეს ცხოვრება მას ეჩვენება ბუნებრივ მდგომარეობად, რომელიც არის დამახინჯებული და ტრაგიკული. ხოლო ეკლესიის შინაგან ცხოვრებაში, ადამიანი მოწოდებულია განიცადოს კაცობრიობის ერთობა, მისი განყოფის მიუხედავად. ის, როგორც ეკლესიის წევრი, მოწოდებულია სძლიოს ამ ტრაგიზმს ქრისტესადმი რწმენით. მტრისადმი სიყვარული სრულიად ალოგიკურად ეჩვენება, მაგრამ სწორედ ეს არის ქრისტეანული სიყვარულის კრიტერიუმი: "თუ გეყვარებათ თქვენი მოყვასნი, რას მიითვლით მადლად? რადგან თავიანთი მოყვასნი ცოდვილთაც უყვართ. და თუ კეთილს უყოფთ თქვენს კეთილისმყოფელთ, რას მიითვლით მადლად? რადგან ცოდვილნიც ასევე იქცევიან. თუ ასესხებთ იმათ, ვისგანაც დაბრუნების იმედი გაქვთ, რას მიითვლით მადლად? რადგან ცოდვილნიც აძლევენ სესხს ცოდვილთ, რათა დაიბრუნონ ერთი იმდენიც. ხოლო თქვენ გიყვარდეთ თქვენი მტრები..." (ლუკა 6:32-35).
ამგვარად, "ქრისტეანული სიყვარული წინააღმდეგობაშია მასთან, რასაც კაცობრივი მსჯელობა გონივრულად და ლოგიკურად მიიჩნევს. შესაბამისად, ქრისტეანული ზნეობრიობაც თავიდანვე უზნეობად უჩნს წუთისოფლის მორალს. ქრისტეანული მორალი კი ადამიანს მოუწოდებს შეეთანაწყოს ღვთიურ ზნეობას, რომელიც განსხვავებულია კაცობრივისგან და წინააღმდეგობაშია მასთან. ის მოუწოდებს ადამიანს იყოს წმიდა ვითარც ღმერთი. ეს კი ნიშნავს აკეთო სიკეთე ყოველთვის და ყოველივეში, გიყვარდეს მოყვასი და მტერი და საკუთარი თავი გასწირო მათთვის" (გეორგი მანძარიდისი. "გლობალიზაცია და გლობალურობა: ქიმერა და ჭეშმარიტება").
"გიყვარდეს მტერი შენი", - ამბობს ქრისტე (მათე 5:44). ეს ნიშნავს: გიყვარდეს არა რაღაცის გამო, არა იქიდან გამომდინარე თუ რა დამოკიდებულება აქვს მას შენთან, არამედ თავად ის, "ვითარცა თავი შენი" (მარკოზი 12:31). ანუ ნუ განყოფ მათ შენგან და თვითონაც ნუ განეყოფი მათ, არამედ შენთან ერთად აღიქვის ისინი ერთ მთლიანობად. ვისშიც არის სიყვარული, ასწავლის ღირ. ეფრემ ასურელი, "ის არ უყურებს მოძულე თვალით, მისთვის არავინაა უცხო, მისთვის ყველა თავისიანია" (Св. Ефрем Сирин. Творения. Т. 1. Издательский отдел Московского Патриархата, 1993. С. 6).
ასეთი მდგომარეობა, როდესაც შენთვის არავინაა უცხო და ყველაში სიკეთესა და დადებითს ხედავ, შეიძლება გააჩნდეს მართლმადიდებელ ქრისტეანს, განსაკუთრებით ევქარისტიის ღვთაებრივ საიდუმლოსთან ზიარების შემდეგ.
აპოკალიპსისი ლაპარაკობს სამყაროს აღსასრულის წინ ადამიანთა გაუცხოების უკანასკნელ ხარისხსზე, უკანასკნელ განვითარებასა და ეტაპზე.
როდესაც ცოდვილი ცხოვრება მიაღწევს უკიდურეს ზომას (რაც დამახასიათებელია ბოლო დროის კაცობრიობისთვის), მაშინ განსაკუთრებულად გაიზრდება გაუცხოება კაცთა შორის და გამეფდება ადამიანთა სიმხეცე.
აი "ტექნიკური პროგრესის" დღევანდელი მიღწევა (ტელევიზია, კომპიუტერები, მობილური ტელეფონები, თანამედროვე მუსიკა, ტრანსპორტი, სხვადასხვა ტექნიკური კეთილმოწყობა და ა. შ.) წარმოადგენს ამ გაუცხოების მწვერვალს, როგორც მოცემულობას, როგორც ნორმას. მეტიც, ადამიანებში ის ნერგავს გაუცხოების კულტს, აიძულებს ადამიანებს ერთმანეთთან დამოკიდებულება ჰქონდეთ არა როგორც პიროვნებებთან. შეიძლება ითქვას, რომ გაუცხოება დღეს მეფობს მთელს "ცივილიზებულ" სამყაროში. ფილოსოფოსებსა და სოციოლოგებს აქვთ სპეციალური ტერმინიც კი თანამედროვე დასავლური ცივილიზაციის აღსანიშნად, - "გაუცხოებული საზოგადოება" (იხ. მაგალითად: Философский словарь / Под ред. И. Т. Фролова. 6-е изд. М., 1991. С. 238).
თანამედროვე ცხოვრების მთელი წყობა მიმართულია ადამიანში პირუტყვულობისა და სიმხეცის განვითარებისკენ. რაც უფრო ნაკლებად ურთიერთობენ ადამიანები ერთმანეთში უშუალო ურთიერთობით, მით უფრო ეკონტაქტებიან ერთურთს სხვადასხვა მოწყობილობებითა და მანქანებით ან მათი მეშვეობით. "ტექნიკურმა კეთილდღეობამ, - ამბობს მხცოვანი პაისი, - გადალახა ყოველგვარი საზღვრები. გაიზარდა მანქანათა რიცხვი და თვით ადამიანიც კი გადააქცია მანქანად. ამჯერად მანქანები კარნახობენ ადამიანს ცხოვრების წესს და მისი გულიც რკინისებური და მექანიკური გახდა" ("Отче, помоги!" С. 36).
"ცივილიზაცია, - აღნიშნავს არქიმანდრიტი რაფაელ (კარელინი), - ერთმანეთისგან აცალკევებს ადამიანებს, ამიტომაც დიდი ქალაქები არა მარტო შუშისა და ბეტონის ჭიანჭველების ბუდეს წააგავს, არამედ ნამდვილ უდაბნოს სულისთვის. ადამიანები არა მარტო მანძილით არიან დაშორებული ერთურთს, არამედ შინაგანი კონტაქტის არარსებობითაც. ადამიანებს უკვე აღარ სჭირდებათ ცოცხალი ურთიერთობა, უფრო ადვილი და მოხერხებულია მექანიკური ურთიერთობა. ტექნიკური ცივილიზაციის ეპოქაში მცხოვრები ადამიანი მანქანასავით დაპროგრამებულია. ის გადაიქცა ბიოლოგიურ აპარატად, რომელიც მიერთებულია მკაცრი რეჟიმის სტანდარტს, რომელსაც ალტერნატივად შეუძლია დაუპირისპიროს მხოლოდ საკუთარი ნევროზები. აქ ჩვენ ვაწყდებით უცნაურ მოვლენას: სიგიჟეს, როგორც ჯანყს მანქანების წინააღმდეგ. პათოლოგია ხელოვნებაში, პათოლოგია პირადი ცხოვრების ნებისმიერ სფეროში... აქ მანქანა არა მარტო ამარცხებს ადამიანს, არამედ კლავს კიდეც და ანადგურებს მას" (Архим. Рафаил (Карелин). Тайна спасения. С. 116-117).
ალექსანდრე კრასნოვის შესანიშნავ წიგნში "ბერი ანტონის სულიერი გასაუბრებანი და დარიგებანი" (სამ ნაწილად) ნათქვამია: "თანამედროვე ცივილიზაციის მატარებელი - ეს არის ნებაყოფლობითი მორჩილება ეშმაკისადმი, საკუთარი სულის გადაცემა მარადიული ტანჯვისათვის, ნებაყოფლობითი უარყოფა ღმრთისა და სწაფვისა განღმრთობისკენ...
ერთადერთი შესაძლებლობა საკუთარი თავის დახსნისა, სულისა და ხორცის გადარჩენისა, არის ერთობა ღმერთთან და ყოველივე ამსოფლიურის უარყოფა... რაც უფრო "ცივილიზებულია" ადამიანის საცხოვრებელი ადგილი, მით უფრო მეტი საშინელება დაატყდება მას თავს ტექნიკური და ბუნებრივი კატაკლიზმებისგან" (ნაწილი მე-2).
5. პიროვნება
თავის გამოცხადებაში ღმერთი გვეცხადება როგორც "არსებული" (გამ. 3:14). ეს არის წმიდა წერილის ცენტრალური სიტყვები. ამ სიტყვებით: "მე ვარ ის, რომელიც ვარ", უფალი გვეუბნება, რომ ის არსებობს როგორც პიროვნება (როგორც პიროვნება -
მართლმადიდებლობა არის -
მართლმადიდებლობაში პიროვნება არის აბსოლუტური ღირებულება, ყოველივეს არსი: წმიდა სამების საიდუმლოც და მარადიული ცხოვრების საიდუმლოც. პიროვნების პრინციპი არის ყოფიერების უმთავრესი კანონი. პირადი ყოფიერება კი არის ყოველივე არსებულის პირველსაწყისი და უმთავრესი რეალობა.
"ხილული წარმავალია, უხილავი კი -
ღმერთი პიროვნებაა და ადამიანიც შექმნა როგორც პიროვნება. ეს ნიშნავს, რომ ღმერთმა ადამიანს მისცა სული, ზნეობა, პასუხისმგებლობა, თავისუფლება ნებისა და არჩევანისა (სადაც უძირითადესია არჩევანი სიკეთესა და ბოროტებას შორის, ანუ ერთობასა და გაუცხოებას შორის). მისცა თვითშეგნება, ანუ უნარი იცხოვროს როგორც სულიერმა პიროვნებამ -
ადამიანი შედგება სხეულის, მშვინვისა და სულისგან. სული არის პიროვნება, ადამიანის ცენტრალური ნაწილი. ეპისკოპოს თეოფანეს განსაზღვრებით, სული არის "თვითმყოფადი, პიროვნული, თავისუფალი და გონიერი, რომლის ნორმალური მდგომარეობაა სიცოცხლე ღმერთთან ურთიერთობაში".
"ადამიანი -
ყოველი კაცი უნიკალური პიროვნებაა. მაგრამ პიროვნება -
"მე" -
თანამედროვე სამედიცინო მეცნიერება ცხადად გვიჩვენებს, რომ სიკვდილის შემდეგ ჩვენი პიროვნება, ჩვენი არსებითი "მე" კი არ კვდება, არამედ აგრძელებს არსებობას, თუმც, სრულიად ახალ პირობებში. სიკვდილის დროს, ჩვენ ყველანი ვიგრძნობთ ჩვენი უკვდავი "მეს" გამოსვლას მისი დროებითი სახლიდან -
როდესაც სული შეპყრობილია ვნებებით, ადამიანი ეძლევა ცხოველურ შეგრძნებებს, რომლებმაც არ იციან ზომა და ზღვარი. ამ უსაზღვრობას მას ანიჭებს სხეულში დატყვევებული სული, და ვლინდება ისეთი რამ, რაც ჩვეულებრივი ცხოველებისთვის არ არის დამახასიათებელი.
"გამოსახა უფალმა ღმერთმა ადამი (კაცი) მიწის მტვერისაგან და შთაბერა მის ნესტოებს სიცოცხლის სუნთქვა და იქცა ადამი ცოცხალ არსებად" (დაბ. 2:7). აი ღვთიური შემოქმედებითი აქტის დიადი სიტყვიერი ხატი, რითაც ადამიანი მოვიდა ყოფიერებად. გამოცხადება ღმრთის ნიჭის შესახებ -
"უფალმა ჩვენმა იესუ ქრისტემ, აღასრულა რა ჩვენი გამოსყიდვის საქმე და შეამზადა კაცობრიობა სულიწმიდის მისაღებად, თავისი მკვდრეთით აღდგომის შემდეგ, დადგა მოწაფეთა შორის, შეუბერა მათ და უთხრა: "მიიღეთ სული წმიდა" (იოანე 20:22), რომელიც ძალიან მალევე გადმოვიდა მათზე ცეცხლოვანი ენების სახით "ანაზდად იგრგვინა ზეცით, თითქოს გრიგალი აგუგუნდაო, და აავსო მთელი სახლი, სადაც ისინი ისხდნენ. და მოევლინა მათ ენები, თითქოს ალისანი, და სათითაოდ მოეფინა ყოველ მათგანს" (საქმე. 2). ამ მეორე შებერვით აიხსნება და მეთითება ის, რომ პირველი შებერვის დროსაც იყო სულთმოფენა".
სულიწმიდის გარდამოსვლის დროს მოციქულებმა იმდენად მძლავრად შეიგრძნეს ღმერთთან თავიანთი მყოფობა, რომ ზოგიერთ თვითმხილველს ისინი მთვრალები ეგონა. სწორედ ამ კერძო ურთიერთობით აღსრულდა მათში ჭეშმარიტი, ღმერთმსგავსი კაცობრივი პიროვნების აღდგენა. და სულიწმიდის იგივე მადლი, შემდგომ, მოციქულთა და მათ მემკვიდრეთაგან გადაეცა ყველას, ვინც კი ქრისტეს ეკლესიის წევრი გახდა; ვინც ეკლესიის მადლმოსილი საშუალებებით ცდილობს საკუთარ თავში ჭეშმარიტი პიროვნების აღორძინებას. აი, რატომ უწოდებს ეკლესია სულიწმიდას "ცხოველმყოფელს".
"ადამიანი (ბერძნ. "ანთროპოს") ბერძნულად ნიშნავს არსებას, რომლსაც პირისახე ზემოთ, ზეცისკენ, ყოფიერების ამ საბოლოო მიზნისა და მომავალი საცხოვრისისკენ აქვს მიმართული; რომლის შუბლი (პირუტყვებისგან განსხვავებით) ზემოთ არის აშვერილი; ზოგიერთი "ანთროპოს"-
მაცხოვარი მთელი სახარების განმავლობაში ქადაგებს ადამიანის პიროვნების უმაღლეს ღირსებას, ასევე ადამიანის ბუნების აღმატებულებას პირუტყვთა ბუნებაზე. მაგალითად: მთელს სახარებაში უფალი ამტკიცებს ადამიანური პიროვნების ღირსებას, ასევე ადამიანის ბუნების აღმატებულებას პირუტყვებზე. მაგალითად: "შეხედეთ ცის ფრინველთ: არც თესავენ, არც მკიან, არც ბეღლებს ავსებენ, და მამა თქვენი ზეციერი არჩენს მათ. ნუთუ თქვენ არა სჯობიხართ ფრინველთ?" (მათე 6:26; იხ. აგრეთვე ლუკა 12:24; "ხოლო კაცი რამდენად უმჯობესია ცხვარზე?" (მათე 12:12).
წმიდა წერილი ლაპარაკობს ადამიანის შექმნაზე "ხატად და მსგავსად ღმრთისა", რითაც ის შეუდარებლად აღემატება პირუტყვთ, ამიტომაც, უნდა ბატონობდეს კიდეც მათზე. "თქვა ღმერთმა: გავაჩინოთ კაცი ჩვენს ხატად, ჩვენს მსგავსებად. ეპატრონოს ზღვაში თევზს, ცაში ფრინველს, პირუტყვს, მთელს დედამიწას და ყველა ქვემძრომს, რაც კი მიწაზე დახოხავს" (დაბ. 1:26). ადამიანის ღმრთის ხატად და მსგავსად შექმნის ჭეშმარიტებაზეა აგებული წმიდა მამებისეული მთელი ანთროპოლოგია.
ღმრთის ხატად წმიდა მამები მიიჩნევდნენ ადამიანში პიროვნული საწყისის არსებობას (Лосский В. Н. Очерк мистического богословия Восточной Церкви. Догматическое богословие. М., 1991. С.91). ხოლო ღმრთისადმი მსგავსება ადამიანში ეს არის შესაძლებლობა ღმრთის მსგავსებისა, უნარი, როგორც პიროვნებამ იცხოვრო სულიერად. ადამიანში ღმრთის ხატებისა და მსგავსების ურთიერთმიმართებისთვის ერთი მოსაგრე ამბობს: "თუ არ გაქვს საღმრთო ნიჭები, იცოდე, რომ უფლის მსგავსებაც არ გაქვს! ხოლო თუ სულს შერყვნი, მაშინ ღმრთის ხატებაც მახინჯდება შენში, და ჯოჯოხეთის უკუნს ამკვიდრებ შენს სულში".
თუკი ადამიანს ღმრთის ხატად ყოფნა ბოძებული აქვს სამუდამოდ და მისი განადგურება შეუძლებელია, მსგავსება ღმრთისადმი ადამიანის თავისუფალ ნებასა და მისი ნების მიმართულებაზეა დამოკიდებული. ხატი მოცემულია როგორც რეალობა, მსგავსება კი როგორც შესაძლებლობა; პირველი მონიჭებულია, მეორე კი მოცემული (დასამკვიდრებლად). ხატი ეს არის -
მაგრამ პიროვნება მაშინ შეიძლება იყო, როდესაც სხვებშიც აღიარებ პიროვნებას. "ეს არის ჩემი მცნება, რათა გიყვარდეთ ერთმანეთი, როგორც მე შეგიყვარეთ თქვენ. არავისა აქვს იმაზე დიდი სიყვარული, ვინც სულს დადებს თავისი მეგობრისთვის. თქვენ ჩემი მეგობრები ხართ, თუ ასრულებთ იმას, რაც გამცნეთ? უკვე აღარ გიწოდებთ მონებს, ვინაიდან მონამ არ იცის, რას აკეთებს მისი ბატონი; არამედ მეგობრებს გიწოდებთ, რადგანაც გაუწყეთ ყველაფერი, რაც მსმენია მამაჩემისგან" (იოანე 15:12-
უმთავრესი მოთხოვნილება, რომელიც შემოქმედმა ჩადო ადამიანში, -
ღმრთისა და ადამიანის სიყვარულით ადამიანი მოიპოვებს ჭეშმარიტ სიყვარულს საკუთარი თავისა. და პირიქით, სხვისი უსიყვარულობა აჩვენებს, რომ ადამიანს არ უყვარს, არ ხედავს და ამიტომაც, უარყოფს საკკუთარ თავს. "შებილწულსა და დაბნელებულ სულს, -
ამასთან არის დაკავშირებული ბოროტების ბუნების მართლმადიდებლური გაგებაც: ბოროტებას არა აქვს ყოფიერება, არამედ ის არაარსებითია. ბოროტებას "არსი არა აქვს" (წმ. გრიგოლ ღვთისმეტყველი), ის, ღირ. ამბა დოროთეს თქმით, არის "ონტოლოგიური სიცარიელე". წმ. ბასილი დიდი გვასწავლის: "ნუ წარმოიდგენ, თითქოდა ბოროტებას თვითმყოფადობა გააჩნდეს. ბოროტება არის სიკეთის ნაკლებობა. იცი, რომ თვალი შექმნილია; მაგრამ სიბრმავე თვალის დაზიანებით არის გამოწვეული და არა სხვა რამით. ამიტომაც, თვალი, თავისი ბუნებით დაზიანებას რომ არ იყოს დაქვემდებარებული, სიბრმავეც არ იარსებებდა. ასეა ბოროტებაც, ის თავისთავად როდი არსებობს, არამედ სულის დაზიანებას მოსდევს" ("იმის შესახებ, რომ ღმერთი არ არის ბოროტების მიზეზი"). ამაზე უთითებს წმ. გრიგოლ ნოსელიც: "ბოროტება ონტოლოგიურად როდი არსებობს, ის ვლინდება სულის განწყობაში", ანუ მისი თავისუფალი ნების მიმართულებაში.
გააჩნია რა შეგნება და ნების თავისუფლება, ადამიანს, ცხოველისგან განსხვავებით, შეუძლია გააკეთოს როგორც საუკეთესო არჩევანი (აღიაროს სხვათა პიროვნული უფლებები, უყვარდეს და ა. შ.), ასევე უარესიც (იყოც თვითნება, სულიერად ყველასგან გაუცხოებული, რაც თავისთავად არის უკვე ბოროტება). ადამიანი, რომელიც თვითნებობის გზით, ბუნების საწინააღმდეგოდ მიდის, არაბუნებრივ ვნებებში ინთქმება, მისი ცხოვრება ხდება მახინჯი, არაჭეშმარიტი, არაბუნებრივი და გარდაიქცევა მონსტრად, რომელიც ნთქავს ყოველგვარი სიკეთის გამოვლინებას მასში, საკუთარი ნების ბოროტებისკენ მიქცევის წყალობით.
საკუთარი ნების ძალით ადამიანს შეუძლია აირჩიოს სიმხეცე, უარი თქვას სხვათა პიროვნულ უფლებებზე, სიყვარულზე, ურთიერთობაზე, მაშასადამე, სულიერ ცხოვრებაზე... ამიტომაც ამბობს სახარება, რომ ადამიანი, რომელიც შეგნებულად უარყოფს ნათელსა და სიკეთეს, სანაცვლოდ კი სიბნელესა და ბოროტებისადმი მსახურებას ირჩევს, ჯობდა არ დაბადებულიყო (მათე 26:24; მარკოზი 14:21). წმიდა წერილის თანახმად, ადამიანი შეიძლება იყოს "ბნელი": "რადგან ოდესღაც ბნელი იყავით, ახლა კი ნათელი ხართ უფალში. მაშ, იარეთ, როგორც ნათლის შვილებს შეშვენით" (ეფეს. 5:8), -
ბოროტება -
"მრავალ უგუნურს, -
"ამის გამო, ეზრა, ცარიელი ცარიელთათვის არის და სავსე -
"მკვდრებს მიანდე თავიანთი მკვდრების დამარხვა" (მათე 8:22), -
ღმრთისგან ადამიანს ცოდვა განაშორებს. ადამიანი ნამდვილ ადამიანად მხოლოდ მაშინ შეიძლება იწოდოს, როდესაც ის ღმერთთან არის. ღმრთისგან განშორებით კი ადამიანი საკუთარ თავსაც განშორდება, კარგავს საკუთარ სახეს. ხდება ადამიანის დეპერსონალიზაცია. წმ. მოწამე პატროკლეს (17 აგვისტო ძვ. სტ.) ცხოვრებაში გადმოცემულია, როგორც მიმართა ამ მოწამემ წარმართ იმპერატორს, რომელიც მას კერპებისადმი თაყვანს აიძულებდა: "შენ გაგაჩნია ყოველგვარი სიმდიდრე დედამიწაზე, რომელიც წამიერია და წარმავალი, მაგრამ შენ ხარ ღატაკი, რადგან არ გაქვს საკუთარი თავი, რაკიღა შენს გულში ჩვენი უფლის, იესუ ქრისტეს რწმენა და სიყვარული არ მოგიხვეჭია; ამიტომაც, შენს მამასთან, ეშმაკთან ერთად, მართლმსაჯული ღმერთი მარადიული ტანჯვით დაგსჯის".
"მე კი არ მიგიტოვებივართ, არამედ საკუთარი თავი, ამბობს უფალი" (3 ეზრა 1:27). ღმრთისგან გაუცხოების მეორე მხარეა თვითმკვლელობა. პირუტყვს მიმსგავსებული ადამიანები, სახარებაში აღწერილი ბოროტი დემონებივით, რომლებიც ღორის კოლტში შევიდნენ, არარსებობის უფსკრულისკენ მიისწრაფვიან (შეად. ლკ. 8:26-
ცხოვნება -
მართლმადიდებლობა, ღმრთის მადლით, ყოველ ადამიანს აძლევს შესაძლებლობას თავი დააღწიოს ცოდვის მონობას, გამხეცებას, გაპირუტყვებას და დაუბრუნდეს საკუთარ თავს, ამით კი ღმერთს და კვლავ შეიქმნას ღმრთის მსგავსი და ხატი სულიერი ადამიანი. ეკლესიის მოძღვართა სწავლებით, ადამიანის ცხოვნების არსი სწორედ ღმრთის მსგავსებისა და ხატების აღდგენაში მდგომარეობს.
შეიძლება ითქვას, რომ ეკლესია ეს არის ღმრთის სახელოსნო, სადაც იწრთობა პიროვნების სული, ხოლო სახარება -
ადამიანის შობის, განვითარების და მასში სულიერი სიცოცხლის განსამტკიცებლად არის მიმართული ყველა საეკლესიო საიდუმლო და წესი, ნათლისღების წმიდა საიდუმლოდან დაწყებული. ამ საიდუმლოში აღდგება ღმრთის ხატი ადამიანში: ის კვდება "პირუტყვული", ანუ ხორციელი და ცოდვილი ცხოვრებისთვის და სულიწმიდით აღსდგება, როგორც სულიერი, განახლებული ადამიანი. სულიწმიდისგანვე იღებს ის ძალებს წმიდა და სულიერი ცხოვრებისთვის. ქრისტემ, რომელიც თავისი ბრწყინვალე აღდგომის შემდეგ გამოეცხადა მოციქულებს, "შეუბერა და უთხრა მათ: მიიღეთ სული წმიდა" (იოანე 20:22). წმიდა მამათა განმარტებით, სულის ეს შებერვა მიანიშნებდა ადამიანში ღმრთის ხატის აღდგენას, რომელიც მას თავიდან, შესაქმის დღიდან მიეცა (როდესაც ღმერთმა "შთაბერა მის პირს სიცოცხლის სუნთქვა და იქცა ადამი ცოცხალ არსებად" (დაბ. 2:7), მაგრამ, რომელიც შემდეგ, დამახიჯნდა ცოდვით დაცემით. ამიტომაც, მაცხოვარმა სულის შთაბერვის შემდეგ თავის მოწაფეებს უთხრა: "ვისაც მიუტევებთ ცოდვებს, მიეტევებათ, და ვისაც დაუტოვებთ, დარჩებათ მათ" (იოანე 20:23). აი, რატომ უწოდებენ სინანულის საიდუმლოს მამები მეორე ნათლისღებას.
მართლმადიდებლურ ეკლესიაში ადამიანის შემოსვლა ხორციელდება სამი ძირითადი საიდუმლოს მეშვეობით. ესენია: ნათლობა, მიროცნხება და ზიარება.
ნათლობა ადამიანის სულიერი დაბადებაა. ის არის "მეორედ შობის" საბანელი, რომელიც ადამიანს და ეკლესიას აერთიანებს ერთმანეთთან და ჩასწერს მას ზეციურ სასუფეველში. "ვინც არ დაიბადება წყლისა და სულისაგან, ვერ შევა ღმრთის სასუფეველში" (იოანე. 3:5). ნათლობის საიდუმლო ქმნის ახალი, ჭეშმარიტი ცხოვრების საწყისს. "ჩემთვის ახალი ცხოვრების დასაწყისი ნათლობაა და ამ ახალი ცხოვრების პირველი დღე -
თუკი ნათლობას ახალ ცხოვრებაში შეჰყავს ადამიანი, მირონცხება მას აძლევს ენერგიას ამ მიზნის განსახორციელებლად. როგორც წმ. ნიკოლოზ კავასილა აღნიშნავს, მირონცხება შესაძლებელს ხდის ყოველმა ადამიანმა მიიღოს სულიწმიდის ნიჭები მისი მზადყოფნისდა შესაბამისად" ("О жизни во Христе").
მესამე უმთავრესი საიდუმლო, რომელშიც ხორციელდება პირველი ორი საიდუმლოს მიზანი -
წმიდა წერილიდან და წმიდა მამათა სწავლებიდან ვიცით, რომ ცხოვნება შეუძლებელია სინანულის გარეშე. სინანული ეს არის საკუთარი გაუცხოების აღიარება, რომელიც შეერთებულია მისგან გათავისუფლების გულწრფელ სურვილთან. სინანულის საიდუმლოს არსი მდგომარეობს ჩვენში შემოჭრილი და დაბუდებული პირუტყვობის, გამხეცების ძლევის სურვილში, მის უარყოფაში, გაუცხოების პრინციპულ უკუგდებაში. აქედან ვხვდებით სახარების მოწოდების ჭეშმარიტ არსს, რომელიც ბრძანებს: "შეინანეთ, რადგან მოახლოებულ არს სასუფეველი ცათა" (მათე. 3:2; 4:17), -
როდესაც ადამიანი ცხოვრობს ეგოისტური პრინციპით: "ვიცხოვრებ მხოლოდ საკუთარი თავისთვის", სინამდვილეში მართლაც საკუთარი თავისთვის კი არ ცხოვრობს, არამედ მიათრევს თავის ნახევრადცოცხალ "არსებობას", ცხოვრობს საკუთარი თავისთვის, როგორც "ფიზიკური პირისთვის", და არა როგორც ადამიანისთვის. XIX საუკუნის გამოჩენილი რუსი მოაზროვნე ე. პ. ასტაფიევი მკაფიოდ მიუთითებდა ყოველი ადამიანის ამ ძირითად და უცილობელ არჩევანზე: ადამიანი ან "ფიზიკური არსებაა" (ანუ, არსებითად "ნახევრადადამიანია"), ან კიდევ "სულიერი არსება" (П. Е. Астафьева "Из итогов века"). ფიზიკურ არსებას, მკაცრად რომ ვთქვათ, სინამდვილეში არაფერი აქვს თავისი, საკუთარი, მასში ყველაფერი ჯოგურია და პირუტყვული.
მართლმადიდებელი ქრისტეანის შინაგანი ღვაწლის მთელი არსი მდგომარეობს ბრძოლაში მის სიმხეცესთან და პირუტყვობასთან, მის ძლევაში, დამარცხებაში, საკუთარი თავიდან ამ ჯოჯოხეთის თანდათანობით გამოდევნაში. "შინაგანი კაცი" ყოველთვის პოულობს კმაყოფილებას ღმრთის სჯულში (იხ. რომ. 7:22), ანუ პირადი ურთიერთობის სჯულში. მაგრამ, ამავე დროს ის "თავის ასოებში ხედავს სხვა სჯულსაც (ღმრთი მიერ შექმნილ ადამიანში რომ შემოიჭრა და დაამახინჯა იგი გაუცხოების სჯულით), რომელიც მისი გონიერების, ანუ სულის, პიროვნების სჯულს ეწინააღმდეგება და მას ცოდვის მონად აქცევს (რომ. 7:23).
სულიერი ადამიანი ცოდვას რომ ჩაიდენს, ის მკაფიოდ და ცხადად გრძნობს საკუთარ თავში მის შედეგებს, გრძნობს საკუთარი მდგომარეობის ცვლილებას ჩადენილი ცოდვის შემდეგ, მკაფიოდ ხედავს მასში, ცოდვით შემოჭრილ გაუცხოებას და გამხეცებას. ხორციელი ადამიანი კი, როდესაც ცოდვას სჩადის, ამგვარ ცვალებადობას ვერ გრძნობს, რადგან ხორციელი კაცი სულიერად მკვდარია, უგრძნობელია და იმყოფება გაუცხოებულ და გამხეცებულ მდგომარეობაში. რომ გადარჩეს, ადამიანმა უნდა დაინახოს საკუთარ თავში ეს გამხეცება, სრულიად შეიძულოს იგი და ღმრთის მადლის შეწევნით, განაგდოს თავისგან, როგორც უცხო და მავნე ფურუნკული. მაშინ აღსდგება მასში ღმრთის ხატება, და ადამიანი დაიწყებს ღმრთითსათნო სულიერ ცხოვრებას.
"უვნებობიტ ადამიანი საკუთარ თავში აღადგენს ღმრთის ხატს", -
იმავე ღირ. მამის, ისააკ ასურელის აზრით, ვნებები ჩვენს გულის ნიადაგში ჩათესილი ღვარძლია და როგორი ღვაწლი და შრომა გვმართებს, ამ ნიადაგიდან რომ ამოვძირკვოთ ისინი. წმინდანები სწორედ ის ადამიანები იყვნენ, რომლებიც, რამდენადაც ეს შესაძლებელი იყო მიწიერი ცხოვრების პირობებში, იღვწოდნენ დაბრუნებოდნენ პირვანდელ ცხოვრებას. "ყველა წმინდანი, -
ადამიანის არსების საიდუმლო, -
6. ურთიერთობა
"იყვნენ ერთ, ვითარცა ჩუენ ერთ ვართ" (იოანე 17:22)
როდესაც ადამიანი განისაზღვრება როგორც "ღმრთის ხატი", ეს განსაზღვრება აფიქსირებს უმთავრესს -
ადამიანის არსებობის ერთადერთი აზრი -
"როდესაც ეკლესია ასწავლის მარადიული სიცოცხლის შესახებ, ლაპარაკი სულაც არ არის ერთგვარ მომავალ "მდგომარეობაზე", რომელშიც ადამიანის ამა თუ იმ ნაწილს, -
ამავე დროს, მარადიული ცხოვრება იქნება არა მარტო სულის სიცოცხლე, რომელიც გათავისუფლდება ხორცისა და სამშვინველისგან, არამედ სიცოცხლე ახალ იერუსალიმში, რომელიც ასე მკაფიოდ აღწერა იოანე ღვთისმეტყველმა თავის გამოცხადებაში: "მერე ვიხილე ახალი ცა და ახალი მიწა, რადგანაც პირველი ცა და პირველი მიწა გადაეგო, და ზღვა აღარ არის. ვიხილე წმიდა ქალაქი, ახალი იერუსალიმი, ღვთისაგან ჩამომავალი ზეცით, სასძლოსავით გამზადებული და სასიძოსთვის შემკული. და მომესმა მგრგვინავი ხმა ტახტით, რომელმაც თქვა: აჰა, კარავი ღვთისა კაცთა შორის, რომელიც დაემკვიდრება მათში, და თვით ღმერთი იქნება მათთან. შეაშრობს ღმერთი მათ თვალზე ცრემლს, და აღარ იქნება სიკვდილი: აღარც გლოვა, აღარც ტირილი და ტანჯვა იქნება, რადგანაც გადაეგო ყოველივე უწინდელი. ხოლო ტახტზე მჯდომარემ თქვა: აჰა, ყველაფერს შევქმნი ახალს. მე კი მითხრა: დაწერე, რადგან ეს სიტყვები სარწმუნოა და ჭეშმარიტი" (გამოცხ. 21:1-
მარადიული ცხოვრების შესაძლებლობა, ერთის მხრივ, და, მეორეს მხრივ, სიკვდილის პერსპექტივა ადამიანს "დღის დაზოგვას", ღირსეულ ცხოვრებას ასწავლის. ადამიანი ჭვრეტს უკეთესს არსებულიდან, შეჰხარის ყოველგვარ სრულყოფას, მდიდრდება სულიერი გამოცდილებით, მადლობს და ხარობს მიღებული წყალობით (Ильин И. А. Аксиомы религиозного опыта. М., 1993. С. 412).
უკვდავების ქრისტეანული გაგება ასახულია "სიკვდილით შობის" საიდუმლოში. სიკვდილმა უნდა გვირგვინოსან ჰყოს ადამიანის ცხოვრება. მას ისეთი დასასრული უნდა ჰქონდეს, რომელშიც უკვე იქნება გამობრწყინვებული ახალი აღმასვლის დასაწყისი. ის ამქვეყნიური განწმენდის უკანასკნელი ეტაპია, ბოლო სულიერი გამოცდა და ადამიანის მატება, ღმრთისადმი მიმართული სულიერი სიყვარული და უკანასკნელი კითხვა სულიერი შემეცნებისა" (Там же. С. 413).
"ვინც ჩემში ცოცხლობს და სწამს ჩემი, არ მოკვდება უკუნისამდე. გწამს თუ არა ეს?" (ინ. 11:26). "ჭეშმარიტად, ჭეშმარიტად გეუბნებით თქვენ: ვინც ისმენს ჩემს სიტყვებს და სწამს იგი, ვინც მომავლინა, აქვს საუკუნო სიცოცხლე და არ წარუდგება სამსჯავროს, არამედ უკვე გადავიდა სიკვდილიდან სიცოცხლეში" 9ინ. 5:24). წმიდა მამები გვასწავლიან, რომ ღმერთთან ურთიერთობა -
"ხშირად ქრისტეანული ზნეობის დაცვა გაიგივებულია იმ ღირებულებებთან და კანონებთან, რომლებიც თავის მხრივ გამომდინარეობენ სახარებიდან და საეკლესიო გადმოცემიდან. შესაბამისად, სწამთ, რომ ეს ზნეობა განქარდება იქ, სადაც ამ ღირებულებებს უგულებელჰყოფენ, კანონებს კი არღვევენ. ასეთი შეხედულება შეიძლება კარგად იქნეს დასაბუთებული საზოგადოების ინტერესების პოზიციიდან. სავარაუდოდ, ის სწორია და სასარგებლოა საზოგადოებრივი წყობისთვის, ზნეობრივი საკადრისობისთვის. მაგრამ შეუძლებელია სწორად და მით უმეტეს საკმარისად მივიჩნიოთ ის საღვთისმეტყველო პოზიციიდან. რადგან ხსენებული შეხედულება უგულებელჰყოფს ადამიანის კავშირს ქრისტესთან. არადა ქრისტეანის სიმტკიცე ღირებულებათა მიღებისა და კანონთა დაცვის საკითხში, რომელიც სახარებასა და საეკლესიო გადმოცემას ეხება, არავითარ სარგებლობას არ მოიტანს, თუ არ არსებობს უშუალო კავშირი ქრისტეს პიროვნებასთან.
ჯერ კიდევ ძველ აღთქმაში ღმრთის კანონი ან მცნება წარმოსდგება როგორც მისი პირადი ნება. შესაბამისად, ღმრთის კანონის ან მცნების დარღვევა არ განიხილება როგორც უბრალო უწესრიგობა ან კიდევ ზნეობრივი გადახრა, არამედ როგორც ღმრთის ნების უარყოფა, ან კიდევ ღმერთთან ურთიერთობის გაწყვეტა. ღმრთის კანონის ან მცნების ფორმალიზაცია უეჭველ გადახრად გარდაიქცევა, რადგან ამაშია არსი ფარისევლობისა. ახალ აღთქმაში ღმრთისა და ადამიანის ურთიერთობის პიროვნული ხასიათი თავის ლოგიკურ დასრულებას ღებულობს. თვით ღმერთი ხდება ადამიანი და პირად ურთიერთობაში შედის მასთან. ახალი აღთქმის სჯული ხდება ლოგოსი, ქრისტე. ამიტომაც, ძველი სჯულის მცნება გარდაიქმნა მადლად, რომელიც ქრისტემ მოიტანა" (წმ. მელიტონ სარდელი. "პასექის შესახებ").
როდესაც ჩვენი სინდისის თვალსაწიერიდან ქრისტესთან პირადი ურთიერთობის ხასიათი იკარგება, ჩვენ უკვე აღარ გვაქვს უფლება ვილაპარაკოთ ქრისტეანულ ცხოვრებასა და ქრისტეანულ ზნეობრიობაზე. განწყობა, რომელსაც ხშირად ვხვდებით ქრისტეანულ სამაყაროში ისეთია, რომ მორწმუნე ადამიანი მიისწრაფვის დაიცვას ტრადიციით ნაკურთხი ღირებულებები ან კიდევ თანამიმდევრული იყოს ქრისტეანული კანონების დაცვისას, მაგრამ ქრისტესთან რაიმე პირადი ურთიერთობისა და კავშირის გარეშე, რაც უკვე მანკიერებაა. ამგვარი განწყობა აუცილებელია შეფასდეს არა იუდაიზმთან უბრალო დაბრუნებად, არამედ დაბრუნებად მისი ყველაზე დაცემული ფორმით, რომელიც სახარებებში ფარისევლებისა და სადუკევლების სახით არის წარმოჩენილი.
არავინ უარყოფს, ცხადია, ზნეობრივი კანონის ან ზნეობრივი ღირებულებების მნიშვნელობას საზოგადოებრივი ცხოვრებისთვის, ადამიანთა შორის ურთიერთობებისთვის. ნებისმიერ შემთხვევაში, ღმრთის კერძო ნება გამოიხატება ადამიანთა ცხოვრებაში, როგორც ისტორიულად, ასევე ზნეობრივი კანონის სახით, ზნეობრივი ღირებულებების სახით. მაგრამ, ხსენებულ საგანთა მნიშვნელობისდა მიუხედავად არ შეიძლება მათი გაიგივება ქრისტეანულ ზნეობასთან.
როდესაც ქრისტეანი თავის ცხოვრებას ნებისმიერი გარდამავალი კანონებისა და ღირებულებების საფუძველზე აგებს, ის შეიძლება იყოს საზოგადოების უზადო წევრი, სანიმუშო მოქალაქე, წესიერი მეოჯახე, ღირსეული ადამიანი, მაგრამ ეს ჯერ კიდევ არაფერს ამბობს იმაზე, თუ როგორი ქრისტეანია იგი. არა იმიტომ, რომ ყოველივე ამას აქვს ანტიქრისტეანული ხასიათი. პირიქით, ის საკმაოდ ღრმად არის დაკავშირებული ადამიანის ბუნებასთან, რომელიც არსით ქრისტეანია, და იზრდება ადამიანში კაცობრიობაზე ქრისტეანული რწმენისა და სწავლების მრავალსაუკუნოვანი გავლენის შედეგად. მაგრამ ეს სათნოებები ნამდვილად ქრისტეანული რომ გახდეს, აუცილებელია შეუერთდეთ ქრისტეს პიროვნებას. უფრო ზუსტად, აუცილებელია წმიდა სამებასთან: მამასთან, ძესთან და სულიწმიდასთან შეერთება.
ქრისტე არ მოუწოდებს ადამიანს შეეწყოს კანონებს, განკარგულებებს და ბრძანებულებებს ან კიდევ შეითვისოს ზნეობრივი და ფილოსოფიური პრინციპები. ის ადამიანს მისდამი მიყოლას მოუწოდებს. ხოლო ქრისტესადმი მიყოლის პირობად ღმერთი საკუთარი თავის უარყოფას და სიკვდილისთვის მზადყოფნას გვიყენებს: "მაშინ უთხრა იესომ თავის მოწაფეებს: ვისაც სურს მე მომდიოს, განუდგეს თავის თავს, აიღოს თავისი ჯვარი, და გამომყვეს მე. რადგან ვისაც სურს სულის ხსნა, დაჰკარგავს მას: და ვინც ჩემი გულისთვის დაჰკარგავს სულს, ის ჰპოვებს მას" (მათე 16:24-
ქრისტე არ ითხოვს ადამიანისგან ისეთს, რომლისთვისაც მრავალგზის არ მიაგებს. აქ ის ადამიანისგან თვით ადამიანს და მის სიცოცხლეს ითხოვს. მაცხოვარი ითხვს რათა ადამიანმა უარყოს საკუთარი თავი და მას მისდიოს, თავისუფლად შესძლოს საკუთარი თავის მსხვერპლად მიტანა, რათა ჭეშმარიტად კვლავ მოიპოვოს. და აქ ლაპარაკია არა კანონების დაცვაზე ან ღირებულებების აღიარებაზე. იმიტომ კი არა, რომ ისინი უსარგებლოა, არამედ იმიტომ, რომ თავისთავად ისინი ჯერ კიდევ არ მიანიშნებენ იმაზე, რომ მიჰყვებიან ქრისტეს.
ვინმეს თუ ქრისტეს მიყოლა და სიკვდილამდე მისი მცნებების ერთგულება არ სურს, რამდენი კანონიც უნდა დაიცვას, რამდენი ღირებული და ღირსეული საქმეც უნდა აღასრულოს, ქრისტეანული თვალსაზრისით ღირებული ამაში არაფერი იქნება. ასეთ შემთხვევაში, ალბათ, უსჯულოდ და უკანონოდ მცხოვრები, მაგრამ მონანული ადამიანი სჯობია, რადგან სინანული ხომ სულის ცხოვნების პირობაა რასაც ქრისტეს სიტყვებიც ადასტურებს: "მართალთა სახმობლად კი არ მოვსულვარ, არამედ ცოდვილთა სინანულად" (მათე 9:13).
ადამიანის ცხოვრება აღესრულება ღმერთთან მისი პირადი ურთიერთობით. ხოლო ეს კავშირი მყარდება ღმრთის სჯულის ან ღვთიურ და ზნეობრივ ღირებულებათა მიერ. ის იქმნება ღმრთის მცნებათა დაცვით, რომელიც არის მარად ცოცხალი ღმრთის მოქმედება ჩვენში, რადგან "მისი მცნება საუკუნო სიცოცხლეა" (ინ. 12:50). ეს არის სიცოცხლე, რომელიც სიკვდილს ამარცხებს.
კაცობრიობის ისტორიული არსებობა და საზოგადოებრივი წესრიგი საჭიროებენ კანონებსა და ღირებულებებს. მაგრამ ეს ყოველივე უნდა შეეწეოდეს ადამიანს, და არ ბატონობდეს მასზე, რადგან: "შაბათი კაცისათვის შეიქმნა, და არა კაცი შაბათისათვის" (მკ. 2:27). ადამიანი ქრისტეანი ვერ გახდება მხოლოდ იმიტომ, რომ ის კანონებისა და განწესებების თანხმიერად ცხოვრობს. ის ქრისტეანი მაშინ ხდება, როდესაც მორჩილებს ღმერთს და საკუთარ ცოდვებს ნანობს, როდესაც ამტვრევს ეგოიზმის ნაჭუჭს და ეხსნება ქრისტეს. როდესაც ის გადაწყვეტს მიჰყვეს ქრისტეს, უარს ამბობს საკუთარ თავზე და მის მცნებებს სიკვდილამდე იცავს. აქ ამჟღავნებს თავს მცნების ბუნება: ქრისტეს მცნება, რომელიც მარადიულ სიცოცხლესთან არის გაიგივებული; ეს არის ორმაგი მცნება სიყვარულისა, -
ქრისტეანული სული უპირველეს ყოვლისა მოიცემა ცხოვრებისეულად. ქრისტეანული ცხოვრება უნდა გამოხატავდეს ქრისტეანული რწმენის შინაარსს. ის უნდა აქეზებდეს სხვებს გასინჯონ ქრისტეანული ცხოვრების წესი. ასე რომ, საბოლოოდ, საზოგადოების გამოსწორება -
მაგრამ, როდესაც საზოგადოების გამოსწორების საკითხს განვიხილავთ, როგორც კერძო საქმეს, უპირველეს ყოვლისა მხედველობაში გვაქვს ის, რომ არ შეგვიძლია მოვითხოვოთ სხვისგან ეს გამოსწორება. თუკი თვით ღმერთი ძალდატანებით არავის ასწორებს, როგორ შეგვიძლია ჩვენ ამისი გაფიქრება? სხვა ადამიანის თავისუფლების პატივისცემა ყოველგვარი ქრისტეანული მოღვაწეობის საფუძველთა საფუძველია.
მეტიც, უნდა ვიცოდეთ, რომ საკუთარი თავის გამოსწორება ოდენ საკუთარი ინტერესებით შემოფარგვლასა და თვითჩაკეტილობას როდი ნიშნავს. ადამიანი არსებობს როგორც პიროვნება და ყოველთვის სხვა პიროვნებებთან ურთიერთობაში ვითარდება. თვითშეზღუდვა და კარჩაკეტილობა შესაძლოა საჭირო იყოს დროის რაღაც მონაკვეთში, თვითკრიტიკისა და თვითჩაღრმავების მისაღწევად. მაგრამ ქრისტეანის მიზანი სულაც არ არის საკუთარი თავით შეზღუდულობა და ჩაკეტილობა, არამედ მთელი კაცობრიობისადმი სამახარობლო საქმის ქადაგება.
სააღდგომო ტროპარში ვგალობთ, რომ ჩვენმა უფალმა "სიკვდილითა სიკვდილი დათრგუნა". ხოლო ქრისტეს სიკვდილი, ლიტურგიის მიხედვით, -
ქრისტე იმიტომაც იწოდება მაცხოვრად, რომ გვიხსნა გაუცხოებისგან, ანუ ცოდვისგან (შეად. მათე 1:21). "რადგანაც იგია მშვიდობა ჩვენი, ერთად რომ აქცია ორი, მათ შორის აღმართული ზღუდის დამრღვევი, რომელმაც თავისი ხორცით გაანაქარა მტრობა, აღთქმათა რჯული კი -
"აჰა, კართან ვდგავარ და ვაკაკუნებ. თუ ვინმე გაიგებს ჩემს ხმას და კარს გამიღებს, შევალ და მასთან ვივახშმებ, ხოლო ის -
7. სახელი
ადამიანის სახელი -
მამა, ძე და სულიწმიდა -
სახელი არა მარტო პიროვნების აღნიშვნაა, არამედ მისი აღიარებისა და მოწოდების საშუალებაც. ადამიანები ურთიერთობას სწორედ სახელთა მეშვეობით ამყარებენ. მეტიც, წმიდა ხატი, მართლმადიდებლური სწავლებით, თავის პირველხატთან სწორედ სახელით არის დაკავშირებული, რომელიც ხატს აუცილებლად აწერია. როდესაც მორწმუნე კაცი უფლის, ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის, ანგელოზთა ან წმინდანთა ხატებს უმზერს და გამოსახულებას მათ სახელს უწოდებს, სწორედ ამ სახელწოდებით შედის ცოცხალ და ლოცვით ურთიერთობაში მასთან. ხატთაყვანისცემის შესახებს საეკლესიო დოგმატის მიხედვით, რომელიც მეშვიდე მსოფლიო კრებაზე ჩამოყალიბდა, "პატივი, რომელსაც მივაგებთ ხატს, გადადის პირველსახეზე და ხატის თაყვანისმცემელი თაყვანს სცემს მასზე გამოსახულ არსებას (ანუ პიროვნებას -
რატომ ანიჭებდნენ წმიდა მამები სულიერი ცხოვრებისთვის ასეთ დიდ მნიშვნელობას იესუს ლოცვას? იმიტომ, რომ, ამ ლოცვის დროს, როდესაც ვუხმობთ იესუს სახელს (აქედან ლოცვის სახელწოდებაც), ადამიანი ცოცხალ ურთიერთობაში შედის უფალთან, უერთდება მას სიყვარულით ქრისტეში. ღმრთის სახელის განუწყვეტელი მოწოდება, ანუ განუწყვეტელ ლოცვა -
ღმრთის სახელის მეშვეობით, როდესაც ის რწმენით გამოითქმება, ურთიერთობას ვამყარებთ ღმერთთან. რწმენა, მოციქულ პავლეს თქმით, ეს არის "უხილავისადმი რწმენა" (ებრ. 11:1). ანუ, ჩვენ დარწმუნებულნი ვართ პიროვნული ღმრთის არსებობაში და იმაშიც, რომ ღმერთს ესმის ჩვენი ვედრება, გვისმენს და შესაძლებლობას გვაძლევს მასთან პიროვნული ურთიერთობისა. ამ დროს, ჩვენში იღვიძებს არა მარტო რწმენა იმისა, რომ ღმერთი არსებობს, არამედ "ღმრთიშემეცნებაც".
"პირისპირ ელაპარაკებოდა უფალი მოსეს, როგორც კაცი ელაპარაკება კაცს. მერე ბრუნდებოდა ბანაკში. მისი მსახური, იესო ნავეს ძე, ყმაწვილი კაცი, არ შორდებოდა კარავს. უთხრა მოსემ უფალს: აჰა, შენ მეუბნები, დასძარიო ეს ხალხი, მაგრამ არ გაგიმხელია, ვის აგზავნი ჩემთან ერთად. ეს კი მითხარი: სახელით გიცნობ და მადლიც გაქვსო ნაპოვნი ჩემს თვალში. უთხრა უფალმა მოსეს: მაგ შენ ნათქვამსაც ავასრულებ, რადგან მადლი გაქვს ნაპოვნი ჩემს თვალში და სახელით გიცნობ" (გამ. 33:11-
წმიდა წერილიდან ვიცით, რომ მარადიულად იცხოვრებენ ისინი, ვისი სახელებიც სიცოცხლის წიგნში ჩაიწერება (იხ. მაგ.: გამოცხ.: 13:8). "უფალო, -
მომავალ, საუკუნო ცხოვრებაში მონაწილეობა, ზეციურ იერუსალიმში ცხოვრება, ღმერთთან პიროვნულ ურთიერთობას და "მისი პირის ხილვას" გულისხმობს. წმ. იოანე ღვთისმეტყველის გამოცხადებაში ამის შესახებ ნათქვამია: "იხილავენ მის სახეს და მათ შუბლზე იქნება მისი სახელი" (გამოცხ. 22:4). "ღმრთის სახელით აღბეჭდვა კი ეს არის პიროვნული შეხვედრა ღმერთთან, მისი იპოსტასური თვითგამოცხადება" (Прот. С. Булгаков. Апокалипсис Иоанна: Опыт догматического истолкования. С. 248).
სახელის მნიშვნელობის შესახებ ა. ფ. ლოსევი წერდა: "სახელის ბუნება არსში ან მის გამოვლენაში არ მდგომარეობს, ანუ სახელი თავისთავად არ არის არსი (საგნისა და სუბსტანციის თვალსაზრისით), ის არც მოვლენაა, თავისთავად აღებული, რომლის გაიგივება არ შეიძლება არც თავისთავად არსთან, არც საკუთარი თავის გამოვლენასთან, რადგან ის სიმბოლოა... არამედ აუცილებელია გვახსოვდეს, რომ თუკი სახელზე ვლაპარაკობთ, ჩვენი "სიმბოლო" წმიდად პიროვნული შინააარსით უნდა იყოს აღსავსე. ამდენად, სახელის უბრალოდ პიროვნებად მიჩნევას ვერ დავუშვებთ, რაგან სახელი თავისთავადი როდია სუბსტანციური თვალსაზრისით; ხოლო პიროვნება, უპირველეს ყოვლისა, სუბსტანციაა... სახელი ეს არის განსხვავებულობა სხვისგან... სახელდებული პიროვნება თვითონაც აღიარებს ამ სახელებს და მათ მოწოდებას ეხმაურება" (წიგნიდან "Философия имени").
თავის ნაშრომში "სახელები" მღვდელი პავლე ფლორენსკი წერს: "საზოგადოებრივი სახელის საბოლოო დაკარგვა ყოველთვის აღნიშნავდა სამოქალაქო და ისტორიულ სიკვდილს, საბოლოო გაქრობას ისტორიის ჰორიზონტიდან; და პირიქით, ისტორიაში შესვლა, მასში საკუთარი ადგილის დაკავება, ყოველთვის იყო დაკავშირებული "საკუთარი სახელის შექმნასთან", რომლის უმაღლეს გამოხატულებას წარმოადგენს სახელის მარადიული ხსოვნა ეკლესიის კრებითი ცნობიერებისა და ღმრთის მიერ. ის, რომ ღმერთს ესა თუ ის სახელი ახსოვს, ნიშნავს ამ "მე"-
დღეს მრავალ ქრისტეანს, რომელიც ეწინააღმდეგება ანტიქრისტეანულ გლობალიზაციას და იცავს ადამიანის უფლებას არ დაკარგოს თავისი ქრისტეანული სახელი, ზოგჯერ სახელღმერთობის (имябожничество), ანუ სახელთაყვანისცემის (имяславие) მწვალებლობაშიაც კი დებენ ბრალს და ამის დასტურად ზოგიერთ თანამედროვე ღვთისმეტყველსაც იმოწმებენ, რომლებსაც ამგვარი გადახრები ჰქონდათ. ამიტომაც, ძალზედ მნიშვნელოვანია განიმარტოს, რას იზიარებენ გლობალიზაციის მოწინააღმდეგე ქრისტეანები და რას არა ამ ღვთისმეტყველთა თხზულებებიდან. მაგალითად, სერგი ბულგაკოვი მისდევდა "სოფიის, ანუ ღმრთის სიბრძნის", როგორც "მსოფლიო სულის" შესახებ მწვალებლურ შეხედულებას (ე. წ. "სოფიოლოგია"), ასევე სწავლებას მომავალი აპოკატასტასისის (აღდგენის, განწმენდის) შესახებ, რომლის თანახმადაც ჯოჯოხეთური წამება მარადიული არ იქნება და საერთო ჯამში ყველა ცოდვილი ცხონდება, თვით დაცემული ანგელოზებიც კი (სატანის ჩათვლით).
მაგრამ, ყოველი მსჯელობა სახელის შესახებ ცრუ და მწვალებლური როდია. გლობალიზაციის მოწინააღმდეგეებს თავის სტატიებსა და წიგნებში მოჰყავთ დეკანოზ სერგი ბულგაკოვის, მღვდელ პავლე ფლორენსკის და ფილოსოფოს ა. ფ. ლოსევის შეხედულებები სახელის შესახებ მხოლოდ იმისთვის, რათა აჩვენონ, რამდენად მნიშვნელოვანია ეს თემა, რამდენად მნიშვნელოვანია დაიცვა დღეს ღმრთის ხატება და მსგავსება, ღმრთისგან ბოძებული პატივი პიროვნებისა და წმიდა კერძო სახელი, ყოველ ქრისტეანს ნათლობიდან რომ ენიჭება. ჩვენ შევიწყნარებთ მითითებულ მოაზროვნეთა ზოგიერთ შეხედულებას, მაგრამ უარვყოფთ სხვა მოსაზრებებს, კერძოდ კი მათ, რომელიც აშკარად ეწინააღმდეგება ეკლესიის წმიდა მამათა სწავლებებს მოცემულ საგანზე.
ჩვენ არ თანავუგრძნობთ ე. წ. "სახელღმერთობის" ცრუ სწავლებას, რომლის მიხედვითაც "ღმრთის სახელი თვით არის ღმრთის უქმნელი ენერგია" და, რომ "ღმერთი თავის სახელში არსებითად და განუყოფლად იმყოფება ისე, როგორც ღმრთის არსი მისი ენერგიისგან", რომ "ღმრთის სახელი (განსაკუთრებით კი სახელი "იესუ") თვით ღმერთია". ასე ასწავლიდა, მაგალითად, სახელღმერთობის "ბელადი" მღვდელმონაზონი ანტონი (ბულატოვიჩი). და ეს სწავლება, საღი, მართლმადიდებლური აზროვნებით, რა თქმა უნდა, უმეცრებაა.
მართლმადიდებლური შეხედულება ამ საკითხზე ასეთია: ღმრთის სახელები აღნიშნავენ ღმერთს, უთითებენ მასზე, მაგრამ თავისთავად სახელი ღმერთი როდია. ღმრთის სახელები -
სახელი თავისთავად არ არის პიროვნება, არამედ მინიშნებაა, სიმბოლოა. "სახელები აღნიშნავენ მხოლოდ არსს, მაგრამ თავად როდი არიან არსნი" (წმ. ბასილი დიდი. "ბოროტმეტყველი ევნომეს უარყოფა"). "სხვაა საგანი, რომელიც თავისი ბუნებით სახელდებას ექვემდებარება, და სხვა -
ამრიგად, კვლავ ჩვენს თემას თუ დავუბრუნდებით, ჭეშმარიტ ქრისტეანებს დღეს საიდენტიფიკაციო ნომრების მიღება არ სურთ არა იმიტომ, რომ მათი აზრით, კერძო სახელები ეს მათი პიროვნებებია, არამედ იმიტომ, რომ კერძო სახელი მათი პიროვნების აღმნიშვნელი სიმბოლოა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, სახელი იმაზე უთითებს, რომ ადამიანი არის ღმრთის ხატი, ღმერთს მიმსგავსებული პიროვნება.
აი რატომ არის უსაფუძვლო და უაზროც კი იმ ქრისტეანთა სახელღმერთობაში დადანაშაულება, რომლებიც მხეცის სამეფოს დადგომას ეწინააღმდეგებიან (ასეთივე უაზრობა იქნებოდა "კაბალისტიკაში" იმ მორწმუნეთა დადანაშაულება, ვისაც ციფრების "ეშინია" და "მნიშვნელობას ანიჭებს მათ"; თუმცა ნებისმიერი საღად მოაზროვნე ადამიანისთვის გასაგები უნდა იყოს, რომ ვინმეზე თუ შეიძლება ითქვას კაბალისტიაო, სწორედ ისინი არიან, ვინც ყოველდღიურ ცხოვრებაში ამ ციფრულ სახელწოდებებს ნერგავს).
ბოლოს და ბოლოს, სახელღმერთობის მიმდევარნი, უმთავრესად, ღმრთის სახელის შესახებ ასწავლიდნენ (აქედან მომდინარეობს მათი მწვალებლობის სახელწოდებაც), მაშინ როდესაც, გლობალიზაციასთან მებრძოლი მართლმადიდებელი ქრისტეანები იცავენ ადამიანთა სახელებს და უთითებენ, რომ დაუშვებელია მათი "კაცის რიცხვით" (იხ. გამოცხ. 13:18) შეცვლა. რადგან ჯერაც არავის მოსვლია აზრად მიმართოს ღმერთს, როგორც დანომრილ არსებას.
უნდა მოვერიდოთ უკიდურესობებს. ერთის მხრივ, არ შეიძლება ითქვას, რომ სახელს საერთოდ არა აქვს მნიშვნელობა; რომ, თითქოსდა პიროვნული სახელით იდენტიფიცირებასა და ციფრული კოდის მეშვეობით ადამიანის იდენტიფიცირებას შორის არ არის განსხვავება. მაგრამ, მეორეს მხრივ, ასევე არ შეიძლება სახელს მივანიჭოთ ის მნიშვნელობა, რომელსაც სახელღმერთობის მიმდევარნი ანიჭებენ.
ადამიანის სახელი -
8. პიროვნების უარყოფა
მართლმადიდებლური ქრისტეანობა ადამიანს ზრდის ღმერთში და ამაშია მისი პრინციპული განსხვავება ყველა სხვა რელიგიური სწავლებისგან. შევჩერდეთ რამდენიმე მათგანზე და ვაჩვენოთ როგორ უარყოფენ ისინი ადამიანში პიროვნებას.
ავიღოთ, მაგალითად, თალმუდიზმი. აქცევს რა ადამიანის მთელ ცხოვრებას კანონების, წესების, სიტუაციური გადაწყვეტილებებისა და აკრძალვების მარწუხებში, ეს დოქტრინა იუდეველის განზოგადოებული ტიპის ჩამოყალიბებას ესწრაფვის. თუკი სახარება თავისი უნივერსალიზმით მიმართულია პიროვნების ჩამოყალიბებისკენ, თალმუდი ეთნოსის, როგორც თვითმყოფადი სუბიექტისა და უმაღლესი ღირებულებისკენ არის მიმართული. ამიტომაც თალმუდისტურ თეორიას არ სჭირდება არც სულის უკვდავება, არც იმქვეყნიურ-
ამქვეყნიური მესიის გაბატონების ამ მისწრაფებიდან გამომდინარეობს ებრაელობის მრავალსაუკუნოვანი ბრძოლა დედამიწის ყველა ხალხთან. თალმუდის მორალი განსხვავებულ ნორმებს იძლევა ერთის მხრივ იუდეველებს შორის ურთიერთობისთვის, მეორეს მხრივ კი იუდეველებსა და დანარჩენ ხალხებს შორის ურთიერთობისთვის. თალმუდისტურ-
ამგვარად, თალმუდიზმი, გამორიცხავს რა სხვა ხალხების, როგორც ერთი ზეციური მამის შვილებისადმი სიყვარულს, ასევე ღმრთის ხატებასა და მსგავსებას ყოველ ადამიანში და აცხადებს მათ (არაებრაელებს) პირუტყვებად, -
თალმუდისტური იუდაიზმის სულიერი არსი საკმაოდ მკაფიოდ არის გახსნილი იოანეს სახარებაში. იუდეველები მაცხოვარს ეუბნებიან: "ჩვენი მამა აბრაამია. უთხრა მათ იესომ: აბრაამის შვილები რომ იყოთ, საქმესაც აბრაამისას გააკეთებდით. ახლა კი მოსაკლავად მეძებთ მე, ვინც გაუწყეთ ჭეშმარიტება, რაც ღმერთისაგან ვისმინე. აბრაამს ეს არ უქნია. თქვენ მამათქვენის საქმეს აკეთებთ. უთხრეს: სიძვისგან როდი ვშობილვართ; ერთი მამა გვყავს -
ისტორიკიოსი ვ. გ. მანიაგინი თავის სტატიაში "კაბალა როგორც ახალი მსოფლიო წესრიგის მსოფლმხედველობა" აჩვენებს, როგორ წარმოიშვა ძველაღთქმისეული ეკლესიის წიაღში პიროვნული ღმერთის უარმყოფელი სწავლება. ამ სწავლებამ მიიღო "კაბალის" (გადმოცემა) საახელწოდება. პიროვნული ღმერთ-
ინდუიზმსა და ბუდიზმში ღმერთი, როგორც ცოცხალი პიროვნება საერთოდ არც არსებობს. აქ არც პიროვნებები არსებობენ, როგორც რეალიები, ისინი მხოლოდ საზოგადო, უთვისებო ყოფიერების წარმავალი ფორმებია. ინდუისტური აბსოლუტი -
ბუდიზმში ადამიანური ინდივიდუალობა ნირვანაში ქრება. ბუდისტისთვის თვით არსებობაც კი ბოროტებად მიიჩნევა ("სიცოცხლე ტანჯვაა"). სიცოცხლე ის ხაფანგია, რომლისგანაც თვითგანადგურებისა და ნირვანის არარსებობაში ჩაძირვის გარდა, -
"სრულყოფისკენ" მსწრაფი ბუდისტი, ისევე როგორც ინდუისტი, ნებით მიდის პერსონალურობის პრინციპის გადასალახავად და საკუთარ პიროვნებას "წმიდა ყოფიერების" ზეპერსონალური აბსოლუტის უსახელო ოკეანეში ძირავს. ამგვარად, ბუდიზმიც, რომელიც პირად უკვდავებას გამორიცხავს და ადამიანს უმთავრეს მიზნად არარაობაში თვითგანადგურებას სთავაზობს, გაუცხოებას ამკვიდრებს და უარყოფს პიროვნებას.
არსებითად, ინდუიზმი და ბუდიზმი, ჩვეულებრივი წარმართობაა. ყოველი წარმართული რწმენა პირდაპირ არის მიმართული პიროვნების უარყოფისკენ. მაგალითად: "ძველ ინდიელთა რწმენით, ადამიანის სიცოცხლე პირდაპირ იყო დამოკიდებული უსახურ ღმერთზე -
აცტეკების იეროგლიფების გაშიფვრამ ცხადყო, რომ "მზის დღესასწაულზე" ინდიელი მოგვები კეცალკოატლს მსხვერპლად 20 000-მდე ყრმასა და ქალწულს სწირავდნენ. ისინი მახვილი და ობსიდიანური დანებით კვეთდნენ მკერდს და იქიდან ჯერ კიდევ მფეთქავი გული ამოჰქონდათ (გული, როგორც ცნობილია, "შინაგანი სიცოცხლის", პიროვნების სიმბოლოა - ავტ.). თამბაქოს კვამლის ნისლში, რომელსაც სამსხვერპლოს უკმევდნენ, მფეთქავი გულების ოხშივარი მზისკენ აიზიდებოდა" (Раб Божий Кирилл. Демонология табакокурения // «Первый и Последний». 2003, № 9 (13). С. 16-17).
მსხვერპლშეწირვის აქ აღწერილი საშინელი, წარმართული წესი არაორაზროვნად ყველა წარმართული კულტის არსზე - სატანის მიერ ადამიანის მოკვლაზე მიანიშნებს.
წარმართული დევნულების პერიოდის ქრისტეანთა ცხოვრებაში ყველგან ერთსა და იმავე მოტივს ვხვდებით: ქრისტეანები უარს ამბობდნენ უსულო კერპთათვის მსხვერპლი შეეწირათ, რომელთაც "ყურნი ასხენ და არ ესმით, თვალნი ასხენ და ვერ ხედვენ" და ა. შ. ამ უსახურ კერპებს ქრისტეანობაში პიროვნული ღმერთი უპირისპირდებოდა, რომლისადმი ვედრებით იყო აღსავსე მოწამეთა გულები...
მსოფლმხედველობა, რომელიც აბსოლუტთან საკუთარი იგივეობის განცდით არის შეფერადებული და პიროვნული საწყისის უარყოფისკენ ორიენტირებული, ადრეული ქრისტეანობის ხანაში გნოსტიციზმში გამოვლინდა, რომელსაც სამართლიანად უწოდებენ ყველა მომდევნო მწვალებლობის დედას. სპეციფიკას წარმოადგენს ის, რომ გნოსტიკოსებთან განმსაზღვრელი გახდა ცოდნის, როგორც თვითშემეცნების თემა. გნოსტიკოსები საკუთარი თავის შემეცნებისა და პოვნისკენ მოუწოდებნენ, მაგრამ ამასთან ადგილს არ ტოვებდნენ სხვა პიროვნებათა აღიარებისთვის.
ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, მ. კ. ტროფიმოვა, თავის ნარკვევში "Историко-философские вопросы гностицизма" ("გნოსტიციზმის ისტორიულ-ფილოსოფიური საკითხები") (М., 1979), ქრისტეანობას და გნოსტიციზმს პიროვნული საწყისის კუთხით ადარებს და მათ სრულ შეუსაბამობას ამტკიცებს. ის წერს: "აბსოლუტთან საკუთარი იდენტურობის რწმენა განაყენებდა გნოსტიკოსს სოციალურობისგან, რომელიც სხვა პიროვნებათა აღიარებისკენ იყო ორიენტირებული და ის თვითჩაღრმავებისკენ, მედიტაციური აქტივობისკენ მიჰავდა... ამგვარი განწყობა სხვა პიროვნებისადმი რწმენას გამორიცხავდა.
ვ. ვ. ბოლოტოვი (გამოჩენილი საეკლესიო ისტორიკოსი - ავტ.) ამას "ნახევრად რწმენას" უწოდებდა (Болотов В. В. Лекции по истории Древней Церкви. СПб., 1910. Т. II. С. 170), რადგან უკიდურესობაში გნოსტიკოსი საკუთარ თავს აბსოლუტად აღიქვამდა, უკიდურესობაში აღარავინ რჩებოდა რწმენის საგნად, გარდა საკუთარი თავისა... მორწმუნისა და ღმრთის ის კავშირი, რომელზეც არის ორიენტირებული ქრისტეანული სწავლა-მოძღვრება, სწორედ პიროვნული საწყისის არსებობას ადასტურებს. ეს ვლინდება თუნდაც არჩევანის თავისუფლებაში, რომლითაც დაჯილდოვებულია ადამიანი.
თავისუფალი არჩევანი კეთილსა და ბოროტს შორის არ ეწინააღმდეგება განგებულების იდეას. ამ სწავლების თანახმად, ღმერთი ზრუნავს ადამიანზე თავისი განგებით, მაგრამ არჩევანის უფლებას თვით ადამიანს ანიჭებს. ადამიანზეა დამოკიდებული მისი ზნეობრივი გზის არჩევა. გნოსტიციზმში პირიქით, არ არსებობს არც განგებულება, არც ნიჭები, არც თავისუფლება (მისი ადრექრისტეანული გაგებით). არ არსებობს ვინმე, ვისზეც შეიძლება ზრუნვა, ვისაც შეიძლება რაიმე აჩუქო... შეიძლება მხოლოდ "განათლება". უნდა ითქვას, რომ გნოსტიციზმი პიროვნული საწყისის დაკარგვაზეა ორიენტირებული. მოუწოდებს რა სრული თვითჩაღრმავებისკენ, გნოსტიციზმი გნოზისის გზაზე შემდგარი ადამიანისგან მასში მიძინებული ძალების გამოღვიძებას ითხოვს, ის გულისხმობს ადამიანის "მე"-ს თანდათანობით გაფართოვებას სამყაროს მასშტაბებამდე, მის შერწყმას ყოველივე გარემომცველთან, ოღონდ ფინალში - ერთიც და მეორეც იკარგება. ამ თვალსაზრისით შეიძლება ვილაპარაკოთ გნოსტიციზმის არარელიგიურობის სიღრმეებზე...
ამრიგად, გნოსტიკური განწყობისა და მსოფლმხედველობის თანახმად, ფაქტობრივად უქმდება ყოველგვარი განსხვავებულობა, რადგან ყოველივეს გნოსტიკოსი შეისრუტავს და საკუთარ თავს აბსოლუტში აიგივებს. აქ არ არის ადგილი არც შენთვის, არც რომელიმე პიროვნებისთვის. ამის საწინააღმდეგოდ, ადრეულ ქრისტეანობაში ცნობიერება შენი პიროვნული "მე"-ს არსებობაზეა ორიენტირებული" (М. К. Трофимова. Гностицизм и христианство. – В кн.: Апокрифы древних христиан: Исследование, тексты, комментарии. С. 168-171).
შეგახსენებთ, რომ სიტყვა "რელიგია" ფრანგული სიტყვიდან მომდინარეობს და "კავშირს", "დაკავშირებას" ნიშნავს; ანუ, ჭეშმარიტი რელიგია ადამიანს აკავშირებს ღმერთთან, შეჰყავს ის ღმერთთან ცოცხალ ურთიერთობაში, როგორც პიროვნებასთან.
გნოსტიციზმი სამართლიანად იწოდება ყველა შემდგომი მწვალებლობის დედად, რომლებიც ჭეშმარიტი ქრისტეანობის დამახინჯების შედეგად აღმოცენდა. ყოველი მათგანი, ძველი მწვალებლობებიდან დაწყებული თანამედროვე სექტების სწავლებით დამთავრებული, ერთი მეორის მიყოლებით რომ განვიხილოთ, ყოველი მათგანის ცრუსწავლებაში, მის "სულიერ" პრაქტიკაში იმავე სიღრმისეულ მიმართულებას ვიპოვით, რომელიც პიროვნების უარყოფაზე, მის გაუსახურებაზეა ორიენტირებული. საკმარისია გავიხსენოთ კათოლიციზმის იურიდიზმი ან კიდევ პიროვნების შინაგანი სიცოცხლის მომაკვდინებელი პროტესტანტიზმი.
არ არის საიდუმლო, რომ მრავალრიცხოვან თანამედროვე, განსაკუთრებით კი "ტოტალიტარულ" სექტებში, ადამიანები თავიან პიროვნებასა და სახეს კარგავენ. სექტანტის ლაპარაკი რობოტის ლაპარაკს მოგვაგონებს. მას აღგზნებული ან პირიქით, გაყინული გამოხედვა გააჩნია, რითაც მოუდრეკელი ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებს. სპეციალისტები აღნიშნავენ, რომ დესტრუქციული სექტის წევრი, სადაც გამოიყენება ცნობიერების შეცვლის ტექნოლოგიები და ფსიქოლოგიური კონტროლი, ყოველთვის გრძნობს ღრმა, შინაგან კონფლიქტს და გამუდმებულ ბრძოლაშია საკუთარ თავთან. შინაგანად ის გრძნობს "ხელოვნურ პიროვნებას".
ამჯერად განვიხილოთ რა განსხვავებაა ქრისტეანობასა და ისლამს შორის? მუჰამედი ღმერთში სამპიროვნებას უარყოფს. ღმრთის სამპიროვნების აღიარებით ქრისტეანობა აჩვენებს, რომ ჩვენი ღმერთი სიყვარულია როგორც საკუთარ თავში, ასევე მის მიერ შექმნილი ანგელოზებისა და ადამიანისადმი. მუსულმანობაში ღმერთი სრულიად მარტოკა არსებად წარმოგვიდგება. მუსულმანობის უმთავრესი დოგმატია - "არ არის ღმერთი, გარდა ღმრთისა (ალლაჰისა)" - ღმერთში ის ყოველგვარ მრავლობითობას უარყოფს ბუნებითაც და იპოსტასურადაც. არაბულ ენაზე ამ სიტყვებს ასეთი შინაარსი აქვს: მხოლოდ ერთი ღმერთია სამყაროში მოქმედი ძალა, ხოლო დანარჩენ ქმნილებას, როგორც სულიერს, ასევე ნივთიერს, არანაირი თავისუფლება არ გააჩნიათ და ღმრთის ბრმა იარაღად განიხილებიან. ღვთაება ნთქავს ადამიანს და სულაც არ უტოვებს მას თავისუფლებას. ადამიანის თავისუფალი ნება აქ შეზღუდულია. აი, რატომ არასოდეს იტყვის მუსულმანი "ღმერთი სიყვარულიაო", თუმცა ღმრთის ძალასა და ყოვლისშემძლეობას ყოველთვის აღიარებს.
ისლამურ ფატალიზმში პიროვნების თავისუფალი თვითგამორკვევა ფიქციად იქცევა. პიროვნება განპირობებულია, წინასწარგანსაზღვრულია; აქ აუცილებლობის კანონი მეფობს. მაგრამ შეუძლებელია პიროვნება არსებობდეს თავისუფლების გარეშე. ეს ორი ცნება მჭიდროდ არის დაკავშირებული ერთმანეთთან.
ამგვარად, ისლამი, გამორიცხავს რა ღმრთის სამპიროვნებასა და ადამიანის პირად თავისუფლებას, ამკვიდრებს გაუცხოებას და უარყოფს პიროვნებას.
ისლამში არის ისეთი მისტიკური სწავლება, როგორიცაა სუფიზმი (აღმოცენდა VIII-XIX სს. უდიდესი ზეგავლენა მოახდინა არაბულ, განსაკუთრებით კი სპარსულ პოეზიაზე). აღიარებენ რა მხოლოდ ღმრთის არსებობას, ხოლო გარემომცველ საგნებსა და მოვლენებს მის ემანაციებად (გარდასახვებად - რედ.), სუფიზმის მიმდევრები ცხოვრების უმაღლეს მიზანს საკუთარი "მე"-ს უარყოფით ადამიანის სულის ღმერთთან მისტიკურ შერწყმაში ხედავენ. "ღვთაებასთან" ამგვარი "შეერთება", სუფიზმის სწავლებით, ექსტაზში ხდება, სანამდეც უნდა მიიყვანოს საკუთარი თავი მორწმუნე ადამიანმა. სუფისტური ძმობის წევრები დერვიშებად იწოდებიან.
მსხვერპლშეწირვის აქ აღწერილი საშინელი, წარმართული წესი არაორაზროვნად ყველა წარმართული კულტის არსზე -
წარმართული დევნულების პერიოდის ქრისტეანთა ცხოვრებაში ყველგან ერთსა და იმავე მოტივს ვხვდებით: ქრისტეანები უარს ამბობდნენ უსულო კერპთათვის მსხვერპლი შეეწირათ, რომელთაც "ყურნი ასხენ და არ ესმით, თვალნი ასხენ და ვერ ხედვენ" და ა. შ. ამ უსახურ კერპებს ქრისტეანობაში პიროვნული ღმერთი უპირისპირდებოდა, რომლისადმი ვედრებით იყო აღსავსე მოწამეთა გულები...
მსოფლმხედველობა, რომელიც აბსოლუტთან საკუთარი იგივეობის განცდით არის შეფერადებული და პიროვნული საწყისის უარყოფისკენ ორიენტირებული, ადრეული ქრისტეანობის ხანაში გნოსტიციზმში გამოვლინდა, რომელსაც სამართლიანად უწოდებენ ყველა მომდევნო მწვალებლობის დედას. სპეციფიკას წარმოადგენს ის, რომ გნოსტიკოსებთან განმსაზღვრელი გახდა ცოდნის, როგორც თვითშემეცნების თემა. გნოსტიკოსები საკუთარი თავის შემეცნებისა და პოვნისკენ მოუწოდებნენ, მაგრამ ამასთან ადგილს არ ტოვებდნენ სხვა პიროვნებათა აღიარებისთვის.
ისტორიულ მეცნიერებათა კანდიდატი, მ. კ. ტროფიმოვა, თავის ნარკვევში "Историко-
ვ. ვ. ბოლოტოვი (გამოჩენილი საეკლესიო ისტორიკოსი -
თავისუფალი არჩევანი კეთილსა და ბოროტს შორის არ ეწინააღმდეგება განგებულების იდეას. ამ სწავლების თანახმად, ღმერთი ზრუნავს ადამიანზე თავისი განგებით, მაგრამ არჩევანის უფლებას თვით ადამიანს ანიჭებს. ადამიანზეა დამოკიდებული მისი ზნეობრივი გზის არჩევა. გნოსტიციზმში პირიქით, არ არსებობს არც განგებულება, არც ნიჭები, არც თავისუფლება (მისი ადრექრისტეანული გაგებით). არ არსებობს ვინმე, ვისზეც შეიძლება ზრუნვა, ვისაც შეიძლება რაიმე აჩუქო... შეიძლება მხოლოდ "განათლება". უნდა ითქვას, რომ გნოსტიციზმი პიროვნული საწყისის დაკარგვაზეა ორიენტირებული. მოუწოდებს რა სრული თვითჩაღრმავებისკენ, გნოსტიციზმი გნოზისის გზაზე შემდგარი ადამიანისგან მასში მიძინებული ძალების გამოღვიძებას ითხოვს, ის გულისხმობს ადამიანის "მე"-
ამრიგად, გნოსტიკური განწყობისა და მსოფლმხედველობის თანახმად, ფაქტობრივად უქმდება ყოველგვარი განსხვავებულობა, რადგან ყოველივეს გნოსტიკოსი შეისრუტავს და საკუთარ თავს აბსოლუტში აიგივებს. აქ არ არის ადგილი არც შენთვის, არც რომელიმე პიროვნებისთვის. ამის საწინააღმდეგოდ, ადრეულ ქრისტეანობაში ცნობიერება შენი პიროვნული "მე"-
შეგახსენებთ, რომ სიტყვა "რელიგია" ფრანგული სიტყვიდან მომდინარეობს და "კავშირს", "დაკავშირებას" ნიშნავს; ანუ, ჭეშმარიტი რელიგია ადამიანს აკავშირებს ღმერთთან, შეჰყავს ის ღმერთთან ცოცხალ ურთიერთობაში, როგორც პიროვნებასთან.
გნოსტიციზმი სამართლიანად იწოდება ყველა შემდგომი მწვალებლობის დედად, რომლებიც ჭეშმარიტი ქრისტეანობის დამახინჯების შედეგად აღმოცენდა. ყოველი მათგანი, ძველი მწვალებლობებიდან დაწყებული თანამედროვე სექტების სწავლებით დამთავრებული, ერთი მეორის მიყოლებით რომ განვიხილოთ, ყოველი მათგანის ცრუსწავლებაში, მის "სულიერ" პრაქტიკაში იმავე სიღრმისეულ მიმართულებას ვიპოვით, რომელიც პიროვნების უარყოფაზე, მის გაუსახურებაზეა ორიენტირებული. საკმარისია გავიხსენოთ კათოლიციზმის იურიდიზმი ან კიდევ პიროვნების შინაგანი სიცოცხლის მომაკვდინებელი პროტესტანტიზმი.
არ არის საიდუმლო, რომ მრავალრიცხოვან თანამედროვე, განსაკუთრებით კი "ტოტალიტარულ" სექტებში, ადამიანები თავიან პიროვნებასა და სახეს კარგავენ. სექტანტის ლაპარაკი რობოტის ლაპარაკს მოგვაგონებს. მას აღგზნებული ან პირიქით, გაყინული გამოხედვა გააჩნია, რითაც მოუდრეკელი ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებს. სპეციალისტები აღნიშნავენ, რომ დესტრუქციული სექტის წევრი, სადაც გამოიყენება ცნობიერების შეცვლის ტექნოლოგიები და ფსიქოლოგიური კონტროლი, ყოველთვის გრძნობს ღრმა, შინაგან კონფლიქტს და გამუდმებულ ბრძოლაშია საკუთარ თავთან. შინაგანად ის გრძნობს "ხელოვნურ პიროვნებას".
ამჯერად განვიხილოთ რა განსხვავებაა ქრისტეანობასა და ისლამს შორის? მუჰამედი ღმერთში სამპიროვნებას უარყოფს. ღმრთის სამპიროვნების აღიარებით ქრისტეანობა აჩვენებს, რომ ჩვენი ღმერთი სიყვარულია როგორც საკუთარ თავში, ასევე მის მიერ შექმნილი ანგელოზებისა და ადამიანისადმი. მუსულმანობაში ღმერთი სრულიად მარტოკა არსებად წარმოგვიდგება. მუსულმანობის უმთავრესი დოგმატია -
ისლამურ ფატალიზმში პიროვნების თავისუფალი თვითგამორკვევა ფიქციად იქცევა. პიროვნება განპირობებულია, წინასწარგანსაზღვრულია; აქ აუცილებლობის კანონი მეფობს. მაგრამ შეუძლებელია პიროვნება არსებობდეს თავისუფლების გარეშე. ეს ორი ცნება მჭიდროდ არის დაკავშირებული ერთმანეთთან.
ამგვარად, ისლამი, გამორიცხავს რა ღმრთის სამპიროვნებასა და ადამიანის პირად თავისუფლებას, ამკვიდრებს გაუცხოებას და უარყოფს პიროვნებას.
ისლამში არის ისეთი მისტიკური სწავლება, როგორიცაა სუფიზმი (აღმოცენდა VIII-
* * *
საერთოდ, ყოველგვარ რელიგიურ (ასევე ფილოსოფიურ) სწავლებაში, მართლმადიდებლური ქრისტეანობის გარდა, ასევე ყოველგვარ სხვა სულიერ პრაქტიკასა და მისტიკურ ცდებში, მართლმადიდებლური სულიერი გამოცდილების გამოკლებით, ჩანს მეტ-
დაცემულ ანგელოზთა ეს გამოგონებანი, ანუ "რელიგიური" სწავლებანი, ერთის შეხედვით ერთმანეთისგან ძლიერ განსხვავდებიან, მაგრამ ერთ საკითხში აქვთ მტკიცე თანაზიარობა და ეს საკითხი -
მწვალებლობათა და ცრუსწავლებათა წინააღმდეგ ეკლესიის ბრძოლის მთელი ისტორია (მაგ.: წმიდა მამათა ბრძოლა არიანელობის, ნესტორიანელობის, მონოფიზიტობის, მონოთელიტობის, ხატმებრძოლეობისა და სხვა მწვალებლობათა წინააღმდეგ) -
ადამიანის გაუცხოება ღმრთის პიროვნებისგან და სხვა პიროვნებების უარყოფა საფუძვლად უდევს ისეთ მოვლენას, როგორიცაა ათეიზმი. ამიტომაც, სამართლიანად ითქმის, რომ ათეიზმი -
ღმრთისადმი ჭეშმარიტი რწმენა -
ყოველი ცრურელიგიური სწავლება, როგორც ანტიქრისტეანობის ნაირსახეობის გამოვლინება, უარგყოფს შენ, ხოლო თუ შენ არ არსებობ, მაშინ არც "მე" არსებობს. ამიტომაც, ყოველი მათგანი სამართლიანად იწოდება სულისწარმწყმედელად. ასეთ გაუსახურებამდე შეიძლება მივიდეს მართლმადიდებელი ადამიანიც, თუკი, სიამაყით, ან გამოუცდელობით, სულიერ ხიბლში შთავარდება. ადამიანს აუსახურებს და პიროვნულობას უკარგავს ყოველგვარი ცოდვისადმი მონობა და მსახურება.
9. სიყვარულის გაცივება
"და ურჯულოების მომრავლების გამო მრავალში განელდება სიყვარული" (მათე 24:12)
კაცობრიობის სულიერი ისტორიის მოცემული მომენტი სამართლიანად იწოდება "აპოსტასიად". ეს ბერძნული სიტყვა ბიბლიურ კონტექსტში ადამიანთა ღმრთისგან განდგომას (იხ. მაგ.: 1 ტიმ. 4:1), ანუ ღმრთისგან გაუცხოებას ნიშნავს. აპოსტასიის ეპოქა ანტიქრისტეს მოსვლისა და სამყაროს აღსასრულის ჟამის მოახლოვებას მოასწავებს. "არ მოიწევა ის დღე, ვიდრე უმალ არ მოაწევს განდგომილება და არ გამოჩნდება ურჯულოების კაცი, წარწყმედის ძე" (2 თესალონიკ. 2:3).
ღმრთისგან ადამიანთა მასობრივი განდგომა ჯერ კიდევ XIX საუკუნიდან დაიწყო "ღმერთი მოკვდა, ჩვენ ის მოვკალით", -
ნიცშე ერთ ერთი უმთავრესი ქადაგია გაუცხოებისა. სულის სიღრმეში ის ღმერთს აღიარებდა, მაგრამ რჩებოდა მეამბოხედ და ღმრთისმბრძოლად რჩებოდა, რომელიც "ღირებულებათა გადაადგილებას" შეეცადა. კაცობრიობას ნიცშე სინდისის, პასუხისმგებლობის, ასკეტიკის, ეკლესიის, გონიერების, ჭეშმარიტებისა და ღმრთისგან გათავისუფლებას (სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ადამიანის მხეცად გარდაქმნას) სთავაზობდა. ადამიანის ნაცვლად უნდა ვადიდოთო "ქერა ბესტია", "ზეკაცი".
კაცობრიობის ბოლო ათწლეულები განსაკუთრებული აპოსტასიურობით ხასიათდება. "ჩვენი დროისთვის, -
ამ აპოკალიფსურ ნიშანს დღეს მრავალი ამჩნევს. მკვეთრად შეიგრძნობა მსოფლიო ცხოვრებისა და ადამიანურ ურთიერთობათა სიცივე. ურთიერთგაუცხოება და მზაკვრობა (რომელსაც საფუძვლად შიში და სხვა ადამიანების მოწინააღმდეგეებად აღქმა უდევს) თანამედროვე ცხოვრების გაბატონებული ტონი გახდა. მსოფლიოს "გამხეცებასმ" საშინელ მასშტაბებს მიაღწია. მსოფლიო მხეცებით სავსე უდაბნოს დაემსგავსა, რადგან არ იგრძნობა მასში ღმრთის სულის მოვანება, რომელიც გააცოცხლებდა და გაამხნევებდა დაწყურებულ სულებს. ადამიანები გაუცხოვდნენ ღმრთისგან და გაბოროტდნენ.
თვით ურწმუნო ან მცირედმორწმუნე ადამიანებისგანაც კი გაიგებ დღეს ასეთ ფრაზას: "ადამიანები პირუტყვებზე უარესები გახდნენ". მართლაც, დღეს ადამიანები იმდენად დაშორდნენ ღმერთს, რომ პირუტყვულ-
მართლმადიდებელი ფსიქოლოგები ი. მედვედევა და ტ. შიშოვა თავიანთ სტატიაში "Задержка развития души" ("სულის განვითრების შეჩერება"), რომელიც გამოქვეყნდა ჟურნალში "Первый и Последний" (2004. № 10 г.), დამაჯერებლად აჩვენებენ, რომ თანამედროვე ადამიანები უკვე აღარ არიან "ღმრთის ხატნი, არამედ ყოველგვარი გადაჭარბების გარეშე შეიძლება ითქვას, რომ ესენი დემონს მიმსგავსებული არსებები არიან".
ჩვენს დროში მიზანსწრაფულად და დაჩქარებით ინგრევა მორალური ღირებულებები, გასაოცარი სისწრაფით იზრდება ეგოიზმი და წყურვილი მატერიალური სიკეთეებისადმი. ინგრევა ოჯახის ინსტიტუტი, რომელიც ყოველთვის იყო ღირსეული ადამიანური ცხოვრებისა და პიროვნების ჩამოყალიბების საფუძველი. შეიმჩნევა უიმედობის საერთო-
იცვლება ადამიანურობის ხატი, ურთიერთობა ადამიანებს შორის. ურთიერთგაუცხოება ნორმა გახდა. მიზანმიმართულად ირღვევა ტრადიციული ადამიანური კავშირები. იკარგება სიღრმისეული კავშირი მამაკაცებსა და დედაკაცებს შორის, მშობლებსა და შვილებს შორის.
თანამედროვე ბავშვებმა არ იციან ზნეობრიობის ელემენტარული ნორმები, რომელთა გარეშე შეუძლებელია ადამიანური პიროვნების ჩამოყალიბება, სამაგიეროდ საკმაოდ სწრაფად ეუფლებიან პრაქტიკულობას. თუმცა, მათი პრაქტიკულობა საზიანოა. ერთის მხრივ განსაკუთრებულად არ მიელტვიან ამქვეყნიურ სიმდიდრეს, მაგრამ მეორეს მხრივ, არ სურთ რაიმეში დათრგუნონ საკუთარი სურვილები. ცხოველთა მსგავსად, სრულიად ემონებიან წუთიერ და ვნებიან მიდრეკილებებს.
მეცნიერებისა და ტექნიკის არნახული განვითარების პარალელურად მიმდინარეობს სულიერი ცხოვრების უკუსვლა, იზრდება გულგრილობა და მტრობა ყოველივე სულიერისადმი. ქცევის ნორმები, რომელსაც რელიგია იძლევა, წარსულს ბარდება. თანამედროვე ცხოვრება კარნახობს რეკომენდაციებს, რომელიც ითვალისწინებს ახალ ნორმებს, უფრო მსუბუქს და სასიამოვნოს, ვიდრე ის ნორმებია, რომლის მიხედვითაც კაცობრიობა ცხოვრობდა ათასწლეულების განმავლობაში. ადამიანებს მეტი უფლებები მიეცათ, მაგრამ უფრო და უფრო ნაკლები ზნეობრივი მოვალეობები.
გარდა ამისა, ყველგან კვდება თავისუფლება -
პასუხისმგებლობის გრძნობა პიროვნების განვითარების ერთ ერთი უმთავრესი ნიშანია, ნორმალური ადამიანის ერთ ერთი უმთავრესი თვისებაა. დღეს ყალიბდება სულიერ დეგენერატთა საზოგადოება, რომლებიც, იმ შემთხვევაშიც კი, თუკი შეიტყობენ, რომ მათი დედა ან შვილი მანქანამ გაიტანა, ადგილიდანაც კი არ დაიძვრებიან, სანამ კომპიუტერული თამაშის მორიგ "დონეს" არ მიაღწევენ. თანამედროვე ადამიანის ეგოცენტრული ქცევა ატომიზირებს მას, განყოფს სხვებისგან. ის არ რეაგირებს ნათესავებისა და ახლობლების გაჭირვებაზე, უარს ამბობს ოჯახურ უღელზე, ბავშვების გაზრდის პასუხისმგებლობაზე, ერისა და სამშობლოს ბედ-
იცვლება დამოკიდებულება შრომისა და შემოქმედებისადმი. სულ უფრო მეტი და მეტი ადამიანი გაურბის ჯანსაღ შრომას. უკვე შემოქმედებით ღვაწლსაც კი არ მოაქვს სიხარული. ნებისმიერი ძალისხმევა არასასიამოვნო და არასაჭირო გახდა. ცხოვრება გართობისა და ახალი შეგრძნებების გამუდმებულ ძიებამდე დავიდა, თუნდაც წამიერი იყოს ეს სიამოვნება და გართობანი. ადამიანებს დაავიწყდათ, რომ შინაარსს მოკლებული ცხოვრება, არასაჭიროა და ფუჭი.
კატასტროფულად კლებულობს იმ ადამიანთა რიცხვი, ვინც ადამიანურად ცხოვრობს. მრავალ ადამიანს ზნეობრივი გრძნობა სრულიად ატროფირებული აქვს. მრავალმა უკვე სრულიად დაკარგა ის, რაც უმთავრესად უნდა განასხვავებდეს კაცს პირუტყვისგან: სიყვარული, თანაგრძნობა, სხვებზე მზრუნველობა, გულწრფელობა ურთიერთობებში, სირცხვილის გრძნობა, მოკრძალება, პატიოსნება, ადამიანური ღირსება. სიკეთისა და სიყვარულისადმი გულგრილობის ლაფსა და ტალახში დანთქმულა მთელი პლანეტა. მატერიალური შესაძლებლობების წარმოუდგენელ მიღწევებთან ერთად ჩვენ ვცხოვრობთ მორალური დეგრადაციისა და სულიერების დაკარგვის ეპოქაში. და ამგვარი მდგომარეობის ძირითადი სულიერი მიზეზი გახლავთ პირადი, სულიერი ცხოვრების უარყოფა, საკუთარი თავის მიცემა უსახურ-
ტელევიზორის ეკრანები, რადიო, გაზეთები, პოპულარული ლექციები -
თანამედროვე ადამიანს, უპირველეს ყოვლისა სჭირდება მოგება, წარმატება, შემოსავალი. მისთვის უმთავრესი ღირებულებაა საქმოსნობა და შეთანხმება, და არა მარტო აღებ-
როდესაც თანამედროვე ადამიანები ერთმანეთთან ურთიერთობაში შედიან, თვით ერთმანეთის პიროვნებას კი არ მიმართავენ, არამედ მის უნიფიცირებულ სოციალურ როლს, რადგან ადამიანში ხედავენ მხოლოდ ამა თუ იმ ფუნქციას, ნივთს, საგანს. თანამედროვე ადამიანთა ურთიერთობა უკვე აღარ არის პიროვნებათა ურთიერთობა, არამედ პიროვნებათშორისი ურთიერთობაა, რომელიც წმიდად სათამაშო, "მსახიობურ", როლურ ურთერთობად იქცა. ადამიანები გახდნენ ინფორმაციის ავტომატური გადამცემები, რომლის უკან, როგორც წესი, დგას ცივი ანგარიში, საკუთარი მოგების ეგოისტური სურვილი.
საშინელია თანამედროვე მსოფლიო თავისი პრაგმატიზმით. მასში ყოველივე დაქვემდებარებია უტილიტარულ მიზნებს. ადამიანთა ურთიერთობები სულ უფრო და უფრო ნივთიერია, საგნობრივია, სუბიექტები მანიპულიაციის ობიექტებად იქცნენ. ადამიანი ერთგვარი ფუნქციების მატარებლად იქცა. ადამიანი დავიდა ნივთის დონემდე. თანამედროვე "განივთებული" ადამიანის ცხოვრება მოექცა გარკვეული წინაპირობების ჩარჩოებში. ადამიანი უკვე გამოდის როგორც მზა როლის შემსრულებელი, როგორც საგნების მომსახურეობის ფუნქციონალური საშუალება."თვით ადამიანი, -
ერთის მხრივ, მიმდინარეობს ადამიანის გაუსახურების, მისი დეპერსონიფიკაციის პროცესი, მეორეს მხრივ კი -
ისტორიაში არნახულ მეცნიერულ-
თანამედროვე ადამიანები მომხმარებელ მანქანებად გარდაიქცნენ, დაკარგეს საკუთარი შინაგანი სამყარო, დაივიწყეს სულიერი მოთხოვნილებები და თავისუფლება გადაადგილებასა და მოთხოვნებზე შეზღუდვების მოხსნასთან გააიგივეს.
დიდი ქალაქების ცხოვრების გიჟური ტემპი სულ უფრო და უფრო მატულობს. ახალი "კეთილმოწყობებს": მობილურს, კომპიუტერებსა და მანქანებს არა თუ შვება არ მოაქვთ ადამიანებისთვის, არამედ აიძულებენ მას სულ უფრო და უფრო სწრაფად იტრიალოს ციყვის ბორბალში. ადამიანი ემსგავსება მანქანაში გამომწყვდეულ ცხოველს თუნდა იმიტომ, რომ მას უკვე ერთმევა ღმერთზე ფიქრის შესაძლებლობა. ყველა ამ ღონისძიების საბოლოო მიზანია ის, რომ ადამიანს არ ჰქონდეს ლოცვის დრო არც დღისით და არც ღამით, და ამ საშუალებებით მოწყვიტონ ის არა მარტო ლოცვას, არამედ ღმერთზე ფიქრსაც კი.
მაგრამ ღმრთისგან განდომას მოჰყვება განდგომა თვით ცხოვრებისგან. ადამიანი, რომელიც მოკლებულია "შინაგან ზამბარას", შინაგან საფუძველს, მოწყენილობასა და დარდს ეძლევა. დარდი კი ადამიანს უსპობს წინააღმდეგობის შესაძლებლობას და აიძულებს მას მისდიოს დინებას, როგორი ბინძურიცა და მღვრიეც უნდა იყოს იგი.
ცნობილმა ღვთისმეტყველმა იუსტინე პოპოვიჩმა თანამედროვე ცივილიზაციას "ადამიანის პიროვნების წინააღმდეგ ორგანიზებული ამხედრება" უწოდა. ის სისტემატურად აჩლუნგებს პიროვნებას ადამიანში იმ დრომდე, სანამ სრულიად არ ჩააცხრობს მასში და თანამედროვე "კულტურის" ადამიანი იტყვის: "მე ვარ ხორცი და მხოლოდ ხორცი; მე ვარ მიწა და მხოლოდ მიწა. "დროის სულისკვეთება, -
იუსტინე პოპოვიჩი ლაპარაკობს იმის შესახებ, რომ "ევროპული ჰუმანისტური პროგრესის" თანამედროვე ადამიანი საშინლად ცარიელია იმ მიზეზით, რომ მისი შეგნებისგან სრულიად განდევნილია "პირადი უკვდავების გრძნობა", რომლის გარეშეც ადამიანი არ შეიძლება იყოს ადამიანი... ო, როგორ არის შევიწროებული ევროპელი ადამიანი, ფენომენალურად შევიწროებულია და დამცირებული, დაკნინებული, დამახინჯებული, მიყვანილია ადამიანის ნამტვრევისა და ნაგლეჯის დონემდე, რადგან მისგან გამოდევნილია უსასრულობისა და მარადიულობის ყოველგვარი გრძნობა. "მაგრამ რა არის ადამიანი მარადისობის გარეშე? განა მკვდარი არ არის იგი ამ გრძნობის გარეშე? განა ნივთი არ ხდება იგი ნივთებს შორის და პიუტყვი პირუტყვებს შორის?"
"ჰუმანისტური ადამიანი, -
წარმომავლობით ცხოველებთან გაიგივებული, რატომ მორალითაც არ უნდა უიგივებდეს მათ თავს? და თუ თავისი არსით მეტაფიზიკურად განეკუთვნება ცხოველებისა და პიტურტყვების კლასს, მათვე ეკუთვნის მორალური თვალსაზრისით... რადგან თუ ადამიანში არაფერია მარადიული და უკვდავი, მთელი ეს ეთიკა, ბოლოს და ბოლოს, მივა ინსტინქტურ მისწრაფებამდე. და ჰუმანისტური ადამიანი, რომელიც თანამიმდევრულია თავის ლოგიკაში, ეთიკურადაც თავის "წინაპრებს", მაიმუნებსა და მხეცებს მიემსგავსება და მისი ცხოვრების უმთავრესი პრინციპი გახდება დევიზი: homo homini lupus est (ადამიანი ადამიანისთვის მგელია) (Прп. Иустин Попович. Прогресс в мельнице смерти. Минск, 2001. С. 30-
ადამიანი დღეს იმდენად გაბოროტებულია, იმდენად გაქვავებულია, დაბნელებულია და მიცემულია ამაოებას, რომ სულიერი ცხოვრებისთვის უკვე არც ძალა ყოფნის და არც ადგილი აქვს გულში. პაისი მთაწმინდელი ამბობს, რომ "ეშმაკის ძალაუფლების ქვეშ არის ის, ვინც ამაოებას არის მიძალებული. ამაოებით დატყვევებული გული აბრკოლებს სულის განვითარებას და აბნელებს გონებას. და მაშინ, ადამიანი მხოლოდ გარეგნულად ჩანს ადამიანად, არსებითად კი ის არის სულიერად უმწიფარი" (Старец Паисий Святогорец. С болью и любовью о современном человеке. С. 65). ანუ ეს არის ადამიანი პიროვნულობის დაბალი დონით. ამაოებაში დანთქმული ნახევარკაცი, არც თვითონ ცხოვრობს როგორც სულიერი არსება, და არც სხვაში აღიარებს პიროვნებას (მათ შორის ახლობლებსა და ნათესავებშიც), დამოუკიდებლად იმისა, ხშირად ურთიერთობს მათთან თუ არა. მოყვასში უკვდავი პიროვნულობის უარყოფა მათ უსიყვარულობას ნიშნავს, მათგან შინაგან გაუცხოებას, მათი, როგორც პიროვნებების არსებობის უარყოფას, ანუ -
მიწიერი, ეგოისტური ცხოვრება უფრო რომ გაიხანგრძლივონ, და მეტიც, მარადიული შექმნან, ყველაზე თანამედროვე მეცნიერულ "მიღწევებს" იყენებენ. "ახალი ტექნოლოგიების" დახმარებით თანამედროვე, ღმრთისგან განმდგარი კაცობრიობა, უკვდავებას ელტვის. მაგრამ უკვდავება მათ მიერ გაიგება, როგორც სხეულის უკვდავება.
"უკვდავება, ახალ ტექნოლოგიებს ავადმყოფ "მიცვალებულთა" უკვდავებად ესმის, -
სულ უფრო და უფრო ხშირად გამოიყენება ხელოვნური ჩასახვის ტექნოლოგიები, რასაც ყველაზე ძვირფასი ზნეობრივი ღირებულების, სიყვარულის გაუფასურების გზით, ზნეობრივი ღირებულებების მთელი სისტემის ნგრევასთან მივყავართ. ტრადიციული ზნეობრიობის უარყოფასა და ქორწინების დაშლაში ერთის მხრივ და მეორეს მხრივ "ხელოვნური გამრავლების ახალი მეთოდების" დანერგვაში, შეუძლებელია არ დავინახოთ სასტიკი და ულმობელი კავშირი.
ამ თვალსაზრისით მეტად საგულისხმოა ო. ჰაკსლის რომანი-
"კომფორტთაყვანისმცემელთა" თანამედროვე ცივილიზაცია თავს ინუგეშებს იმ აკვიატებული აზრით, რომ მთელი სამყარო პროგრესს განიცდის და უკეთესისკენ მიდის. მაგრამ ღმრთის გამოცხადება გვამცნებს არა სამყაროს პროგრესზე, არამედ მის დეგრადაციაზე. პროგრესს თუ არ შეუძლია ადამიანს მოუტანოს უკვდავება, მაშინ ეს არის ცრუპროგრესი, შენიღბული რეგრესი. ხოლო ჭეშმარიტი პროგრესი შეიძლება დაეფუძნოს მხოლოდ მკვდრეთით აღმდგარ იესუ ქრისტეს. "ყოველი პროგრესი, რომელიც არ ეფუძნება ადამიანის პიროვნების უკვდავებას, -
თანამედროვე ადამიანი მოექცა ტექნიკური პროგრესის ზეგავლენის ქვეშ და გახდა მისი მოხმარების, მდაბიო ვნებების დაკმაყოფილების საგანი. მსოფლიო სულ უფრო და უფრო ეფლობა ვნებათა ჭაობში, მისი არსებობა გაჭიანურებულ აგონიაში გადადის. კაცობრიობამ, რომელიც საკუთარ "ღიპში" ცხოვრობს (დოსტოევსკი გამოთქმა), თავისი ვნებების დაკმაყოფილების ზღვარი არ იცის. უმეტესწილად, ადამიანები, როგორც წმ. იოანე ოქროპირი ამბობდა, "მუცლისთვის ცხოვრობენ, მიეწებნენ აწმყოს და თავიანთი ვნებიანობითა და სიხარბით არაფრით ჯობიან ღორებსა და თხებს, რომლებმაც მარტო ის იციან, რა ჭამონ, რა სვან, ვის ეჩხუბონ და ა. შ." (ჰომილიიდან "იუდეველთა წინააღმდეგ").
ახლა მიდის კაცობრიობის გამოკვება. დიახაც, რომ გამოკვება. რადგან, როგორც გლეხი ჰკვებავს დასაკლავად გამეტებულ თავის საქონელსა და ფრინველს, ასევე კაცობრიობაც ემზადება თავისი სიკვდილისთვის, უპირველესად სულიერი სიკვდილისთვის" ("Духовные беседы и наставления старца Антония", часть 1-
ადამიანმა დაჰკარგა თავისი სახე, ჩამოყალიბდა ახალი ადამიანი, რომლისთვისაც არაფერია წმიდა და ღვთაებრივი. მარადიულ ღირებულებათა იერარქია განზეა გაწეული, როგორც კიბე, რომელზე ასვლასაც არავინ აპირებს. ადრე ღმრთისკენ მიდიოდნენ, საკუთარ ცხოვრებას სახარებისეულ მცნებებს უდარებდნენ. ახლა კი ადამიანს თავს ახვევენ მოდის წუთიერ მოთხოვნებს. ადამიანის სახით ზრდიან მაიმუნს, რომელიც მზადაა თავი მოირთოს მოხმარებისთვის.
თანამედროვე "ცივილიზებული" ადამიანი გამოცხადებულია ყველა საგნის საზომად, მაგრამ ეს არ არის ღმრთის ხატი და მსგავსი ადამიანი, არამედ ადამიანი თავისი "სისუსტეებით" (ვნებებით), ცოდვებით, არასრულყოფილებებით, ანუ "გაუცხოებული ადამიანი", რომელიც გამხეცებულია. ეს არის "ადამიანი-
მოხდა ადამიანის ცოდვილიანობასთან (სიმხეცესთან, გაუცხოებასთან) შერიგება, თანხმობა იმასთან, რომ ცოდვა (სიმხეცე, გაუცხოება) -
"დააკვირდით ჩვენი ქალაქების ქუჩებს, -
თანამედროვე კულტურა, ზოგიერთი გამონაკლისის გარდა, სიამოვნების კულტს წარმოადგენს. გართობის ინდუსტრია დღეს უფრო ძლიერია ვიდრე გუშინ. სულიერ პლანში ეს იწვევს, როგორც საკუთარი, ასევე სხვა პიროვნებისგან გაუცხოებას. მიჰყავს რა ადამიანი ქვეცნობიერისკენ, გართობისა და სიამოვნებების ინდუსტრია უსახო სტიქიაში ძირავს ადამიანს, სიამოვნებები განაშორებენ მას ღმრთისაგან. ასეთი ცხოვრება, თავისი მრავალსახოვანი "კულტურით" და ხმაურიანი "პროგრესით" მხოლოდ "პირუტყუვლი ფუფუნებისთვის" არის დამახასიათებელი.
მღვდელმონაზონი სერაფიმე (როუზი) საზოგადოების ამგვარ მდგომარეობას "ბრიყვთა სამოთხეს" უწოდებდა. ჯერ კიდევ 1982 წელს წაკითხულ თავის მოხსენებაში "მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობა", სერაფიმ როუზი თანამედროვე ცხოვრების არანორმალურობას სამყაროს აღსასრულის ერთ ერთი უტყუარ ნიშნად მიიჩნევდა:
"ყოველი, ვინც კი ჩვენს თანამედროვე ცხოვრებას ადრინდელი, ნორმალური ცხოვრების პერსპექტივაში დააკვირდება, არ შეიძლება არ გააოგნოს იმან, რამდენად არანორმალური გახდა იგი... ცხოვრების აზრი "გართობათა" გაუთავებელი ძიება გახდა, რომელიც იმდენად არის მოკლებული ყოველგვარ სერიზულ მნიშვნელობას, რომ XIX საუკუნის ნებისმიერი ქვეყნის მცხოვრებს რომ შეეხედა ჩვენი პოპულარული ტელეგადაცემებისთვის, ატრაქციონებისთვის, რეკლამებისთვის, კინოფილმებისა და მუსიკისთვის, მოკლედ, ჩვენი თანამედროვე კულტურის ნებისმიერი ასპექტისთვის, -
თანამედროვე ცხოვრების მკვლევარებმა დღევანდელ ახალგაზრდა თაობას უწოდეს "მე", ხოლო ჩვენს დროებას "ნარცისიზმის საუკუნე", რომელსაც საკუთარი თავისადმი თაყვანისცმეა და საკუთარი თავის გაღმერთება ახასიათებს. ეს ყოველივე ხელს უშლის ნორმალური ადამიანური ცხოვრების განვითარებას. ზოგიერთი "პლასტმასის" ან ფანტასტიკურ სამყაროზე მსჯელობს, სადაც დღეს ხალხთა უზარმაზარი მასები ცხოვრობენ, მაგრამ უუნარონი არიან გარემომცველი სამყაროს რეალობას გაუსწორდნენ ან შეეთანაწყონ მას და საკუთარ, შინაგან პრობლემებს მიუბრუნდნენ... და ბოლოს, არაინ ადამიანები, ვინც შეგნებულად ხელს უწყობენ ყოველივე ამას..." (Приношение православного американца. Сборник трудов отца Серафима Платинского. М., 1998. С. 10-
წარღვნამდელი პერიოდის მსგავსად, კაცობრიობის წარწყმედას ეშმაკი დღესაც ცდილობს, რისთვისაც მის გულსა და გონებას წარმართავს მხოლოდ გრძნობიერისკენ. ამის გამო გამეფებულია საყოველთაო გარყვნილება, ნივთიერი პროგრესი, რომელიც სამყაროს აღსასრულსა და ქრისტეს მეორედ მოსვლას გვაახლოვებს.
თანამედროვე ადამიანები, "გარყვნილებას მისცემიან გრძნობამიხდილნი და მზად არიან ყოველგვარი უწმინდურება ჩაიდინონ გაუმაძღრობით" (ეფეს. 4:19). მამაკაცთა და დედაკაცთ შორის ურთიერთობებში უპირატესობს პრინციპი: "უნდა შეგეძლოს სიამოვნების მიღება ისე, რომ არანაირი ვალდებულებებით არ დაიმძიმო თავი". ტელევიზია, გაზეთები, რეკლამა, და საერთოდ, თანამედროვე ადამიანის ყოველი სიტყვა თუ ქმედება პირდაპირ თუ ირიბად სიძვა-
გემოთმოყვარეობა უცხოა კაცობრივი ბუნებისთვის, გვასწავლიან წმიდა მამები. ძლიერ ცდებიან ისინი, ვინც ფიქრობენ, რომ ხორციელი სურვილები ადამიანის სხეულის ბუნებრივი თვისებაა, ხოლო მათი დაკმაყოფილება ბუნებრივი აუცილებლობა. არა! ცოდვით დაცემის გამო ადამიანის სხეული დამდაბლდა პირუტყვის დონემდე. ბუნებრივი ხორციელი მოსურვებანი მხოლოდ დაცემული ბუნებისთვისაა დამახასიათებელი, ისინი არაბუნებრივია ადამიანისთვის იმ მდგომარეობაში, რაშიც ის პირველად იყო შექმნილი. წმ. იოანე ოქროპირი, თავის ცნობილ ჰომილიაში "ქალწულების შესახებ" აღნიშნავს, რომ ადამიანს რომ არ შეეცოდა, შემოქმედს შეეძლო ხორციელი კავშირის გარეშეც გაემრავლებინა ადამიანები, როგორც მაგალითად, შექმნა ევა და ურიცხვნი ანგელოზნი. ამის შესახებ მსჯელობს წმ. გრიგოლ ნოსელიც თავის ტრაქტატში "შესაქმისათვის კაცისა" (Григорий Нисский. Человек есть образ Божий. С. 26-
ადამიანის სულიერი სიჯანსაღისთვის განსაკუთრებულად მავნეა სირცხვილის ბუნებრივი გრძნობის დათრგუნვა და გადალახვა. უსირცხვობა -
გარყვნილ, ხორციელი სიამოვნებებისკენ პათოლოგიურად მიდრეკილ ადამიანს უკვე აღარა აქვს იმის შეგნება, რომ იმის მიღმა, რასაც ის "სიყვარულს" უწოდებს, იმალება ღრმა გაუცხოება, მტრობა მოყვასისადმი, იმალება სულიერი მკვლელობა და თვითმკვლელობა.
ღირ. ანტონი დიდის თქმით "ბილწი ვნებებით აღძრული ადამიანი, ღმრთის წინაშე არაფრით განსხვავდება უგუნური პირუტყვისგან" (Отечник, составленный епископом Игнатием (Брянчаниновым). М., 1993. С. 6). წმ. იოანე ოქროპირი თავის სიტყვაში " იუდეველთა წინააღმდეგ" გარყვნილ ადამიანთა პირუტყვულობაზე ასე მსჯელობს: "თავიანთი ვნებიანობით განა არ აღემატნენ ისინი (იუდეველნი -
ეკლესიისთვის ცნობილია წმიდა მამები, რომლებიც გარეგნულად გარეულ პირუტყვთა მსგავსად ცხოვრობდნენ (მაგ. წმ. ბარბაროსი, ყოფილი ყაჩაღი. ხს. 6 მაისი (ძვ. სტ.)), მაგრამ ამგვარ ცხოვრებას ისინი საკუთარი ვნებების თასათრგუნად და ღმრთის მადლის მოსაპოვებლად მიმართავდნენ. ძველი მამები პირუტყვთა მსგავს საცხოვრებელ პირობებს იქმნიდნენ, რათა დაეძლიათ ფუფუნება და განწმენდილიყვნენ, ხოლო თანამედროვე ადამიანები, პირიქით, პირუტყვებს თავიანთ თვისებებში ბაძავენ და პირუტყვზე უარესად ცხოვრობენ. "ადამიანები დღეს უფრო განწყობილნი არიან დემონური შთაგონებებისკენ, ვიდრე უწინ და უფრო დაქვემდებარებულნი არიან დემონიზაციას", -
ხელოვნურად შექმნილ, უსულგულო, მანქანურ-
თავისუფლება და ზნეობრიობა -
აი, რატომ დაავალა უფალმა იოანეს, -
10. "ვაჲ თქუენდა, რომელნი იცინით…"
ჩვენი დროება ცხოვრებისადმი მსუბუქი, ზედაპირული მიდგომით არის დასნებოვნებული. უმუშევარი და თვითკმარი "ცხოვრების წესი" ნორმა ხდება და ჩვენც ყველგან ვხედავთ არასერიოზულობას, უგუნურობასა და გაუნათლებლობას, განსაკუთრებულად განებივრებულ, ეგოისტურ და შინაგანად ცარიელ ახალგაზრდათა შორის. ამგვარი სულის მკაფიო გამოვლინებაა დაცინვა, რომელიც იმდენად არის გავრცელებული და ჩვეული, რომ უკვე არც კი აღიქმება როგორც რაიმე ცოდვისეული.
ამ კატეგორიასვე შეგვიძლია მივაკუთვნოთ ტელეწამყვანთა თუ პაროდისტთა ბრიყვულ-
როგორ საგანზეც უნდა იყოს ლაპარაკი მრავალფეროვან პროგრამებსა და მასობრივ საინფორმაციო საშუალებებში (და არა მარტო ახალგაზრდულ პროგრამებში), -
"ანეკდოტური სიცილი", როგორც ტელეეკრანების წინ, კონცერტებზე, წვეულებებზე და საღამოებზე იცინიან "მოსწრებული სიტყვა-
სამწუხაროდ, დაცინვა საკმაოდ არის გავრცელებული საეკლესიო გარემოშიც: თვით მღვდელმსახურთა, ბერ-
ჭეშმარიტების დაცინვა -
ჰიტლერი ამბობდა: "არ მსურს ზოგიერთი მოწამედ გავხადო. ჩემთვის საკმარისია ისინი საჯაროდ უხეშ და გაუთლელ დამნაშავეებად გამოვფინო. მე მათ კეთილშობილების ნიღაბს ჩამოვგლეჯ და თუ ესეც არ აღმოჩნდება საკმარისი, ყველას წინაშე დავცინებ და გავანადგურებ". ამ დეკლარაციების მიღმა შეუძლებელია არ დავინახოთ ჰიტლერის საყვარელი მწერალი ნიცშე, რომელიც თავის "ანტიქრისტეში" ასე მიმართავს "ღვთისმეტყველებს", ანუ ქრისტეს მორწმუნეებს: "ნუთუ თქვენ გგონიათ, რომ შესაძლებლობას მოგცემთ გახდეთ მოწამეები თქვენი სიცრუისთვის?" (აქ ნიცშეს პირით თვით ეშმაკი მეტყველებს, რომელიც ჭეშმარიტებას სიცრუედ, მოწამეებს კი -
მართლმადიდებელი ფსიქიატრი ნ. გურიევი სიცილის მიზეზს და მისგან გამოწვეულ ქმედებას გადმობრუნებული ბინოკლის მოქმედებას ადარებს, როდესაც მის პრიზმაში დანახული ობიექტები გვშორდებიან და პატარავდებიან. ყველაფერი, რისკენაც არის მიმართული სიცილი, უფრო და უფრო ნაკლებად მნიშვნელოვანი ხდება და მისდამი დამოკიდებულება მსუბუქდება და რბილდება. სიცილი ერთნაირად აკნინებს სიკეთესაც და ბოროტებასაც. როდესაც კარგ რამეზე იცინიან, მას თავის კარგ და ღირსეულ თვისებებს უკარგავენ ისე, რომ მისთვის ღვაწლი უკვე უაზრობადაც გეჩვენება. ხოლო როდესაც სიცილი ბოროტებისადმია მიმართული, ბოროტება ადამიანების თვალში პატარავდება, უმნიშვნელო და "უბოროტო" ხდება; ის უკვე სულაც არ ეჩვენებათ საშიში, რომელთან დაკავშირებითაც არც კი ღირს ბრძოლა და ისიც კი არ ღირს, რომ ჩამოშორდე მას ან გეშინოდეს მისი.
რა მოაქვს სიცილს? უპირველეს ყოვლისა, მოცინარი ადამიანი, ნებსით თუ უნებლიეთ, მკვეთრად აღარიბებს თავის ცხოვრებას, გამოაქვს მისგან სერიოზული სიმწარე და დიდი სიხარულილ, -
შემწყნარებლობასთან შეერთებით დაცინვა იმ გლუვ და გარეგნულად მიამიტურ ხასიათს წარმოქმნის, რომელსაც ხშირად ირონიულობას უწოდებენ, და რომელსაც მიზნად გარშემომყოფთა დამცირება იმდენად არა აქვს გამიზნული, რამდენადაც დაცინვით ადამიანში აღძრას საკუთარი მისი და კნინობა ირონიული ადამიანის "უეჭველ" სიდიადესთან შედარებით.
ირონის, დაცინვას, სიცილსა და იუმორს თან ახლავს სულიერი გამოფიტულობის შეგრძნება. სიცილის შეტევის შემდეგ ადამიანი ნებისმიერი უარყოფითი ზემოქმედებისთვის ადვილად მისაწვდომი და ადვილად მოწყვლადი ხდება. ამიტომაც, დიდი ხანია შემჩნეულია, რომ სიცილს, განსაკუთრებით ბავშვებში, მოსდევს ცრემლი.
დაცინვის მეორე მხარეა -
ხუმრობას ხშირად ბადებს არა სიკეთე, არამედ რაღაც საპირისპირო: ამპარტავნება, მედიდურობა და სადიზმი; როდესაც ადამიანს ხუმრობით დავცინით, მიამიტი და უბოროტო თამაშის სახით უდიდეს ნეტარებას განვაცდევინებთ საკუთარ გულქვაობას. ამიტომაც, ხუმრობა სულიერ ცხოვრებას განაშორებს ადამიანს. ხუმრობა ეს არის სიცრუე, კარიკატურა, მაშასადამე დემონის სამყარო, რადგან სიცრუის მამა არის ეშმაკი.
არსებობს ორგვარი სიცილი: ნათელი და ბნელი. მათი გარჩევა შესაძლებელია ღიმილითა და მოცინარი ადამიანის თვალებით. საკუთარ თავში კი ის შეიძლება აღმოაჩინო თანმდევი სულის მიხედვით: თუ სიცილს არ მოაჰქვს მსუბუქი სიხარული, ფაქიზი და გულისთვის სასიამოვნო მონაბერი, მაშინ სიცილი არანათელია. ამგვარი სიცილი იცის ანეკდოტმა, ან სამყაროს ჰარმონიაზე დაცინვამ. სამყაროს დამახინჯებული ჰარმონია ადამიანის სულსაც ამახინჯებს, რაც ადამიანის სახის ნაკვთებზეც აისახება.
წმ. მამათა სწავლებით უჯერო სიცილი -
ღირ. ისააკ ასურელის სწავლებით "არაფერი ისე არ გვანათესავებს ამ წუთისოფელს და მათ, ვინც ლოთობასა და სიძვას არის მიძალებული, არაფერი ისე არ განგვაშორებს სიბრძნის საცავსა და ღმრთის საიდუმლოთა შემეცნებას, როგორც სიცილი და აზრთა ფარფატი". მისივე თქმით: "მახვილსიტყვაობა გულში ქრისტესადმი მხურვალე სიყვარულს აცივებს" (Слова подвижнические, слово 68). "თუკი არაფერი ისე არ ესათნოვება ღმრთისმოშიშებას, როგორც გლოვა და ცრემლი, -
წმიდა წერილში დაცინვა დაგმობილია. მაგალითისთვის შეგვიძლია მოვიტანოთ ქამის ისტორია, რომელმაც მძინარე მამის, მართალი ნოეს სიშიშვლეს დასცინა (იხ. დაბ. 9:21-
ქრისტე ეფერება არა მოცინართ, არამედ მგლოვარეთ და ამბობს: "ნეტარ არიან მგლოვიარენი, ვინაიდან ისინი ნუგეშცემულნი იქნებიან" (მათე 5:4). "ვაი თქვენ, ამჟამად მოცინარნო, ვინაიდან ატირდებით და აქვითინდებით" (ლკ. 6:25). ატირდებით, რადგან ნახავთ, რომ ღმრთისგან მოცემული ნიჭი სიხარულისა იქ კი არ გამოიყენეთ, სადაც საჭირო იყო, არამედ იქ, სადაც ჯოჯოხეთის ტანჯვას იწვევს. სიცილის გამომწვევნი მომავალ საუკუნეში შერცხვენილ იქნებიან და იმ დროს, როდესაც მართალნი საუკუნოდ გაიხარებენ, ესენი იტირებენ და იქვითინებენ.
თუ ადამიანი საკუთარ თავს უფრთხილდება და იცავს, თუ მას შიში იპყრობს სიცოცხლის საიდუმლოს წინაშე, ის დაიცავს როგორც მთელს თავის ცხოვრებას, ასევე თავის სიცილსაც. მეტიც, ის თავის ღიმილსაც კი გაუფრთხილდება ღმრთის წინაშე. და ყოველივე წმიდად და ნათლად ექნება დაცული. ეკლესიის გადმოცემით, უფალი იესუ ქრისტე არასოდეს იცინოდა, არამედ, როგორც ამას წერილიც გვამცნობს ხშირად ღვრიდა ცრემლებს (ინ. 11:35).
წმიდა მამათა უმთავრესი საზრუნავი, რომლებიც ქრისტეს მისაბაძ გზებს გვიკვალავდნენ, სინანულსა და საკუთარი თავის გამოსწორებაში მდგომარეობდა. ამიტომაც გაურბოდნენ ისინი სიცილს და გლოვობდნენ, რომელიც უმთავრეს ქრისტეანულ სათნოებად მიაჩნდათ. და გლოვობდნენ არა მარტო საკუთარ თავზე, არა მარტო საკუთარ სულზე, რომელსაც ხშირად "მიცვალებულს" უწოდებდნენ, არამედ მთელს მსოფლიოზე, ყველა ადამიანზე. მსოფლიოში იმდენი ტკივილია, რომ ქრისტეანისთვის დიდი უდარდელობაა, დაივიწყო სხვისი გაჭირვება და დაიწყო სიცილი.
11. გაუსახურება
"მტერთა ჩემთა თქუეს ბოროტი ჩემთჳს: ოდესმე მოკუდეს და წარწყმდეს სახელი მისი" (ფსალმ. 40:6)
მორწმუნეებს, რომლებიც ადამიანთა ელექტრონული კოდიფიკაციის წინააღმდეგ გამოდიან, არც თუ ხშირად ეუბნებიან: "გვითხარით, გეთაყვა, რა კავშირი აქვს ამ წმიდად ტექნიკურ და ფორმალურ ოპერაციას რელიგიასთან, სულიერ-ზნეობრივ სფეროსთან?" კავშირი ცხადი გახდება, თუ გავხსნით ამ "ოპერაციის" სულიერ აზრს. მაშინ გავიგებთ, რომ პირადი კოდების და "პიროვნების იდენტიფიკაციის უახლესი კომპიუტერული ტექნოლოგიების" საკითხი ეხება ადამიანის შესახებ მართლმადიდებლური სწავლების სიღრმეებს, მის ღმრთის ხატებასა და მსგავსებას, ღმრთისგან ბოძებულ თავისუფლებას.
როდესაც ადამიანს სამუდამო და უცვალებელ საიდენტიფიკაციო ნომერს ანიჭებენ, ამით ხდება სახელის შეცვლა რიცხვით, სიტყვიერი სახელის შეცვლა უსიტყვო ნომრით, ანუ ეს არის "ციფრული" სახელი, არსებითის შეცვლა რიცვით. მაგალითად, შევადაროთ: პეტრე - ვინ? 123-ე - რომელი? რომელი ხარ შენ რიგით, რომელი ნომერი მოგანიჭეს? ეს ყოველივე ლაპარაკობს გაუსახურებაზე, პიროვნებისა და სახელის დაკარგვაზე, მაშასადამე - მარადიულ ცხოვრებაზეც...
სულიერი გამხეცება, როგორც პიროვნების დაკარგვა, მეტაფიზიკურად სახელის დაკარგვასთან არის დაკავშირებული. "სახელი გულისხმობს ამა თუ იმ პიროვნებას. სიტყვით ჩვენ შეგვიძლია ვილაპარაკოთ ნებისმიერ საგანზე; ხოლოს სახელს პიროვნებას ან საერთოდ პიროვნულ საგანს ვარქმევთ (ა. ფ. ლოსევი) (Лосев А. Ф. Диалектика мифа. М., 2001. С. 404).
სიტყვიერს სახელს სიტყვიერი, გონებრივ-პიროვნული არსება ატარებს, ხოლო უსიტყვო "სახელი" აჩვენებს, რომ მისი მატარებელი პირუტყვია. სახელი სულს ეძლევა, რიცხვი კი სხეულს. სახელი შინაგან ადამიანზე მეტყველებს, "მე"-ზე, ციფრული კოდი კი - გარეგანზე, იმაზე, რაც "ჩემია". მაშასადამე, ისინი, ვინც ციფრული იდენტიფიკაციის ამ სისტემას ნერგავენ, ცდილობენ რათა ადამიანებმა დაივიწყონ თავისი უმაღლესი ადამიანური დანიშნულება, ადამიანური ღირსება, თავიანთი შინაგანი პიროვნება და იყონ, გარეგანი, ხორციელი, სულიერი მკვდარი არსებები. მათ სურთ, რათა ადამიანი დაყვანილ იქნას საკუთარ ხორცამდე, შეზღუდულ იქნეს მხოლოდ გარეგანით, ხილულით და გარშემომყოფთათვის იყოს არა პიროვნება, არამედ უსულო ნივთი.
აი, რატომ უწოდებს აპოკალიფსისი რიცხვით სახელს მხეცურს. მხეცური - ნიშნავს გაუსახურებას, იმგვარს, რომელიც ადამიანს ართმევს ღმრთისგან ბოძებულ თავისუფლებას და ღმრთის მსგავს ღირსებას, უკვდავებას, სანაცვლოდ კი გარდააქცევს მას პირუტყვულ არსებად, მხეცად, პირუტყვად. ადამიანი ხდება ერთ ერთი ნივთი მრავალ ნივთს შორის (ამაზე უთითებს კოდირების ერთი და იმავე სტანდარტის გამოყენება ადამიანებისა და ნივთებისთვის), ავტომატური კომპიუტერული სისტემის დანამატი, რომელსაც მართავს ობიექტი, მექანიზმი, რომელიც უსულო ციფრებით არის მარკირებული.
ადამიანის სახელი თუ მისი პიროვნების დადასტურებაა, რიცხვული "სახელი" (უფრო სწორედ რიცხვი სახელის ნაცვლად ანუ ანტისახელი) - ეს არის პიროვნების დაკარგვის მაჩვენებელი. სახელის მეშვეობით ადამიანი ავლენს თავის პიროვნებას, რიცხვის მეშვეობით კი ის ხდება საგანი საგანთა შორის. ძველ რომში, მაგალითად, მონებს არ გააჩნდათ საკუთარი სახელი, მათ "მოლაპარაკე ნივთებს" უწოდებდნენ. ხშირად მონებს უბრალოდ ტომობრივი კუთვნილების მიხედვით ან გამყიდველის ან კიდევ მისი შესყიდვის ადილის მიხედვით მოუწოდებდნენ. მაგრამ ეს იყო არა საკუთარი სახელები, რომელიც მას, როგორც პიროვნებას, გამოარჩევდა სხვა პიროვნებებისგან, არამედ უბრალოდ ინვენტარული ეტიკეტი ან კიდევ ნივთის იარლიყი, რომელიც ბატონის ახირების მიხედვით იცვლებოდა, განსაკუთრებით, როდესაც მონა ერთი ბატონიდან გადადიოდა მეორე ბატონთან (См.: История Древнего мира / Под ред. В. Н. Дьякова и Н. М. Никольского. М., 1959).
დღევანდელი ციფრული სახელები კიდევ უფრო მეტად შეიძლება ადამიანთა საინვენტარო იარლიყებად მივიჩნიოთ, რომლებიც განიხილებიან როგორც ნივთები, რომელთაც აღრიცხვა სჭირდებათ. მითუმეტეს, რომ საიდენტიფიკაციო ნომერი შეიცავს მითითებას ადამიანის, მოცემული "მოლაპარაკე ნივთის" ადგილსამყოფელზე (ან "ახალი მსოფლიო წესრიგისადმი" მისაყიდად?).
ამრიგად, თუ ადამიანი განიხილება როგორც პიროვნული, საკუთარი სახელის მატარებელ არსებად, მას სწორედ ამ სახელით მიმართავენ, რაც მასში განუმეორებელი და ცალკეული პიროვნების არსებობაზე მეტყველებს. ხოლო თუ ადამიანს მისი მაიდენტიფიცირებელი ნომრის მატარებლად მიიჩნევენ და მას ნომრის მიხედვით მიმართავენ, მაშასადამე, მასში პიროვნება უარყოფილია.
პირადი ნომრის მიღების საშიშროება კიდევ იმაშია, რომ "ადამიანის ნუმერაცია პიროვნების გაუქმების ტოლფარდოვანი გახდება". დღეს ადამიანი მოიაზრება არა როგორც პიროვნება, არამედ როგორც რიცხვი. ელექტრონული საინფორმაციო სისტემა ანადგურებს პიროვნების თავისუფლებას. ადამიანს აქცევს საინფორმაციო ობიექტად, თრგუნავს მას და მიჰყავს ის წინასწარ განსაზღვრულ მსოფლმხედველობასთან და ქცევასთან; გარდაქმნის მას ობიექტად, რომელიც მორჩილად მიჰყვება და ასრულებს ახალი მსოფლიო წესრიგის წესდებებსა და აკრძალვებს. ამით ითრგუნება ღმრთისგან ბოძებული პიროვნება. ეს ძალზედ მნიშვნელოვანია საკითხის არსში წვდომისთვის. შეცდომა იქნებოდა ადამიანების ციფრული იდენტიფიცირება განგვეხილა როგორც თავისთავადი მოვლენა და არა თანამედროვე "მხეცური" ეპოქის ფართო კონტექსტში.
წმიდა წერილში მრავლადაა ადგილები, სადაც ადამიანს სახელი ეძლევა დანიშულების მიხედვით, მისიის აღსანიშნავად და ა. შ. აი, რას წერს წმ. იოანე ოქროპირი:"ხოლო სავლე, რომელიც კვლავ მძვინვარებდა და სიკვდილს უქადდა უფლის მოწაფეთ, მღვდელმთავართან მივიდა" (საქმე 9:1). ხოლო ეპისტოლეებში ის პავლედ იწოდება: რატომ შეუცვალა სულიწმიდამ მას სახელი? როგორც ბატონი, რომელიც მონას იყიდის და სურს მას აჩვენოს თავისი ძალაუფლება მასზე, სახელს უცვლის. ასე მოიქცა მაშინ სულიწმიდაც. როგორც ბატონიმა მან დაატყვევა პავლე, ქრისტეანთა ამასწინანდელი მდევნელი და თავის მონად გაიხადა, ამ მიზნით შეუცვალა სახელიც, რათა აქედან შეეცნო, რომ ამიერიდან ჰყავს ახალი ბატონი". აქედან გამომდინარეობს უმაღლესად პრინციპული საკითხი: ვინ და რა მიზნით აძლევს ადამიანებს ახალ ციფრულ სახელწოდებებს? ახალი სახელის მიღება ხომ ახალი ბატონისადმი მონობას და თაყვანისცემას, ასევე შესაბამისი სულის მიღებასაც ნიშნავს.
ცხადია, რომ ღმრთისგან ბოძებული კერძო სახელების უსახურ, მკვდარ რიცხვებზე გადაცვლის ინიციატორი შეიძლება მხოლოდ კაცობრიობის მტერი, ეშმაკი იყოს.
არ არის შემთხვევითი, რომ საეკლესიო ტრადიცია სატანისა და სხვა დაცემულ სულთა აღსანიშნავად იყენებს ისეთ სიმბოლოებს, როგორიცაა (დრაკონი, გველი, თხა, მგელი, ძაღლი და სხვა) ან კიდევ მხეცური ბუნების ცალკეულ ნიშნებს (რქები, ჩლიქები, კუდი, ბეწვი, ეშვები, ბრჭყალები და სხვა). ასე, მაგალითად, იოანე ოქროპირის მიერ შედგენილ ლოცვებში ეშმაკი "გონისმიერ მგლად" იწოდება (იხ. ზიარების აკოლუთიაში). მხეცების გარეგნობა აქვთ მრავალ წარმართულ "ღვთაებებს" (მაგალითად, ეგვიპტური კინოკეფალები - ძაღლისთავება "ღვთაებები"), ჩვენს კი ღმრთის სიტყვიდან, ანუ ბიბილიიდან ვიცით, რომ წარმართთა კერპები - ეშმაკნი არიან (ფსალმ. 95:5). ბოროტი სულით შეპყრობილი ადამიანები ხშირად მხეცივით იქცევიან: ყეფენ, ყმუიან, ღრინავენ, კნავიან და ა. შ. ეს მოვლენა, ჯერ ერთი, მათში სულიერ "მხეცთა" - დემონთა ყოფნაზე უთითბს; მეორედ კი ლაპარაკობს დაცემულ სულთა მისწრაფებაზე მხეცად გადააქციონ ადამიანი. მოსაგრეები ამბობენ, რომ დემონთშეპყრობილობა ღმრთისგან დაშვებულია, როგორც წესი, მძიმე (მაგ.: ბუნებისსაწინააღმდეგო სიძვა-მრუშობისთვის, მაგიისთვის, დემონთთაყვანისცემისთვი და სხვა) ცოდვებისთვის, მათ შორის ოკულტიზმით გატაცებისთვისაც. სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ადამიანს თვითონ, თავისი ცოდვებით სიმხეცე შემოჰყავს საკუთარ თავში, მასთან ერთად კი სულიერად შემოდიან გამხეცებული არსებები.
ცნობილია, რომ "თანამედროვე სატანიზმის მამა" ალისტერ კროული (1875-1947), რომელიც ნარკოტიკებისგან გარდაიცვალა, საკუთარ თავს "აპოკალიფსურ მხეცს" უწოდებდა (Духовные основы наркомании / Под общ. ред. иером. Анатолия (Берестова). М., 2002. С. 47). სატანის სხვა მსახური, "საიენტოლოგიის (დიანეტიკის) ეკლესიის" დამფუძნებელი, ლაფაიეტ რონ ჰაბარდი სიკვდილამდე ცოტა ხნით ადრე მივიდა იმ დასკვნამდე, რომ ის თვითონ არის აპოკალიფსური "მხეცი უფსკრულიდან" (Свящ. Олег Стеняев. Маги, заклинатели, колдуны и чародеи. С. 10). უეჭველია, რომ ეს აზრები მას სატანამ შთააგონა. და ეს არის კიდევ ერთი მოწმობა იმისა, რომ სატანა ადამიანთა გამხეცებისკენ მიისწრაფვის, მას სურს ადამიანთა სულიერი მკვლელობა, რაც ხშირად გამოიხატება ბოროტების შეგნებულ მსახურებზე.
სატანა პირველია, ვინაც უარჰყო საკუთარი პიროვნება და სხვათა გაუსახურებასაც ელტვის. ის პირველი გაუსახურებული-თვითმკვლელია, და, როგორც ამის შედეგი, სხვათა მკვლელიც. აი რატომ იწოდება სატანა (ითარგმნება, როგორც "მოწინააღმდეგე", - ღმრთისა და ყოველი სხვა პიროვნებისა, რომელიც ღმრთის მიერ არის შექმნილი) წმიდა წერილში "კაცისმკვლელად". "მეფედ ჰყავდათ (ადამიანთა მომწყვლელ კალიებს -რედ.) უფსკრულის ანგელოზი, და სახელი მისი ებრაულად აბადონ, ხოლო ბერძნულად აპოლიონ (წარმწყმედელი - რედ.)" (გამოცხ. 9:11). ხოლო სიტყვა "ეშმაკი" ითარგმნება არა მარტო როგორც "ცილისმწამებელი", არამედ როგორც "დამანგრეველი", - ანუ ის არის პიროვნების დამანგრეველი.
ღმრთისგან განვარდნის შემდეგ ნათელმოსილი ანგელოზიდან ის უსახურ და ცივ გონებად, სულიერ მხეცად გარდაიქცა, რომლისთვისაც უცხოა თანაგრძნობა და სიყვარული. ასეთივენი გახდნენ მისი მიმდევარი სხვა ანგელოზებიც, რომლებიც შავბნელ დემონებად იქცნენ. აბსურდულ ღმრთისმბრძოლობაში მათ აირჩიეს მარადიული სიკვდილი და, შურით აღძრულები, იმავეს უსურვებენ ღმრთის მიერ შექმნილ სხვა პიროვნებებს და არა მარტო ადამიანებს, არამედ ნათელ ანგელოზებსაც. მეტიც, მათ ერთმანეთიც სძულთ, და მხოლოდ ბოროტება და გარდაუვალი შურისგების შიში აერთიანებთ. ამპარტავანსა და ამაყს სიყვარული არ ძალუძს. ამპარტავან ადამიანებს შორის შეიძლება იყოს სოლიდარობა და რაღაც სხვა, მეგობრობის მსგავსი, თანაც მხოლოდ ერთ შემთხვევაში, - როდესაც ისინი ერთად გამოდიან მოჩვენებითი ან ნამდვილი მოწინააღმდეგის წინაშე. მაგრამ, როგორც კი "ერთობის ფაქტორი" ქრება, ყოფილი სოლიდარობის კვალიც კი აღარ რჩება. ასეა დემონებშიც. ადამიანებს ისინი გაუცხოებულად უყურებენ, როგორც ობიექტებს, მაშინ როდესაც ღმერთი ყოველ ადამიანში ხედავს სუბიექტს, პიროვნებას, საკუთარ ანარეკლს თავის ქმნილებაში.
გონიერ ქმნილებათა გაუსახურება და სულიერი სიკვდილი არის სატანის ბილწი საკვები. მას სძულს ადამიანი. გაუცხოებულებნი საღმრთო მადლისგან და უსასრულო შურით გაჟღენთილები, ბოროტი სულები გარკვეულწილად კმაყოფილდებიან (იკვებებიან) ბოროტებით, ბოროტი სიხარულით, როდესაც ხედავენ ადამიანს, რომელიც მათსავით კარგავს ღმრთის მსგავსებას და სულიერად წარწყმედის გზაზეა შემდგარი. უფლისთვის კი "საჭმელი და სასმელი" მის მიერ შექმნილ პიროვნებათა ცხოვნებაა და მათთვის მარადიული ცხოვრების მინიჭებაა. ეს არის მისი საქმე და მისი ნება: "უთხრა მათ იესომ: ჩემი საჭმელი ის არის, რომ ვყო ჩემი მომავლინებლის ნება და აღვასრულო მისი საქმე" (იოანე 4:34).
მაცხოვარი გვიხსნის გაუსახურებისგან. მის მიერ კაცთა საცხოვნებლად დაფუძნებული ეკლესია, როგორც რუსი ღვთისმეტყველი ვ. ნ. ლოსკი ამბობს, არის "გარემო, სადაც ხორციელდება ადამიანის პიროვნებათა შეერთება ღმერთთან" (В. Н. Лосский. Очерк мистического богословия Восточной Церкви (глава IX «Два аспекта Церкви»)). ანტიქრისტეს სისტემა კი შლის პიროვნებას და არაფრად გარდააქცევს.
პერსონალურ ნომერს ანტიქრისტეს სისტემა იმიტომ იძლევა, რათა საბოლოოდ ამოშალოს ადამიანის სახელი სიცოცხლის წიგნიდან. აპოკალიფსისში პირდაპირ ნათქვამია, რომ "თაყვანს სცემენ მხეცს" მხოლოდ ისინი, "რომელთა სახელებიც, ქვეყნიერების დასაბამიდან, ჩაწერილი არ არის სიცოცხლის წიგნში კრავისა, რომელიც დაკლულ იქნა" (გამოცხ. 13:8). წმ. ანდრია კესარიელი განმარტავს, რომ მხეცი "ყოველ ღონეს იხმარს, რათა დაიმორჩილოს ყველა ტომი და ერი, მაგრამ დაეუფლება მხოლოდ მათ, ვისი სახელიც ჩაწერილი არა რის სიცოცხლის წიგნში" (Свт. Андрей Кесарийский. Толкование на Апокалипсис. М., 1901. С. 104).
როდესაც ადამიანს სამუდამო და უცვალებელ საიდენტიფიკაციო ნომერს ანიჭებენ, ამით ხდება სახელის შეცვლა რიცხვით, სიტყვიერი სახელის შეცვლა უსიტყვო ნომრით, ანუ ეს არის "ციფრული" სახელი, არსებითის შეცვლა რიცვით. მაგალითად, შევადაროთ: პეტრე -
სულიერი გამხეცება, როგორც პიროვნების დაკარგვა, მეტაფიზიკურად სახელის დაკარგვასთან არის დაკავშირებული. "სახელი გულისხმობს ამა თუ იმ პიროვნებას. სიტყვით ჩვენ შეგვიძლია ვილაპარაკოთ ნებისმიერ საგანზე; ხოლოს სახელს პიროვნებას ან საერთოდ პიროვნულ საგანს ვარქმევთ (ა. ფ. ლოსევი) (Лосев А. Ф. Диалектика мифа. М., 2001. С. 404).
სიტყვიერს სახელს სიტყვიერი, გონებრივ-
აი, რატომ უწოდებს აპოკალიფსისი რიცხვით სახელს მხეცურს. მხეცური -
ადამიანის სახელი თუ მისი პიროვნების დადასტურებაა, რიცხვული "სახელი" (უფრო სწორედ რიცხვი სახელის ნაცვლად ანუ ანტისახელი) -
დღევანდელი ციფრული სახელები კიდევ უფრო მეტად შეიძლება ადამიანთა საინვენტარო იარლიყებად მივიჩნიოთ, რომლებიც განიხილებიან როგორც ნივთები, რომელთაც აღრიცხვა სჭირდებათ. მითუმეტეს, რომ საიდენტიფიკაციო ნომერი შეიცავს მითითებას ადამიანის, მოცემული "მოლაპარაკე ნივთის" ადგილსამყოფელზე (ან "ახალი მსოფლიო წესრიგისადმი" მისაყიდად?).
ამრიგად, თუ ადამიანი განიხილება როგორც პიროვნული, საკუთარი სახელის მატარებელ არსებად, მას სწორედ ამ სახელით მიმართავენ, რაც მასში განუმეორებელი და ცალკეული პიროვნების არსებობაზე მეტყველებს. ხოლო თუ ადამიანს მისი მაიდენტიფიცირებელი ნომრის მატარებლად მიიჩნევენ და მას ნომრის მიხედვით მიმართავენ, მაშასადამე, მასში პიროვნება უარყოფილია.
პირადი ნომრის მიღების საშიშროება კიდევ იმაშია, რომ "ადამიანის ნუმერაცია პიროვნების გაუქმების ტოლფარდოვანი გახდება". დღეს ადამიანი მოიაზრება არა როგორც პიროვნება, არამედ როგორც რიცხვი. ელექტრონული საინფორმაციო სისტემა ანადგურებს პიროვნების თავისუფლებას. ადამიანს აქცევს საინფორმაციო ობიექტად, თრგუნავს მას და მიჰყავს ის წინასწარ განსაზღვრულ მსოფლმხედველობასთან და ქცევასთან; გარდაქმნის მას ობიექტად, რომელიც მორჩილად მიჰყვება და ასრულებს ახალი მსოფლიო წესრიგის წესდებებსა და აკრძალვებს. ამით ითრგუნება ღმრთისგან ბოძებული პიროვნება. ეს ძალზედ მნიშვნელოვანია საკითხის არსში წვდომისთვის. შეცდომა იქნებოდა ადამიანების ციფრული იდენტიფიცირება განგვეხილა როგორც თავისთავადი მოვლენა და არა თანამედროვე "მხეცური" ეპოქის ფართო კონტექსტში.
წმიდა წერილში მრავლადაა ადგილები, სადაც ადამიანს სახელი ეძლევა დანიშულების მიხედვით, მისიის აღსანიშნავად და ა. შ. აი, რას წერს წმ. იოანე ოქროპირი:"ხოლო სავლე, რომელიც კვლავ მძვინვარებდა და სიკვდილს უქადდა უფლის მოწაფეთ, მღვდელმთავართან მივიდა" (საქმე 9:1). ხოლო ეპისტოლეებში ის პავლედ იწოდება: რატომ შეუცვალა სულიწმიდამ მას სახელი? როგორც ბატონი, რომელიც მონას იყიდის და სურს მას აჩვენოს თავისი ძალაუფლება მასზე, სახელს უცვლის. ასე მოიქცა მაშინ სულიწმიდაც. როგორც ბატონიმა მან დაატყვევა პავლე, ქრისტეანთა ამასწინანდელი მდევნელი და თავის მონად გაიხადა, ამ მიზნით შეუცვალა სახელიც, რათა აქედან შეეცნო, რომ ამიერიდან ჰყავს ახალი ბატონი". აქედან გამომდინარეობს უმაღლესად პრინციპული საკითხი: ვინ და რა მიზნით აძლევს ადამიანებს ახალ ციფრულ სახელწოდებებს? ახალი სახელის მიღება ხომ ახალი ბატონისადმი მონობას და თაყვანისცემას, ასევე შესაბამისი სულის მიღებასაც ნიშნავს.
ცხადია, რომ ღმრთისგან ბოძებული კერძო სახელების უსახურ, მკვდარ რიცხვებზე გადაცვლის ინიციატორი შეიძლება მხოლოდ კაცობრიობის მტერი, ეშმაკი იყოს.
არ არის შემთხვევითი, რომ საეკლესიო ტრადიცია სატანისა და სხვა დაცემულ სულთა აღსანიშნავად იყენებს ისეთ სიმბოლოებს, როგორიცაა (დრაკონი, გველი, თხა, მგელი, ძაღლი და სხვა) ან კიდევ მხეცური ბუნების ცალკეულ ნიშნებს (რქები, ჩლიქები, კუდი, ბეწვი, ეშვები, ბრჭყალები და სხვა). ასე, მაგალითად, იოანე ოქროპირის მიერ შედგენილ ლოცვებში ეშმაკი "გონისმიერ მგლად" იწოდება (იხ. ზიარების აკოლუთიაში). მხეცების გარეგნობა აქვთ მრავალ წარმართულ "ღვთაებებს" (მაგალითად, ეგვიპტური კინოკეფალები -
ცნობილია, რომ "თანამედროვე სატანიზმის მამა" ალისტერ კროული (1875-
სატანა პირველია, ვინაც უარჰყო საკუთარი პიროვნება და სხვათა გაუსახურებასაც ელტვის. ის პირველი გაუსახურებული-
ღმრთისგან განვარდნის შემდეგ ნათელმოსილი ანგელოზიდან ის უსახურ და ცივ გონებად, სულიერ მხეცად გარდაიქცა, რომლისთვისაც უცხოა თანაგრძნობა და სიყვარული. ასეთივენი გახდნენ მისი მიმდევარი სხვა ანგელოზებიც, რომლებიც შავბნელ დემონებად იქცნენ. აბსურდულ ღმრთისმბრძოლობაში მათ აირჩიეს მარადიული სიკვდილი და, შურით აღძრულები, იმავეს უსურვებენ ღმრთის მიერ შექმნილ სხვა პიროვნებებს და არა მარტო ადამიანებს, არამედ ნათელ ანგელოზებსაც. მეტიც, მათ ერთმანეთიც სძულთ, და მხოლოდ ბოროტება და გარდაუვალი შურისგების შიში აერთიანებთ. ამპარტავანსა და ამაყს სიყვარული არ ძალუძს. ამპარტავან ადამიანებს შორის შეიძლება იყოს სოლიდარობა და რაღაც სხვა, მეგობრობის მსგავსი, თანაც მხოლოდ ერთ შემთხვევაში, -
გონიერ ქმნილებათა გაუსახურება და სულიერი სიკვდილი არის სატანის ბილწი საკვები. მას სძულს ადამიანი. გაუცხოებულებნი საღმრთო მადლისგან და უსასრულო შურით გაჟღენთილები, ბოროტი სულები გარკვეულწილად კმაყოფილდებიან (იკვებებიან) ბოროტებით, ბოროტი სიხარულით, როდესაც ხედავენ ადამიანს, რომელიც მათსავით კარგავს ღმრთის მსგავსებას და სულიერად წარწყმედის გზაზეა შემდგარი. უფლისთვის კი "საჭმელი და სასმელი" მის მიერ შექმნილ პიროვნებათა ცხოვნებაა და მათთვის მარადიული ცხოვრების მინიჭებაა. ეს არის მისი საქმე და მისი ნება: "უთხრა მათ იესომ: ჩემი საჭმელი ის არის, რომ ვყო ჩემი მომავლინებლის ნება და აღვასრულო მისი საქმე" (იოანე 4:34).
მაცხოვარი გვიხსნის გაუსახურებისგან. მის მიერ კაცთა საცხოვნებლად დაფუძნებული ეკლესია, როგორც რუსი ღვთისმეტყველი ვ. ნ. ლოსკი ამბობს, არის "გარემო, სადაც ხორციელდება ადამიანის პიროვნებათა შეერთება ღმერთთან" (В. Н. Лосский. Очерк мистического богословия Восточной Церкви (глава IX «Два аспекта Церкви»)). ანტიქრისტეს სისტემა კი შლის პიროვნებას და არაფრად გარდააქცევს.
პერსონალურ ნომერს ანტიქრისტეს სისტემა იმიტომ იძლევა, რათა საბოლოოდ ამოშალოს ადამიანის სახელი სიცოცხლის წიგნიდან. აპოკალიფსისში პირდაპირ ნათქვამია, რომ "თაყვანს სცემენ მხეცს" მხოლოდ ისინი, "რომელთა სახელებიც, ქვეყნიერების დასაბამიდან, ჩაწერილი არ არის სიცოცხლის წიგნში კრავისა, რომელიც დაკლულ იქნა" (გამოცხ. 13:8). წმ. ანდრია კესარიელი განმარტავს, რომ მხეცი "ყოველ ღონეს იხმარს, რათა დაიმორჩილოს ყველა ტომი და ერი, მაგრამ დაეუფლება მხოლოდ მათ, ვისი სახელიც ჩაწერილი არა რის სიცოცხლის წიგნში" (Свт. Андрей Кесарийский. Толкование на Апокалипсис. М., 1901. С. 104).
12. განათლება
უფალმა ბრძანა: "ვინც დღისით დადის, არაფერს წამოჰკრავს ფეხს, ვინაიდან ამ ქვეყნის ნათელსა ხედავს. ღამით მოარული კი წაიბორძიკებს, ვინაიდან ნათელი არ არის მასში" (იოანე 11:9-
ეკლესიის სწავლებით, ქრისტეანი, რომელიც ეს ესაა მოინათლა, იმწამსვე აღივსება ღვთიური ნათლით, ამიტომაც იწოდება ის "მონათლულად", "განათლებულად". განათლებული დადის ის ნათელში და ხედავს დაბრკოლებებს;პ ხოლო ვინც ვერ ხედავს, მას არ ჰქონია ნათელი საკუთარ თავში და არ განათლებულა; მაშ, როგორ შეიძლება ის ქრისტეანი იყოს? ზოგიერთი იტყვის, რომ ნათელშია და ხედავს დაბრკოლებებს, მაგრამ ასე რომ იყოს, მაშინ სიცრუეს არ შეიწყნარებდა ჭეშმარიტებად და შავს არ უწოდებდა თეთრს. ის ხედავს, მაგრამ როგორც ნათელმიუღებელი, ანუ არამონათლული. რადგან მათაც კი აქვთ კეთილისა და ბოროტის გარჩევის უნარი, მაგრამ ვერ აღწევენ თავს ბოროტებას, რადგან ნათლად ვერ ხედავენ რაშია სიკეთის არსი და რაში ბოროტების. ამგვარად, ვისაც სულიერი ნათელი არა აქვს, ის ჯერ კიდევ ვერ იქნება ქრისტეანი.
მოციქული პავლე ამბობს: "მაშ, გამოსცადეთ თქვენი თავი, მკვიდრობთ თუ არა რწმენაში... ნუთუ არ იცით, რომ თქვენშია იესო ქრისტე? თუ არა და, გამოცდისთვის ვერ გაგიძლიათ" (2 კორ. 13:5).
რაზეა დამოკიდებული ღმრთის ნათლის ზომა ადამიანში? ამ კითხვას მარკოზ დაყუდებული ასე პასუხობს: "ყოველი ჩვენგანი იმ ზომითაა განათლებული, რა ზომით შეიძულა მან ცოდვები და ვნებები, რა ზომით უარჰყო მან ისინი; და რამდენად უყვარს ცოდვა და ვნება, იმდენად ბნელდება მისი გონებაც". წმიდა მამათა სწავლებით უმთავრესი ვნებებია (რომლებიც მოიცავენ სხვა ვნებებს): ვერცხლისმოყვარეობა, ანუ მიდრეკილება სიმდიდრისა და ფუფუნებისკენ, სურვილისკენ ამქვეყნად იცხოვრონ უზრუნველად და კმაყოფაში; დიდებისმოყვარება, ანუ სურვილი იყო დაფასებული და პოპულარული; გემოთმოყვარება, ანუ მისწრაფება სხვადასხვა სახის ტკბობისადმი.
წმიდა მამები (მაგალითად, წმ. არეთა კესარიელი "აპოკალიფსისის" მისეულ კომენტარში) წინასწარმეტყველებდნენ, რომ ბოლო ჟამის ადამიანები გონებადაბნელებულნი იქნებოდნენ. აი, რატომაა რომ თანამედროვე ადამიანები, მათ შორის ისინიც, ვინც ქრისტეანად მიიჩნევს თავს (მცირე გამონაკლისის გარდა), ვერ ხედავს მიმდინარე მოვლენების ჭეშმარიტ არსს. წმიდა ბასილი დიდი თავის ჰომილიაში "ღმრთის სამსჯავროს შესახებ" ბრძანებს: "უმთავრეს საკითხებში სულიერი სიბრმავით ისჯებიან ისინი, რომლებმაც ჯერ კიდევ ადრე დაიბრმავეს თავიანთი სულიერი მზერა. ამის შიშით ბრძანებდა წმიდა დავითი: "მომხედე, მიპასუხე, უფალო, ღმერთო ჩემო! მოჰფინე სინათლე ჩემს თვალებს, რომ არ დავიძინო სასიკვდილოდ" (ფსალმ. 12:4).
ვნებები იმონებენ ადამიანს, ვინაიდან "ვინც რისაგან არის ძლეული, მისივე მონაა" (2 პეტრე 2:19). ადამიანი შეპყრობილი ხდება, მასში ითრგუნება ნება, მაშასადამე, დაბლა იწევა მისი პიროვნების დონე, რადგან ნების თავისუფლება ეს არის ქრისტეანული სულიერი ცხოვრების უმთავრესი ნიშანი. ვნებებისადმი მონება ავიწროებს და ჰკრავს ადამიანის პიროვნებას, სულიერად ჰკლავს მას. ამის შესახებ სრულიად ნათლად ბრძანებს ბიბლია. მაგალითად, წმ. მოციქულ პავლეს თქმით, "განცხრომის მოყვარე კი -
ამრიგად, გამოდის, რომ რაც უფრო სრულია ადამიანის სულიერი ცხოვრება, რაც უფრო პიროვნულია, რაც უფრო გამოხატულია მასში მისი თავისუფალი ნება, რომელიც ღმერთს ელტვის, მით უფრო ძლიერად მოქმედებს მასში ღვთიური განათლება. მხოლოდ სახარებისეული მცნებების მიხედვით მცხოვრები ადამიანები აღივსებიან წმიდა წერილის სიტყვებით: "მართებულია უფლის ბრძანებანი, გულს ახარებენ; მცნება უფლისა სპეტაკია, შუქს აძლევს თვალებს" (ფსალმ. 18:9)
ღმერთი არის ნათელი და თავისი ნათლისგან ანათლებს მათ, ვინც ღმერთთან ერთობაშია მათი განწმენდის ზომისაებრ. ამიტომაც, უმეტეს ღვთიურ განათლებას მიეწიფებოდნენ ღმრთის წმინდანები, რაზეც უთითებს მათ ხატებზე გამოსახული ნიმბები.
ადამიანი, რომელსაც გააჩნია სულიერი ხედვა, სულიერი ნათელი, ნივთებს მათი არსისაებრ ჭვრეტს. "ნათელი საგანთა ჭეშმარიტ არსს წარმოაჩენს, -
როდესაც ქრისტეანები მხეცის ბეჭედს უარყოფენ, ეს აჩვენებს, რომ მათთვის ღმერთი ცოცხალი პიროვნებაა. ღმერთთან ასეთივე ურთიერთობა გააჩნდა ყველა წმინდანს და აღმსარებელს (ისევე როგორც სხვა დანარჩენ წმინდანებს). მოწამეები ვერ დაითმენდნენ წამებას, ღმრთისგან განათლებულნი რომ არ ყოფილიყვნენ; რომ არ არსებულიყო ცოცხალი ურთიერთობა ღმერთთან. "ღმერთო, მე არ გაგცემ შენ!", -
როგორც ვიცით ადამიანები ან ხორციელი ცხოვრებით ცხოვრობენ ან სულიერით. სულიერი, სულიერად მხედველი ადამიანია, რომელიც ღმრთისგან არის განათლებული და სულიერადვე მოქმედებს და ფიქრობს. ღმრთის მადლი მას უჩვენებს ეშმაკის მახეთა სულიერ საშიშროებებს. ამიტომაც ეწინააღმდეგება ის "ახალი მსოფლიო წესრიგის" არქიტექტორთა სატანურ მიზნებს და არ სურს მონაწილეობა მიიღოს ამ საქმეში.
ხორციელ ადამიანს კი არაფერი აკავშირებს ღმერთთან, რადგან ამგვარი, უკეთეს შემთხვევაში, ღმერთს აღიქვამს როგორც განყენებულ იდეას. "ის ვერ გრძნობს ღმრთის მადლს, ანუ ისე, რომ გამოცდილებით უწყოდეს, რომ აქვს მადლი, ამიტომაც ამაოდ იწოდება ქრისტეანად" (ღირ. სიმეონ ახალი ღვთისმეტყველი). ღმრთის მადლისგან დაცლილი ხორციელადვე მოქმედებს და მჭევრმეტყველებს. მას არ გააჩნია ღვთიური განათლება, ის სულიერი სიბრმავითაა დასნეულებული, მოწყლულია შინაგანი გულგრილობით სულიერი ცხოვრებისა და საკითხებისადმი, მას მხოლოდ საკუთარი "პრობლემები" აწუხებს, რომელიც ძირითადად არის მატერიალური ხასიათის. ყველაფერს ის უყურებს ხორციელი თვალით და აზრადაც კი არ დაუშვებს, რომ შესაძლებელია ცხოვრებას შეხედო სხვაგვარი თვალით. აპოკალიფსისში უფალი ამგვარ "ქრისტეანებს" ეუბნება: "სახელი ისეთი გაქვს, თითქოს ცოცხალი იყო, და მკვდარი კი ხარ" (გამოცხ. 3:1).
"ვისი გული ვნებებს დაუპყრია, მის ენასაც ვნებები მართავენ. როდესაც ამგვარი კაცი სულიერ საგნებზე იწყებს ლაპარაკს, ვნების ზეგავლენის ქვეშ მოქცეული ხორციელად განსჯის. ბრძენი უცებ ამჩნევს ასეთ ადამიანს და წმიდა კაცი გრძნობს მის სიმყრალეს" (ღირ. ისააკ ასურელი. "Слова подвижнические", слово 8).
"მაგრამ მშვინვიერი კაცი არ შეიწყნარებს იმას, რაც ღვთის სულისაგან არის, რადგანაც სიშლეგედ მიაჩნია და ვერ მიმხვდარა, რომ ეს სულიერად უნდა განსაჯო" (1 კორ. 3:14). აი, რატომ ვერ იტყვის უარს ზოგიერთი ანტიქრისტეს ბეჭედზე, რადგან სულიერად დაუძლურებული და საწუთროს მიჯაჭვული საკთუარ თავში ძალას ვერ იპოვის.
გაამსოფლიურებული ქრისტეანები, ვინაც საკუთარი ზემოთხსენებულ სან ვნებას დაუმონა, ანუ ვისთვისაც ღმერთი არის მამონა (ფული), ამქვეყნიური სიამტკბილობა და პატივი, ვერ შეეწინააღმდეგებიან ტოტალური კონტროლის ანტიქრისტეანულ სისტემას, რადგან ეს ვნებები აქეზებენ მათ მხეცის ბეჭდის მისაღებად და თვით ეს ბეჭედი ხელს უწყობს მათ ვნებების დაკმაყოფილებაში. აი, რატომ ფიქრობს დღეს მრავალი ქრისტეანი არა იმაზე, თუ როგორ არ ჩამოსცილდეს ღმერთს და როგორ იყოს მასთან მარადის, არამედ იმაზე, როგორმა არ დაჰკარგოს ამსოფლიური სიამენი, პური, სამუშაო, ნეტარებანი. ორივე ხელითა და ფეხით ჩაფრენილან ისინი წუთისოფლის სიამეებს, თითქოსდა მარადიულად აპირებენო აქ დარჩენას.
ასეთი ადამიანები, წმიდა პავლე მოციქულის სიტყვებით რომ ვთქვათ, "თავიანთი გონების ამაოებით იქცევიან თავიანთი უმეცრებისა და გულქვაობის გამო გონებადაბნელებულნი და საღმრთო სიცოცხლისაგან გაუცხოებულნი" (შეად. ეფეს. 4:17-
ანტიქრისტეს სული უხილავად მოქმედებს მადლგაცლილ "ქრისტეანებზე", ისინი ვერ ამჩნევენ როგორ ხდებიან ეშმაკის მსახურნი. მის შთაგონებებს საკუთარ იდეებად აღიქვამენ და "ვერაფერს ირგებენ ქრისტესაგან" (გალატ. 5:2). მარხვისას იძლევიან ხორციელი ვნებებით, ლოცვისას მათ გონებას იტაცებს ეშმაკი და ამიტომაც, უყურადღებოდ ლოცულობენ, არა აქვთ შიში ღმრთის წინაშე, აოცნებებთ ფუჭი მისწრაფებები, ზოგჯერ კი ბილწიც. მათი ლოცვა უფრო პირის გაღებაა, ვიდრე გულის აღმოთქმა.
ამრიგად მიიღება ასეთი ჯაჭვი: ვნებებისა და ამა სოფლისადმი მსახურება -
"ვინც ჰპოვებს თავის სულს, დაჰკარგავს მას; და ვინც ჩემი გულისათვის დაჰკარგავს თავის სულს, მოიპოვებს მას" (მათე 10:39), ანუ მოიპოვებს მას თავისი ჯვარცმული ცხოვრებით, ტანჯვით, ღვაწლით... (წმ. ისააკ ასურელი. ჰომ. 21). წმიდა მღვდელმოწამე იპოლიტე რომაელი წერდა: "ცხოვრებისეული ვითარებით შევიწროება და ხორციელი ვნებებით შეპყრობა მრავალს წააქეზებს ანტიქრისტეს ბეჭდის მისაღებად" (Свт. Ипполит Римский. Творения. ТСЛ, 1997. Т. 2. С. 77). "ფრთხილად იყავით, -
ანტიქრისტეს ბეჭდის მიღება წარმოაჩენს ადამიანში მის ზნეობრივ არჩევანას. რას ირჩევს იგი, რას აძლევს უპირატესობას, -
პირმოთნე და მოღალატე ქრისტეანებს წმიდა წერილი "ცრუ ძმებს" უწოდებს (იხ.: 2 კორ. 11:26; გალ. 2:4). ასეთი ცრუ ძმა შეიძლება აღმოჩნდეს დღეს ნებისმიერი ქრისტეანი (ვინც გინდა იყოს, ერისკაცი იქნება ის თუ ბერი, მღვდელი თუ მღვდელმთავარი), რომელიც გუნდრუკს უკმევს მხეცის სისტემას და მას არანაირად ეწინააღმდეგება. ამ ანტიქრისტეანული სისტემის შეწყნარებით ის საკუთარ თავს აყენებს უფლის მარცხნივ, მისი ეკლესიის მტრებთან ერთად და ამ სისტემის მიერ ჭეშმარიტ და ჯანსაღ ქრისტეანთა დევნაზეც იძლევა თავის თანხმობას.
დღეს ჩვენ ვხედავთ, როგორ უწოდებენ ანტიქრისტეანული, გლობალური სისტემის წინააღმდეგ გამომავალ ქრისტეანებს მათივე "თანამოძმენი" "რასკოლნიკებს", პროვოკატორებს, უმეცარ მარგინალებს, ფსიქიურად ავადმყოფ ადამიანებს, ეკლესიისა და სახელმწიფოს მტრებს, ექსტრემისტებს და "მართლმადიდებელ ვაჰაბისტებსაც" კი (იხ. მაგ.: Кураев А., диакон. Основы православной культуры как лекарство от экстремизма: Очень личные размышления. М., 2003. С.30).
მეტიც, სახელმწიფო ხელისუფლებასაც კი ამტერებენ მათ და ეს სხვა არაფერია თუ არა მაცხოვრის იმ სიტყვების აღსრულება, რომლის მიხედვითაც: "მრავალი შეცდება მაშინ, გასცემენ და შეიძულებენ ერთურთს" (მათე 24:10). იმ დროს, როგორც ეკლესიის მოძღვარნი ამბობენ, ანტიქრისტეს მოწინააღმდეგეებს შერაცხავენ მეამბოხეებად, საზოგადოებრივი კეთილდღეობისა და წესრიგის მტრებად და მათ აშკარა თუ ფარულ დევნას დაიწყებენ. მაგრამ, "ღვთის ხალხთან ერთად ტანჯვა უნდა ვამჯობინოთ მცირე ხნით ცოდვილ განცხრომას" (ებრ. 11:25). ქრისტესავით დამცირება უფრო დიდ სიმდიდრედ მიგვაჩნია ვიდრე "ეგვიპტის მთელი სიმდიდრე", რადგანაც ვხედავთ საზღაურს, რომელიც მიეგება მართალთ (შეად. ებრ. 11:26).
"ნუ გიკვირთ, ძმანო, თუ ქვეყანას სძულხართ" (1 ინ. 3:13), -
"როდესაც კაცობრიობა ანტიქრისტეს ბეჭედს მიიღებს, წაშლის ზნეობრიობის ყოველგვარ ზღვარს" («Духовные беседы и наставления старца Антония», часть 1-
კითხვაზე, რა შეიძლება დაუპირისპირდეს ჩვენი ეპოქის ზნეობრივ ქაოსს, ერთი პასუხია: ნამდვილი, ადამიანური პიროვნება. პიროვნება, რომელიც საფუარივით იმოქმედებს და უზარმაზარი ცომის აფუება შეუძლია. შეუძლებელია ნამდვილი პიროვნება საფუარივით არ მოქმედებდეს თავის გარემოში. როდესაც პიროვნება საფუარივით მოქმედებს, რომელმაც დიდი ცომი ააფუვა, და აკეთილშობილებს თავის თანამედროვე და ირგვლივ მყოფ საზოგადოებას, ის მსოფლიოში მოქმედებს როგორც შემოქმედებითი ძალა. შეიძლება თუ არა მსოფლიო მობრუნდეს ქრისტეანობისკენ სხვა საკითხია. მაგრამ არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მსოფლიოში ყოველი სასიკეთო შემობრუნება უმრავლესობის მიერ კი არ წყდება, არამედ უმცირესობის მიერ.
მცირე, მაგრამ ნამდვილი, ქრისტეანული სულით მოქმედი მართლმადიდებელი უმცირესობა კაცობრიობას შესთავაზებს იმას, რასაც ის ასე მონდომებით ეძებს და შესთავაზებს მას უბიწო და სრულყოფილი ფორმით" (Георгий Мандзаридис, «Глобализация и глобальность: химера и истина»).
ამრიგად, ანტიქრისტეს ბეჭდის უარყოფა, ანტიქრისტეს გამაუსახურებელი სისტემისადმი წინააღმდეგობა -
ელექტრონული სისტემის მკვდარი და უსულგულო სისტემა, რომელიც ადამიანს ეპყრობა როგორც ნომერს, როგორც საკონსერვო ქილას, რომელსაც ისეთივე ნომერი აწერია, -
სწორედ ამ პიროვნული კოდის მეშვეობით მოხვდება დედამიწის ყოველი მოსახლე ერთიან საყოველთაო საინფორმაციო ქსელში, ელექტრონულ-