Перейти к контенту

ღვთისმეტყველება - ეკლესიის სამეცნიერო განსაზღვრება და სამოციქულო სწავლება მის, როგორც ქრისტეს სხეულის შესახებ 0 - აპოკალიფსისი

Пропустить меню
Пропустить меню
ეკლესიის სამეცნიერო განსაზღვრება და სამოციქულო სწავლება მის, როგორც ქრისტეს სხეულის შესახებ
მებრძოლი ეკლესია
ავტორი: პროტოპრესვიტერი ევგენი აკვილონოვი (1861 - 1911)
 
 
"... და მისცა მას მთავრობა ყოველი ეკლესიისა, რომელიც არის მისი სხეული, ყოვლის აღმვსები ყოვლით"
(ეფეს. 1:22-23).
 
   
 
წინასიტყვაობა
 
წინამდებარე თხზულების საგანი გახლავთ ეკლესიის შესახებ მართლმადიდებლური სწავლების გახსნა და დასაბუთება (აქ და შემდეგ მუქი შრიფტით გამოყოფილია ფრაგმენტები, რომლებიც ორიგინალში აკრეფილია ჩვეულებრივად - რედ.). ერთი მხრივ, ღმრთის სიტყვის, წმიდა წერილისა და წმიდა გადმოცემის მოწმობებზე დაყრდნობით, ხოლო მეორე მხრივ - საღ გონებაზე დაფუძნებით, ავტორი უპირველეს ყოვლისა ცდილობდა ეჩვენებინა ის, რომ წმ. ეკლესია არის ჭეშმარიტი ქრისტიანული ცხოვრების აუცილებელი პირობა და მატარებელი, ასე რომ ეკლესიის გარეშე არ არსებობს და არც შეიძლება არსებობდეს ჩვენი ცხოვნება უფალ იესუ ქრისტეში.
 
რაც შეეხება თვით სწავლებას ეკლესიის შესახებ, უკეთესი გულისხმისყოფისთვის ის გადმოცემულია ორი მხრიდან: უარყოფითიდან და დადებითიდან. უპირველესად განხილულია განსაზღვრებანი, რომლებიც ყველაზე ხშირად გვხვდება ეკლესიის შესახებ არსებულ სამეცნიერო-საღვთისმეტყველო სისტემებში, მისგან გამომდინარე შედეგებით, როგორც საღვთისმეტყველო განსჯის, ასევე საეკლესიო-პრაქტიკული ცხოვრებისთვის. ამასთან თვით საქმის არსი ავალდებულებდა ავტორს განსაკუთრებული თავები მიეძღვნა ეკლესიის შესახებ რომაულ-კათოლიკურ და პროტესტანტულ სწავლებათა განხილვისთვის. ამ ცრუსწავლებათა - განსაკუთრებულად უკანასკნელის - უარყოფა განსაკუთრებულ მნიშვნელოვან საქმედ გვიჩნდა არა მარტო საკუთარ თავზე, არამედ მართლმადიდებლური ეკლესიის ზოგიერთ არამყარ წევრზე მათი გავლენის გამო.
 
ვინც ეკლესიის შესახებ წერს, ბუნებრივია, თავის მზერას მიაპყრობს იმ მოციქულს, რომელმაც "ყველაზე მეტი" იღვაწა მისი არსის დოგმატური სწავლების გახსნისთვის. ასეთი მოციქული კი გახლავთ წმ. მოც. პავლე, თავისი ამაღლებული სწავლებით ეკლესიის, როგორც "ქრისტეს სხეულის" შესახებ.
 
წმ. მოციქული არაერთხელ განმარტავს ამ სწავლებას თავის ეპისტოლეებში. თავისთავად ეკლესიის შესახებ არსებული "დიდი საიდუმლო" ჩვენთვის კიდევ უფრო იზრდება იმ ვითარების გამო, რომ წმ. მოციქულ პავლეს ეპისტოლეებში, სხვა მოციქულის თქმით, "არის ზოგი რამ ძნელად გასაგები" (2 პეტ. 3:16). ამიტომაც, ეთიოპიელი საჭურისივით უმწეო მდგომარეობაში რომ არ აღმოვჩენილიყავით, ავტორმა ღმრთის სიტყვის სწორი გააზრებისთვის მიმართა წმმ. მამათა და ეკლესიის მოძღვართა შრომებს, რომლებიც გვიხსნიან ეკლესიის, როგორც ქრისტეს სხეულის შესახებ სამოციქულო სწავლების უზომო სიღრმესა და ენით აუწერელ სიმდიდრეს.
 
ძველი მამების მწერლობის განხილვისას, - რომელიც არის ჩვენი ნაშრომის ერთ-ერთი წყარო, - შემოვიფარგლეთ რა ქრისტიანული ეპოქის პირველი ორი საუკუნით, მაინც, არ შეგვეძლო გვერდი აგვექცია წმ. მოციქულ პავლეს სწავლებათა ისეთი ღრმა და სულიერად შთაგონებული კომენტატორისთვის, როგორიც იყო წმ. იოანე ოქროპირი. მისი "საუბრები" მოციქულ პავლეს ეპისტოლეებზე ჭეშმარიტად შეუდარებელი რამეა ბიბლიური ეგზეგეტიკის სფეროში.
 
მაგრამ, ხსენებული წყაროებითა და სახელმძღვანელოებით რომ დავკმაყოფილებულიყავით, უსამართლონი აღმოვჩნდებოდით ჩვენი ეკლესიის იმ მღვდელმთავრისადმი, რომელმაც მოციქულის სიტყვებით რომ ვთქვათ, ასევე თავის თანამედროვეთა შორის "ყველაზე მეტი იღვაწა" მისი დიდებისა და წარმატებისთვის. ჩვენ აქ ვგულისხმობთ ნეტარსახსენებელ მაღალყოვლადუსამღვდელოეს ფილარეტს, მოსკოვისა და კოლომნის მიტროპოლიტს. მის მიერ შედგენილი "ვრცელი ქრისტიანული კატეხიზმო" და "გასაუბრება მეძიებელსა და დარწმუნებულს" შორის მართლმადიდებელი ღვთისმეტყველისთვის შეიძლება ითქვას არის ის, რასაც ძველ ეკლესიაში უწოდებდნენ κανὼν ἐκκλησιαστικός, κανὼν τῆς ἀληθείας!
 
"კატეხიზმოში" მიტრ. ფილარეტს შევყავართ მართლმადიდებლურ-ქრისტიანული რწმენის დადებითი შინაარსის ზუსტ გულისხმისყოფაში, კერძოდ კი წმიდა ეკლესიისადმი რწმენაში; ხოლო "გასაუბრებაში" ის უარყოფითად (უარყოფათა სახით - "აპოკ." რედ.) განმარტავს მართლმადიდებლობის არსს, და აჩვენებს ამ უკანასკნელის უპირატესობას რომაულ კათოლიციზმზე. აქაც და იქაც, მიტროპოლიტი მართლმადიდებლური მსოფლმხედველობითა და სამეცნიერო მონაცემებით არის აღჭურვილი. მაგრამ, არც ამით კმაყოფილდება და მ. ფილარეტი დეტალურად ხსნის "კატეხიზმოსა" და "გასაუბრების" შინაარს თავის "სიტყვებსა და გამოსვლებში".
 
წარმოდგენას გარდაცვლილ მიტროპოლიტზე, როგორც მოაზროვნე ღვთისმეტყველზე, მივიღებთ მხოლოდ მისი ყველა თხზულების ზედმიწევნითი შესწავლით. ჩვენც ასე მოვიქეცით. და რა აღმოჩნდა? დავრწმუნდით იმაში, რომ ჩვენი მოსკოველი მიტროპოლიტი, რომელიც მთელი საუკუნეებითაა დაცილებული ძველი, საყოველთაო ეკლესიის ცნობილ წმინდანებს, მაინც მათ "ნაკვალევზე" აღიზრდებოდა. ის აზროვნებს, გრძნობს და წერს, აღმოსავლეთის მართლმადიდებლური ეკლესიისა და სახარებისეული ჭეშმარიტების სულისკვეთებით. და ორი ხსენებული მოღვაწის შედარების უფლებას თუ მოგვცემდნენ, ვიტყოდით, რომ წმ. იოანე ოქროპირის "საუბრებში" ზუსტად გვესმის მ. ფილარეტი, რომელმაც დროებით გადადო თხრობის მისეული ლოგიკურად შემჭიდროვებული ფორმები, და პირიქით, მოსკოველი მიტროპოლიტის "სიტყვებში" გვესმის შეუდარებელი ანტიოქიელი მქადაგებელი, რომელმაც დროებით დატოვა თავისი ჰომილიების პოეტურ-შთაგონებითი ტონი.
 
ასე მართლდება ის პოზიცია, რომ ჭეშმარიტება ერთია ყველასთვის საუკუნეთა განმავლობაში!
 
ახლა გასაგებია, თუ რატომ გამოვიჩინეთ ესოდენ დიდი ყურადღება მ. ფილარეტის თხზულებებისადმი. როგორც უკვე დასაწყისში ვთქვით, ჩვენი ამოცანაა გავხსნათ სამოციქულო სწავლება ეკლესიაზე, როგორც ქრისტეს სხეულზე, თანაც ძველი ეკლესიის წმიდა მამები და მოძღვრები დაგვეხმარებიან ამ სწავლების მართებულ გააზრებაში. ხოლო მოსკოველი მოძღვარი, მაღალყოვლადუსამღვდელოესი მ. ფილარეტი, თავის შრომებში დაგვიდასტურებს იმას, რომ სრულიად რუსეთის ეკლესია ძველი საყოველთაო ეკლესიის ერთგული დარჩა სწავლებაში საკუთარი არსის შესახებ; ასევე იმას, რომ ჩვენც ეკლესიის შესახებ საკუთარ გამოკვლევაში ყოველთვის ერთგულები ვართ მართლმადიდებლური ეკლესიის სიმბოლური სწავლებისა საკუთარ თავზე.



შესავალი
 
I. ზოგადსაკაცობრიო მისწრაფება ჭეშმარიტი სიცოცხლისკენ. ჭეშმარიტი სიცოცხლე ქრისტეს ეკლესიაში. რელიგიური საზოგადოებები და ეკლესია
 
1. სიცოცხლის ერთმა წყარომ და მომნიჭებელმა, თავად უზენაესმა და მარადიულმა სიცოცხლემ, ყოვლადსახიერმა ღმერთმა, ყოველი ქმნილება, არარსებობიდან არსებობისკენ რომ მოუწოდა, "თავისთვის" (იგავნი 16:4; ებრ. 2:10) და "არსებობისთვის შექმნა" (სოლ. სიბრძნე 1:13, 14); ანუ იმისთვის, რათა ქმნილებანი მათთვის შესაძლო ხარისხითა და ჭეშმარიტი სიცოცხლის საზომისაებრ, თანაზიარებულიყვნენ ღმერთს იმ განუზომელ სისავსეში, რომელშიც თავად შემოქმედი ცხოვრობს.
 
და მართლაც, მთელი ქვეყნიერება, მასში არსებულ ქმნილებათა ამოუწურავი მრავალფეროვნებით, საკუთარ თავზე ატარებს სრულიადსრულყოფილი საღმრთო სიცოცხლის ანაბეჭდს. ფსალმუნთმგალობელის თქმით, თვით უტყვი ცანიც კი სხივმფენ მნათობთა საკვირველ ბრწყინვალებაში "ღაღადებენ ღმრთის სიდიადეს" (ფსალმ. 18:2), - და ყოვლისშემძლე შემოქმედს აქებენ არა მარტო ანგელოზები და ძალნი, მიწიერი მეფენი და ადამიანები, არამედ "ცეცხლი და სეტყვა, თოვლი და კვამლი, ქარბუქი, ... მთანი და ყოველნი ბორცვნი, მსხმოიარე ხენი და ყოველნი კედარნი; მხეცნი და ყოველნი პირუტყვნი, ქვეწარმავალნი და ფრინველნი ფრთოსანნი" (ფსალმ. 148:2-12).
 
2. ამრიგად, მთელი ჩვენთვის ხილული და უხილავი სამყარო, ირეკლავს რა საკუთარ თავში ღმრთის დიდებას, გარკვეული ზომით საღმრთო სიცოცხლის, მისი აუწერელი სილამაზისა და სრულყოფილების თანამოზიარეა. ყოველი ქმნილება, რომელიც ამ ქვეყნიერებაშია, შემოქმედს სადიდებელ გალობას ღმრთითბოძებული ძალითა და უნარით აღუვლენს, და მით, იმავე ზომით წარმოადგენს ან უმეტეს, ან კიდევ უნაკლებეს მატარებელს ერთი საღმრთო სიცოცხლისა, რომელიც, თავის მხრივ, თავის ყველაზე საუკეთესო გამოხატულებას გონიერ-თავისუფალ არსებებში აღწევს.
 
ადამიანი, რომელიც "ბევრად არ დაუმცირებია ღმერთს ანგელოზებზე; და დიდება და ღირსება დაადგა მას გვირგვინად" (შეად. ფსალმ. 8:6), როგორც მწვერვალი მთელი ქმნილებისა, სხვა ქმნილებებზე უპირატესად არის მოწოდებული უმაღლესი და უსრულყოფილესი ცხოვრებისკენ. უკვე თვით შესაქმისას ადამიანი თვით შემოქმედისგან იღებს "სიცოცხლის სუნთქვას" (დაბ. 2:7), და მხოლოდ ის ნეტარი უკვდავების წინდად სარგებლობს სამოთხისეული "სიცოცხლის ხით" (მ. 9) (1).
 
__________________
 
1. М. Филар. Слова. IV. 572: «Вся содела Господь Себе ради» Притч. 16, 4… ("ყველაფერი თავისთვის შექმნა უფალმა" (იგავნი 16:4)... "რადგან, საღმრთო შემოქმედებას შეუძლებელია მიეცეს სხვა მიზანი, თუკი საჭიროა ის იყოს სრულყოფილი და ნეტარი. რადგან ღმერთშია სიცოცხლის წყარო და მთელი ქმნილების ნეტარება; მაშინ ის სწორედ ღმერთს უნდა უმზერდეს და მისკენ ისწრაფოდეს, ღმრთისთვის ცხოვრობდეს და მოქმედებდეს, რათა ამგვარად უწყვეტად იღებდეს მისგან სიცოცხლესა და ნეტარებას".
 
__________________

3. ამრიგად, ჩვენ მოწოდებულნი ვართ სიცოცხლისკენ და მთელი ძალებით უნდა ველტვოდეთ მას. მართლაც, არანაირი სხვა ადამიანური მისწრაფება არ არის ისე მუდმივი და ძლიერი, როგორც ეს მისწრაფება სიცოცხლისკენ; არა ამქვეყნიური უსუსური და მტანჯველი მწუხარებისა და გლოვის ხვედრისკენ; არა დამღუპველი და არაფრისმომცემი დროსტარებისკენ და ცხოვრების ხმაურიანი აურზაურისკენ, არამედ ჭეშმარიტი, სრულყოფილი და მარადიული სიცოცხლისკენ.
 
გამოცდილების მოწმობითა და საღი აზროვნების განსჯით ის ჭეშმარიტად უნდა იწოდოს ზოგადსაკაცობრიოდ, რომელიც ჩვენი ბუნების სირღმეში ფესვგადგმული მისწრაფებაა. მსგავსად სახარებაში ნახსენები "ვინმე მთავართაგანისა" (ლკ. 18:18), რომელმაც უფალს მარადისობისკენ მიმავალი გზის შესახებ ჰკითხა, ყოველი ჩვენთაგანსთვისაც გარდაუვალად ანგარიშგასაწევია უმნიშვნელოვანესი კითხვა იმის შესახებ: თუ "რა უნდა ვქნათ, რომ დავიმკვიდროთ საუკუნო სიცოცხლე?" (შეად. ლკ. 18:18).
 
არა მარტო ქრისტიანი, არამედ წუთისოფლისეული დავიდარაბისგან განშორებული და სანატრელ "ნირვანას" მიცემული ბუდისტიც - მკაცრად რომ ვთქვათ, - ელტვის არა სრულ არარაობას, არამედ მხოლოდ ამქვეყნიურ ცხოვრებაზე უკეთესი სიცოცხლის მიღწევას. თვითმკვლელებიც კი, სულაც არ მოწმობენ სიცოცხლისკენ ზოგადსაკაცობრიო მისწრაფების წინააღმდეგ, რადგან ისინი იმიტომ დგამენ ამ საბედისწერო ნაბიჯს, რომ უკმაყოფილონი არიან არსებული სიცოცხლით და საკუთარი თავით ამ სიცოცხლეში და ძალადობრივი გადაწყვეტით ცდილობენ ბოლო მოუღონ თავიანთ ტანჯვას.
 
სრულიად პირიქით, თვითმკვლელობათა შემთხვევები მოწმობენ მხოლოდ იმის შესახებ, რომ მიუხედავად ყველაზე მძიმე საარსებო პირობებისა, ადამიანში ყოველთვის ქმედითია სიცოცხლისკენ სწრაფვა. საპირისპიროს დაშვება უკვე შეუძლებელია თუნდაც იმიტომ, რომ მეტ-ნაკლებად შეგნებულ მდომარეობაში მყოფი თვითმკვლელი ზუსტად სიკვდილის შემდეგ ელოდება სრულ არარსებობას; უფრო სწორედ, შეუგნებლად, მაგრამ მაინც, ის უკეთეს საიქიო ხვედრს იმედოვნებს (М. Филар. Слова. II. 206-212).
 
4. სამწუხაროდ, ჩვენ სიცოცხლისა და მისი სიკეთეების დაფასებას ვსწავლობთ უკვე მისი დაკარგვის შემდეგ. პირველქმნილმა წყვილმა დაარღვია საღმრთო მცნება და ამისთვის განიდევნენ სამოთხიდან. ევა მსჯავრდებულ იქნა ტკივილიანი მშობიარობით (დაბ. 3:16), ხოლო მის ქმარს - პური უმძიმესი შრომით უნდა მოეპოვებინა. როგორც გარდაუვალი "ღალა" ცოდვისა, ამ ყველაფერს მოჰყვა ადამიანის ორმაგი სიკვდილი - სულიერი და ხორციელი (დაბ. 3:19; რომ. 6:23). მაგრამ ეს სიკვდილი, როგორც გარედან შემოსული (სოლ. სიბრძნე 2:24), სულაც არ იდო სამყაროს შექმნის მიზნებში: "რადგან სიკვდილი ღმერთს არ შეუქმნია" (სოლ. სიბრძნე 1:13).
 
ადამიანის პირველდაწყებითი დანიშნულება - სიცოცხლე სრულ ძალაუფლებაში რჩება ცოდვით დაცემის შემდეგაც. დაკარგა რა სამოთხისეული ცხოვრების სიტკბოება ადამმა ადრინდელზე მეტად შეიცნო მისი ფასი: "უწოდა ადამმა თავის დედაკაცს ევა, რადგან იგი გახდა ყოველი ცოცხალის დედა" (დაბ. 3:20). და თვით უფალიც, თავისი უსასრულო მოწყალებით, ჯერ კიდევ სამოთხის ზღურბლზე დაცემულთა მიმართ გამოთქვამს ნეტარ აღთქმას, რომ ქვეყნიერებას მაცხოვარს მოუვლენს (დაბ. 3:15), და ამგვარად, თითქოსდა კვლავ შეახსენებს ადამიანს მისი არსებობის უმაღლეს მიზანს.
 
მართლად, კაცობრიობის მრავალსაუკუნოვანი ისტორიის თვალუწვდენელ სივრცეში არასოდეს და არაფერი ისე მუდმივად არ იქცევდა ყურადღებას, როგორც სიცოცხლის, ბედნიერებისა და ნეტარების იდეა. ჭეშმარიტი სიცოცხლე, ჭეშმარიტი ბედნიერება ან ნეტარი განსვენება ღმერთში ყოველთვის წარმოადგენდა როგორც ძველაღთქმისეული, ასევე ახალაღთქმისეული ადამიანის ღვთისმოსავ სურვილს. იქ ის ცხონდება მომავლისადმი რწმენით, აქ კი - უკვე განკაცებული მაცხოვრის მიერ კვლავ ზეიმობს გამარჯვებას ცოდვასა და სიკვდილზე (ოს. 13:14; 1 კორ. 15:54, 55) და ტკბება სამოთხისეული ნეტარებით ზეციურ სავანეებში (ინ. 14:2).
 
5. მაგრამ რა არის თავისი არსით, სიცოცხლე - ჭეშმარიტი სიცოცხლე? რაში მდგომარეობს იგი? რომელი კანონებით აღესრულება მისი დინება? და როგორ შეგვიძლია მივაღწიოთ მას?
 
როდესაც მოსე ეგვიპტიდან ისრაელის გამოსვლის წინ ღირს იქმნა საღმრთო გამოცხადებისა შეუწველ მაყვლოვანში, კითხვაზე თუ რა ერქვა მასთან მოსაუბრე ღმერთს პასუხად მიიღო: "მე ვარ, რომელიც ვარ; კვლავ უთხრა: ასე უპასუხე ისრაელიანებს: რომელიც ვარ მგზავნის თქვენთან" (გამ. 3:14). "მე ვარ ანი და ჰოე, ამბობს უფალი ღმერთი, რომელი არს და რომელი იყო და რომელი მომავალ არს, ყოვლისა მპყრობელი" (აპოკ. 1:8); ხოლო მახარობელი ამ მოწმობას ავსებს სიტყვებით: "მასში იყო სიცოცხლე, და სიცოცხლე იყო ნათელი კაცთა" (ინ. 1:4). ამრიგად, თვით ღმერთი არის სიცოცხლის ამოუწურავი წყარო და თვით მარადარსებული სიცოცხლე (2).
 
__________________
 
2. წმ. წერილი ხშირად ადარებს ღმერთს მოთუხთუხე სიცოცხლის ზღვას, ჭას და ა. შ. იხ.: დაბ. 16:14, 24, 62; 25:11. 1 მეფ. 17:36. 4 მეფ. 19:4; ფსალმ. 41:3; 83:3; იერ. 10:10; 23:36; საქმე 14:15; რომ. 11:33; 2 კორ. 3:3; 1 ტიმ. 6:16; აპოკ. 2:8; 7:2; 22:13. М. Филар. Слова. V. 299: "ჩვენ ყველამ, ქრისტიანებმა, ... არასოდეს უნდა დავივიწყოთ, რომ ქრისტე არის არა მარტო "ჭეშმარიტება", არამედ "სიცოცხლეც". თავის სიტყვაში და საკუთარ მაგალითზე ის შეიქნა ჩვენთვის "გზად", რათა მივეყვანეთ "ჭეშმარიტებასტან", და ჭეშმარიტების მიერ ჭეშმარიტ "სიცოცხლესთან". "ჭეშმარიტების გზით" ჩვენ უნდა "ვესწრაფოდეთ ჭეშმარიტ სიცოცხლეს".
 
__________________

6. აქედან გამომდინარეობს, რომ ყოველი სხვაგვარი სიცოცხლე ჭეშმარიტია მხოლოდ შედარებითი და შეზღუდული აზრით, რადგან შეუძლებელია არსებობდეს ერთდროულად სხვადასხვა, ერთმანეთისგან სრულყოფილებითაც განსხვავებული და ერთნაირად ჭეშმარიტი სიცოცხლე. როგორც ერთია ღმერთი, ასევე ჭეშმარიტი სიცოცხლეც მხოლოდ ერთია. შედეგად, ყოველი სხვა, არა ღვთაებრივი, სიცოცხლე შედარებით ჭეშმარიტი ხდება მხოლოდ ღმერთში არსებულ ერთ ჭეშმარიტ სიცოცხლესთან თავისი მსგავსების ზომით. სხვა გზა, გარდა ღვთითმსგავსებულობისა, ჭეშმარიტი ცხოვრებისკენ არ არსებობს და არც შეიძლება არსებობდეს. აი რატომ ვხვდებით ასე ხშირად ღმრთის სიტყვაში დარიგებას ადამიანისადმი თავისი სიცოცხლე შეუფარედოს უსრულყოფილეს საღმრთო სიცოცხლეს. "მაშ, იყავით სრულქმნილნი, როგორც სრულქმნილია თქვენი ზეციერი მამა" (მთ. 5:48; შეად. ეფეს. 2:10), გვამცნებს თვით მაცხოვარი. ზნეობრივი კანონის დაცვა, რომელიც გამოხატავს ღმრთის ნებას, ან ღვთითმსგავსებას, როგორც ეს შეიძლება ვნახოთ წმ. წერილის მრავალრიცხოვანი ადგილებიდან, თავის მთავარ მიზნად ისახავს მარადიულ და, შედეგად, არა სხვა სიცოცხლეს, თუ არა მხოლოდ ჭეშმარიტს, რადგან მხოლოდ ჭეშმარიტებას გააჩნია ზნეობრივი უფლება მარადიულ ყოფიერებაზე. "... თუ გსურს შეხვიდე სიცოცხლეში, დაიცავი მცნებანი" (მთ. 19:17). "ვინაიდან, როგორც ერთი კაცის ურჩობით მრავალი გახდა ცოდვილი, ისე ერთი კაცის მორჩილებით მრავალნი გახდებიან მართალნი. "მე რჯულით მოვკვდი რჯულისათვის, რათა ვიცოცხლო ღვთისათვის" (გალატ. 2:19), წერს მოციქული პავლე. "ერთი კაცის მორჩილებით მრავალნი გახდებიან მართალნი" (რომ. 5:18) (შეად. 1 კორ. 15:22. საქმე. 17:28. 1 ტიმ. 6:13. ინ. 6:53 და მრავალი სხვა).
 
რადგან ყველა არსება ელტვის სიცოცხლეს, ხოლო მისი წყარო არის ღმერთი, ქმნილებათა არსებობის უზენაესი აზრი და ცხოვრების მიზანი მდგომარეობს უწყვეტ მისწრაფებაში ღმრთითმსგავსებისკენ და თვით ღმრთითმსგავსებაში. რაც უფრო ძლიერია მათში ეს მისწრაფება, მით უფრო ატარებენ ისინი საკუთარ თავში საღმრთო სრულყოფილების ბეჭედს.
 
7. დამტკიცებას არ ითხოვს ის საზოგადოდ აღიარებული მდგომარეობა, რომ ადამიანის ღმერთთან ერთობის მეშვეობით მიღწევადი ღმრთითმსგავსება არის რელიგიური საქმე. რელიგიის გარეშე შეუძლებელია ადამიანი შედგეს მაცხოვნებელ აღთქმაში ღმერთთან, რადგან რელიგია სხვა არაფერია, თუ არა "აღთქმა, ანუ კავშირი ღმერთსა და გონიერ-თავისუფალ ქმნილებას შორის" (Макарий. Введение в пр. Богосл. Спб. 1847. Стр. 36. Ср. Haugenbach. Encyklop. § 12). მაგრამ, ასეთ შემთხვევაში, გვეჩვენება, რომ თუკი სადმე, სწორედ რელიგიურ სფეროშია ყოველი თავისთავად წარმოდგენილი, რადგან სრულიად ბუნებრივი მისწრაფება საზოგადოებრიობისადმი წმიდად ცხოვრებისეულ ურთიერთობებში აქ, როგორც ჩანს, უადგილოა: რადგან სხვის ნაცვლად არავის შეუძლია იყოს არც ღვთისმოსავი და არც ზნეობრივი ადამიანი. რელიგიაში ადამიანი დაყენებულია უშუალობაში (3), ცოცხალ და პირად ურთიერთობაში ღმერთთან.
 
_______________
 
3. გამოთქმა "უშუალო" მართლმადიდებლობის ენაზე უდრის შემდეგს: "ქრისტეს ეკლესიის ცოცხალი წევრის სახით", ან, როგორც ეს ქვემოთ იქნება ნაჩვენები, "ვისთვისაც ეკლესია არ არის დედა, მისთვის ღმერთი ვერ იქნება მამა". პაპისტისა და პროტესტანტის ბაგეებზე განსახილველ გამოთქმას გააჩნია შერყვნილი აზრი, რის შესახებაც თავის ადგილზე ვისაუბრებთ.
 
_______________
 
და თუკი ზნეობრივ სფეროში ადამიანი ზრუნავს სხვა ადამიანებზე, აქ ის დაიარება მხოლოდ ღმერთის წინაშე და მხოლოდ მას ემსახურება (დაბ. 17:1; გამ. 20:1-5). ერთი სიტყვით, რელიგია, - განსაკუთრებით ქრისტიანული, როგორც ჩანს, ადამიანს აგულიანებს იმისკენ, რათა მან მიაღწიოს ჭეშმარიტ სიცოცხლეს სხვა ადამიანებისგან მოშორებით, - განმარტოებით, მხოლოდ საკუთარი ერთპიროვნული ძალისხმევით, ყოველგვარი უცხო შეწევნის გარეშე. როგორც ჩანს, ღმერთსა და ადამიანს შორის, არ არსებობს და არც შეიძლება არსებობდეს არანაირი შუამავლობა; წინააღმდეგ შემთხვევაში რელიგია დაკარგავს თავის დანიშნულებას.
 
ამჯერად ჩვენ მივუახლოვდით სერიოზულ საკითხს რელიგიისა და ეკლესიის კავშირის შესახებ, რომელიც ხშირად უარიყოფა მავანთა მიერ. საკითხის უკეთესი გააზრებისთვის მივმართოთ ყოველდღიური ცხოვრების მაგალითებს.
 
8. ჯერ კიდევ ძველი ფილოსოფოსი გამოთქვამდა იმ ჭეშმარიტებას, რომ ადამიანი არის ξῶον πολιτικόν (საზოგადოებრივი ცხოველი) (Aristot. Polit. I, 2. 1253, 1 bei Brandis. Gesch. d. griech. Philosophie. Berl. 1862. 1-te Hälfte. 553. Anm. 510), ანუ არსება, რომელიც განკუთვნილია მის მსგავსთა შორის ცხოვრებისთვის. და მართლაც, გამოცდილება სრულიად ადასტურებს მოტანილ გამონათქვამს. ადამიანი ყოველდღიურ ცხოვრებაში ვერ ურიგდება მარტოობას, თუნდაც სურათზე უდაბნოს ლანდშაფტს შეავლოს თვალი. მაგრამ უმეტესწილად ამ მტანჯველ გრძნობას ის განიცდის უკაცრიელი, ადამიანთა მიერ მიტოვებული ადგილების დანახვისას. და რაც უფრო მშვენიერია ქვეყანა, რომელშიც ის თავის მსგავსს ვერ პოულობს, მით მტანჯველია მასში მარტოობის გრძნობა. მსოფლიოს ვერანაირი სამეფო ვერ ჩაუნაცვლებს მარტოხელა ადამიანს მის მსგავს არსებებს; ასეთი მსოფლიო საპყრობილეზე უფრო ვიწრო იქნება მისთვის. ასე მართლდება წერილის გამონათქვამი: "არ ვარგა ადამის მარტო ყოფნა" (დაბ. 2:18).
 
9. მოტანილი გამონათქვამის სამართლიანობა ნათელიყოფა კერძო და საზოგადოებრივი ცხოვრების ყველა სფეროში. ამისი მიზეზი გასგებია და მდგომარეობს შემდეგში: კაცობრიობა არ არის რაღაც უცნობი გზებით და რომელიღაც უცნობი მიზნებისთვის ერთად თავმოყრილი ატომები, რომელთაგან თითოეული თავისთვის და მხოლოდ და მხოლოდ თავისთვის არსებობენ. პირიქით, ის (ანუ კაცობრიობა) საკუთარი თავისგან აყალიბებს ერთიან და განუყოფელ ორგანიზმს. ყოველი სახელმწიფო, ყოველი ეროვნება, ოჯახი და ცალკეული პიროვნება წარმოადგენენ მხოლოდ ერთიანი კაცობრივი ორგანიზმის დიდ ან მცირე ნაწილს.
 
ორგანიზმი და მისი ნაწილები, ანუ წევრები, შეერთებულნი არიან ორგანული ცხოვრების ერთობით. ყოველ წევრი აღასრულებს მისთვის განწესებულ მსახურებას, და თავიანთ ინტერესებსა და სხვა წევრთა ინტერესებში ისინი მხოლოდ საკუთარ თავს კი არ ემსახურებიან, არამედ სხვებსაც. ყველა წევრს სჭირდებათ ერთმანეთი. ყოველი ადამიანის კეთილდღეობა და განსაცდელი გარდაუვალად აისახება მთლიანი ორგანიზმის ცხოვრებაზე. საზოგადო ინტერესები აქ შეერთებულია კერძოს და ურთიერთს განაპირობებენ. აი ასე ცხოვრობს ყოველი ჩვენთაგანი საზოგადოებაში და საზოგადოებისთვის, და მხოლოდ ამგვარ მდგომარეობაში, როგორც საზოგადოების წევრი, შეიძლება აღწევდეს საზოგადოსთან ერთად თავის პირად ინტერსებსაც.

10. ამიტომაც, ადამიანები ყოველთვის ამაოდ როდი ელტვოდნენ შრომას გაერთიანებული ძალებით და მარტოობას საზოგადოებრივ ცხოვრებას ამჯობინებდნენ. გამოცდილება მუდმივად გვარწმუნებს ამაში. ჩვენ, შეიძლება ითქვას, ყოველ ნაბიჯზე ვხვდებით ამხანაგობებს, კავშირებს, საძმოებს, ასოციაციებს და მრავალ სხვა დაწესებულებებს, რომლებიც მოწმობენ იმაზე, რომ ყოველი ჩვენთაგანი, სუსტი და უძლურიც კი, ძლიერი და წარმატებული ხდება დიდ საწარმოებში მხოლოდ საზოგადოებაში ცხოვრებით და მის წევრთა შეწევნით. აქედან მოდის წარმატებაც საწარმოო და სავაჭრო საქმეებში, მეცნიერებებსა და ხელოვნებაში, საზოგადოებრივ და სახელმწიფოებრივ ცხოვრებაში, - მოკლედ, ყველაფერში, სადაც კი შეიძლება წარმატებულობა იყოს.

11. პიროვნებები საჭიროებენ საზოგადოებას, თავის მხრივ, საზოგადოებაც საჭიროებს პიროვნებებს. საზოგადოებისთვის სულერთი არ არის, თუ ვინ და როგორები არიან მისი წევრები. ერთი მხრივ, საზოგადოების პირდაპირი მიზნები და მისწრაფებები ავალდებულებს მას იღვაწოს მისი პასუხისმგებლობის ქვეშ მყოფ პიროვნებათა აღზრდაზე, ხოლო მეორე მხრივ, პიროვნების ჭეშმარიტად ადამიანური და ზნეობრივი აღზრდა მხოლოდ საზოგადოებაშია შესაძლებელია.
 
ჭეშმარიტი ცხოვრებისთვის განსაზღვრული ადამიანი ამით უსასრულო განვითარებისთვის არის განსაზღვრული. მაგრამ განვითარება წინააღმდეგობას ითხოვს, და ადამიანური პიროვნების თავისუფალი განვითარება, უპირობოდ, პირადი ზემოქმედების გათვალისწინებით ხდება. მხოლოდ იმიტომ, რომ ადამიანი სხვაში შეიცნობს თავის საკუთარ ბუნებას და სხვის ცხოვრებაში ჰპოვებს საკუთარს, - ის გადის განმარტოვებული ცხოვრების ბუნებრივი შეზღუდულობის საზღვრებს მიღმა და თავის პიროვნებას სხვა პიროვნების მეშვეობით აფართოვებს (Petersen II. 12).
 
ყოველი (ადამიანური) მე ვარაუდობს შენ-ს და ყოველგვარი პიროვნება - სხვა პიროვნებას. პიროვნებები მხოლოდ პიროვნებათა მიერ აღიზრდებიან ისევე, როგორც მათი საუკეთესო აღზრდა ყველაზე სრული და ყოველმხრივი უნდა იყოს, ეს კი შესაძლებელია მხოლოდ საზოგადოებაში, რომელიც ფლობს მრავალმხრივ განვითარებულ და მრავალგვარი ნიჭების მქონე პიროვნებებს. ამგვარად, მხოლოდ საზოგადოებაში აღზრდის ადამიანი და აფართოვებს თავის პიროვნებას და საკუთარ თავს ჰპოვებს სწორედ იქ, სადაც ის, როგორც ჩანს, სრულიად უნდა დაკარგულიყო (Möhler II. 345-6).
 
12. ამიტომაც ახალ დროებაში უფრო, ვიდრე ოდესმე, შეგნებულია იმგვარი მდგომარეობის ჭეშმარიტება, რომ უზენაესი ზნეობრივი სიკეთე თავის სრულყოფილებაში მიუწვდომელია ცალკეულ პიროვნებათა გათითოკაცებული ძალისხმევით, არამედ ამისთვის საჭიროა მათი გაერთიანება განყოფელ ერთობაში (4).
 
_______________
 
4. ასე ასწავლიდა, მაგალითად, კანტი თავის თხზულებაში "Religion innerhalb der Gränzen d. Bloss. Vern". Der philosophischen Religionslehre 3-ttes Stück. Erste Abth. II. См. у Andersen 3.
 
_______________
 
ამ მთლიანობასი ჩვენ უნდა ვიგულისხმოთ არა ოდენ მცხოვრებთა ერთობლიობა. არა, ეს მთლიანობა მოიცავს ასევე შორეულ წარსულში არსებულ ხალხებსა და ცივილიზაცებს, რადგან, როგორც ჩვენ ვიმემკვიდრეთ ადრინდელი თაობების სულიერი ცხოვრების საგანძური, ასევე, ჩვენი მხრივ, თვითონაც ვალდებულნი ვიქნებით ეს საგანძური გადავცეთ ჩვენს შთამომავლებს. გვიანდელ დროში მცხოვრები ხალხებიც უმჭიდროვეს კავშირში იმყოფებიან მათზე ადრე მცხოვრებ ხალხებთან. მხოლოდ ასეთი კავშირის პირობებშია შესაძლებელი პროგრესი კაცობრიობაში.
 
13. ასე ვჭირდებით ერთმანეთს ცხოვრებისეული, თუნდაც არსებითი, მაგრამ მაინც არა პირველხარისხოვანი მნიშვნელობის საქმეებში. მაგრამ თუკი თითოეული ჩვენთაგანი თავისთავად უძლურია წმიდად ცხოვრებისეულ საქმეებში, ის კიდევ უფრო მეტად უძლურია თავისი ჭეშმარიტი, ანუ რელიგიური ცხოვრების მოწყობის საკითხებში. როგორც იქ ძლიერია სხვებთან თანამეგობრობის ძალით, ასევე აქ, ოღონდ შეუდარებლად მეტი ხარისხით, სწორედ რელიგიურ საზოგადოებაში ძლიერდება იგი ამ საზოგადოების წევრთა მხარდაჭერის წყალობით.
 
მართალია, არავის შეუძლია რელიგიური იყოს სხვის ნაცვლად; მაგრამ არავის ძალუძს თავისთავადაც იყოს რელიგიური სხვების გარეშე. როგორც ცხოვრებისეულ საკითხებში ცნობილი საზოგადოებები არ არსებობენ მათ წევრთა უსაქმურობისა და უმოქმედობისთვის, არამედ, პირიქით, ზრდიან ამ უკანასკნელთ და ხელმძღვანელობენ მოცემული მიზნებისთვის; ასევე რელიგიიური საზოგადოება არსებობს არა თავის წევრთა სულიერი დაუძლურებისთვის, არამედ მათი სულიერი აღზრდისა და ჭეშმარიტ სიცოცხლეში მათში დაუღალავი ზრდადობისთვის, რაც დასტურდება რელიგიისა და რელიგიური ცხოვრების ბუნებით.
 
14. რელიგია, როგორც ცნობილია, განცალკევებით არ არის არც ცოდნა, არც ნება, არც გრძნობა. წმ. წერილის თქმით, ჩვენ ღმერთი უნდა გვიყვარდეს "მთელი ჩვენი სულით და მთელი ჩვენი გულით და მთელი ჩვენი გონებით" (შეად. მთ. 22:37). ერთი სიტყვით, რელიგია ჩვენგან ითხოვს ღმერთს მივუძღვნათ მთელი ჩვენი გონებრივ-ზნეობრივი ადამიანური ბუნება. მთელი ჩვენი აზროვნებით, მისწრაფებებით და გრძნობებით - ჩვენ ღმრთისანი ვართ; მთელი ჩვენი სიცოცხლე ღმრთისადმი და განუწყვეტელი ღმრთისმსახურებისადმი უნდა იყოს შეწირული (М. Филар. Зап. на кн. Быт. I, 23-24. Слова изд. 1848 г. II. 270-1, у Городк. 92). დროებით როდი ეკუთვნის ღმერთს ადამიანი, მისი ცხოვრება ტუნდაც მთელი მიწიერი ცხოვრება გრძელდებოდეს. არა, რელიგია მოიცავს მთელ ადამიანს და თანაც სამუდამოდ, უსასრულო საუკუნეების განმავლობაში, რადგან არაფრით და არასდროს მოისპობა მასში ლტოლვა ჭეშმარიტი სიცოცხლისკენ ღმერთში; ხოლო ვინც ღმერთში ცხოვრობს, ის არ კვდება (ინ. 3:36; 6:40, 47).
 
ადამიანს, რომელმაც ღმრთის უზენაესი ნიჭი მიიღო ხვედრად, ანუ - რელიგია, და მის მიერ შესაძლებლობა ჭეშმარიტი ცხოვრებისა, სხვა ადამიანებისადმი ბუნებრივი სიყვარულის გამო არ ძალუძს და არც უნდა დამალოს იგი მათგან, რამეთუ მათაც გააჩნიათ ჭეშმარიტი ცხოვრებისადმი მოთხოვნილება და, მიიღებენ რა მას, მხოლოდ გაზრდიან მის სიხარულს. რელიგიური ადამიანი არ ჰგავს მზაკვარ მონას, რომელმაც მიწაში ჩამარხა თავისი ბატონის მიერ ბოძებული ტალანტი (ლკ. 19:20, 21); ის არ ჰგავს არც იმ რჯულის მოძღვართ, რომელთაც მიიღეს ცოდნის კლიტენი, მაგრამ არც თვითონ შედიან და არც სხვებს ანებებენ შესვლას ცათა სასუფეველში (ლკ. 11:52); არამედ ის ჰგავს იმ ქალს იგავიდან, რომელმაც, ნაპოვნი დრაქმის სიხარულით, მოუწოდა მეგობრებსა და მეზობლებს და უთხრა: "იხარეთ ჩემთან ერთად, ვინაიდან დაკარგული დრაქმა ვიპოვე" (ლკ. 15:9).
 
15. ასეთია საზოგადოდ რელიგიის ბუნება და ადამიანისადმი წამოყენებული რელიგიური ღვაწლი. ჩვენ ვხარობთ მარტოდენ იმის გაფიქრებით, რომ შეგვიძლია მივაღწიოთ ჭეშმარიტ სიცოცხლეს. მაგრამ საერთოდ ვერ გავიგებდით ჩვენი წარმატებულობის პირობებს ამ ცხოვრებაში, რომ არ გვიჩვენებდეს მას ზეცის ისეთი საჩუქარი, რომელიც სავსე და სრულყოფილი სახით გვეძლევა ღმრთისგან თითოეულს ცალ-ცალკე და თანაც ჩვენგან განსაკუთრებული ძალისხმევის გარეშე.
 
პირიქით, ღმერთი, რომელსაც სურს "ყველა კაცი გადარჩეს" (1 ტიმ. 2:4), სახარებებში გვაუწყებს იმას, რომ "ცათა სასუფეველი ძალით იღება, და ძალისმხმეველნი მიიტაცებენ მას" (მთ. 11:12), მაშინ როდესაც თითოეული ჩვენთაგანი საკუთარი ერთპიროვნული ძალისხმევით ძლივს თუ შეძლებს ასეთი რელიგიურობის აღზრდას საკუთარ თავში, რომლის მიხედვითაც სრულიად და სამუდამოდ იცხოვრებდა ღმერთში და გახდებოდა მისი კუთვნილება. ეს ერთი. და, მეორეც, თავისი წარმომავლობით ღვთაებრივ ქრისტიანობას განეკუთვნა იმოქმედოს დედამიწაზე, სწორედ ამ მიწიერ პირობებში.
 
ქრისტიანული რელიგიის საფუძველში ჩადებულია საღმრთო მოვლენათა მთელი სისტემა, რომლებიც დაჯგუფებულია ქრისტე მაცხოვრის ღმერთკაცობრივი პიროვნების ირგვლივ. ქრისტიანული რელიგია მით არის ძლიერი, რომ ის ჩვენი ცხონების საღმრთო განგებულების უდიადეს საღმრთო მოვლენებზეა დაფუძნებული. იესუ ქრისტე თავისი კაცობრივი ბუნებით იშვა, ცხოვრობდა და ივნო დედამიწაზე. აქვე მიდინება და დასრულდება მისი მადლისმიერი სამეფოს ისტორია. როგორც მოვლენათა სისტემა, რომელიც ამ ქვეყნად ხდება, ქრისტიანობა არ შეიძლება არ ექვემდებარებოდეს ისტორიული ცხოვრების კანონებს (5).
 
_______________
 
5. ქრისტიანობა განუყრელად არის შეერთებული თავის ღვთაებრივ დამფუძნებელთან, რომლის შესახებაც ლუკა მახარობელი აღნიშნავს: "ხოლო იესოს ემატებოდა სიბრძნე და ასაკი და მადლი ღმრთისა და კაცთა წინაშე" (ლკ. 2:52). უფალი იესუ ქრისტე არის ეკლესიის თავი, რომლის გარეშეც, როგორც ამას თავის ადგილზე ვნახავთ, არ არსებობს ქრისტიანობა და არც შეიძლება არსებობდეს. "ვის მიერაც მთელი სხეული, ურთიერთმჭიდე სახსრებით მტკიცედ შეკრული, თვითეული ასოს ზომიერი ურთიერთშეწევნით იზრდება, რათა აღეშენოს სიყვარულში" (ეფეს. 2:21 შეად. ეფეს. 2:21). უცხ. ნაშრ.-დან იხ. Ullmann 32-46.
 
_______________
 
შედეგად, რაოდენ იდუმალიც იყოს გარეშეთათვის ჩვენში არსებული რელიგიური გრძნობების მოძრაობა, რაოდენ გულის სიღრმეში მიმდინარეობდეს ჩვენი რელიგიური ცხოვრება, ის, ყოველგვარი სხვა მიწიერი სიცოცხლის პირობებში აღსრულებადი მოვლენის მსგავსად, გარდაუვალად არის დაქვემდებარებული ამ უკანასკნელში ისტორიული არსებობისთვის საჭირო მოქმედ კანონებს


გაგრძელება იქნება.

წყარო: Церковь. Научные определения Церкви и апостольское учение о ней как о Теле Христовом / Соч. Евгения Аквилонова. - Санкт-Петербург. 1894 - VI, 254, 90 с.

პუბლიკაცია ითარგმნა და მომზადდა საიტ "აპოკალიფსისის" რედ. მიერ. 2025 წ.
Назад к содержимому