უსჯულოება > უსჯულოების საიდუმლო
ფლაბიან ბრენიე დე სენ-კრისტო
ებრაელები და თალმუდი
ებრაელი ერის ზნეობრივი და საზოგადოებრივი საფუძვლები მისი წმინდა წიგნის თალმუდის მიხედვით
ასევე იმ ისტორიულ ვითარებათა მიმოხილვა, რომლის დროსაც ებრაელი ერმა გადაუხვია მოსეს სჯულს
ასევე იმ ისტორიულ ვითარებათა მიმოხილვა, რომლის დროსაც ებრაელი ერმა გადაუხვია მოსეს სჯულს
ნაწილი მეორე
თავი V
ებრაული ზნეობრივი სწავლების სხვა წესები
ეს ძირითადი განსხვავება ადამიან-ებრაელსა და გოი-პირუტყვს შორის, რომელიც საფუძვლად დაედო ებრაელთა უფლებრივ პრეტენზიებს არაებრაელთა ქონებაზე, მათ აგრეთვე ანიჭებს უფლებას, საკუთარი შეხედულებისა და სურვილისამებრ განკარგონ მათი სიცოცხლეც. მაიმონიდმა ეს ასე გამოთქვა: “მცნება “არა კაც ჰკლა”, ნიშნავს, რომ არ შეიძლება ისრაელის ძეთა მოკვლა, გოები და ერეტიკოსები ისრაელის ძენი არ არიან” (Jad Chag., hilch Rozeach et hilch Melachim). შედეგად, თუკი ამისი სურვილი არსებობს, მათი მოკვლა ყოველგვარი სინდისის ქენჯნის გარეშეა შესაძლებელი. მეტიც: ეს ებრაელის მოვალეობაც კია, თუ ამის გაკეთება შესაძლებელია რისკის გარეშე, რამეთუ ნათქვამია: “ვინც საუკეთესო იყოს წარმართებში - მოჰკალი!” (Aboda Zara, folio 26, b; Masech. Sopharim, Perek 15.) და შემდეგ:
“თუ გოის ორმოდან ამოიყვან, რომელშიც ჩავარდა, ამით მხარს დაუჭერ ადამიანს კერპთაყვანისმცემლობაში” (Aboda Zara, folio 20, a.). მაიმონიდი კი განმარტავს: “აკრძალულია უსჯულოსადმი თანაგრძნობა, როდესაც ხედავ, როგორ იძირება მდინარეში ან იღუპება. რომც კვდებოდეს, არ არის საჭირო მისი გადარჩენა“ (Jad Chag., kilch Aboda Zara) (ამ დარიგებას ძენი ისრაელისანი ასრულებენ ისეთი სიზუსტით, რომ ძნელია მოიძებნოს ებრაელის მიერ ქრისტეანის გადარჩენის რომელიმე შემთხვევა).
ასეთია თალმუდის ყველა მწიგნობარის მსჯელობა, სხვათა შორის, აბრავანელისაც. ეს უკანასკნელი ბრძანებასაც კი გასცემს: “სძულდეთ, ეზიზღებოდეთ და გაანადგურონ ყოველი (Rosch Emmunna, folio 9, a.), ვინც არ ეკუთვნის სინაგოგას ან განუდგა მას”.
“ერეტიკოსი თუ მთხრებლში ჩავარდა, - ნათქვამია შემდგომ, - არ არის საჭირო მისი იქიდან ამოყვანა, და თუ ორმოში კიბეა ჩადგმული, საჭიროა მისი ამოღება”, შიგ ჩარჩენილს კი უნდა ავუხსნათ: “ამას ვაკეთებ, რათა ჩემი ნახირი დავიცვა ამ საშიშროებისგან” (Aboda Zara, folio 26, b.). დაბოლოს, თალმუდი საჯაროდ აცხადებს ისეთ ფორმულას, რომელიც აცოცხლებს ყველა ძველი ებრაელი მოლოქისტის სისასტიკეს და სრულიად ამართლებს რიტუალურ მკვლელობებს, ესოდენ ხშირი რომ არის ისრაელის ისტორიაში:
“გოების სისხლის დამღვრელი ღმერთს მსხვერპლს სწირავს” (Jalkut Simeoni, ad Pentat., folio 245, col. 3;) (ებრაელთა მიერ რიტუალური წამებით დაღვრილი ათასობით ქრისტეანი ყრმის სისხლი, დაწყებული ბლუაში 1071 წელს მომხდარი მკვლელობიდან სულ ახლახან კიევში აღსრულებული დანაშაულის ჩათვლით, თალმუდის ამ განკარგულების ყველაზე ცხადი ილუსტრირებაა).
გოის მოკვლა იმდენად კეთილშობილური საქმეა, რომ აბსოლუტურად ამართლებს ებრაელს, რომელიც ამ მიზნით გოის ნაცვლად შემთხვევით ებრაელს მოკლავს. და მართლაც: “ვისაც პირუტყვის მოკვლა უნდა და შემთხვევით ადამიანს მოკლავს, ან ვისაც გოის მოკვლა უნდა და შეცდომით ებრაელს მოკლავს, უდანაშაულოა და არ იმსახურებს დასჯას” (Traite Sanhedrin, folio 78, b.).
მაგრამ გოი, რომელიც შეგნებულად მოკლავს ებრაელს, “დამნაშავეა, რადგან, ებრაელის მოკვლა მთელი სამყაროს მოკვლის ტოლფასია” (Traite Sanhedrin, folio 38, à.). ”გოი - მკრეხელი ან ქალის შემაცდენელი, ან სხვა გოის მკვლელი უდანაშაულოდ უნდა ვაღიაროთ, თუ ის ებრაულ სარწმუნოებას შემოუერთდება. მაგრამ, თუ ის ებრაელს მოკლავს, მნიშვნელობა არა აქვს, წინადაცვეთილიც რომ იყოს, უნდა მოვკლათ” (Traite Sanhedrin, folio 71, b.).
თუკი გოის პირადი საკუთრება და სიცოცხლე ებრაელის განკარგულებაშია, თავისთავად ცხადი ხდება, რომ ეს უკანასკნელი სრულებითაც არ არის ვალდებული, გაუფრთხილდეს ყოველივე იმას, რაც ეხება არაებრაელთა ოჯახს და არაებრაელ დედაკაცს. მართალია, მოსე ამბობს: “არა გული გითქმიდეს ცოლისათვის მოყვასისა შენისა”, მაგრამ მოყვასის ცოლი - ეს მხოლოდ ებრაელის ცოლია.
ყველაზე ცნობილი მწიგნობრები რაბი რაში, რაბი ბაკაი, რაბი ლევი ბენ ჰერზონი თალმუდის თანხმიერად ასწავლიან, რომ არ არის სიძვა-მრუშობა იქ, სადაც არ არის ქორწინება; გოები ხომ პირუტყვთა ნაირსახეობაა და, შედეგად, არ შეუძლიათ შევიდნენ სჯულიერ ქორწინებაში, რომელიც ღვთიური წარმომავლობისაა.
ასეთია რაბი მაიმონიდის აზრი, რომელიც ასკვნის:
“არაებრაელი ქალის შეცდენა ნებადართულია” (ჟად ჩჰაგ., ჰილცჰ Mელაცჰიმ). ამიტომაც სავსეა თალმუდი უხამსი და საძაგელი მოთხრობებით, რომლებშიც განთქმული რაბინები ელიზერი, ნახმანი, აკიბა, მეირი და ტაფონი ისეთ როლებს თამაშობენ, რომელთა აქ დამოწმება შეუძლებელია, მაგრამ რომლებმაც სინაგოგის მოწონება დაიმსახურეს (Traite Jomma, folio 18, b; traite Aboda Zara, folio 17, a; traite Quidduchin, folio 81, a; traite Sanhedrin, folio 22, b; traite Nzir, folio 223; traite Sota, folio 10; traite Moed Kattan, folio 18; etc.).
მეტიც, ბუნების საწინააღმდეგო შეერთებას თალმუდი სრულიად დასაშვებად მიიჩნევს: “როგორც ყასაბთან ნაყიდ ხორცს ექცევიან, როგორც სურთ და, გემოვნების მიხედვით, უნდათ შემწვარს შეჭამენ და უნდათ - მოხარშულს, ასევე მამკაცს, - ამბობს ის, - აქვს უფლება, ყასბისგან ნაყიდი ხორცივით მოეპყრას ცოლს და აკეთოს მასთან ის, რაც მოეპრიანება”. ამის დასტურად მოჰყავს რაბინის სიტყვები, რომელსაც ერთი დედაკაცი შესჩიოდა თავისი ქმრის სოდომური მიდრეკილებების გამო: “ მე ვერაფრით დაგეხმარები, შვილო ჩემო, რადგან თქვენ მსხვერპლი ხართ კანონის მიხედვით”.
ეს სწავლება შესულია თალმუდის არა მარტო ძველ გამოცემებში, არამედ 1864 წლის ვარშავის გამოცემაშიც (ტრაიტე Nედარიმ, ფოლიო 20, ბ) და დღემდე სინაგოგის სწავლების ნაწილს წარმოადგენს.
დაბოლოს, თალმუდში გვხვდება ისეთი უხამსი და საზიზღარი ადგილები, რომ სხვაგვარად ვერ ვბედავთ მათ დამოწმებას თუ არა ლათინურით (Traite Nidda, folio 47, b: Filia 3 annorum et diet unus, desponsatur per coitum; si autem infra 3 annos sit, perinde est, ac si quis digitum inheret in oculum (i.e. non est res laesae virginitais, quia signaculum recrescere, sicut oculos tactu digitu momentum tantum lacrimatur).
როგორც ჩანს, ამგვარი სწავლების სიმაღლე ებრაელებს უფლებას აძლევს ჰქონდეთ ასეთი სასტიკი დამოკიდებულება ქრისტეანთა მიმართ, რომელთა რელიგია ზნეობრივ სიწმინდეზე მაღლა არაფერს აყენებს.
ამიტომაც თალმუდის გამოჩენის პირველივე წლებიდან მისი შემდგენლები ცდილობდნენ ემტკიცებინათ, რომ მკვლელობა, სოდომია და პირუტყვთდაცემა დამახასიათებელია ყველა ქრისტეანისთვის და მათი სწავლების საფუძველს წარმოადგენს (Aboda Zara, folios 25, b et 26, a; Tosaphot, folios 2, a, 14, b, 21, a; etc. Voir aussi les accusations colportees par les messagers du Sanhedrin. Chapitre IV ci dessus). ქრისტეანები, თალმუდის მიხედვით, უბრალოდ კერპთაყვანისმცემლები არიან (Aboda Zara, folio 2, a.), რომელთა წინააღმდეგაც მთელი თავისი სიმკაცრით უნდა გამოიყენონ სჯულის კერპთაყვანისმცემელთა საწინააღმდეგო განწესებები. მეტიც, ისინი კიდევ უფრო დამნაშავენი არიან ამ ცოდვაში, ვიდრე სხვა კერპთაყვანისმცმემლები, ვინაიდან ღმერთივით ეთაყვანებიან სარწმუნოებიდან გამდგარ ვიღაც უსჯულო ებრაელს, რომელიც ამასთანავე ეწეოდა ჯადოქრობას (Aboda Zara, folio 27, b.), რომლისაც სახელიც კი არ უნდა ახსენონ, არამედ მისი ხსენებისას უნდა ითქვას:
“ის, რომლის ხსოვნაც კი უნდა აღმოიფხვრას” (Aboda Zara, folio 17, a.). ამიტომაც რაბი რაში, მრავალ სხვა რაბინთან ერთად გაჰკივის:
“საუკეთესო ქრისტეანთა შორის საუკეთესო უნდა მოიკლას” (Commentaire sur l’Exode (edition l’Amsterdam). ქრისტეანთა კერპთაყვანისმცემლობაში დადანაშაულება თალმუდში გამუდმებით მეორდება და უმეტესწილად ეხება წმ. ევქარისტიის საიდუმლოს.
როდესაც საქმე გვაქვს ქრისტეანის სახლის გაქირავებასთან, თალმუდი ამის უფლებას აძლევს ებრაელს, რადგან, როგორც თალმუდში წერია : “ისინი თავიანთ კერპებს სახლში არ ინახავენ, არამედ მაშინ მოაქვთ, თუკი ვინმე სიკვდილის პირას არის” (Aboda Zara, folio 21, a. ). ხოლო, როდესაც საქმე ეხება კვირა დღეს: მაშინ “ეს არის წარმართთა დღესასწაული” (Traite Aboda Zara, folios 6, a, 7, b; Raschi: Commentaire sur ce traite folio 6, a, Maimonides: Jad Chaz. Hilch Aboda Zara; etc.).
რაბი მაიმონიდი, რაბი კიმიში და სხვები თხზავენ დაუჯერებელ, წარმოუდგენელ გენეალოგიას, რათა დაამტკიცონ, რომ ქრისტეანები არიან ორჯერ უფრო კერპთაყვანისმცემლები, როგორც იესუ ნაზარეველის მიმდევრები და როგორც წარმართ ქანანეველთა შთამომავლები.
მაგალითად: “გერმანიის მკვიდრნი წარმოშობით არიან ქანანეველნი, რადგან, როდესაც უკანასკნელი ქანანეველი გაიქცა იესუ ნავეს ძესთან, ისინი წავიდნენ ქვეყანაში, რომელსაც ამჟამად გერმანიას უწოდებენ” (Commentaire sur Obadj, I, 20.).
რაც შეეხება იესუ ქრისტეს, ზემოთ უკვე ვნახეთ გვერდი, სადაც კარგად ჩანს თუ როგორ ახსენებს მას თალმუდი და როგორ ადგილს განაკუთვნებს მას ჯოჯოხეთში. ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლისადმი მათი დამოკიდებულება, ცხადია, უკეთესი არ არის, რაბინისტი მწერლები მას ახსენებენ შეურაცხმყოფელი სახელწოდებით “შარია“ (ლათინურად "Stercu"). ამასთან, თალმუდში მკრეხელობათა და ქრისტეს, ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლისა და წმინდანთა შეურაცხმყოფელი ურიცხვი რაოდენობის იგავია შესული.
რაბინთა პირველი საუკუნეების თხზულებები, რომლებიც გამოჩნდა ქრისტეს გამოცხადების შემდეგ, არის საზიზღარი კრებული, რომელსაც წლიდან წლამდე ავსებენ და ავსებენ. ამ ჭიდან ირწყულებდა თავს ქრისტეანობის ყველა მტერი, როგორც ამას დრეიფუსის საქმის ცნობილი ორგანიზატორი, ებრაელი ბერნარ ლაზარი ამტკიცებს:
“მეთვრამეტე საუკუნის საშინელ ანტიქრისტეანულ მოძრაობაში ჩანს ებრაელთა არა იმდენად პირადი მონაწილეობა, რამდენადაც ებრაული სულიკვეთება. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ მეჩვიდმეტე საუკუნეში მეცნიერმა მკვლევრებმა, როგორებიც იყვნენ ვაგენტეილი, ბარტოლოცი, ბიუკტორფი, ვოლფი და სხვები, მტვერი მოაცილეს წმ. სამების, ქრისტეს განკაცებისა და ქრისტეანობის ყველა დოგმატის საწინააღმდეგო ძველ ებრაულ საპოლემიკო თხზულებებს, რომლებიც გადმოცემულია ებრაელთათვის დამახასიათებელი სიუხეშითა და სიმძაფრით, რომელთაც უმაღლეს დონეზე ფლობდნენ თალმუდის შემდგენელი ბრძენკაცები. მათ არა მარტო გამოაქვეყნეს დოგმატიკური და კრიტიკული შრომები, არამედ პირველებმა გადათარგმნეს სამარცხვინო პასკვილები, რომელთაც ეწოდება “ქრისტეს ცხოვრება”, “თოლედოტ ჟესცჰუ”, და მეორე საუკუნის ფარისეველთა სხვა საძაგელი ლეგენდები, რომელთაც ერთნაირად ვხვდებით ვოლტერთანაც და პარნისთანაც” (Bernard Lazare: L’Antisemitisme, ñòð. 337).
მას შემდეგ, რაც ქრისტეანებმა ეს ნაშრომები გამოაქვეყნეს მაიმონიდმა, სინაგოგის ამ სიამაყემ, განაჩინა: “ნაბრძანებია მოიკლას და ორმოში ჩაგდებულ იქნას ისრაელის ყველა მოღალატე, იესუ ნაზარეველისა და მის მიმდევართა მსგავსნი” (Jad Chaz. nilch Aboda Zara, Perk 10). მაიმონიდამდე აბოდ ზარას წიგნში შევიდა განკარგულება (იხ. Folio 4, b.), რომლის თანახმადაც:
“ებრაელს ყოველთვის აქვს უფლება, თავს დაესხას ქრისტეანს და მოკლას ის შეიარაღებული ხელებით”. ხოლო, რაც შეეხება ებრაელებს, რომლებსაც, მათ მიერ დაკავებული თანამდებობის წყალობით, ეს უფრო ადვილად ხელეწიფებათ, თუკი ამის შესაძლებლობა გამოუჩნდებათ, ისინი ”ვალდებულნი არიან, ნებისმიერი მიზეზით საჯაროდ დასაჯონ ყველა ქრისტეანი” ( Jare Deja, 158; Choschen Mischpat, 425).
უეჭველია, რომ სწორედ ამ მცნებებზე დაყრდნობით ცდილობს ისრაელი ყველა ქვეყანაში პოლიტიკურ უფლებათა და ყველა სახელმწიფოებრივ თანამდებობათა მოპოვებას.
უბრალო სიფრთხილე მოითხოვს, ებრაელთა უდიდეს ნაწილს, რომელსაც ხელში აქვს ჩაგდებული სამოქალაქო უფლებები, უსაფრთხოების მიზნით ჩამოერთვას იგი. და მართლაც, ხატი, რომელიც ებრაელ ხალხს თალმუდის მეშვეობით შეუქმნეს ფარისევლებმა, ისეთია, რომ უმრავლეს შემთხვევაში დაუშვებელია ებრაელთა და დანარჩენ ხალხთა თანასწორობის აღიარება.
მაგალითად, იურიდიული თვალსაზრისით, ებრაელის ფიცი არ შეიძლება გათავალისწინებულ იქნას ისეთ საქმეებში, სადაც მონაწილეობენ არაებრაელებიც, რადგან: ჯერ ერთი - თალმუდი უფლებას იძლევა, გოების ქონება და თვით სიცოცხლეც კი განიხილოს, როგორც ებრაელთა საკუთრება; შემდეგ, ის უფლებას აძლევს ებრაელებს, წარმოთქვან ცრუ ფიცი სასამართლოებში და ნებისმიერ ადგილზე, რათა ზიანი მოუტანონ გოებს.
ყოველივე ეს ადრე იმდენად საყოველთაოდ იყო ცნობილი, რომ სასამართლოები ისე არ მიიღებდნენ ფიცს ებრაელისგან, თუ ის არ წარმოთქვამდა «მორე ჯუდაიცო»-ს მსგავს იმ საშინელ კრულვებს, რომლითაც სინაგოგა მოსავს ებრაელთა შორის ფიცის დამდებს. განზრახვა, რომელიც კარნახობდა ამ სრულიად მიზანშეწონილ ჩვეულებას, მშვენიერი იყო, მაგრამ ჩვენ მიგვაჩნია, რომ ეს მაინც არ არის საკმარისი იმ ფიცის უტყუარობისთვის, რომელსაც იძლევა ებრაელი.
და მართლაც, თალმუდში მოცემულია იმის რჩევები და მაგალითები, რომ ისრაელის შვილებს სუფთა სინდისით «მორე ჯუდაიცო» ფიცის დადების შემდეგაც შეუძლიათ დასაჯონ უდანაშაულო ქრისტეანი და გაამართლონ დამნაშავე ებრაელი.
დავიწყოთ იქიდან, რომ, თალმუდის მტკიცებით, ფიცი არ ირღვევა იქ, სადაც ებრაელი ავსებს მას აზრობრივი უარყოფით, რომელმაც შესაძლოა სრულიად შეცვალოს მისი აზრი. ამის დასტურად დამოწმებულია შემდეგი მაგალითი:
“რაბი იოჰანანმა მოისმინა ერთი კეთილშობილი ქალბატონისგან აღსარება და თავიდანვე შეჰფიცა მას, რომ არ გაამჟღავნებდა ამ საიდუმლოს. “ ღმერთს ისრაელისა, არ გავახმაურებ”, - განუცხადა ქალბატონს რაბინმა.
ქალბატონმა იფიქრა, რომ რაბინი პირობას დებდა, არ გაემხილა მისი საიდუმლო თვით ისრაელის ღმრთისთვისაც კი; მაგრამ რაბი იოჰანანმა აზრობრივად დაუმატა: ”მაგრამ მე გავუმხელ მას ებრაელ ხალხს“.
ასე, რომ მას შეეძლო ფიცის დაურღვევლად გაეხსნა საიდუმლო; ასეთი მოხერხებული იყო რაბი იოჰანანი, რისთვისაც მას თალმუდი ხმამაღლა აქებს”.
რაბ აკიბას, ამ მეორე მოსეს (? - მთარგმნ.) ხრიკი კიდევ უფრო უბრალო იყო. მასზე ამბობენ, რომ,როდესაც სადმე ფიცს დებდა, გონებაში ამატებდა, რომ “ეს ფიცი ფუჭია და უმოქმედო”, რაც სრულიად ჰყოფნიდა საკუთარი სინდისის დასამშვიდებლად (Traite Calla, 2).
თალმუდი უფლებას იძლევა, ასე მოიქცე ყოველთვის, როდესაც რომელიღაცა გოიმური ძალაუფლება ებრაელისგან ფიცის დადებას ითხოვს. როდესაც ერთი ებრაელი ბრალდებულია სისხლის სამართლის დანაშაულში, მეორე ებრაელს, რომელიც იძულებულია, განაცხადოს ყოველივე, რაც ამ საქმესთან დაკავშირებით იცის, ფიცის ქვეშაც კი ძალუძს, მოიტყუოს, რადგან ფიცის დადების დროს მას უფლება აქვს, ეს ფიცი აზრობრივად უარყოს, რათა ამ გზით თავისი თანამოძმე გაამართლოს (Jore Deja, CCXXXII, 12 et 14).
გოების მმართველი ებრაელს ფიცის ქვეშ ქვეყნიდან გაუსვლელობის პირობას თუ მოსთხოვს, ებრაელმა ფიცი უნდა მისცეს, მაგრამ ამასთანავე გონებაში გაიფიქროს: “ამაღამ არ წავალ”. მმართველი დაბეჯითებით მოითხოვს, რათა ებრაელმა დაიფიცოს, რომ არსად გაიქცევა. ებრაელმა გონებაში უნდა დაამატოს: “ჰო, მაგრამ მხოლოდ ამა და ამ პირობით!” და აღუსრულებელი პირობები უნდა მოიფიქროს ( Hagahoth Aschari). და, აი ასე, ფიცის დაურღვევლად დატოვებს ის ქვეყანას.
თუმცა თალმუდი ამატებს: “ყოველივე ეს უნდა გაკეთდეს ისე, რომ ფიცის დარღვევას გოები ვერ მიხვდნენ. მაგრამ თუ დაეჭვდნენ, მაშინ ამის გაკეთება აკრძალულია, რათა იეჰოვას სახელს ჩირქი არ მოეცხოს”.
გასაგებია, რომ ეს განმარტებები გვაეჭვებს იმ ფიცის ღირებულებაში, რომელსაც ებრაელები წარმოთქვამენ სასამართლოებში სხვადასხვა გარემოებათა გამო…
რაც შეეხება ფიცს, რომელსაც წყევლა-კრულვის რიტუალებით ამთავრებენ და გამოიყენება სინაგოგებში, ასევე ვერ გვაძლევს უტყუარობის გარანტიას. მართლაცდა, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ებრაელი ღრმად არის დარწმუნებული იმაში, რომ გოი მხოლოდ და მხოლოდ ცხოველია, რომელმაც მიისაკუთრა ადამიანის გარეგნობა და უფლებები.
გოის თუ მოკლავს, ებრაელს ყოველთვის შეუძლია დაიფიცოს, რომ ადამიანი არ მოუკლავს; გოის თუ გაძარცვავს, ებრაელს შეუძლია ამტკიცოს, რომ არაფერი ამდაგვარი არ მომხდარა, რამეთუ მხოლოდ ებრაელია ყოველგვარი ქონების კანონიერი მფლობელი, გოი კი მხოლოდ დროებითი მცველია ებრაელის საკუთრებისა.
ასე რომ, ერთადერთი ქმედითი საშუალება იქნებოდა იმ კანონის აკრძალვა, რომლის მიხედვითაც ებრაელის მიერ მიცემული ჩვენება სასამართლოში უტოლდება ქრისტეანის, მაჰმადიანისა და წარმართის ჩვენებასაც კი.
ეს აკრძალვა კიდევ იმიტომ არის აუცილებელი, რომ სინაგოგამ დააწესა “იომ ქიფურის” ყოველწლიური დღესასწაული. ეს არის დიდი მიტევების დღე, როდესაც ყველა ებრაელი თავისუფლდება ყოველგვარი ფიცისა და კრულვისგან, რომელიც შეიძლებოდა გამოეთქვათ მათ მთელი წლის განმავლობაში, თუნდაც განზრახული ჰქონოდათ კეთილსინდისიერად მათი აღსრულება, აზრობრივი შესწორებების გარეშე.
ამ დღეს ყველა ქვეყანაში, სადაც კი ებრაელები ცხოვრობენ, ანუ მთელს მსოფლიოში, ებრაული მოსახლეობა იკრიბება სინაგოგის გარშემო და, როგორც კი გამოჩნდება პირველი ვარსკვლავი ცაზე, დიდი რაბინი ან დღესასწაულის თავმჯდომარე, ხმამაღლა გამოაცხადებს:
“დე ყოველგვარი აღთქმა, ვალდებულება, დაპირება და კრულვა, რომელსაც ჩვენ ვამბობთ და ვფიცავთ მათ შესრულებას, დღიდან დიდი მიტევებისა მომავალი წლის ამავე დღემდე გადადებულ ან განადგურებულ იქნეს, ნუ ექნება მათ ფასი და ძალა. ჩვენ გვსურს, რათა ჩვენი აღთქმები არ იყოს აღთქმები და ჩვენი ფიცები არ იყოს ფიცები”. შეუძლებელია, უფრო ნათლად გამოითქვას, რომ ებრაელის ფიცს არა აქვს აბსოლუტურად არავითარი ფასი, თუნდაც მის საკუთარ თვალში. რატომ არის, რომ მას დღემდე აფასებენ არაებრაელნი? (Le Juif Talmudiste, Bruxelles, 1988, p. 49).