განმარტებანი - მწვალებლებთან მეგობრობის შესახებ

მწვალებლებთან მეგობრობის შესახებ

საეკლესიო სამართალი კრძალავს მკურნალობას ებრაელ ექიმთან და ეს კანონი არავის გაუუქმებია, ისევე როგორც მოთხოვნა შეჩერდეს მსახურება, თუ ტაძარში მწვალებელი შემოვა. მაგრამ ხშირად ვეკითხებით თუ არა თერაპევტს მისი სარწმუნოების შესახებ და დაუყოვნებლივ ვაძევებთ თუ არა ჰოროსკოპების მოყვარულთ ეკლესიიდან? რამდენად გამოიყენება დღეს ძველი კანონები, რომლებიც კრძალავენ ურთიერთობას მწვალებლებთან? რისთვის იქნა დაწესებული ეს და მათი მსგავსი აკრძალვები? ამ კითხვებზე პასუხობს მღვდელი დიმიტრი პაშკოვი, წმიდა ტიხონის მართლმადიდებლური ჰუმანიტარული უნივერსიტეტის ეკლესიის ისტორიისა და კანონიკური სამართლის კათედრის უფროსი მასწავლებელი.

***

აკრძალულიც და ნებადართულიც

მწვალებლებთან ურთიერთობის მარეგულირებელი ძველი საეკლესიო კანონები აშკარა წინააღმდეგობაშია თანამედრდოვე პრაქტიკასთან. ჩვენ ვაწყდებით რთულ საკითხს თუ როგორ და რა შემთხვევაში გამოვიყენოთ ძველი კანონები, რამდენად შესაძლებელია მათი გამოყენება სხვადასხვა ვითარებაში. პრობლემათა რიგში შედის ასევე საკითხი თუ რამდენად შეესაბამება ეკლესია თავის დროებას საეკლესიო სამართლის თვალსაზრისით.

საეკლესიო სამართალთან დაკავშირებით მართლმადიდებლური ეკლესია საკმაოდ კონსერვატულია. ის ცდილობს დაიცვას ძველი განწესებები, ხოლო თუ რაიმეს შეცვლა სრულიად აუცილებელია, ეკლესია იღებს ახალ კანონს, მაგრამ ისე, რომ არ ცვლის ძველს. და მაშინ ძველი და ახალი შეიძლება შევიდნენ ურთიერთწინააღმდეგობაში. სამოქალაქო სამართალში წინააღმდეგობები უქმდება კოდიფიკაციის პროცესში, როდესაც სამართლის ნორმები მუშავდება და ახლდება წინააღმდეგობის, ცალკეული ნორმების შეუთავსებლობის აღმოფხვრის მიზნით. ის ასევე მიზანმიმართულია იმისკენ, რათა შეავსოს სიცარიელენი, რომლებიც მუდმივად ჩნდება სამართლებრივ სფეროში.

მაგრამ სჯულმდებლობის კოდიფიკაციით მარტო სახელმწიფო როდია დაკავებული. მაგალითად, XX ს-ის განმავლობასი კათოლიკეებმა გამოსცეს უკვე ორი საეკლესიო-სამართლებრივი კოდექსი. ეს უბრალოდ მეცნიერ-იურისტთა ამოცანა როდია, არამედ საეკლესიო ხელისუფლების კანონიერი ორგანოს ფუნქციაც არის. როგორც საეკლესიო, ასევე სამოქალაქო სამართალში კანონების გარდა არსებობენ პრეცედენტები. ჩვეულება, რომელსაც ყველა იცავს დიდი ხნის განმავლობაში, რომელიც გონივრულია და არ ეწინააღმდეგება მართლმადიდებლურ სწავლა-მოძღვრებას, ასევე იძენს იურიდიული ნორმის ხასიათს, ანუ ის ფაქტობრივად ხდება კანონი. შედეგად, იმის გათვალისწინებით, რომ მართლმადიდებლური ეკლესია არ ჩქარობს თავისი სამართლის კოდიფიცირებას, შექმნილი ტრადიცია შეიძლება აქტუალური იყოს.

მაგალითად, წმიდა მოციქულთა მე-6 კანონი მღვდელს და დიაკვანს უკრძალავს ჰქონდეთ ამქვეყნიური საზრუნავი: "ეპისკოპოსმა, მღვდელმა ან დიაკონმა საკუთარ თავზე არ უნდა აიღოს ამსოფლიური საზრუნავი; წინააღმდეგ შემთხვევაში სასულიერო წოდებიდან განიკვეთოს" (დიდი სჯულისკანონი. წმ. მოც. მე-6). ამავდროულად ზოგიერთ მღვდელს უწევს მუშაობა, რათა ოჯახი არჩინოს, და ეს არ იწვევს მის დამხობას სასულიერო ხარისხიდან. იმისთვის, რათა გავიგოთ მწვალებლებთან ურთიერთობის როგორი აკრძალვები ითხოვენ დღემდე ყველაზე მკაცრ დაცვას, საჭიროა გავერკვეთ რისთვის არიან ისინი (ანუ კანონები) საჭირონი.

რატომ არის აკრძალული

ძველი კანონები კრძალავენ სწორედ რელიგიურ ურთიერთობას მწვალებლებთან, ანუ ერთობლივ ლოცვას და ღვთისმსახურებებსა და საიდუმლოებებში მონაწილეობას (მოციქულთა კანონები 45-ე, 65-ე, ტიმოთე ალექსანდრიელის მე-9 კანონი). მწვალებლებად იწოდებიან ის ქრისტიანები, რომლებიც ამახინჯებენ სარწმუნოებრივ ჭეშმარიტებებს: მონოფიზიტები, ნესტორიანელები, პროტესტანტები და სხვა. მკაცრად რომ ვთქვათ იუდეველები (და სხვა რელიგიის მიმდევრები) მწვალებელთა კატეგორიას არ განეკუთვნებიან. მაგრამ არცთუ იშვიათად კანონები ლაპარაკობენ "მწვალებლებსა და იუდეველებზე", "მწვალებლებსა და წარმართებზე", და ერთსაც და მეორესაც, მართლმადიდებლებთან ურთიერთობის თვალსაზრისით, ერთნაირად განიხილავენ.

ამავე აკრძალვებს უნდა განვაკუთვნოთ ჯვრისწერის აკრძალვა მწვალებელთან ან სხვა რელიგიის მიმდევართან, რადგან ქრისტიანული ქორწინების ფუნდამენტი არის მართლმადიდებლური სარწმუნოება. ერთადერთი ჩემთვის ცნობილი კანონი, რომელიც კრძალავს ყოფით ურთიერთობას, - ეს არის იუდეველებთან ერთად აბანოში ტანის დაბანა ან მკურნალობა იუდეველ ექიმთან (ტრულის კრების მე-11 კანონი) (1).

________________

1. აი როგორ ჟღერს ეს კანონი: "არც სამღვდელო პირმა და არც ერისკაცმა არავითარ შემთხვევაში არ უნდა იხმიოს იუდეველთა მიერ მიწოდებული უფუარი; არ უნდა იმეგობროს მათთან; ავადმყოფობისას არ უნდა მოუხმოს და მკურნალობა მათაგან არ მიიღოს; არც აბანოში იბანაოს მათთან ერთად. ამ განწესების დამრღვევი სასულიერო პირი განიკვეთოს, ერისკაცი კი წმინდა ზიარებიდან განკანონდეს"

________________

მაგრამ, როგორც აღმოჩნდა მასში ლაპარაკია უპირველეს ყოვლისა რელიგიურ ურთიერთობაზე. ანტიკური მედიცინა, მათ შორის ებრაული, პრაქტიკაში ამკვიდრებდა მკურნალობის რაციონალურ მეთოდებს, ასევე იმას, რასაც დღეს ჩვენ არატრადიციულ მედიცინას ვუწოდებთ. მისი მეთოდები შეიცავდა ლოცვით წეს-განგებებს, შეფუცვებს, მაგიურ მოქმედებებს. ანტიკური მედიცინის დამახასიათებელი ნიშანი იყო ნორმები და პრაქტიკები, რომლებიც ეხებოდა სხეულის ჰიგიენას. აქედან მომდინარეობს ყოველგვარი ჩვეულება მიმართული უწმინდურების, შებილწვის წინააღმდეგ, ასევე აქტიურად გამოიყენებოდა წყლის პროცედურები, როგორიცაა მიკვა, ემბაზები, აუზები, აბანოები და სხვა. წარმართულ სამკურნალო აბანოებთან ერთად ფართოდ იყო ცნობილი ძველი იუდაური აბანოებიც. ასე რომ კანონებში მკურნალებისა და აბანოების მეზობლობა სულაც არ არის უჩვეულო

მწვალებლებთან რელიგიური ურთიერთობის აკრძალვას გააჩნია რამოდენიმე მიზანი.

პირველი - შემოზღუდოს ეკლესიის შვილი მწვალებლური დოქტრინით გატაცებისგან, რომელიც მას შესაძლოა მომხიბლავად მოეჩვენოს.

მეორე - დაძლიოს ინდიფერენტულობა, გულგრილობა სარწმუნოებრივი საკითხებისადმი. მწვალებელთან რელიგიური ურთიერთობის შემთხვევაში, ზოგჯერ შეიძლება მოგვეჩვენოს, რომ ზღვარი მართლმადიდებლობასა და სხვაგვარადმორწმუნეობას შორის საერთოდ არ არსებობს, ან ის არაარსებითია და წინაღობას არ წარმოადგენს ურთიერთობისთვის. შედეგად ჩნდება გულგრილობა მართლმადიდებლური სარწმუნოების პრინციპული საკითხებისადმი.

ხოლო მესამე მიზანი ამ კანონებისა არის მისიონერული, რადგან ისინი, ვინც რჩებიან ეკლესიის საზღვრებს გარეთ, ხედავენ რა მათდამი ეკლესიის პრინციპულ პოზიციას, ერთნი -საბოლოოდ წყვეტენ კავშირს ეკლესიასთან, და ეს იქნება პატიოსანი საქციელი, რადგან ეს მათი არჩევანია; ხოლო სხვებმა, შეიძლება ისურვონ ეკლესიაში დაბრუნება. თუკი ჩვენ სრულ ათქვეფვამდე მოვარღვევთ სხვაგვარადმორწმუნეებთან რელიგიური ურთიერთობის საზღვრებს, მაშინ ისინი ამით კმაყოფილნი დარჩებიან და იტყვიან, რომ სიამოვნებთ ასეთი იოლი ურთიერთობა, მოვლენ ლიტურგიაზე და მართლმადიდებელი ეკლესიის ზოგიერთ "კეთილ" მღვდელმსახურთან ეზიარებიან კიდეც, თანაც ისე, რომ დარჩებიან კათოლიკეებად და პროტესტანტებად. ეს კი ჩვენთვის იქნება საკუთარი სარწმუნოების გაცემის ტოლფასი საქციელი.

რატომ არის ნებადართული

არსებობს ასეთი პრინციპული აკრძალვა - ეკლესიის წევრებს ეკრძალებათ მისგან მოკვეთილთან ურთიერთობა. ეკლესიისგან კი მოიკვეთავდნენ სერიოზული ცოდვებისთვის,რომლებიც აცბუნებდნენ მორწმუნე საზოგადოებას და ითხოვდნენ საჯარო სინანულს. მაგალითად, მკვლელობისთვის, აბორტისთვის, მრუშობისთვის. ეს კეთდებოდა იმისთვის, რათა ადამიანს არ გასჩენოდა ილუზია, რომ სასჯელი - ეს ეპისკოპოსის თვითნებობაა, თემის დანარჩენ წევრთათვის კი მასთან ურთიერთობა არავითარ პრობლემას არ წარმოადგენს; რომ, თითქოსდა ყველაფერი რიგზეა.

გარდა ამისა, განკვეთამ შემცოდე ადამიანში უნდა აღძრას გულწრფელი სინანული. რადგან სასჯელის ეს ზომა მოქმედებს სწორედ მაშინ, როდესაც ადამიანი ნამდვილად გრძნობს თავს სულიერ ვაკუუმში. გრძნობს, რომ ის მოაკლდა რაღაც მნიშვნელოვანს. პირველ რიგში ზიარებას, მაგრამ არა მარტო ღმერთთან თანაზიარობას, არამედ თავის მეგობრებთანაც. ასეთია ამ კანონების აზრი.

მაგრამ დღევანდელი რეალობა ისეთია, რომ ჩვენში მონათლულ ქრისტიანთა ურიცხვი რაოდენობა წარმოადგენს ე. წ. "სამჯერად ქრისტიანს". ანუ ისეთ ადამიანებს, რომლებსაც მხოლოდ ნათლავენ, აქორწინებენ და წესს უგებენ. ისინი კითხულობენ ჰოროსკოპებს, დადიან მკითხავებთან, მისდევენ ათასგვარ ოკულტურ და ცრურწმენულ ჩვეულებებს, იკეთებენ აბორტებს და ამას სულაც არ ნანობენ, რადგან ამგვარ საჭიროებას დრომდე და ჟამამდე არ გრძნობენ. თუკი მკაცრად მივყვებით ძველი ეკლესიის ნორმებს (მაგალითად, განუხრელად დავიცავთ წმ. მოციქულთა მე-10 კანონს, რომელიც ბრძანებს: "ვინც საეკლესიო თანაზიარებიდან განკვეთილთან ერთად ილოცებს, თუნდაც სახლში, თვითონაც განკვეთით დაისაჯოს"), მაშინ გამოდის, რომ თუ მონათლულია - ეკლესიის წევრიცაა; თუ ეკლესიის წევრია და მძიმედ სცოდავს, მაშინ, აუცილებელია მისი მოკვეთა და მასთან ურთიერთობის შეწყვეტა.

ამ კანონს თუ ფორმალურად მივიღებთ, მაშინ ჩვენ აღმოვჩნდებით სრულ ვაკუუმში, და ჩვენი სულიერად დაცემულ თანამემამულეთაგან ვერავინ გაიგებს, ვინ არიან ქრისტიანები, რა არის ქრისტიანობა, როგორ მივიდეთ აღსარებაზე და როგორ შევინანოთ საკუთარი ცოდვები. ამიტომაც, ამ ადამიანებმა რამენაირად რომ შეიცვალონ თავიანთი აზროვნება და ცხოვრების წესი, ისინი მაინც უნდა დადიოდნენ ეკლესიაში. არ შეიძლება მათი სრული მოკვეთა, არამედ საჭიროა ურთიერთობა მათთან. ოღონდ ეს ურთიერთობა მიზნად უნდა ისახავდეს მათი ცხონების სურვილს. ჩვენ გვსურს, რომ ისინი შემოუერთდნენ მართლმადიდებლურ სარწმუნოებას და მთელი სისავსით იცხოვრონ საეკლესიო ცხოვრებით.

წმ. ბასილი დიდს (დაახლ. 330-379) ჰყავდა იუდეველი მეგობარი, პროფესიით ექიმი, რომელიც მკურნალობდა წმ. ბასილი დიდს და რომელიც წმიდა მამამ თავისი სიცოცხლის ბოლო დღეს ქრისტიანობისკენ მოაქცია. როგორც გადმოცემა ბრძანებს, ერთხელ ეს იუდეველი ესტუმრა მომაკვდავ წმ. ბასილის და უთხრა, რომ დილამდე ვერ მიაღწევდა. წმიდა მამამ მას უთხრა: "მე თუ დილამდე მივაღწიე და მეტიც, ხვალინდელი დღის საღამომდეც, მაშინ ირწმუნებ თუ არა ჩემს ღმერთს?" ექიმი იმდენად დარწმუნებული იყო თავის დიაგნოზში, რომ დაუყოვნებლივ დათანხმდა. როგორ იყო მისი გაკვირვება მეორე დილით, როდესაც ის მოვიდა იმ რწმენით, რომ ბასილის უკვე ცოცხალს ვეღარ იხილავდა და ნახა როგორ იდგა ის ფეხზე და ლოცულობდა. ექიმთან ერთად ბასილი ეკლესიისკენ გაეშურა, მონათლა იუდეველი, დაბრუნდა სახლში და საღამოს უფალს მიაბარა თავისი წმიდა სული.

ეს გადმოცემა წარმოადგენს არსებული აკრძალვებისადმი გონივრული მიდგომის უბადლო მაგალითს. რა თქმა უნდა, არიან მწვალებლები, რომლებიც თავიანთ მწვალებლობაში დაიბადნენ და რომელთა არასწორი შეხედულებები ასწლეულებს ითვლიან, მათთვის ჩვენი ბოიკოტი არაფერს ნიშნავს. ძველი კანონები იქმნებოდა მაშინ, როდესაც მწვალებლობა ეს-ესაა იწყებდა თავის მოქმედებას და ძალიან საშიში იყო ეკლესიისთვის. დღეს ვითარება ძლიერ შეიცვალა, მაშასადამე, ჩვენ უფრო მოქნილები უნდა ვიყოთ, და ზოგიერთ ძველ ნორმას მივუდგეთ მიზანშეწონილობის თვალსაზრისით; არა კანონის ასოთი - არამედ კანონის სულით.

წყარო: pravmir.ru