სწავლანი > საუბრები ბიბლიაზე
ბიბლიის აპოლოგეტიკა
პასუხი წმიდა წერილის კრიტიკოსებსა და უღმერთოებს
თავი IV. მოჩვენებითი წინააღმდეგობანი
"ბიბლია სავსეა შეცდომებით და წინააღმდეგობრივი ადგილებით" - ამბობენ მისი კრიტიკოსები. ერთმა დოქტორმა მსგავსი ფრაზა წამოისროლა გემის სალონში, რომელიც ხმელთაშუა ზღვაში მიცურავდა. მაგრამ მოულოდნელ წინააღმდეგობას შეხვდა. მას ჰკითხეს, ხომ არ ინებებდა, მიეთითებინა ბიბლიის თუნდაც ერთი შეცდომა. მაგრამ, დოქტორმა ვერაფრის ჩვენება შეძლო, გარდა იმისა, რომ ძლიერ შეცბა, და დაბნეული სულ ერთსა და იმავეს იმეორებდა: "არა, სავსეა შეცდომებით"... ბიბლია, მის თვალწინ გადაშლილი იდო, მაგრამ ზედაც არ შეუხედავს, რადგან მისი პირიდან სიცრუე ცრიდა: დოქტორი არა თუ რაიმეს მჩვენებელი არ იყო ბიბლიიდან, არამედ მას ბიბლია საერთოდაც ხელში არ სჭერია. ასეთები არიან იმათი უმრავლესობა, ვინც ამტკიცებს, თითქოსდა ბიბლია არ არის ღმრთის სიტყვა.
მიუხედავად ამისა ვერ უარვყოფთ იმ ფაქტს, რომ ბიბლიაში ბევრგან გვხვდება ადგილები, რომლებიც ერთმანეთთან შედარებისას ურთიერთსაწინააღმდეგოდ გვეჩვენება. ეს ხდება შემდეგი მიზეზების გამო.
მსგავსი სირთულეების უმთავრეს მიზეზს წარმოადგენს ბიბლიის შესწავლისადმი დაუდევარი დამოკიდებულება. ადამიანები მას ლოცვისა და ნდობის გარეშე კითხულობენ; ჩაეჭიდებიან პირველივე "საეჭვო ტექსტს", და ფიქრობენ, რომ უდიდესი აღმოჩენა გააკეთეს. სინამდვილეში, მათ მხოლოდ შეცდომა დაუშვეს, რადგან ტექსტები გულმოდგინედ არ უსწავლიათ.
სხვა, ბევრად უფრო იშვიათი ფორმა ბიბლიური ტექსტების განსხვავებისა - ეს გახლავთ გვიანდელ მანუსკრიპტებში (ხელნაწერებში) გადამწერთა მიერ დაშვებული შეცდომები, რომლებიც დაცული ძველი ხელნაწერების დახმარებით იოლად სწორდება.
მაგალითისთვის ავიღოთ რამოდენიმე მკაფიო შემთხვევა.
დავითის მიერ ისრაელის აღრიცხვა (2 მეფ. 24:9 და 1 პარ. 21:5):
პარალიპომენონის (ნეშტთა) წიგნში გვაქვს შემდეგი რიცხვები:
ისრაიტელთა . . 1.100.000
იუდეველთა . . . 470.000
სულ 1.570.000
მეფეთა წიგნი უთითებს სხვა მონაცემებს:
ისრაელიტელთა. . . 800.000
იუდეველთა . . 500.000
სულ 1.300.000
განსხვავება გამოდის 270 000-ში.
ერთი შეხედვით აქ თითქოსდა საქმე გვაქვს შეუთანხმებლობასთან, არადა, წმიდა წერილის მოცემული ადგილების უფრო გულმოდგინედ შესწავლა ცხადყოფს, რომ საქმე გვაქვს ადამიანთა ორი სხვადასხვა კატეგორიის სხვადასხვა გამოთვლასთან.
ასე, მაგალითად, ისრაელიტელებთან მიმართებაში პარალიპომენონი (ნეშტთა) წიგნი გვაძლევს საზოგადო რიცხვს ისრაელიტელთა და ამბობს: "აღმოჩნდა მთელს ისრაელში მილიონ ასი ათასი..." (ძვ. ქართ.: "მისცა იოაბ მეფესა რიცხჳ ახილვისა მის ერისა. და იყო ისრაჱლი ათას ათასეულ" – "აპოკ." რედ.) (1 პარ. 21:5); მაშინ როდესაც მეფეთა წიგნი უთითებს მხოლოდ მეომართა რიცხვს: "... აღმოჩნდა ისრაელში რვაასი ათასი მებრძოლი, მახვილის მაშიშვლებელი..." (2 მეფ. 24:9). აქ უნდა ვიგულისხმოთ 300 000 ომისთვის უუნარო ადამიანი, რომლებიც პირველებთან ერთად წარმოადგენენ იმ რიცხვს, რომელიც პარალიპომენონის წიგნშია მითითებული. ზუსტად ასევეა იუდეველებთან დაკავშირებითაც: მეფეთა წიგნს მოჰყავს ზოგადი რიცხვი, მაშინ როდესაც პარალიპომენონი აღნიშნავს "მახვილის მაშვიშვლებელთ", და მიგვანიშნებს, რომ იქ იყვნენ ისეთებიც, რომლებიც არ იბრძოდნენ. ამგვართა რიცხვი, როგორც ჩანს 30 000-მდე იყო, რაც 470 000-თან შეკრებით გვაძლევს მეფეთა წიგნში მოხსენიებულ 500 000-ს.
სტეფანეს "შეცდომა"
ლაპარაკია აბრაამის სამარხზე. სიძნელე ჩნდება ორი ტექსტის შედარების შედეგად, რომლებიც, სხვათა შორის, სხვადასხვა საგნებზე მეტყველებენ.
დაბ. 23:17 იუწყება, თუ როგორ შესძინა აბრაამმა თავის სამფლობელოს "ეფრონისეული მინდორი მახფელაში, მამრეს წინ რომ არის, მინდორი და იქ მდებარე მღვიმე, ყოველი ხე იმ მინდორზე და მის საზღვრებში რომ დგას ირგვლივ".
საქმე 7:16-ში სტეფანეს სიტყვებიდან გამოდის, რომ სამარხი აბრაამმა იყიდა სიქემში: "გადმოასვენეს ისინი სიქემს და დაკრძალეს სამარხში, ვერცხლის ფასად რომ ეყიდა აბრაამს ემორ სიქემელის ძეთაგან"
წმიდა წერილის ამ ორი ადგილის ზედაპირული გაცნობა კრიტიკოსებს აფიქრებინებს, რომ აქ სტეფანეს მხრიდან თითქოსდა დაშვებულია შეცდომა, სინამდვილეში შეცდომა მოსდით თვით კრიტიკოსებს.
კრიტიკოსები ფიქრ0ობენ, რომ ორივე ტექსტს კავშირი აქვს აბრაამის მიერ ერთი და იგივე მიწის შესყიდვასთან, ამაზეა აგებული მთელი მათი კრიტიკა. მართლაც, თუ ყურადღებით შევისწავლით მოცემულ მუხლებს და სხვებსაც, რომლებიც ნათელს ჰფენენ ამ საგანს, მივალთ დასკვნამდე, რომ აქ არ არსებობს არავითარი წინააღმდეგობა, არამედ ეს არის ორი სხვადასხვა შესყიდვა.
სტეფანე ამბობს, რომ აბრაამმა სამარხი იყიდა ემორ სიქემელის ძეთაგან (საქმე 7:16). ამგვარ განცხადებას არანაირი წინააღმდეგობა არ გააჩნია წმიდა წერილში. ხოლო იმის თქმა, რომ დაბ. 23:17-18-ის თანახმად აბრაამმა იგი ეფრონისგან იყიდა, ნიშნავს დაუშვა შეცდომა.
ნამდვილი ახსნა საკმაოდ მარტივია, კერძოდ: ღმრთის სიტყვით თანახმად, აბრაამმა შეიძინა ორი სამარხი: ერთი მათგანი ნახსენებია დაბ. 23-ში, ის ნაყიდია ეფრონისგან მახფელაში, სადაც დაკრძალული იყო სარა (მ. 19); ხოლო მეორე, რომლის შესახებაც მსჯელობს სტეფანე საქმე 7:16-ში, და, რომელშიც დამარხულნი იყვნენ იაკობის ძენი (მ. 15), აბრაამმა ემორ სიქემელისგან გამოისყიდა. ამასთან, როგორც პირველი არ არის ნახსენები მოციქულთა საქმეებში, ასევე მეორეც არ არის ნახსენები დაბადების წიგნში. ეს მეორე სამარხი იმყოფებოდა სიქემში, ადგილას, რომელიც აბრაამისთვის დაკავშირებული იყო წმიდა მოგონებებთან, რადგან დაბ. 12:6-7-ის თანახმად, სწორედ იქ გამოეცხადა მას უფალი და იქ აუგო მან ღმერთს სამსხვერპლო. აქედან, არ გვაქვს არანაირი საფუძველი ვამტკიცოთ, თითქოსდა აბრაამს უნდა ჰქონოდა მხოლოდ ერთი სამარხი.
კრიტიკოსები წერენ, თითქოსდა ემორისგან მეორე სამარხი იყიდა იაკობმა. მაგრამ ტექსტის ყურადღებით წაკითხვა გვიჩვენებს, რომ იაკობმა ემორის ძეთაგან იყიდა მხოლოდ "ყანის ნაწილი", მაგრამ სამარხი არც დაბადების წიგნშია მოხსენიებული და არც იესუ ნავეს ძესთან (24:32), სადაც ვკითხულობთ: "ყანის იმ ნაწილში (ძვ. ქართ.: " ნაწილსა მას აგარაკისასა" – "აპოკ." რედ.), რომელიც ნაყიდი ჰქონდა იაკობს ემორის ძეთაგან"
შემდეგში კიდევ უფრო ვრწმუნდებით იმაში, რომ დაბ. 23:17-ის თანახმად, ეფრონისგან აბრაამმა იყიდა მინდორი და მღვიმე, რომელიც მასზე იმყოფებოდა.
საქმე 7:15-16-ის თანახმად ვხედავთ, რომ ემორთან აბრაამმა იყიდა სხვა სამარხი, მაგრამ არ არის ნათქვამი, რომ ნაყიდი იყო მინდორიც.
დაბ. 33:19-ის საფუძველზე გამოდის, რომ იაკობმა მრავალი წლის შემდეგ იყიდა "ყანის ნაწილი" (იესუ ნავე 24:23), სადაც, სავარაუდოდ, იმყოფებოდა აბრაამის მეორე სამარხიც, იმ პირის მინდორში, რომლისგანაც იაკობმა ის შემდგომ გამოისყიდა.
წმიდა წერილის სამივე ცნობა ნათელია და განსაზღვრულია, და სულაც არ ეწინააღმდეგებიან ერთმანეთს. ამიტომაც, გამოდის, რომ სტეფანეს კი არ დაუშვია შეცდომა, არამედ კრიტიკოსებს, რომლებიც ბიბლიაში ვერ ერკვევიან. ლუკას (რომელმაც მოციქულთა საქმეები დაწერა) და სტეფანეს შესახებ ცნობილია, რომ ისინი იყვნენ სულიწმიდი ძალით აღსავსე ადამიანები, მაგრამ ამისი თქმა შეუძლებელია იმათ მიმართ, ვინც მათ ქვებს ესროდა და დღემდე ესვრიან...
ძალიან ძლიერი არგუმენტი იმის წინააღმდეგ, რომ თითქოსდა სტეფანემ დაუშვა შეცდომა, ყველაფერ ზემოთთქმულთან ერთად, გამოდგება ის ფაქტი, რომ სტეფანემ ეს სიტყვები წარმოთქვა ებრაელთა სინაგოგის წინ, სადაც შეკრებილნი იყვნენ "მამათა გადმოცემების" მცოდნენი, რომლებიც ძველ აღთქმას ზეპირად ციტირებდნენ. მათ სტეფანეს სიტყვებში შეეძლოთ შეენიშნათ უზუსტობა, ის რომ მართლაც ყოფილიყო, არადა, ღმრთის სიტყვაში ნათქვამია, რომ "ვერ შესძლეს წინ აღდგომოდნენ სიბრძნეს და სულს, რომლითაც ლაპარაკობდა იგი" (საქმე 6:10).
მათეს "შეცდომა"
"მაშინ აღსრულდა თქმული იერემია წინასწარმეტყველის მიერ, რომელიც ამბობს: და აიღეს ოცდაათი ვერცხლი" და ა. შ. (მთ. 27:9)
კრიტიკოსები აცხადებენ, რომ სიტყვა "იერეიმია" აქ შეცდომითაა ნახსენები, ნაცვლად სიტყვისა "ზაქარია", რადგან ეს წინასწარმეტყველება მოცემულია არა იერემიასთან, არამედ ზაქარიასთან (ზაქ. 11:12-13).
არადა, ვინმე ქ-ნი ლუისი კემბრიჯიდან, რომელიც დიდი ავტორიტეტია წმიდა წერილის კვლევის სფეროში, უთითებს იმ ფაქტს, რომ ადრინდელ და ყველაზე უკეთეს ხელნაწერებში სიტყვა "იერემია" გამოტოვებულია, და მუხლი ასე იკითხება: "მაშინ აღსრულდა თქმული წინასწარმეტყველის მიერ"... ამიტომაც, სავარაუდოა, რომ მათეს არ დაუწერია წინასწარმეტყველის სახელი, არამედ ის ჩართული იყო სახარების ერთ-ერთი გადამწერის მიერ და ცვლილება ჩვენს დრომდე შენარჩუნდა.
მაგრამ ეს საკითხის ერთადერთი გადაწვეტა როდია, ის შეიძლება განვიხილოთ უფრო ღრმად. ყურადღება უნდა მივაქციოთ იმას, რომ მათე არ ამბობს: "დაწერილი" წინასწარმეტყველის მიერ, არამედ - "თქმული" წინასწარმეტყველის მიერ. ვის შეუძლია ამტკიცოს, რომ წინასწარმეტყველების სიტყვები არ ეკუთვნის იერემიას, თუკი სულიწმიდამ მათეს შთააგონა სწორედ მისი მითითება?
ახალ აღთქმაში არის სხვა შემთხვევებიც, როდესაც ღმრთითშთაგონებული მწერლები ძველაღთქმისეულ წმინდანთა ზეპირ გადმოცემებს და გამონათქვამებს ახსენებენ. ასე, მაგალითად, იუდასთან 14-ე მუხლში ვკითხულობთ, რომ ენოქმა იწინასწარმეტყველა: "აჰა, მოვიდა უფალი მისივე წმიდათა სიმრავლით". მთელ ძველ აღთქმაში ასეთი ტექსტი არ მოიპოვება, თუმცა მსგავსი წინასწარმეტყველება გვაქვს ზაქარიასთან 14:5-ში.
პეტრეს მეორე ეპისტოლეში ნახსენებია, რომ მართალი ლოტის სული ყოველდღიურად იტანჯებოდა, როდესაც ის აკვირდებოდა სოდომის მცხოვრებთა უკეთურ საქმეებს. მაგრამ დაბადების წიგნის 19-ე თავის დეტალური თხრობა სულაც არ ეხება ლოტის ხასიათის ამ მხარეს, არამედ მას სხვანაირად აღწერს, რომელსაც პეტრე არც ახსენებს. ხომ არ იტყვიან ახლა კრიტიკოსები, რომ პეტრემ შეცდომა დაუშვა? განა სულიწმიდას არ შეეძლო მისთვის უფრო მეტი ეცნობებინა, ვიდრე ძველაღთქმისეულ წერილშია ნახსენები?
რაც შეეხება ვარაუდს, რომ სიტყვა "ზაქარია" უნდა დაწერილიყო "იერემიას" ნაცვლად, მართლაც, ზაქარიასთან არის მსგავსი წინასწარმეტყველება (ზაქ. 11:12-13). საინტერესოა, რომ ებრაელები ჩვეულებისამებრ ამბობდნენ: "იერემიას სული იყო ზაქარიაზე", სადაც მხედველობაში იღებდნენ იმას, რომ ზაქარიამ სინამდვილეში გაიმეორა იერემიას ზოგიერთი წინასწარმეტყველება (შეად. ზაქ. 1:4 და იერ. 16:11 და ა. შ.). ამიტომაც, მრავალი ამჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში ზაქარიამ წერილობითად გაიმეორა ის, რაც იერემიას მიერ ოდესღაც ზეპირად იყო ნათქვამი, და შესაძლოა, ეს გამოთქმა ხალხურ გადმოცემაშიც იყო დაცული. ამასთან ყურადღება უნდა მივაქციოთ თვით ზაქარიას სიტყვებს: "განა ეს სიტყვები არ არის, უფალმა რომ გამოაცხადა წინანდელ წინასწარმეტყველთა პირით" (ზაქ. 7:7). შესაძლოა, ზაქარიას მისია ნაწილობრივ მდგომარეობდა იმაში, რომ ჩაეწერა ადრინდელ წინასწარმეტყველთა სიტყვები.
მიუხედავად ამისა, უნდა აღვნიშნოთ, რომ თუმც ზაქ. 11:12-13-ის სიტყვები წააგავს მათე 27:9-ს სიტყვებს, ისინი მაინც სრულიად იდენტურნი არ არიან. მათეს რომ ეთქვა, ზაქარიას სიტყვებს ვიმოწმებო, მაშინ აღმოვაჩენდით, რომ მან დაამახინჯა წინასწარმეტყველის სიტყვები. მაშასადამე, თვით მათესთან იერემიას ხსენება სირთულეს კი არ ქმნის, როგორც ეს სურთ წარმოაჩინონ კრიტიკოსებს, არამედ, პირიქით, გამოვყავართ ამ სირთულიდან.
რაოდენ ნაკლები სიძნელე დარჩებოდა რწმენისთვის, ადამიანები საკუთარი საზომით რომ არ ზომავდნენ წმიდა წერილს და უფრო ყურადღებით ეცდებოდნენ სულიწმიდის შთაგონებით დაწერილი ტექსტების წვდომას.
ორნას კალოს შესყიდვა
ბიბლიაში შეცდომების მაძიებლები იღებენ ორ ადგილს, ერთი - 2 მეფ. 24:24 და მეორე 1 პარ (ნეშტთა) 21:25 და ამტკიცებენ, თითქოსდა ისინი ეწინააღმდეგებიან ერთურთს, რადგან უთითებენ სხვადასხვა თანხას, რომელიც დავითმა გადაიხადა ორნას კალოსთვის. პირველ შემთხვევაში მართლაც, ნახსენებია ორმოცდაათი შეკელი ვერცხლად (5 ფუნტი და 14 შილინგი), მეორე შემთხვევაში კი - 600 შეკელი ვერცხლად (1095 ფუნტი სტერლინგი). სრულიად სხვანაირად გამოიყურება ეს ადგილი იმ ადამიანის თვალში, რომელიც ბიბლიის შესწავლას უდგება ღვთისმოშიშებით; ასეთი მკითხველი ძალიან მალე აღმოაჩენს, რომ ტექსტები კი არ ეწინააღმდეგებიან ერთმანეთს, არამედ მათში ნაგულისხმევია ორი სხვადასხვა შესყიდვა.
2 მეფ. 24:24-ი იუწყება: "იყიდა მეფემ კალო და ხარები ორმოცდაათ შეკელ ვერცხლად", ხოლო 1 პარ. 21:25-ში ნათქვამია: "ამ ადგილის საფასურად დავითმა ექვსასი შეკელი ოქრო მისცა ორნანს".
წმიდა წერილში "ადგილი" უმეტესწილად ნიშნავს მიწის მნიშვნელოვან ნაწილს, ზოგჯერ მთელ ქალაქს, როგორც მაგალითად, ეს არის ნათქვამი დაბადების წიგნის 18:24-ში, მაშინ როდესაც კალო, ყოველგვარ ეჭვგარეშე, საკმაოდ უმნიშვნელო ფართობს წარმოადგენს "ადგილთან" შედარებით. ნათელი ხდება, რომ დავითმა ყველა სამახსოვრო მოვლენის შემდეგ, რომელიც ამ თავებშია ნახსენები, ჯერ კალო იყიდა, რომელზეც სამსხვერპლო აღმართა, შემდეგ კი შეიძინა მთელი ადგილიც, რომელიც სხვა არაფერს წარმოადგენდა, თუ არა მორიას მთას (აბრაამის სამსხვერპლო ადგილს. იხ. დაბ. 22), რათა მასზე შემდეგ აეშენებინა უფლის ტაძარი.
ასეთი შეხედულება გასაოცრად დასტურდება იმ ფაქტით, რომ მე-2 მეფეთა წიგნის ცნობაში ტაძარი საერთოდ არც არის ნახსენები, მაშინ როდესაც 1 პარალიპომენონის 22-ე თავში, რომელიც 21-ე თავის გაგრძელებაა, ვკითხულობთ: "თქვა დავითმა: აჰა, უფლის, ღვთის სახლი და აღსავლენის სამსხვერპლო ისრაელისათვის".
პავლეს "შეცდომა"
მხედველობაში აქვთ ბაალ-ფეგორში მოკლულთა რაოდენობის აღწერა.
"გაწყდა განადგურების დროს ოცდაოთხი ათასი კაცი" (რიცხვ. 25:9).
"ნურც ვიმრუშებთ, როგორც მრუშობდა ზოგი მათგანი, და დაეცა ერთ დღეს ოცდასამი ათასი კაცი" (1 კორინთ. 10:8).
უეჭველად, აქ ლაპარაკია ერთსა და იმავე მოვლენაზე. მაგრამ რაშია მდგომარეობს სირთულე? არანაირი წინააღმდეგობა ტექსტებს შორის არ არის. რიცხვთა წიგნში მოცემულია ისრაელში მოწყვეტილთა საერთო რაოდენობა, იმის ხსენების გარეშე, ერთ დღეს დაიხოცნენ ისინი თუ არა, მაშინ როდესაც პავლე, სულიწმიდის შთაგონებით, ლაპარაკობს ერთ დღეში დახოცილთა რაოდენობაზე.
განსხვავებები მახარობელთა ჩანაწერებში
თვით განსხვავებათა არსებობის ფაქტის უარყოფა არ შეიძლება, მაგრამ საჭიროა ჩავწვდეთ განსხვავებათა მნიშვნელობას. შეიძლება დავუშვათ ორი მიზეზი: ან ეს განსხვავებანი დაუშვეს თვით მახარობლებლმა, რაც მიმანიშნებელი იქნებოდა მათ ადამიანურ უძლურებაზე, ან ისინი დაშვებულია განზრახვით სულიწმიდის მიერ, რაც განპირობებულია ღმრთის სიბრძნით.
უეჭველია ის, რომ ოთხი მახარობლის განმასხვავებელი თავისებურებანი არ ყოფილა სახარებათა შედგენის დროს დაშვებული რაიმე უზუსტობათა შედეგი. ჯერ-ერთი, ეს ჩანს იქიდან, რომ სახარებებში არსებული ყველა განსხავვება, ერთად აღებული, არ წარმოადგენს ფაქტობრივი წინააღმდეგობის ან შეცდომის არც ერთ შემთხვევას; მეორე, ამ მოჩვენებითი განსხვავებებით არის განპირობებული მათი სრულყოფილი სისავსე და სილამაზე.
ამრიგად, მოცემულ შემთხვევაში, ისევე როგორც მთელ წერილთან მიმართებაში, საჭიროა ვაღიაროთ სულიწმიდის წინასწარგანზრახული შთაგონება.
სრულიად ბუნებრივი იქნებოდა გვქონოდა იესუ ქრისტეს ცხოვრების ერთი აღწერა, სულიწმიდას ამ მიზნით რომ შთაეგონებინა ერთი რომელიმე მახარობელი, მაგრამ თვით ფაქტი, რომ უფალს ენება მოეცა ოთხი სახარება, რომლებიც განსხვავდებიან თავიანთი ჩანაწერებით, მაგრამ ავსებენ ერთურთს, - გვარწმუნებს, რომ ყოველი სახარება რაღაც განსაკუთრებულ მიზანს ემსახურება.
წარმოვიდგინოთ ოთხი ანგარიში რაიმეს შესახებ, ჩაწერილი ოთხი სხვადასხვა ავტორის მიერ სულიწმიდის შთაგონების გარეშე. მათში, უდავოდ, აღმოჩნდება რაიმე განსხვავება, რომლებიც ვერ შეედრება სრულიად შეთანხმებად სახარებისეულ განსხვავებებს. ან პირიქით, წარმოვიდგინოთ, ქრისტეს ცხოვრება ოთხ მახარობელს ერთობლივად რომ ჩაეწერა, მაშინ მათ შრომებში იქნებოდა სრული თანხვედრა, რადგან ისინი შეეცდებოდნენ არ დაეშვათ ის განსხვავებები, როგორებიც სახარებებში გვხვდება. მითუმეტეს, ამისი გაკეთება ადვილი იყო, რადგან ცნობილია, რომ მრავალთა აზრით, პირველი სახარება დაწერა მარკოზმა, და სხვა მახარობლებს შეეძლოთ თავიანთი ნაწერი მის ნაწერთან შეედარებინათ. ამგვარი გზით მიღწეული იქნებოდა ყველას თანხმობა. მაგრამ, რამდენ რამეს დავკარგავდით ჩვენ აქედან! და რაოდენ მადლიერნი უნდა ვიყოთ რმრთისა, რომ მან ადამიანის ნებას როდი მიანდო თავისი მაცხოვნებელი უწყება.
მოსეს სჯულით ძველ აღთქმაში იყო ოთხი სამსხვერპლო, რომლებიც ყველანი ერთად ქრისტეს სამსხვერპლო მსახურების წინასახეა. ამასთან, წარმოადგენდნენ რა მაცხოვრის სიმბოლოებს, ყოველი ამ ოთხი მსხვერპლიდან, ქრისტეს მისებურ განსაკუთრებულ ხატებას განასახიერებდა.
მსხვერპლი ცოდვისა წარმოადგენდა ცოდვილი ადამიანისადმი ქრისტეს მიმართების სიმბოლოს.მსხვერპლი მშვიდობისა წარმოადგენდა ზეგარდმო შობილი ადამიანისადმი ქრისტეს მიმართების სიმბოლოს.მსხვერპლი პურის შეწირვისა იყო წინასახე ქრისტესი, მისი მიწიერი ცხოვრებისა.ყოვლადდასაწველი მსხვერპლი კი წარმოადგენდა ღმრთისადმი ქრისტეს მიმართების სიმბოლოს.
მსგავსად ამისა ახალ აღთქმაში გვეძლევა ოთხი სახარება, რომლებიც გვიხსნიან ერთმანეთისგან განსხვავებულ ქრისტეს სახეებს.
მათე გამოხატავს ქრისტეს, როგორც მეფეს ისრაელისა.მარკოზი აღწერს, ქრისტეს, როგორც მონას ღვთისას.ლუკა გვიხატავს ქრისტეს, როგორც ჭეშმარიტ ადამიანს.ხოლო იოანე წარმოგვიდგენს ქრისტეს, როგორც ღმერთს.
ოთხივე მახარობელთან აღსანიშნავ თავისებურებას წარმოადგენს ის ფაქტი, რომ, თუმც ისინი ხედავდნენ და ისმენდნენ ერთსა და იმავეს, მიუხედავად ამისა, როდესაც თავიანთ ჩანაწერებს აკეთებდნენ უფრო ჩერდებოდნენ იმაზე, რაც მათ ენახათ და რაც მათ გაიგეს სხვებზე უკეთესად. თუმცა, ზოგჯერ მახარობლები წერდნენ იმასაც, რაც მათ არ სმენოდათ, ასე, მაგალითად, ისინი გვაძლევენ ქრისტეს ლოცვის სიტყვებს გეთსემანიის ბაღში. ეს არანაირად არ უნდა განვიხილოთ, როგორც შემთხვევითი მოვლენა, რადგან ოთხივე სახარების შესწავლა ამტკიცებს, რომ ყოველი მათგანი გვაძლევს ერთ საზოგადო ცნებას, თუმცა ქრისტეს პიროვნებას თავისი განსაკუთრებული კუთხით აღწერს.
სახარებებს შორის ერთსახოვნების დამყარებას (ხილული აზრით), არასოდეს ჰქონია წარმატება, მაშინ როდესაც ჰარმონია, სულიერი გაგებით, სახარებებში იოლად მიიღწევა.
მაგალითად, შეუძლებელია მათეს სახარებაში ვეძებოთ ქრისტეს მადლით ცხონების დოქტრინის ნათელი და სრული გადმოცემა; იოანეს სახარებაში კი ეს ჭეშმარიტება მტკიცდება ქრისტეს სიტყვებით ზეგადრმო შობისა და მისდამი რწმენის შესახებ. რატომ არ ეხება მათე ამ საკითხს?ს იმიტომ, რომ მის სახარებაში სულიწმიდა გვაძლევს ქრისტეს ხატს, არა როგორც ცოდვილთა მაცხოვრისა, არამედ, როგორც ისრაელის მეფისა. ამიტომაც მათეს ეძლევა ნიჭი აღწეროს ქრისტეს სწავლების ის მხარე, რომელსაც კავშირი აქვს "ზეციური სასუფევლის" კანონებთან. ამის გამოხატეულებას ყველაზე მეტად სწორედ მის სახარებაში ვხვდებით.
იქ ნათქვამია, რომ ქრისტე არის "იუდეველთა ახალშობილი მეფე" (მთ. 2:2). იქვე, 13-ე თავში გადმოცემულია იგავები ზეციური სასუფევლის შესახებ; და თვით მაღლობზე წარმოთქმული ქადაგება წარმოადგენს მიწიერი ცხოვრებისადმი ზეციური იდეალის მიბმას. სანამ დედამიწაზე მეფობს "ამა ქვეყნის მთავარი" (ინ. 14:30) ღმრთის სასუფევლის იდეალები ვერ განხორციელდება, მაგრამ მილენიუმის (ათასწლოვანი მეუფების) დროს ქრისტე მეფედ დადგება "მის წმიდა მთაზე" (ფსალმ. 2:6), მაშინ სასუფევლის ეს კანონები მიიღებენ რეალურ ძალას და განხორციელდებიან.
ქრისტეს სწავლების ეს განსაკუთრებული მხარე ხაზგასმულია მათეს სახარებაში, მაგრამ მასში ასევე მოცემულია უფლის სწავლების სხვა მხარეებიც, რომლებიც უფრო ვრცლად დანარჩენ სახარებებში განიმარტება.
ისრაელის განსაკუთრებულობა მათესთან ქრისტეს სწავლების ამ მხარის ხასიათით აიხსნება, როგორც ეს მან გადმოსცა. გასაგებია სიტყვები: "წარმართთა გზით ნუ ივლით, და ნუ შეხვალთ სამარიელთა ქალაქში. არამედ მიაკითხეთ უპირატესად ისრაელის სახლის დაკარგულ ცხვრებს" (მთ. 10:5-6) და ამის მსგავსი: "სხვას როდი მოვვლენივარ, არამედ მხოლოდ ისრაელის სახლის დაღუპულ ცხვრებს" (მთ. 15:24). აქედან ვასკვნით, რომ ქრისტეს მისია, უპირველეს ყოვლისა, გამიზნული იყო ისრაელისთვის, მაგრამ ისრაელის გულქვაობის მიერ მადლი წარმართთათვის გაიხსნა.
იოანეს სახარებას აქვს თავისი განმასხვავებელი ნიშნები. ყურადღებას იპყრობს ქრისტეს მრავალჯერადი განცხადება მისი ერთობისა მამასთან, ხშირი ხსენება ღმრთის განსაზღვრების ფორმებისა, მაგალითად, ფრაზაში: "მე ვარ გზა და ჭეშმარიტება, და სიცოცხლე", "მე ვარ მწყემსი კეთილი", "მე ვარ კარი", " მე ვარ პური ცხოვრებისა" და ა. შ. რამოდენიმე შემთხვევაში აღინიშნება იესუს ყოვლისმცოდნეობა, რომელმაც ასე განაცვიფრა ნათანაელი (ინ. 1:48) და, ალბათ, არანაკლება ანცვიფრებდა სხვებსაც. იოანე ადასტურებს, რომ იესუს "არ სჭირდებოდა ვისიმე მოწმობა ადამიანზე, ვინაიდან თვითონ იცოდა, რა იყო ადამიანში" (ინ. 2:25).
იოანეს სახარება დაიწერა იმის შემდეგ, რაც ღმრთის სასუფევლის იდეა ნაუწყებ იქნა მოციქულთა მიერ (რომ. 16:25-26 და ეფეს. 3:5-6), კერძოდ, რომ ის, ვინც ღმერთი იყო დასაბამიდან (ინ. 1:1), და "ხორცად იქცა" (ინ. 1:14), რათა მისდამი, როგორც მაცხოვრისადმი რწმენით გამოესყიდა ცოდვილნი ყოველი ტომისა და ენისა (ინ. 1:12), და ყველა მისდამი მორწმუნეს "მისცა ხელმწიფება ღმრთის შვილებად წოდებულიყვნენ" (ინ. 1:12). ქრისტეს ღვთაებრიობა - იოანეს სახარების უმთავრესი თემაა და სწავლება მადლის შესახებ მასში უფრო სრულად არის გადმოცემული, ვიდრე დანარჩენ სამ სახარებაში.
ასე, მაგალითად, იოანე 1:11-ში პირდაპირ არის ლაპარაკი იმაზე, რომ "თავისიანებთან მოვიდა და თავისიანებმა არ შეიწყნარეს", ამიტომაც ღმრთის წყალობით ცხონების კარი ფართოდ გაიღო ყოველთა საცხოვნებლად (მ. 12). მოწოდება უკვე აღარ მიემართება მარტო "ისრაელის სახლს", არამედ მთელ სამყაროზე ვრცელება. "აჰა, ტარიგი ღმრთისა, რომელიც იტვირთავს ქვეყნის ცოდვებს" (ინ. 1:29); ან კიდევ უფრო ძლიერი გამოთქმა: "ვინაიდან ისე შეიყვარა ღმერთმა ქვეყანა, რომ მისცა თავისი მხოლოდშობილი ძე, რათა ყოველი მისი მორწმუნე კი არ წარწყმდეს, არამედ ჰქონდეს საუკუნო სიცოცხლე" (ინ. 3:16). ყოველი მორწმუნე, და არა მარტო იუდეველნი. ეს აზრი წითელ ზოლად გასდევს მთელ სახარებას.
ზუსტად ასევე, დანარჩენ სახარებათა შინაარსის ანალიზით შეიძლება ვნახოთ ის თავისებურებები, რომლებიც ახასიათებს მათ ინდივიდუალურობას, და, ამავდროულად, ადასტურებს ყველა სახარებათა ურთიერთ კავშირსა და ჰარმონიას.
გაგრძელება იქნება.
წყარო: Г.И. Ясиницкий. Апологетика Библии: ответы критикам Св. Писания и безбожникам / Г. И. Ясиницкий. - Сан-Франциско: б. и., 1980. Репринт. изд. Вых. дан. ориг.: (Харбин, 1937). На тит. л. указано издательство оригинала: Посох.
პუბლიკაცია თარგმნილია და მომზადებულია საიტ "აპოკალიფსისის" რედ. მიერ. თბილისი. 2023 წ.