ლიტურგიკა - საეკლესიო ღვთისმოსაობასთან და სულიერ მზრუნველობასთან დაკავშირებული განმარტებანი - აპოკალიფსისი

პასუხი: სამწუხაროდ, ჩვენს დროში მორწმუნეთაგან მცირედმა თუ იცის საეკლესიო განწესებანი, რომლებიც მუხლმოყრებს ეხებიან, ასევე იმის შესახებ, რომ კვირა დღეებში (ისევე როგორც დიდ საუფლო დღესასწაულებსა და მთელი ორმოცდაათი დღის განმავლობაში - წმ. პასექის დღესასწაულიდან ვიდრე წმ. სამებობამდე) - მუხლმოყრები უქმდება. ამის შესახებ გვამცნობენ ეკლესიის მთელი რიგი განწესებანი.

ასე, მაგალითად, I მსოფლიო კრების 20-ე კანონი ბრძანებს: "ვინაიდან ზოგიერთები საუფლო დღეს (ანუ კვირადღეს) და სულიწმიდის მოფენის დღეებშიც მუხლს იდრეკენ, ამიტომ წმიდა კრება აწესებს, რომ ასეთ დღეებში ღვთის წინაშე ლოცვები ფეხზე დგომით აღესრულოს..."

VI მსოფლიო კრებამ თავის 90-ე კანონში საჭიროდ ჩათვალა კიდევ ერთხელ გადაჭრით დაედასტურებინა ეს აკრძალვა კვირა დღეებში მუხლმოყრის შესახებ, თანაც განმარტა, რომ ამ აკრძალვას ითხოვს "ქრისტეს აღდგომის პატივისცემა"; ანუ, მუხლმოყრები, რომლებიც გამოხატავენ სინანულისებრ გლოვას, შეუთავსებელნი არიან ისეთი სასიხარულო, სადღესასწაულო და საზეიმო მოვლენასთან, როგორიც ჩვენი უფლის, იესუ ქრისტეს მკვდრეთით აღდგომაა. აი ეს განწესებაც:

"ღმერთშემოსილ მამათაგან კანონად გადმოგვეცა, რომ არ უნდა ვყოთ მუხლდრეკა კვირა დღეს, ქრისტეს აღდგომის პატივისცემის ნიშნად. იმისათვის, რომ არ დავრჩეთ უმეცრებაში, თუ როგორ დავიმარხოთ ეს წესი, ჩვენ განვუცხადებთ მართლმორწმუნეთ, რომ შაბათის სამწუხრო ლოცვისას მღვდელთა საკურთხეველში შესვლის შემდეგ, მიღებული წესისამებრ, აღარ უნდა ვყოთ მუხლდრეკა მეორე დღის კვირის მწუხრამდე, როცა კვლავ მუხლმოდრეკით აღვავლენთ ლოცვებს უფლის მიმართ, რამეთუ შაბათის შემდგომი ღამე მიგვიღებიეს ჩვენ აღდგომის წინამორბედ ღამედ და იმიერიდან ვიწყებთ გალობას, და დღესასწაულს სიბნელიდან სინათლეში მივაცილებთ და ამგვარად იმჟამიდან მთელი ღამისა და დღის განმავლობაში აღდგომას ვდღესასწაულობთ".

ამ კანონში განსაკუთრებულად საყურადღებოა გამოთქმა: "იმისათვის, რომ არ დავრჩეთ უმეცრებაში". აშკარაა, რომ წმ. ღმერთშემოსილი მამები კვირა დღეს მუხლმოყრის ან მუხლმოუყრელობის საკითხს არაარსებით ან მცირე მნიშვნელობის საკითხად როდი მიიჩნევდნენ, როგორც, სამწუხაროდ, ხდება ეს დღეს, და უგულებელყოფენ ამ განაწესს. წმიდა მამებმა საჭიროდ ჩათვალეს განსაკუთრებული კანონიკური განწესებით სრულიად ზუსტად მიეთითებინათ, თუ რომელი მომენტიდან არის დაუშვებელი ღვთისმსახურებაზე მუხლმოყრა და რომელი დროიდან არის ის კვლავ ნებადართული.

ამ კანონის თანახმად მუხლმოყრები უქმდება შაბათის მწუხრზე ე. წ. "სამწუხრო შესვლის" შემდეგ და გრძელდება კვირამდე, სამწუხრო მსახურების შესვლამდე. აი რატომ არაფერია გასაკვირი იმაში, რომ წმ. სამების პირველი დღის მწუხრზე, თუმც ის ყოველთვის კვირადღეს უწევს, იკითხება წმ. ბასილი დიდის სამი ლოცვა მუხლმოყრით. ეს ლოცვები სწორედაც რომ სამწუხრო შესვლის შემდეგ იკითხება მწუხრზე, რაც სრულიად ეთანხმება VI მსოფლიო კრების 90-ე კანონის ზემოთდამოწმებულ მოთხოვნას.

წმ. პეტრე, ალექსანდრიელი არქიეპისკოპოსი და მოწამე, რომელიც ქრისტესთვის 311 წ. ეწამა და, რომლის კანონები წმიდა მამათა სხვა კანონებთან ერთად საზოგადო-სავალდებულო წესებად არის შეტანილი "დიდ რჯულისკანონში", თავის 15-ე განწესებაში, განმარტავს რა, თუ რატომ მარხულობენ ქრისტიანები ოთხშაბათსა და პარასკევს, წერს:

"ხოლო კვირადღეს ვიხდით როგორც სულიერი სიხარულის დღეს მკვდრეთით აღმდგარი უფლისათვის. ამ დღეს არც მუხლთდრეკა შეიძლება".

იგივეს გვასწავლის დიდი მსოფლიო მოძღვარი, წმ. ბასილი, კესარია კაპადოკიის არქიეპისკოპოსი, რომელიც ქრ. შ.-დან IV ს.-ში ცხოვრობდა და რომლის 92 განწესება ასევე "დიდ რჯულისკანონშია" შეტანილი. ის ყოველთვის განსაკუთრებული ავტორიტეტითა და პატივისცემით სარგებლობდა. წმ. ბასილი დიდი თავის 91-ე კანონში, რომელიც აღებულია ნეტ. ამფილოქე იკონიელისადმი სულიწმიდის შესახებ მიწერილი მისი წიგნის 27-ე თავიდან, საკმაოდ ღრმად და, შეიძლება ითქვას, ამომწურავად განმარტავს მუხლთმოდრეკების გაუქმების მნიშვნელობას იმ დღეებში, როდესაც ჩვენ ვზეიმობთ ქრისტეს აღდგომას. აი ამ უძველესი საეკლესიო ჩვეულების მისი სრული და დამმოძღვრელი განმარტება:

"ასევე, ფეხზე დგომით ვასრულებთ ლოცვებს ერთშაბათს, მაგრამ ამის მიზეზი ყველამ არ ვიცით. რამეთუ არა მხოლოდ როგორც ქრისტესთან აღდგომილნი და ზეციურის მაძიებელნი, კვირა დღეს ლოცვების დროს ფეხზე დგომით საკუთარ თავს ვახსენებთ ბოძებული მადლის შესახებ, არამედ, აგრეთვე, იმიტომ ვმოქმედებთ ასე, რომ ეს დღე წარმოადგენს მომავალი საუკუნის ერთგვარ ხატებას. ამიტომაც, როგორც დღეთა დასაბამი, მოსესთან იგი სახელდებულია არა პირველად, არამედ - ერთად. "და იქმნა, - ამბობს, - მწუხრი. და იქმნა განთიად, დღე ერთი" (დაბადება 1:15). თითქოსდა ერთი და იგივე დღე მრავალჯერ მოიქცეოდა. ამდენად, ერთი, რომელიც იმავდროულად მერვეც არის, აღნიშნავს იმ არსებითად ერთ და ჭეშმარიტ მერვე დღეს, რომელსაც ფსალმუნთმგალობელი მოიხსენიებს ფსალმუნის ზოგიერთ ზედაწარწერილში, და რომელიც თავის მხრივ აღნიშნავს ამ სეუკუნის შემდგომ მდგომარეობას, მოუკლებელ დაუღამებელ დღეს, უცვლელ, დაუსრულებელ და დაუბერებელ საუკუნეს. ასე საფუძვლიანად ასწავლის ეკლესია თვის აღსაზრდელებს, რომ ამ დღეს ილოცონ მდგომარედ აღმართულებმა, რათა ხშირი ხსენებით დაუსრულებელი საუკუნის შესახებ, დაუდევარნი არ დავრჩეთ იქ მიმყვანებელი საგზლის მიმართ; და მთელი დრო სულიწმიდის მოფენის დღეებისა, ასევე არის აღდგომის შეხსენება... საეკლესიო განწესებანი გვასწავლიან ჩვენ ამ დღეს უპირატესობა მივანიჭოთ სხეულის პირდაპირ მდგომარეობას ლოცვისას, და ამით, აშკარა შეხსენებით ერთგვარად გადააქვს ჩვენი გონება ახლანდელიდან მომავალში. ხოლო ყოველი მუხლდრეკისა და წამოდგომისას, ჩვენი ქმედებით ვაჩვენებთ იმასაც, რომ ცოდვით დავეცით მიწაზე, და იმასაც, რომ შემოქმედის კაცთმოყვარებით, კვლავ ზეცაში ვართ ხმობილნი. მაგრამ დრო არ მეყოფა ვილაპარაკო ეკლესიის ყველა დაუწერელ საიდუმლოზე".

უნდა ჩავწვდეთ ამ საეკლესიო დადგენილების აზრს, რათა გავიგოთ, რაოდენი მნიშვნელობაა მასში და რაოდენი დარიგებაა, რომლითაც ჩვენს დღეებში ბევრს არ სურს სარგებლობა, რადგან საკუთარ ბრძნობას ამჯობინებს წმ. ეკლესიის სწავლებას. რელიგიური და საეკლესიო ცნობიერების საზოგადო დაცემამ ჩვენს დღეებში მიგვიყვანა იქამდე, რომ თანამედროვე ქრისტიანები, უმეტესწილად, უკვე აღარ განიცდიან კვირა დღეს, როგორც დღეს სიხარულისა და დღეს პასექისა, რომელსაც ყოველკვირეულად ვზეიმობთ; ამიტომაც ვერ ვგრძნობთ, თუ როგორ შეუთავსებლობას, როგორ დისონანსს წარმოადგენს სასიხარულო გალობებთან ერთად ამ დღეს მუხლების მოყრა.

     
   

პასუხი: ეს არის შვიდეული, რომელშიც ოთხშაბათი და პარასკევი ხსნილია, ანუ "მსგეფსში" შეიძლება სასხნილო საკვების მიღება.

პასუხი: დიდი მარხვა, საკუთრივი აზრით, როგორც სინანულის დრო, ჩვენთანაც მხოლოდ 40 დღე გრძელდება, რადგან ის ტიბიკონში და საღვთისმსახურებო წიგნებში "წმიდა ორმოცეულად" იწოდება. მაგრამ მას ემატება კიდევ ორი დღესასწაული: ლაზარეს შაბათი და უფლის დიდებით შესვლა იერუსალიმში, ამას შემდეგ მოსდევს ვნების შვიდეული, რის შედეგადაც გამოდის შვიდი კვირა (შვიდეული).

პასუხი: როგორც ჩანს, თქვენ გსურთ იკითხოთ, თუ რაშია განსხვავება იოანესეულ ნათლისღებასა და ქრისტიანულ ნათლობას (საიდუმლოს) შორის?

იოანეს ნათლისღების აზრი, რომელსაც მხოლოდ მოსამზადებელი მნიშვნელობა ჰქონდა, კარგად არის განმარტებული მოციქულთა საქმეების წიგნში: "იოანე სინანულის ნათლისცემით ნათლავდა და ეუბნებოდა ხალხს, რომ ერწმუნათ მის შემდეგ მომავალი, ესე იგი, იესუ ქრისტე" (საქმე 19:4). ამ ნათლისღების მიზანი იყო - მოემზადებინა ადამიანები "მის შემდეგ მომავლისადმი", ანუ ქრისტესადმი რწმენისთვის. ეს არ იყო ნამდვილი მადლისმიერი ნათლობა, არამედ მხოლოდ წყალში შთაფლვა, როგორც გამოხატულება იმისა, რომ შთაფლულს სურს განწმენდა ცოდვებისგან, მსგავსად იმისა, როგორც წყალი განწმენდს მას ხორციელი სიბინძურეებისგან. ხოლო ქრისტიანული ნათლობა ეს არის ნამდვილი მადლისმიერი ნათლისღება, რომელიც ცოდვილს ყველა მისი ცოდვისგან განწმენდს - ეს არის მოკვდომა ცოდვილი ცხოვრებისთვის და შობა ახალი, მადლისმიერი სიცოცხლისთვის იესუ ქრისტეში.

პასუხი: როდესაც ქრისტე მაცხოვარი საკუთარ თავს ასე უწოდებს, ამით მტკიცედ და შეურყევლად ადასტურებს თავის კაცობრივ ბუნებას, რომელთანაც შეერთებულია მისი ღვთაებრივი ბუნება, და ამასთან ხაზს უსვამს, რომ ის არის - ადამიანი ამ სიტყვის ყველაზე უმაღლესი მნიშვნელობით, იდეალური, უნივერსალური, აბსოლუტური ადამიანი, მეორე ადამი, მის მიერ თავისი ჯვარცმით და ვნებებით განახლებული კაცობრიობის მამამთავარი და ფუძემდებელი. ამგვარად ეს სახელწოდება სულაც არ გამოხატავს მხოლოდ ქრისტე მაცხოვრის დაკნინებას, არამედ ამავდროულად წარმოაჩენს მის ამაღლებას საზოგადო დონეზე, უთითებს რა მასში ადამიანური ბუნების განხორციელებულ იდეალს, ისეთ ადამიანს, როგორიც უნდა იყოს თითოეული კაცი უფლისა და შემოქმედი ღმერთის ჩანაფიქრით.

ამავდროულად ეს სახელწოდება შეახსენებს იუდეველთ მათთვის კარგად ცნობილ წინასწარმეტყველებას მესიის შესახებ, რომელიც დანიელის წიგნშია მოცემული: "ჩემს ღამის ხილვაში ვნახე: აჰა, ცის ღრუბლებზე მოდიოდა კაცის ძის მსგავსი; იგი ძველ დღეთასთან მოვიდა და წარდგენილ იქნა მის წინაშე. მიეცა მას ხელმწიფობა, დიდება და მეფობა, რათა ყველა ხალხი, ტომნი და ენანი მას ემსახურონ. მისი ხელმწიფება საუკუნო ხელმწიფებაა, ბოლო არ ექნება მას და მისი სამეფო არ დაიქცევა" (დან. 7:13-14).

როდესაც თავს "კაცის ძეს" უწოდებდა, უფალი იესუ ქრისტე ამით საკუთარ თავს დანიელის ამ მნიშვნელოვან წინასწარმეტყველებას განაკუთვნებდა.

პასუხი: რა თქმა უნდა, ეს სიტყვები არ ყოფილა სასოწარკვეთის გამოძახილი, როგორც ამის წარმოჩენას ცდილობენ ურწმუნოები; ეს არის მხოლოდ უღრმესი წუხილის გამოხატულება ღმერთკაცის სულისა. გამომსყიდველი მსხვერპლი რომ აღესრულებინა აუცილებელი იყო, რათა ღმერთკაცს ბოლომდე შეესვა ადამიანურ ტანჯვათა თასი. ამისთვის საჭირო გახდა, რათა ჯვარცმულ იესუს არ ეგრძნო მამასთან თავისი ერთობის სიხარული. ღმრთის მთელი რისხვა, რომელიც საღმრთო სიმართლის ძალით უნდა გადმოღვრილიყო ცოდვილ კაცობრიობაზე, ამჯერად თითქოსდა მხოლოდ ერთ ქრისტეშია კონცენტრირებული, და მამა ღმერთმა, თითქოსდა მიატოვა იგი. ყველა უმძიმეს ტანჯვათა შორის, რომლის წარმოდგენაც კი ძალგვიძს, იქნება ეს ხორციელი თუ სულიერი სატანჯველი, ეს მიტოვებულობა ყველაზე მწველი და მტანჯველი იყო, რის გამოც აღმოხდა იესუს ასეთი მტკივნეული ღაღადისი.