საეკლესიო სამართალი - მოციქულთა კანონები 1-85

მოციქულთა კანონები

მოციქულთა კანონების შესახებ

კანონთა საძიებელი

1. ზონარას, არისტინესა და ბალსამონის განმარტებები ნათარგმნია გამოცემიდან: Правила святых апостол и святых отец с толкованиями. Москва. 1876 г.

2. კანონთა ფორმულირებები და განმარტებები სლავური Кормчая-დან ("მესაჭე") ნათარგმნია იმავე გამოცემიდან.

3. კანონთა განმარტებები ბერძნული ΠΗΔΑΛΙΟΝ-იდან ("პიდალიონი" - "მესაჭე") ნათარგმნია გამოცემიდან: Пидалион. Том I. Правила Святых Апостолов. Изд. Александро-Невский Ново-Тихвинский женский монастырь. 2019 г.

ეპისკოპოსი ხელდასხმული უნდა იყოს ორი ან სამი ეპისკოპოსის მიერ.

ზონარა: ქიროტონიას დღეს ხელდასასხმელად არჩეულ კანდიდატისთვის წასაკითხ და მასზე სულიწმიდის გარდამომწვევ ლოცვებს უწოდებენ, რადგან მღვდელმთავარი ხელის გაწვდენით აკურთხებს ხელდასასხმელს. მაგრამ ძველად ქიროტონიას თვით არჩევას უწოდებდნენ, რადგან, როდესაც ქალაქის მოსახლეობას მღვდელმთარვის არჩევის ნება ეძლეოდა, შეკრებილთაგან ზოგნი ერთს უჭერდნენ მხარს, სხვები კი მეორეს. ამიტომაც, მრავლის მიერ არჩეულს უპირატესობა რომ ჰქონოდა, ამომრჩევლები, როგორც ამბობენ, ხელს იწვდენდნენ და მღვდელმთავარსაც ამ გაწვდენილი ხელების დათვლით აირჩევდნენ, ანუ ვინც ხმათა უმრავლესობას მიიღებდა, მღვდელმთავრადაც იმას აირჩევდნენ. აქედან არის აღებული ქიროტონიის სახელწოდებაც, რომელსაც იმავე აზრით იყენებდნენ კრების მამები, რა აზრითაც იყენებდნენ მას ძველად და ქიროტონიას არჩევას უწოდებდნენ. ლაოდიკიის კრების მე-5 განწესებაში ნათქვამია: "ხელდასხმები არ უნდა მოხდეს მსმენელთა თანდასწრებით" - ქიროტონიები კი კრებამ უწოდა არჩევებს. მღვდელმთავრის ხელდასხმაზე ჩვეულებისამებრ მრავალი იკრიბება, მაგრამ არჩევის დროს, ასარჩევი კანდიდატის წინააღმდეგ რაიმე ბრალდების წამოყენების გამო, ზოგიერთს ამ ბრალდებათა გახმოვანებისას იქ ყოფნა და მოსმენა ეკრძალება. - ეპისკოპოსის ხელდასხმის უფლებას ეს კანონი აძლევს ორ ეპისკოპოსსაც; ხოლო ეპისკოპოსის არჩევის უფლებას პირველი კრების მეოთხე კანონი იმ ეპარქიის ყველა ეპისკოპოსს განუწესებს, უკიდურეს შემთხვევაში სამს მაინც, თუკი სხვები თავიანთ წერილობით თანხმობას განაცხადებენ ამ ხელდასხმაზე.

არისტინე: ეპისკოპოსი ხელდასხმული უნდა იყოს ორი ან სამი ეპისკოპოსის მიერ. ხოლო ეპისკოპოსის არჩევაში სამ ეპისკოპოსზე ნაკლები არ უნდა მონაწილეობდეს, თუ ამ ღონისძიებაზე ეპარქიის ყველა ეპისკოპოსის შეკრებას რაიმე მიზეზი არ აბრკოლებს. ეძებე აგრეთვე, ნიკეის კრების მე-4, კართაგენის მე-13 და ანტიოქიის მე-19 კანონები.

ბალსამონი: მოციქულთა ეს კანონი ლაპარაკობს ქიროტონიაზე, რომელსაც ეკლესიაში მღვდელმთავარი აღასრულებს, პავლე მოციქული სიტყვისამებრ: "ჴელთა ადრე-ადრე ნუვის დაასხამ, ნუცა ეზიარები სხჳსა ცოდვათა" (1 ტიმ. 5:22) და არა ხელის გაწვდენით არჩევაზე, როგორც ძველად აკეთებდა ამას ქალაქის მოსახლეობა და როგორც ამბობდა ზოგიერთი, რომლებიც დაუწერელ გადმოცემას მისდევდნენ. მართალია, ლაოდიკიის კრება თავის მეხუთე კანონში ბრძანებს, რომ ხელდასხმები არ უნდა მოხდეს მსმენელთა თანდასწრებით, რომლის გამოც ზოგიერთები ასკვნიდნენ, რომ ეს კანონი ლაპარაკობს არჩევაზე, მე მიმაჩნია, რომ ისინი ცუდად მეტყველებდნენ, რადგან ეკლესიაში ქიროტონიები მრავალთა თვალწინ, მაგრამ საიდუმლო ლოცვებით აღსრულდება. მეტიც, როდესაც ნიკეის კრების მეოთხე კანონი განსაზღვრავს, რომ ეპისკოპოსის არჩევა აღესრულდება ეპარქიის ყველა, უკიდურეს შემთხვევაში სამი ეპისკოპოსის მიერ, - თუკი სხვები, ასეთ შემთხვევაში, თავიანთ წერილობით თანხმობას განაცხადებენ, - მიკვირს, როგორ ამბობდა ზოგიერთი, რომ ეს კანონი, რომელიც ორი ან სამი ეპისკოპოსის მიერ ეპისკოპოსის ხელდასხმაზე ლაპარაკობს, შეიცავს აზრს მღვდელმთავრის არჩევაზე.

მღვდელი ხელდასხმული უნდა იყოს ერთი ეპისკოპოსის მიერ, ასევე დიაკონიც და სხვებიც სამღვდელო დასიდან.

ზონარა: მღვდლებისა და დიაკვნების არჩევისა და ხელდასხმის უფლებას ეს კანონი აძლევს ეპისკოპოსს, რომელსაც ხელდასმულები უნდა დაექვემდებარონ.

არისტინე: ერთ ეპისკოპოსს შეუძლია ხელი დაასხას მღვდელსა და დიაკონს. ნათელია.

ბალსამონი: თანამიმდევრულად გვეძლევა რა განწესებანი ქიროტონიების შესახებ, ეს კანონიც საფუძველს გვაძლევს წინამორბედი კანონი ეპისკოპოსთა ხელდასხმებს განვაკუთვნოთ და არა მათ არჩევებს. რადგან არ არის განწესებული მღვდელი, დიაკონი ან სხვა რომელიმე კლერიკოსი ჯერ აირჩიონ, შემდეგ კი ხელი დაასხან.

თუ ეპისკოპოსი ან მღვდელი საკურთხეველზე მსხვერპლად შესწირავს უფლის მიერ განწესებულის გარდა სხვა რამეს, თაფლს, ან რძეს, ან ღვინის ნაცვლად თაფლუჭს (მათრობელ სასმელს), ან ფრინველს, ან რომელიმე ცხოველს, ან ცერცვეულიდან რაიმეს ახალი ხორბლის თავთავის კონისა და ყურძნის გარდა, თავის დროზე, განიკვეთოს, რადგანაც არ არის ჯეროვანი საკურთხეველში სხვა რამის შეტანა, გარდა ზეთისა ასანთებლად და საკმევლისა წმიდა შესაწირავის დროს.

ზონარა: უფალმა, ასწავლა რა თავის მოწაფეებს უსისხლო მსხვერპლის აღსრულება, ამცნო მათ შეესრულებინათ იგი პურითა და ღვინით. ამიტომაც, მოციქულებმა აკრძალეს პურისა და ღვინის ნაცვლად საკურთხეველში სასმელის სხვა რომელიმე სახეობის გამოყენება, მაგალითად, თაფლუჭისა. თაფლუჭად კი იწოდება ყოველივე, რაც ათრობს, გარეშე ღვინისა. ასეთია ადამიანების მიერ ხელოვნურად წარმოებული სასმელები, მაგალითად, არაყი, ან სხვა მსგავსი რამ. მოციქულებმა ნება დართეს მწიფე ყურძნის, ახალმოწეული ხორბლის თავთავებისა და მომწიფებული, ანუ საჭმელად ვარგისი ბოსტნეულის მოტანაც (რადგან ამაზე მიანიშნებს გამოთქმა: "თავის დროზე"); თუმც, ამათი შეწირვა ნებადართულია არა როგორც მსხვერპლისა, არამედ, როგორც პირველმოწეული ნაყოფისა. ნებადართულია ზეთის შეწირვაც, ასანთებად ნათლისა ჭეშმარიტი ნათლისა მიმართ და საკმევლისა წმიდა შესაწირავის დროს. წაიკითხე აგრეთვე ტრულის კრების კანონები 28, 32, 57.

არისტინე: მღვდელი, რომელიც საკურთხეველში შესწირავს რძეს, თაფლს ან თაფლუჭს ან ცხოველებს და ბოსტნეულს - გარდა ახალმოწეული თავთავებისა, ყურძნისა, ზეთისა და საკმევლისა, დაემხოს თავისი პატივისგან.

ყოველივე ზემოთჩამოთვლილიდან ზოგიერთის შეტანა საკურთხეველში აკრძალულია იმიტომ, რომ ასეთია ელინური ჩვეულება, ზოგისა კი იმიტომ, რომ წესია იუდეველთა. ხოლო ახალი ნაყოფის, ბოსტნეულისა და ყურძნის შეწირვა უფლის მიმართ, როგორც სამადლობელისა, ნებადართულია.

ბალსამონი: ღვთაებრივმა მოციქულებმა, რომლებმაც აკრძალეს ძველაღთქმისეული სისხლიანი მსხვერპლი, როდესაც პირუტყვი იკვლებოდა, ყველას უფლის მიერ მოცემული უსისხლო მსხვერპლის აღსრულება ამცნეს და განაწესეს იმ მღვდლის დამხობა, რომელიც ამის საწინააღმდეგოს მოიმოქმედებს. თაფლუჭად კი იწოდება ყოველივე, რომელიც ღვინის გარეშე იწვევს თრობას. როდესაც კანონი ამბობს: "ხორბლის თავთავის კონისა და ყურძნის გარდა", არ იფიქრო, რომ მათი შეწირვაც ნებადართულია, არამედ, ესეც აკრძალულია. მაგრამ, ეს ნიშნავს, რომ შეიძლება მათი ეკლესიაში მიტანა ვითარც შეწირულობისა და მიეცემა მღვდელს, როგორც მოწეული პირველნაყოფი, რათა გვიკურთხოს და ვმადლობდეთ უფალს, რომელიც გვაძლევს პურს ჩვენი არსობისა და ყოველივეს რაც ჩვენი სიცოცხლისთვის საჭიროა. ამიტომაც, ჩვეულებისამებრ პატრიარქთანაც მიაქვთ ყურძენი ვლაქერნის ღვთაებრივ ტაძარში ყოვლადწმიდა ღვთისმშობლის მიძინების დღესასწაულის დასრულების შემდეგ. მე ვიცნობდი ერთ-ერთი მონასტრის პატიოსან იღუმენს, რომელიც დაამხეს თავისი პატივისგან იმისათვის, რომ ბოროტი ადამიანის შეგონებით ყველი და ხორცი შეიტანა საკურთხეველში, თითქოსდა მათით შესაძლებელი იყო მრავალ დაავადებათა განკურნება. ზეთი და საკმეველი საკურთხეველში მიაქვთ არა სამსხვერპლოდ, არამედ ტაძრის გასანათებლად და ჭეშმარიტი ნათლისა და ღმრთისადმი მადლობის აღსავლენად. წაიკითხე აგრეთვე VI მსოფლიო კრების 28 და 32-ე კანონები.

ხოლო სხვა ყველაფერი, პირველი ნაყოფები და ხილი, უნდა გაეგზავნოს ეპისკოპოსსა და მღვდელს სახლში და არა საკურთხეველში. ცხადია, ეპისკოპოსი და მღვდლები ამას გაუყოფენ დიაკვნებსა და ეკლესიის სხვა მსახურებს.

ზონარა: მწიფე ნაყოფი საკურთხეველში კი არ უნდა შეიტანონ, არამედ, ღმრთის სამადლობლად. ნაყოფის შეწირვის მსურველმა სახლში უნდა გაუგზავნოს ის ეპისკოპოსსა და მღვდელს, ხოლო მათ არა მარტო თავიანთთვის გამოიყენონ შემოწირულობა, არამედ კლერიკოსთა მთელ დასსაც დაუნაწილონ.

არისტინე: მწიფე ნაყოფს სახლში უგზავნიან ეპისკოპოსსა და მღვდელს; წინამძღვარნი კი მათ კლერიკოსებსაც დაუნაწილებენ.

ყურძნის გარდა, სხვა, პირველმოწეული მწიფე ნაყოფი საკურთხეველში კი არ უნდა შეიწიროს, არამედ სახლში გაეგზავნოს ეპისკოპოსებსა და პრესვიტერებს, რომლებიც შემდეგ გაუყოფენ მათ დიაკვნებსა და სხვა კლერიკოსებს. ხოლო ყურძენს, რომელიც ეკლესიაში მიაქვთ დანარჩენი ნაყოფებისგან განსხვავებით, ასეთი უპირატესობა იმიტომ აქვს, რომ მისგან იწურება ღვინო უსისხლო მსხვერპლშეწირვისთვის.

ბალსამონი: დააკვირდი, ამ კანონშიც განწესებულია, რომ ტაძარში ეპისკოპოსს მიუტანენ ბოსტნეულსა და ყურძენს, როგორც პირველმოწეულ ნაყოფს; ხოლო სხვა დანარჩენს სახლში გაუგზავნიან, რათა მით ღმერთს ღირსეული მადლობა აღუვლინონ. ხოლო თუ როგორ შეიწირება წმინდათა და გარდაცვლილთა სახელზე მიტანილი წანდილი, ანუ კორკოტი, რომელსაც სხვადასხვა ნაყოფებითაც ამშვენებენ, შეიტყობ ათანასე დიდის სიტყვიდან გარდაცვლილთა შესახებ. შენ კი იგულისხმე, რომ მოცემული კანონი აქეზებს ეპისკოპოსებს იზრუნონ თავიანთ კლერიკოსებზე და ეკლესიის შემოწირულობანი მათაც შეარგონ.

ეპისკოპოსი, მღვდელი, ან დიაკონი ნუ განიშორებს თავის მეუღლეს ღვთისმოსაობის მომიზეზებით და თუ განიშორებს, თავი უნდა დაანებოს მღვდლობას. თუ განაგრძობს ამას, უნდა განიკვეთოს.

ზონარა: ძველად ცოლ-ქმრისთვის უმიზეზო გაყრა ნებადართული იყო და ეყრებოდნენ ერთმანეთს როდესაც მოესურვებოდათ; მაგრამ უფალმა, როგორც სახარებებში წერია, ეს უარყო. ამრიგად, უფლის მცნების თანახმად, მოციქულები კრძალავენ გაყრას. აქ ჯერ ხელდასხმულებზეა ლაპარაკი, რომელთაც განუწესებენ, რომ ხელდასხმული კლერიკოსი თუ განიშორებს თავის მეუღლეს ღვთისმოსაობის მომიზეზებით, უნდა დაყენდეს მანამ, სანამ ისევ უკან არ დაიბრუნებს. ხოლო თუ არ დაიბრუნებს, მაშინ სრულად უნდა დაემხოს პატივისგან, რადგან ასეთ შემთხვევაში კნინდება ქორწინება, თითქოსდა საქორწილო თანაცხოვრება უწმინდურებას წარმოშობდეს; არადა წმიდა წერილი ქორწინებას წმიდას უწოდებს და ცოლ-ქმრის საწოლს კი შეუგინებელს. კანონმა ახსენა ეპისკოპოსებიც, რომლებსაც ცოლები ჰყავდათ, რადგან იმ დროს, სჯულიერად დაქორწინებულ ეპისკოპოსებს თავიანთ ცოლებთან ცხოვრების უფლება ჰქონდათ. ტრულის კრებამ, რომელსაც მეექვსესაც უწოდებენ, მეოცე კანონით ეს აკრძალა. უმიზეზო განქორწინება სამოქალაქო კანონითაც აკრძალულია, თუმცა დაწესებულია გარკვეული მიზეზები რომელთა საფუძველზეც შესაძლოა მოხდეს კანონიერი განქორწინება.

არისტინე: მღვდელი, თუ მეუღლეს განიშორებს, განიკვეთოს; ხოლო ამის შემდეგაც თუ არ შეიწყნაროს, დაემხოს პატივისგან.

ვინმე პრესვიტერი ან დიაკონი ნუ განიშორებს თავის მეუღლეს მოჩვენებითი ღვთისმოსაობის და არა საფუძვლიანი მიზეზის გამო, უნდა განეყენოს. ხოლო განყენების შემდეგაც თუ არ გამოსწორდება, - დაემხოს თავისი პატივისგან. იხილე აგრეთვე ტრულის მეექვსე კრების კანონები 12 და 13, რომელშიც განიხილება იგივე საკითხი.

ბალსამონი: მეექვსე მსოფლიო კრებამდე, რომელიც ტრულის სამეფო პალატებში ჩატარდა, ეპისკოპოსებს უფლება ეძლეოდათ ჰყოლოდათ ცოლები საეპისკოპოსო ხარისხის მიღების შემდეგაც, როგორც ჰყავთ ცოლები, მაგალითად, მღვდლებსა და დიაკვნებს მათი ხელდასხმის შემდეგ. ამრიგად, რადგან იუსტინიანეს 117-ე ნოველის გამოცემამდე, რომელიც მოთავსებულია ბასილიკონის 28-ე წიგნის მე-7 ტიტლოსში, ყოველ მსურველს უფლება ჰქონდა გაყროდა თავის მეუღლეს ყოველგვარ მიზეზს გარეშე, წინამდებარე კანონი განაწესებს, რომ ეპისკოპოსს, მღვდელს ან დიაკონს, უფლება არა აქვთ ღვთისმოსაობის მომიზეზებით გაეყარონ თავიანთ მეუღლეებს. ამ კანონის განწესებამ მღვდლებთან და დიაკვნებთან დაკავშირებით (რადგან ეპისკოპოსს, ეპისკოპოსად ხელდასხმის შემდეგ, უკვე აღარა აქვს ცოლთან თანაცხოვრების უფლება) ძალა დაკარგა, რადგან ამჯერად, ყოველს, ვინც უნდა იყოს ის, შეუძლია გაეყაროს თავის ცოლს მხოლოდ და მხოლოდ იმ მიზეზთა გამო, რომლებიც ჩამოთვლილია ხსენებულ ნოველაში. კერძოდ: 1) რომელიმე მეუღლის შეთქმულება მეფის წინააღმდეგ; 2) ცოლის მრუშობა; 3) მეუღლეთაგან ერთის მიერ მეორის სიცოცხლის ხელყოფა; 4) თუ ცოლმა იქეიფა ქმრის ნების გარეშე ან ტანი დაიბანა უცხო მამაკაცებთან ერთად; 5) თუ ცოლმა ღამე გაათია ქმრის სახლის გარეთ, თანაც არა თავის მშობლებთან; 6) თუ ცოლი, ქმრისგან მალულად დაიარებოდა დოღზე; 7) თუ მეუღლეთაგან ერთ-ერთმა აირჩია მონაზვნური ცხოვრება და კიდევ სხვა მიზეზები, რომლებიც ჩამოთვლილია ამ ნოველაში.

ეპისკოპოსმა, მღვდელმა ან დიაკონმა საკუთარ თავზე არ უნდა აიღოს ამსოფლიური საზრუნავი; წინააღმდეგ შემთხვევაში სასულიერო წოდებიდან განიკვეთოს.

ზონარა. ჩამოთვლილ პირებს კანონის მიხედვით ეკრძალებათ საერო საქმეებისადმი შედგომა; რადგან კანონს სურს, რომ ისინი თავისუფლად ეწეოდნენ საღმრთო მსახურებას, და თავს უფლებას არ აძლევდნენ ჩაერიონ საერო საქმეებსა და სახალხო მშფოთვარებაში; თუ ასე არ აღასრულებენ, მაშინ უნდა დაემხონ. იგივეს განაწესებენ კრებათა სხვადასხვა განწესებები. სამოქალაქო კანონებიც უკრძალავენ სამღვდელო პირებს საერო საქმეებისადმი შედგომას და ნებას რთავენ მხოლოდ ობოლ ბავშვებზე მზრუნველობას, თუკი ისინი ამ საქმისთვის კანონიერად იქნებიან მოწოდებულნი.

არისტინე. საერო საზრუნავს შედგომილ მღვდელს, მღვდლობა ჩამოერთმევა.

არა აქვთ უფლება ეპისკოპოსს ან პრესვიტერს, ან დიაკვანს სამარცხვინო მონაგების გამო საკუთარ თავზე აიღონ საერო საზრუნავი, გარდა იმისა, როდესაც არასრულწლოვნებზე მზრუნველობისკენ კანონით იქნებიან მოწოდებულნი, ან სხვა რაიმე სახით მოუწოდებენ მათ აიღონ მზრუნველობა ქვრივებზე, ობლებსა და ავადმყოფებზე. იმის შემდეგ, რაც მათ გააფრთხილებენ დატოვონ საერო საქმეები, და არ შეისმენენ, არამედ კვლავ გააგრძელებენ თავიანთ საქმიანობას, უნდა დაემხონ პატივისგან.

ბალსამონი. მღვდელმსახურებზე, რომლებიც შედგომილნი არიან საერო სამსახურს, ჩვენ საკმარისად ვწერეთ წინამდებარე კრებულის (1) მე-8 ტიტლოსის მე-13 თავში. მაგრამ რადგან მოციქულთა ეს კანონი ამბობს, რომ კლერიკოსი, რომელიც ასე მოიქცევა, უნდა დაემხოს, ხოლო მოციქულთა 81-ე კანონი და სხვა კანონებიც ამბობენ: ან შეწყვიტოს ან დაემხოს, ვინმემ შეიძლება იკითხოს: რას უნდა მივდევდეთ? და მე ვფიქრობ, რომ იმ კანონს, რომელიც უფრო კაცთმოყვრულია; რადგან წმიდა სინოდი დიდ და უპატიოსნეს ეკონომოს არისტენს ოცდაათი დღის განმავლობაში შეახსენებდა თავი შეეკავებინა მოსამართლის საერო სამსახურისგან.

_______________

1. იგულისხმება ბალსამონის განმარტებები პატრიარქ ფოტიოსის ნომოკანონზე.

_______________

თუ ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი ბრწყინვალე აღდგომას ბუნიობის წინ იდღესასწაულებს იუდეველებთან ერთად, სასულიერო წოდებიდან განიკვეთოს.

ზონარა. ზოგიერთი გაზაფხულის ბუნიობად მიიჩნევს 25 მარტს, სხვები კი - 25 აპრილს. მე კი ვფიქრობ, კანონი არც ერთს გულისხმობს და არც მეორეს. რადგან ხშირად პასექი იდღესასწაულება 25 აპრილამდეც, და ხდება, როდესაც მას 25 მარტამდეც ვდღესასწაულობთ, ასე რომ, (თუკი ასე გავიგებთ გაზაფხულის ბუნიობას) შეიძლება ისეც მოხდეს, რომ პასექი ამ კანონის საწინააღმდეგოდ იქნას ნაზეიმები. ამრიგად, როგორც ჩანს, პატივსაცემი მოციქულები გაზაფხულის ბუნიობას სხვა რაღაცას უწოდებენ. ამ კანონის მთელი მცნება კი შემდეგშია: ქრისტიანებმა პასექი არ უნდა იდღესასწაულონ იუდეველებთან ერთად, ანუ მათთან ერთად ერთსა და იმავე დღეს; რადგან ჩვენს პასექს წინ მათი არასაზეიმო ზეიმი უნდა უძღოდეს, და მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა აღსრულდეს ჩვენი პასექი. მღვდელმსახური, ვინც ასე არ შეასრულებს სასულიერო პატივისგან უნდა დაემხოს. იგივე განსაზღვრა ანტიოქიის კრებამაც თავის პირველ განწესებაში, როდესაც თქვა, რომ პასექის ზეიმობის განსაზღვრება ნიკეის პირველი (მსოფლიო) კრების განსაზღვრებაა, თუმცა, ნიკეის კრების განწესებებში ასეთი კანონი არ მოიპოვება.

არისტინე. ვინც იუდეველებთან ერთად აღასრულოს პასექი დაემხოს. ნათელია.

ბალსამონი. ღვთაებრივ მოციქულებს არ სურთ პასექი იუდეველებთან ერთად ვიზეიმოთ, ამიტომაც განსაზღვრეს, რათა უფლის პასექი ჩვენში იუდეველთა სჯულიერი პასექის დადგომის შემდეგ აღესრულოს. ისინი პასექს გაზაფხულის ბუნიობის წინ ასრულებენ, ხოლო გაზაფხულის ბუნიობა დგება არა 25 ან 20 მარტს, როგორც ზოგიერთი ამბობს, ან კიდევ რომელიმე განსაზღვრულ დღეს, არამედ სხვადასხვა დროს, რადგან გაზაფხულის ბუნიობას მზისა და მთვარის წრიული გამოთვლებით ანგარიშობენ. მოსემ სჯულად დააწესა, რათა იუდეველებს პასექი, ანუ ბოროტებისგან გამოსვლა, ყოველწლიურად, ეგვიპტის მონობიდან დავდახსნის მოსაგონებლად აღესრულებინათ, და ის სხვა დროს არ აღესრულება, თუ არა გაზაფხულის ბუნიობამდე, როდესაც ახალმთვარეობა დგება, ანუ მარტის თვის მეთოთხმეტე დღემდე.

უფლის პასექს, ანუ ჩვენს გამოხსნას ეშმაკის ტყვეობიდან, ჩვენც ვზეიმობთ, რომელი გამოხსნაც ჩვენმა ღმერთმა ქრისტემ ჯვარზე თავისი ვნებით გვიბოძა. მაგრამ ჩვენ პასექს ვდღესასწაულობთ არა მაშინ, როდესაც იუდეველთა პასექი აღესრულება, არამედ მას შემდეგ, რაც გაზაფხულის ბუნიობა დადგება და პირველი თვის (მარტის) მე-14 დღე შესრულდება ან მარტის თვის პირველ მთვარეს, სწორედ ამ შვიდეულში, რადგან სწორედ მაშინ იყო ქრისტეს ვნება და მკვდრეთით აღდგომა. იხილე ასევე წმიდათა შორის მამის ჩვენის იოანე ოქროპირის მე-8 ჰმილია, რომელიც მან პასექზე დაწერა; ასევე კართაგენის კრების 73-ე განწესება და ის, რაც მასში პასექს ეხება.

თუ ეპისკოპოსი, მღვდელი, დიაკონი ან კრებულის სხვა წევრი, მსხვერპლშეწირვის დროს არ ეზიარება, დაე, მიზეზი წარმოადგინოს, და თუ იგი საპატიოა, შენდობილ იქნეს; იმ შემთხვევაში კი, თუ მიზეზი ვერ დაასახელა, საეკლესიო ერთობიდან განიკვეთოს, როგორც მორწმუნე ერისათვის ზიანის მომტანი და, თავისი საქციელით მწირველის მიმართ ეჭვის აღმძვრელი, რომ მან თითქოს მსახურება არასწორად აღასრულა.

ზონარა. კანონს სურს, რომ ყველანი ყოველთვის მზად და ღირსნი იყონ ზიარების მისაღებად, განსაკუთრებით კი მღვდელმსახურნი. ამიტომაც ამბობს, თუ ვინმე მათგან მსხვერპლშეწირვის დროს არ ეზიარებაო ან მიზეზი უნდა დაასახელოსო, და საპატიო თუ აღმოჩნდა, შენდობილ იქნასო, ხოლო თუ არ იტყვის, განიკვეთოსო. რადგან ამით ის მწირველი მღვდელმსახურის მიმართ ეჭვს აღძრავს, თითქოსდა არ სურდა მისგან ზიარების მიღება, რადგან მის მსახურებას თითქოს რაღაც აბრკოლებდა.

არისტინე. მღვდელმა, რომელიც არ ეზიარება, უნდა თქვას მიზეზი; თუ არ იტყვის, განიკვეთოს; რადგან მწირველის მიმართ ეჭვი აღძრა.

მღვდელი ან სხვა ვინმე სამღვდლო დასისგან, თუ არ ეზიარება და არ იტყვის მიზეზს, ასე რატომ იქცევა, დე განიკვეთოს, რადგან ეჭვს აღძრავს უსისხლო მსხვერპლის აღმასრულებელის მიმართ.

ბალსამონი. არავის სმენია, ეპისკოპოსი ან პრესვიტერი შესულიყოს საკურთხეველში, აღესრულებინოს მღვდელმსახურება და საღმრთო სიწმიდეებს არ ზიარებულიყოს. თუ ვინმე რამე ამდაგვარს იზამს, ის არა მარტო განკვეთილ უნდა იქნას, არამედ მკაცრადაც დაისაჯოს, თუკი არ დაასახელებს ყველაზე საპატიო და ცხად მიზეზს, რომელიც უბრკოლებდა მას საღმრთო სიწმიდის ზიარებას, რათა მისი ამ ქმედებისგან რამენაირი საცთური არ წარმოიშვას. მაგრამ დიაკვანთაგან ბევრი შეგვინიშნავს, რომლებიც შედიან საკურთხეველში და არათუ არ ეზიარებიან, სიწმიდეს ახლოსაც არ ეკარებიან. თუკი ვინმე მათგანი ხელით შეეხება სიწმიდეს და არ ეზიარება, წინამდებარე კანონის საფუძველზე განიკვეთება. ზოგიერთები ასე განმარტავდნენ ამ კანონს; სხვები კი ამბობენ, რომ ამ განწესებით განიკვეთება ყოველი მღვდელმსახური, ვინც არ ეზიარება, თუნდაც ის საკურთხევლის გარეთ იდრეს, რაც მეტად მძიმეა.

სხვა განმარტება. მე-8 და მე-9 კანონების შინაარსს ზოგიერთები თავისებურად განმარტავდნენ, ჩვენ სხვაგვარად. ამიტომაც, შევაჯამებთ რა ამ კანონებში ნათქვამს, ვამბობთ, სამღვდლო დასის წევრები და წმიდა საიდუმლოთა მსახურები, რომლებიც წირვის დროს არ ეზიარებიან, უნდა განიკვეთონ, თუ არ დაასახელებენ საპატიო მიზეზს. ხოლო ის მღვდელმსახურები, რომლებიც არ ეხებიან სიწმიდეს საკურთხეველში და ყველა ერისკაცი, ვინც არ იმყოფება ან არ რჩება ტაძარში წირვის დასრულებამდე და ღირსეულთა ზიარებამდე, როგორც უწესივრობის მოქმედი უნდა განიკვეთოს. ამბობენ, რომ ჩვენ ყველანი, მართალნი ერისკაცნი და მღვდელმსახურნი, რომლებიც არ ვეხებით სიწმიდეთ, წმიდა საიდუმლოთ ყოველთვის უნდა ვეზიარებოდეთ, წინააღმდეგ შემთხვევაში დავექვემდებარებით განკვეთას, მაგრამ ეს გაწესების საწინააღმდეგოცაა და შეუძლებელიც. ამიტომ მე-9 კანონში განსაზღვრულია იმ მართალთა დასჯა, რომლებიც ბოლომდე არ ესწრებიან წირვას, მაგრამ არ უმატებს: თუ არ ეზიარებიანო. ასე გაიგე ეს კანონიც ანტიოქიის კრების მეორე განწესების საფუძველზე.

ყველა მორწმუნე, რომელიც ეკლესიაში შედის, წმიდა წერილს ისმენს, მაგრამ ბოლომდე არ ესწრება ლოცვასა და წმიდა ზიარებას, როგორც ეკლესიაში უწესობის ჩამდენი, საეკლესიო თანაზიარობიდან განყენებულ იქნეს.

ზონარა. წინამდებარე კანონი ითხოვს, რათა წმიდა მსხვერპლის აღსრულების დროს, ყველანი ბოლომდე რჩებოდნენ ლოცვისა და ზიარების დასრულებამდე. რადგან მაშინ ერისკაცთ მოეთხოვებოდათ მუდმივი ზიარება. არსებობს სარდიკიისა და ტრულის კრების კანონები, ასევე ანტიოქიის კრების კანონი, რომლებიც განაწესებენ, რომ განკვეთას ექვემდებარება ის, ვინც ზედიზედ სამი კვირა დაესწრება ღვთისმსახურებას და არ ეზიარება. ამიტომაც წინამდებარე კანონი, როგორც უწესობის მოქმედთ, განკვეთს მათ, ვინც ლოცვების დასრულებასა და ზიარებას არ ესწრება. ანტიოქიის კრების მეორე კანონიც იგივეს ბრძანებს.

არისტინე. განკვეთე ის ვინც არ ესწრება ლოცვას და ზიარებას. განკვეთას უნდა დაექვემდებაროს ის, ვინც ეკლესიაში ბოლომდე არ დგას, არამედ ჯერ კიდევ წმიდა ლიტურგიის მიმდინარეობისას ეკლესიიდან გადის; რადგან ასეთი ეკლესიაში უწესობას ჩადის.

ბალსამონი. წინამდებარე კანონის განსაზღვრება მეტად მკაცრია. რადგან განკვეთს ეკლესიაში მისულთ, მაგრამ ბოლომდე არ დამსწრეთ და არ მოზიარეთ. მსგავსადვე განაწესებენ სხვა კანონებიც, რათა ყველანი მზად და ღირსეულ იყვნენ ზიარებისა, და განკვეთას უქვემდებარებენ მათ, ვინც სამი კვირის განმავლობაში არ ეზიარება.

ვინც საეკლესიო თანაზიარობიდან განყენებულთან ერთად ილოცებს, თუნდაც სახლში, თვითონაც განყენებით დაისაჯოს.

ზონარა. განკვეთილნი, რა თქმა უნდა ცოდვის გამო განიკვეთებიან. ამიტომ მათთან თანაზიარობა არავის უნდა ჰქონდეს. რადგან თანაზიარობა აჩვენებდა ზიზღს განმკვეთელისადმი ან ბრალდებას, თითქოსდა არასწორად განკვეთა. ამრიგად, ვინც საეკლესიო თანაზიარობიდან განყენებულთან ერთად ილოცებს, თუნდაც არა ეკლესიაში, არამედ სახლში, ისიც განკვეთას დაექვემდებარება. იგივეს ბრძანებს კართაგენის კრების მე-9 განწესება.

არისტინე. განყენებულთან ერთად მლოცველი იმავე მსჯავრს დაექვემდებაროს. ვინც მწვალებლებთან ერთად ილოცებს ეკლესიაში, ან სახლში მათსავით განკვეთილ იქნას.

ბალსამონი. გამოთქმა თანაზიარობიდან განყენებული ნიშნავს - განკვეთას. ამრიგად, ვინც განკვეთილთან ერთად ილოცებს, სადაც გინდ იყოს და როდესაც გინდ იყოს, თვითონაც უნდა განიკვეთოს. ეს დაწერილია მათთვის, ვინც ამბობს, რომ განკვეთილი გაგდებულია ეკლესიიდან და მაგრამ, თუკი ვინმე მასთან ერთად იგალობს სახლში, ან მინდორში, დამნაშავე არ იქნება. მაგრამ არა აქვს მნიშვნელობა ეკლესიაში ილოცებ განკვეთილთან ერთად თუ მის გარეთ. თუმცა, განკვეთილთან ლაპარაკი აკრძალული არ არის. წაიკითხე ასევე კართაგენის კრების მე-9 განწესება.

***

დამატებითი განმარტებები:

სლავური "კორმჩაია" (მესაჭე). განკვეთილთან ერთად მლოცველი, თვითონაც განიკვეთოს.

განმარტება: ვინც მწვალებელთან ერთად ილოცებს ეკლესიაში ან სახლში ილოცებს ეკლესიისგან განკვეთილებთან, თვითონაც განიკვეთოს.

ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). გამოთქმას თანაზიარობიდან განყენებული (ἀκοινώνητος) სამი მნიშვნელობა გააჩნია. ის მიანიშნებს (1) ან იმას, ვინც დგას ეკლესიაში და სხვა ქრისტიანებთან ერთად ლოცულობს, მაგრამ საღმრთო საიდუმლოებებს არ ეზიარება; (2) ან იმას, ვინც არ ეზიარება, არ დგას მართლებთან და არ ლოცულობს ეკლესიაში მათთან ერთად, არამედ განკვეთილია, ანუ გამოსულია ეკლესიიდან და არ მონაწილეობს საზოგადო ლოცვებში; (3) ან ნიშნავს ისეთ კლერიკოსს, რომელიც განკვეთილია კლერიკოსთაგან, მაგალითად: ეპისკოპოსი თავის თანა-ეპისკოპოსთაგან, პრესვიტერი თავის თანა-პრესვიტერთაგან ან დიაკვანი თავის თანა-დიაკვანთაგან და ა. შ.

მართლაც, ყოველი ვინც გაუცხოებულია თანაზიარობას (სხვაგვარად რომ ვთქვათ, ეკლესიაში მყოფ მართალთაგან განკვეთილია) ერთდროულად საიდუმლოთაგანაც განიკვეთება, მაგრამ საიდუმლოთაგან განკვეთილი ყოველთვის როდი განიკვეთება მართალთა კრებულისგან. ასე მაგალითად, კლერიკოსთა დასისგან დამხობილი (თანამოდასეთაგან განკვეთილია), ან სინანულში მყოფი - მართლებთან ერთად არ ეზიარება, მაგრამ არ გადის ეკლესიიდან კათაკმევლებთან ერთად.

წინამდებარე კანონში გამოთქმა თანაზიარობიდან განყენებული ნაგულისხმევია მეორე მნიშვნელობით. ამიტომაც ამბობს: ვინც საეკლესიო თანაზიარობიდან განყენებულთან ერთად ილოცებს, თუნდაც არა ეკლესიაში, არამედ სახლში, ვინც გინდ იყოს, - ღმრთისმსახური თუ ერისკაცი, დე მასავით განკვეთილ იქნეს ეკლესიისგან და ქრისტიანთა ლოცვისგან. რადგან ლოცვაში თანაზიარობა, რომელსაც ის განკვეთილთან ერთად აღასრულებს, თანაც მაშინ, როდესაც დანამდვილებით იცის, რომ ის განკვეთილია, შეურაცხყოფას აყენებს განმკვეთელს და ჩირქს სცხებს მას, როგორც უსამართლოდ მოქმედს (Пидалион. Том I. Правила Святых Апостолов. Изд. Александро-Невский Ново-Тихвинский женский сонастырь. 2019 г. Стр. 203).

სამღვდელო კლირის წევრი, რომელიც კლირიდან განკვეთილ პირთან ერთად ილოცებს, თვითონაც განიკვეთოს.

(მოც. 28; ანტიოქ. 4; კართ. 10).

ზონარა. ზოგიერთ პატივაყრილს მხოლოდ მღვდელმოქმედება ეკრძალება, მაგრამ არ ეკრძალება მათთან (მღვდელმსახურებთან - "აპოკ." რედ.) ერთად თანაზიარობა ან ეკლესიაში ერთად დგომა; სხვებს კი პატივაყრასთან ერთად თანაზიარობაც ეკრძალებათ და განკვეთასაც ექვემდებარებიან. ამრიგად, ეს განწესება ან უნდა განიმარტოს ასე: ვინც პატივაყრილთან და ამავდროულად განკვეთილთან ერთად ილოცებს, თვითონაც უნდა განიკვეთოს; ან გამოთქმა: "ერთად ილოცებს" უნდა გავიგოთ "ერთობლივი მღვდელმსახურების" აზრით. რადგან მიუხედავად იმისა, რომ პატივაყრილი განკვეთილი არ ყოფილა, ვინც მასთან ერთად იმსახურებს თვითონაც პატივაყრილ უნდა იქნას.

არისტინე. პატივაყრილთან ერთად მლოცველი იმავე სასჯელს უნდა დაექვემდებაროს. ვინც ილოცებს ან იმსახურებს პატივაყრილთან ერთად თვითონაც პატივაყრილი უნდა იქნას.

ბალსამონი. ზოგიერთს აქ გამოყენებული გამოთქმა: "ერთად ილოცებს" ესმოდა "ერთობლივი მღვდელმსახურების" აზრით. მაგრამ მე ასე არ ვფიქრობ, რადგან განწესება მოცემულია ყოველ კლერიკოსზე, და არა მარტო მღვდელზე. სხვები კი ამბობდნენ, რომ აქ პატივაყრილი განკვეთასაც ექვემდებარება, რის გამოც იკრძალება ლოცვა მასთან ერთად. ჩემი აზრით კი განწესების მიზანია დასაჯოს ყოველი კლერიკოსი, რომელიც ერთობლივად ილოცებს პატივაყრილ კლერიკოსთან, - როდესაც გინდ იყოს და რომელი კლერიკოსიც გინდ იყოს, - და პატივაყრის შემდეგ რაიმე მღვდელმსახურებას აღასრულებს. ამიტომ ისიც პატივაყრას უნდა დაექვემდებაროს; ამასთან, ვინც რომელიმე განკვეთილთან ერთად ილოცებს, ექვემდებარება არა პატივაყრას, არამედ განკვეთას, როგორც ამას ბრძანებს მე-10 კანონი.

***

დამატებითი განმარტებები:

სლავური "კორმჩაია" (მესაჭე). პატივაყრილთან მლოცველი, თვითონაც პატივაყრილ უნდა იქნას.

განმარტება. თუკი ვინმე ილოცებს, ანუ იმსახურებს ეპისკოპოსის მიერ პატივაყრილ პრესვიტერთან, თვითონაც პატივაყრილი უნდა იქნას.

ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). წინამდებარე განწესება შეიძლება განიმარტოს ორგვარად. თუკი გამოთქმაში "ერთად ილოცებს" იგულისხმება "ერთობლივი მსახურება", მაშინ განწესების მთელი აზრი მდგომარეობს შემდეგში: კლერიკოსი, რომელიც შეგნებულად იმსახურებს პატივაყრილ კლერიკოსთან ერთად, თვითონაც მასავით პატივაყრილ უნდა იქნას (ეს განმარტება უფრო სწორია). ხოლო თუ "ერთად ილოცებს" საკუთრივ ერთობლივ ლოცვაზე მიანიშნებს, მაშინ კანონის აზრი ასეთი იქნება: კლერიკოსი, რომელიც შეგნებულად ილოცებს იმ კლერიკოსთან ერთად, რომელიც არა მარტო დამხობილია სასულიერო წოდებიდან, არამედ თავისი დამხობის შემდეგ გაბედავს და კლერიკოსისთვის დამახასიათებელ რაიმე მღვდელმოქმედებას შეასრულებს, ან კიდევ, დამხობილ იყო რა ცოდვათა გამო კლერიკოსთა დასიდან, კვლავ იმავე ცოდვაში ჩავარდება და თან ეკლესიიდან და მართალთა ლოცვათაგანაც განკვეთილი იყო, - ამდაგვართან მლოცველ, ვიმეორებ, კლერიკოსს მასავით პატივი უნდა აეყაროს.

თუ საეკლესიო თანაზიარებიდან განყენებული კლირიკოსი, ან ერისკაცი, ან სასულიერო დასში მიღებისათვის უღირსი პირი, წავა და მას ხვა ქალაქში მიიღებენ წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, განყენებულ იქნეს შემწყნარებელი და შეწყნარებულიც.

(მოც. 13,32,33; IV მსოფლ. 11,13; ტრულ. 17; ანტიოქ. 6,7,8,11; ლაოდ. 41,42; სარდიკ. 9; კართ. 23,106).

ზონარა. სიტყვა "ან" აქ არ უნდა განიმარტოს გამონაკლისის აზრით, რადგან ის აქ გამოყენებულია, როგორც განმყოფი. განწესება ორი კატეგორიის ადამიანებზე მსჯელობს: განკვეთილებსა და მიღებისთვის უღირს პირებზე; პირველად მიღებისთვის უღირს პირებზე მსჯელობს. ზოგიერთი კლერიკოსი, მაგალითად, წიგნისმკითხველი ან მგალობელი, დიაკვნად ან პრესვიტერად ხელდასხმის მიღებას ცდილობს. შესაძლოა ხელდამსხმელმა ეპისკოპოსმა, მათთან დაკავშირებული ვითარებების გამოკვლევისა და ზოგიერთი დამაეჭვებელი გარემოების აღმოჩენის შემდგომ, ხელდასხმისგან თავი შეიკავოს და ხელდასხმა გადადოს მანამ, სანამ მათზე აღძრული ეჭვები არ განქარდება. ამასობაში ხელდამსხმელზე განაწყენებული ხელდასხმის მოსურნენი მიმართავენ სხვა ეპისკოპოსს და მათ მიერ შეიწყნარებიან. სწორედ ამას კრძალავს მოცემული კანონი, და აწესებს, რომ ის, ვინც ხელდასხმის ღირსად არ ჩათვალა ერთმა ეპისკოპოსმა, არც სხვა ეპისკოპოსმა უნდა მიიღოს იმ ეპისკოპოსის წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, რომელთანაც წარმოებდა მოკვლევა. წარმომადგენლობითი სიგელი კი ეძლევა კლერიკოსს, განკვეთილ ერისკაცს ან წიგნისმკითხველს, რომელიც სხვა ქალაქში მიემგზავრება და, რომლითაც იქაურ ეპისკოპოსს ეცნობება, რომ ისინი გახსნილნი არიან ეპითიმიებისგან, ანუ მართალნი არიან. ამის შესახებ უფრო ვრცლად არის ნათქვამი IV კრების 11-ე კანონში. თუკი ვინმე ასეთს მიიღებს, კანონი მიმღებსაც და მიღებულსაც განკვეთას დაუქვემდებარებს. წაიკითხე ანტიოქიის კრების მე-6 და ქალკიდონის კრების 13-ე კანონი.

არისტინე. ვინც სხვა ადგილას მიღებისთვის უღირსად მიჩნეულს მიიღებს, თვითონაც მიღების უღირსია.

თუკი ეპისკოპოსი ვინმეს ცხოვრებას იკვლევს, რათა გაიგოს არის თუ არა ის ღმრთის წმიდა ეკლესიაში მიღების ღირსი, და ამ დროს, როდესაც წარმოებდა მოკვლევა, ეს პიროვნება იქიდან წავა და სხვა ეპისკოპოსს მიმართავს, ის კი წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, რომელიც ამ ადამიანის რწმენისა და ცხოვრების უბიწოებას დაადასტურებდა, შეიწყნარებს, ორივე, მისაღებიც და მიმღებიც უნდა განიკვეთონ.

***

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული"პიდალიონი" (მესაჭე): "თუ ვინმე კლერიკოსი ან ერისკაცი, რომელიც განკვეთილია ან უარყოფილია, წავა და მას სხვა ქალაქში მიიღებენ წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, შემწყნარებელიც და შეწყნარებულიც განიკვეთონ".

(მოც. 32,33; IV მსოფლ. 11,13; VI მსოფლ. 17; ანტიოქ. 6-8, 11; სარდიკ. 7-9; ლაოდ. 41,42; კართ. 31, 97, 116).

განმარტება: სხვა არის - განკვეთილი, და სხვა - უარყოფილი. განკვეთილი განიშორება ეკლესიისგან და მართალთა ლოცვისგან, ხოლო უარყოფილი არ მიიღება მღვდელმთავრის მიერ, რასაც შეიძლება მრავალი მიზეზი ჰქონდეს. ამრიგად, მოცემული განწესება, რომელიც ორივეს ახსენებს, აქ მხოლოდ უარყოფილზე მსჯელობს. ამიტომაც ნაწილაკს "ან" სიტყვიდან "განკვეთილი" გააჩნია არა განმარტებითი, არამედ განმყოფი მნიშვნელობა, რომელიც ერთმანეთისგან მიჯნავს "განკვეთილსს" და "უარყოფილს" (1).

შედეგად, კანონი ადგენს: თუ კლერიკოსი ან ერისკაცი, მღვდელმთავრისგან უარყოფის შემდეგ, წავა სხვა ქალაქში და იქ მიღებულ იქნება ადგილობრივი მღვდელმთავრის მიერ, თუნდაც არ გააჩნდეს წარმომადგენლობითი სიგელი თავისი მღვდელმთავრისგან, რომელიც დაამოწმებმდა მათ რწმენას, ცხოვრებას, ხელდასხმას, განსაკუთრებით კი მათი რეპუტაციის შემლახავ ბრალდებებს (2), განკვეთილ იქნან მათი მიმღები მღვდელმთავარიც, და ისინიც, ვინც ამგვარად იქნენ მიღებულნი. მღვდელმთავარი იმიტომ, რომ კანონის საწინააღმდეგოდ წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე მიიღო ისინი; ხოლო ესენი იმიტომ, რომ არ იზრუნეს მიეღოთ წარმომადგენლობითი სიგელები, რომლებიც მათ სუფთა რეპუტაციას დაადასტურებდნენ; ან კიდევ იმიტომ, რომ, მოატყუეს ეპისკოპოსი და მიღებულ იქნენ (ერისკაცი შეიძლება უარყოფილ იქნას იმ მიზეზით, რომ თავისი მღვდელმთავრისგან დადანაშაულებულია რაიმე გადაცდომაში, ხოლო კლერიკოსი - იმ მიზეზით, რომ ცდილობდა ხელდასხმის მიღებას, როდესაც მღვდელმთავარი, რომელმაც მასთან დაკავშირებული ცნობები შემოიკრიბა, იპოვა მისი ხელდასხმისთვის დამაბრკოლებელი გარემოებები).

შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. ნათელია, რომ მოციქულთა 10-ე და 11ე კანონებში იგულისხმებიან საეკლესიო თანაზიარობიდან განკვეთილი და სასულიერო წოდებისგან პატივაყრილი პირები, რომლებიც იმავე საეპისკოპოსო ოლქში რჩებიან, რომლებშიც განკვეთილ იქნენ. წინამდებარე კანონში კი - იგულისხმებიან განკვეთილები, რომლებიც წავლენ სხვა საეპისკოპოსო ოლქში.

2. კლერიკოსები, რომლებიც ერთი ადგილიდან გადადიოდნენ სხვა ადგილზე, ჩვეულებისამებრ იღებდნენ სამი სახის სიგელს. ორი სახის სიგელს იღებდნენ ისინი, ვისაც ჰქონდათ უბიწო რეპუტაცია. მათგან ერთი იწოდებოდა საკონსულო სიგელად, რადგან აჩვენებდა, თუ რომელი კონსულის დროს და რომელ დღეს იყო კლერიკოსი ხელდასხმული (იხ. კართაგ. კრების 97-ე კან.); მას ხელს აწერდა მღვდელმთავარი და საჭირო იყო იმისთვის, რათა ნათელი ყოფილიყო ხელდასხმის წესრიგი: ვინ იყო ადრე ხელდასხმული და ვინ გვიან; ხოლო მეორე სახის სიგელი იწოდებოდა სამშვიდობო ან განსატევებელ სიგელად. ის აჩვენებდა, რომ კლერიკოსები იყვნენ დათხოვნილნი (გაშვებულნი) და არ ეკრძალებოდათ კლერიკოსის ხარისხის შესაბამისი მსახურების შესრულება იქ, სადაც მიდიოდნენ (იხ. ანტიოქ. 7 და 8, VI მსოფლ. 17 და კართაგ. 31).

ამ ორი სიგელის გარდა მესამე სახის სიგელს იღებდნენ ის კლერიკოსები, რომელთაც გააჩნდათ მათი რეპუტაციის შემლახავი ბრალდებები, მაგრამ შემდგომში გამართლებულნი იქნენ. ის იწოდებოდა წარმომადგენლობით, ანუ კანონიკურ სიგელად, რადგან წარადგენდა მათ, აღუდგენდა რა კეთილ სახელს და შელახულ რეპუტაციას (იხ. ლაოდიკ. 41, ანტიოქ. 8, განსაკუთრებით VI მსოფლ. 11 და წინამდებარე მოც. 12-ე კანონები). ის, ვინც იღებდა სამშვიდობო, ანუ განსატევებელ სიგელს, უკვე აღარ საჭიროებდა საკონსულო ან წარმომადგენლობითი სიგელის მიღებას. ხოლო ის, ვინც წარმომადგენლობით ან საკონსულო სიგელს იღებდა, ვალდებული იყო მათ გარდა კიდევ განსატევებელი სიგელიც აეღო. სწორედ ამიტომ ღვთაებრივი ოქროპირი (11-ე ჰომილია ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეზე; 11-ე ჰომილია ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეზე) ამბობს: "საჭიროა, რათა მღვდლები ამოწმებდნენ უცხო კლერიკოსებსა და მღვდელმსახურებს, რომლებიც მათ საეპისკოპოსო ოლქში სტუმრობენ, თუკი ისინი თავს კლერიკოსებსა და მღვდლებს უწოდებენ. რადგან უსაფრთხო როდია მათთან ურთიერთობა და მათი შეწყნარება შემოწმების გარეშე; და, როგორც მართავენ დავას და გამოიკვლევენ, ნამდვილად მართლმადიდებელნი არიან თუ არა, ასევე გამოკვლეულ უნდა იქნას, ნამდვილად ხელდასხმული მღვდლები არიან თუ არა ისინი. რადგან არ არის სულერთი: იქნები თუ არა თანაზიარობაში მათთან, ვინც ნამდვილად მღვდელია ან მათთან, ვინც ასე მხოლოდ თავს უწოდებს, მაგრამ მღვდელი არ არის; რადგან თუკი განურჩევლად დავიწყებთ ყველას მიღებას, ეკლესიის საქმეები გადმოყირავდება. თუმცა, თუკი სხვა ადგილას გადასულები ეძებენ ეძებენ მხოლოდ სარჩოს და ხელმძღვანელობას, როგორც ღატაკნი, მღვდელმთავარმა არ უნდა გამოჰკითხოს მას ამგვარ საგნებზე" (Ioan. Chrysost. Hom. in Hebr. 11.4 // PG 63, 96; Hom. in Eph. 11.5 // PG 62, 86).

მიაქციე ყურადღება, რომ კართაგენის კრების 31-ე (23 (32)-ე - "აპოკ." რედ.) კანონის მიხედვით განტევების სიგელს თავიანთი მიტროპოლიტებისგან იღებდნენ გამგზავრების მოსურნე ეპისკოპოსებიც. გარდა ამისა, ღატაკნი იღებდნენ სამშვიდობო სიგელებს, რათა IV მსოფლ. კრების 11-ე კანონის მიხედვით ევლოთ მოწყალების მოსაკრეფად. ეპისკოპოსთა სიგელები ეგზავნებოდათ ასევე იმპერატორებს და კარის არხონტებს, კერძოდ, "სავედრებელი სიგელები" ობოლთა, მიუსაფართა და ღარიბთა შეწევნისათვის და სარდიკიის კრების 7-9 კანონების მიხედვით მსჯავრდებულთა გათავისუფლებისათვის. ხოლო ეპისკოპოსებს, პრესვიტერებს და კლერიკოსებს, რომლებიც მიემგზავრებოდნენ იმპერატორთან, უნდა ჰქონოდათ სამიტროპოლიო ოლქის ყველა ეპისკოპოსისგან გაცემული სიგელი, განსაკუთრებით კი - მიტროპოლიტისგან, ანტიოქიის კრების 11-ე კანონის მიხედვით. "ეს სიგელები, - ნათქვამია "არმენოპულოსში", - იწოდებიან სამშვიდობო ეპისტოლეებად" (Краткое изложение правил. Разд. 3, тит. 2). ზემოთ კი ნათქვამი იყო, რომ წარმომადგენლობითი სიგელები უნდა მოწმობდნენ სარწმუნოებაზეც; და აი, რატომ: რადგან არიანელებმა შეცვალეს ნათლისღების წესი და, როგორც კედრენე* ამბობს, დაიწყეს წარმოთქმა: "სახელითა უმეტესითა მამისათა და უმცირესითა ძისათა და უქვემოესითა სულიწმიდისათა", ასევე, შეცვალეს დიდებისმეტყველება: "დიდება მამასა და ძესა და წმიდასა სულსა", და დაიწყეს თქმა: "დიდება მამასა ძის მიერ სულიწმიდაში" – და მართლმადიდებლობის ნიღბით აცთუნებდნენ მრავალთ, მართლმადიდებლები რომ არ მოტყუებულიყვნენ, დაწესდა წარმომადგენლობითი სიგელების დაწყება შემდეგნაირა: "მ. ძ. ს. წ.", ანუ "მამა, ძე, სული წმიდა". საქმეის გადმოცემის შემდეგ კი სიგელი იბეჭდებოდა სიტყვით "ამინ".

________________

* გიორგი კედრენე (ბერძ. Γεώργιος Κεδρηνός) — XI საუკუნის ბიზანტიელი ისტორიკოსი, ავტორი თხზულებისა „ისტორიული მიმოხილვა“ (ბერძ. Σύνοψις ίστοριών), რომელიც მოიცავს მსოფლიოს ისტორიას ქვეყნის დასაბამიდან 1059 წლამდე. – "აპოკ." რედ.

________________

ასევე მიაქციე ყურადღება, რომ არსებობდა ჩვეულება ახალხელდასხმულ პატრიარქთათვის გაეგზავნათ და მათგანაც მიეღოთ სამი სახის სიგელი (ეპისტოლე), რომელთაც კრებით და ურთიერთმოსაკითხ სიგელს უწოდებდნენ და, რომლებითაც დასტურდებოდა მათი ხელდასხმები. კრებითად იწოდებოდნენ ეპისტოლეები (სიგელები), რომელთაც ყოველი პატრიარქი უგზავნიდა სხვა პატრიარქებს და, რომელშიც ის აღიარებდა საყოველთაო ეკლესიის თანხმიერ მართლმადიდებლურ რწმენას. სიგელები ასე იმიტომ იწოდებოდნენ, რომ კრებითად იწერებოდა. ურთიერთმოსაკითხ სიგელებს წარმოადგენდნენ იმგვარი ეპისტოლეები, რომლებშიც პატრიარქი ითხოვდა, რათა სხვა პატრიარქებს პასუხად გამოეხატათ თავიანთი თანხმობა მათ ქიროტონიაზე. ხოლო ხელდასხმის სიგელები - ეს ისეთი ეპისტოლეებია, რომლებსაც ადგენდნენ პატრიარქის აღსაყდრების დროს. მათ დღეს მისასალმებელ სიგელსაც უწოდებენ (იხ. დოსითეოსი**. თორმეტწიგნეული. გვ. 468).

________________

* დოსითეოს II ნოტარასი. იერუსალიმის პატრიარქი (ბერძ. Πατριάρχης Δοσίθεος Β΄ Νοταράς) (1641-1707) — XI საუკუნის ბიზანტიელი ისტორიკოსი, ავტორი თხზულებისა „ისტორიული მიმოხილვა“ (ბერძ. Σύνοψις ίστοριών), რომელიც მოიცავს მსოფლიოს ისტორიას ქვეყნის დასაბამიდან 1059 წლამდე. – "აპოკ." რედ.

________________

ხოლო თუ განყენებული იყო, სასჯელი გაუგრძელდეს, როგორც ცრუსა და ღვთის ეკლესიის მომატყუებელს.

ზონარა. წინა განწესება ლაპარაკობს მიღების უღირს, მაგრამ ჯერაც ხელდაუსხმელ და არაგანკვეთილზე; ხოლო წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს უკვე ხელდასხმულზე და განკვეთილზე, რომელიც, განკვეთის შემდეგ, გულგამწყრალი, მივიდა სხვა მღვდელმთავართან და მან ის შეიწყნარა, რადგან არაფერი იცოდა მისი განკვეთის შესახებ. კანონი ამდაგვარ დამრღვევს სასჯელს უგრძელებს.

არისტინე. არ არის მიღების ღირსი ის, ვინც დამალავს თავის განკვეთას. თუკი ვინმე განკვეთილი იყო თავისი ეპისკოპოსის მიერ და წავა სხვა ეპისკოპოსთან, დამალავს, რომ განკვეთილი იყო და ეპისკოპოსი მას მიიღებს, განკვეთილს სასჯელი უნდა გაუგრძელდეს, რადგან მან მოატყუა ღმრთის ეკლესია.

ბალსამონი. სხვა არის - განკვეთილი, და სხვა - მიღების უღირსი, ანუ ისეთი, რომელიც ეპისკოპოსმა რაიმე თანამდებობაზე უნდა მიიღოს, რადგან განკვეთილს საეკლესიო შესაკრებელში შესვლა ეკრძალება; ხოლო მიღების უღირსი მრავალი მიზეზის გამო ხდება მიუღებელი. სიტყვა: "ან" აქ დგას როგორც განმყოფი, როგორც ეს დასტურდება მე-13 კანონით, რომელიც ამბობს: "თუ საეკლესიო თანაზიარებიდან განყენებული" და ა. შ. ამრიგად წინამდებარე (12-ე და 13-ე) კანონები ამბობენ, რომ ის, ვინც რაიმე საეკლესიო ხარისხში მიღების უღირსად აღიარებულს თავისი ეპისკოპოსის წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე მიიღებს, უნდა განიკვეთოს. თუკი მიღებულ იქნება არა მიღების უღირსი, არამედ განკვეთილი, მაშინ ამდაგვარის მიმღებიც უნდა განიკვეთოს, ხოლო განკვეთილს სასჯელი გაუგრძელდეს. იხილე ასევე IV კრების. 11-ე, ანტიოქიის მე-6 და ქალკედონის 13-ე.

***

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული"პიდალიონი" (მესაჭე): ხოლო თუ განყენებული იყო (1), სასჯელი გაუგრძელდეს, როგორც ცრუსა და ღვთის ეკლესიის მომატყუებელს.

განმარტება: წინამდებარე კანონი გაერთიანებულია მე-12 კანონთან როგორც აზრით, ასევე მსჯელობის წყობითა და ენით. წინა განწესება, როგორც უკვე ვთქვით, მსჯელობს უარყოფილ კლერიკოსზე ან ერისკაცზე, ხოლო ეს მსჯელობს განკვეთილ კლერისკოსზე ან ერისკაცზე, კერძოდ: თუკი კლერიკოსი ან ერისკაცი, რომლებიც მოკვეთილ იქნებიან თავიანთი მღვდელმთავრის მიერ, წავლენ სხვა ადგილას, დამალავენ და არ აღიარებენ, რომ ის განკვეთილია, და ამის გამო მიღებულ იქნება ადგილობრივი მღვდელმთავრის მიე4რ (რომელმაც არ იცოდა ამ განკვეთის შესახებ), ამდაგვარს სასჯელს უხანგრძლივებს, რადგან მან მოიტყუა ეკლესიის წინაშე და დასცინა, როგორც მას, ასევე იმ ადგილის მღვდელმთავარს.

შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. სხვა კოდექსებში წინამდებარე კანონი აქ მთავრდება, შემდგომი სიტყვები არ არის.

ეპისკოპოსს არა აქვს უფლება თავისი ეპარქია დატოვოს და სხვაგან გადავიდეს, თუნდაც ამაში ბევრი ვინმე არწმუნებდეს. ეს შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ამას რაიმე საპატიო მიზეზი აიძულებს, როცა შეუძლია დიდი სარგებელი მოუტანოს იქაურ მრევლს ღვთისმსახურების სიტყვით, და ეს უნდა გააკეთოს არა თვითნებურად, არამედ მრავალი ეპისკოპოსის გადაწყვეტილებითა და თავისი ღრმა რწმენით.

ზონარა. სხვადასხვა კრებითი კანონები ეპისკოპოსებს თავიანთი ეკლესიებიდან სხვა ეკლესიებში გადასვლას უკრძალავენ და განუწესებენ იმ ეკლესიაში დარჩენას, რომელმაც ის მიიღო, რათა ამან უთანხმოება არ წარმოშვას. არ უნდა ვიფიქროთ კანონები ურთიერთგამომრიცხავ განკარგულებებს იძლეოდნენ. ზოგიერთი კანონი ეპისკოპოსს უწესებს არ შეიცვალოს ეკლესია და უკრძალავს ამას; ხოლო წინამდებარე კანონი საპატიო მიზეზით, დიდი სარგებლობისთვის სხვა ეკლესიაში ეპისკოპოსის გადასვლაზე მსჯელობს. შესაძლოა რომელიმე ეკლესიის ეპისკოპოსი არც ისე დახელოვნებული მქადაგებელი იყოს, ხოლო მოწვეულს მჭევრმეტყველება და მოხდენილი ქადაგება ახასიათებდეს, რის გამოც შესაძლოა მისი მიწვევა იმ ქალაქში აუცილებელი გახდეს. მაგრამ კანონის მიხედვით, ასეთ შემთხვევაშიც კი ეპისკოპოსმა ეს თვითნებურად არ უნდა გააკეთოს, არამედ მრავალ ეპისკოპოსთა კრებითი მოწოდებით. ამრიგად, კრებათა კანონები ეპისკოპოსს თავისი ოლქიდან სხვა ოლქში გადაბარგებას და მისი მმართველობის მიტაცებას უკრძალავენ, თუნდაც ის ეკლესია დაქვრივებული იყოს. ასე განაწესებს ანტიოქიის კრების 16-ე კანონი. ხოლო მოციქულთა წინამდებარე განწესება ეპისკოპოსს უკრძალავს სხვა ოლქში საქადაგებლად და იქაური ხალხის დასამოძღვრად დროებით გადასვლას, და მაშინაც კი ეს არა თვითნებურად, არამედ მოწოდებითა და რწმენით უნდა გააკეთოს.

არისტინე. ნუ გადახვალ საყდრიდან საყდარზე. იქაურ ქრისტიანთათვის, როგორც უკეთ დამმოძღვრელი, თავს თუ სასარგებლოდ ჩათვლი, ესეც მრავალ ეპისკოპოსთა განსჯითა და დარწმუნებით უნდა გააკეთო. ეპისკოპოსმა არ უნდა მიატოვოს თავისი ოლქი და სხვა საყდარს მიაშუროს, თუ ის გამოცდილი ქადაგი არ იქნება და იქაურ ქრისტიანთა მიერ უფრო სასარგებლოდ არ იქნება მიჩნეული; და ესეც კი მრავალ ეპისკოპოსთა განსჯითა და დარწმუნებით უნდა გააკეთოს. თუმცა, ამ კანონმა ძალა დაკარგა, რადგან ანტიოქიის კრების 16-ე კანონი დასაშვებად მიიჩნევს ამგვარ გადასვლას მხოლოდ სრული კრების, მიტროპოლიის ეპისკოპოსთა თანდასწრებითა და დამტკიცებით. მაგრამ ეპისკოპოსს, რომელსაც თავისი ეკლესია გააჩნია სხვა ქალაქში გადასვლის არანაირ უფლებას არ აძლევენ არც ანტიოქიის კრების 21-ე, არც ნიკეის კრების 15- და არც სარდიკიის კრების 1-ლი კანონები.

ბალსამონი. წინამდებარე 14-ე კანონის განსაზღვრებით ეპისკოპოსს არა აქვს თავისი ოლქიდან სხვა ოლქში გადასვლის უფლება, თუნდაც ამას იქ მყოფი ხალხის სასარგებლოდ აკეთებდეს და სხვა ოლქის ხალხი სთხოვდეს, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ამგვარ რამეს კრებითი დავალებით აღასრულებს. ხოლო ანტიოქიის კრების 16-ე კანონი ამბობს, რომ უნდა დაემხოს ის, ვინც მიიტაცებს უეპისკოპოსო ეკლესიას სრული კრების თანხმობის გარეშე. შენ კი უწყოდე, თუმც წინამდებარე მოციქულთა 14- კანონი არ სჯის იმას, ვინც ასწავლის თავის საზღვრებს გარეთ, სხვა განწესებები პატივისგან ამხობენ მათ, ვინც საკუთარ საზღვრებს გარეთ რაიმე საეპისკოპოსოს აღასრულებს. ხოლო მეფის განკარგულებით საკუთარ ფარგლებს გარეთ გამგებლობა დასაშვებია. თუმცა, როდესაც ერთი მიტროპოლიტი დაადანაშაულეს მისდამი დაქვემდებარებულ სხვადასხვა საეპისკოპოსოებში ქადაგებისთვის, რადგან ამის შესახებ არაფერი უწყოდნენ ადგილობრივმა ეპისკოპოსებმა, თავს იმით იმართლებდა, რომ ამაში ვერავითარ დარღვევას ვერ ხედავდა. მისი თქმით ეს ეპისკოპოსები მისი ხელისუფლების ქვეშ იმყოფებოდნენ, ამიტომაც, წინამდებარე კანონით ამდაგვარს სასჯელი არ უნდა დაედოს და სხვა ეპარქიებში ქადაგება და განკარგულებების გაცემა შესაძლოა მხოლოდ საეპისკოპოსო მსახურების უფლებამოსილებაც არ იყოს; მაგრამ ამგვარი განმარტება დიდმა კრებამ არ მოიწონა. ამრიგად, შენიშნე წინამდებარე 14-ე კანონში ნათქვამი და დაამატე მას ტრულის კრების 20-ე კანონის განწესება ეპისკოპოსზე, რომელიც სხვის ფარგლებში ასწავლის და ორივე კანონი ერთმანეთს შეათანხმე.

სხვა განმარტება. წინამდებარე 14-ე კანონიდან ჩანს, რომ იგმობა ეპარქიიდან ეპარქიაში ეპისკოპოსის ბოროტგანზრახული გადასვლა; მაგრამ ნებადართულია გადაადგილება, რომელიც კეთილი მიზნით, საპატიო მიზეზით, ღვთისმოსაობის განმტკიცებისთვის და მრავალ ეპისკოპოსთა დარწმუნებით აღსრულდება. ზოგიერთები ამბობენ, რომ წინამდებარე კანონით ნებადართულია ეპისკოპოსის გადაადგილება, ოღონდ კანონიდან ჩანს, რომ ეს მხოლოდ ეპისკოპოსის დროებითი მოწოდებაა სწავლა-მოძღვრების საქადაგებლად; ასეთებმა დაე ისმინონ: რის საფუძველზე ამტკიცებენ ამას, როდესაც კანონი მსგავს არაფერს ამბობს? შემდეგ, რა სარგებლობას ნახავს დაქვრივებული ეკლესიის მრევლი იმ ეპისკოპოსის სწავლებისგან, რომელიც იქ ერთხელ ან ორჯერ, ან კიდევ მთელი წელიწადი ასწავლის, თუკი არანაირ სხვა სამღვდელმთავრო მსახურებას არ აღასრულებს და, მისი ამგვარი მოწოდება მრავალ ეპისკოპოსთა დარწმუნებისგან მომდინარეობდეს? თუკი მოწოდებული მღვდელმთავრის უფლებიდან გამომდინარე არ იქადაგებს, მაშინ არც მრავალ ეპისკოპოსთა დარწმუნებაა საჭირო; რადგან ერთსაც შეუძლია ღვთისმოსაობის ქადაგება. ვინც საწინააღმდეგოს ამტკიცებს, ის დაადანაშაულებს დიდ გრიგოლ ღვთისმეტყველს, და წმიდა პროკლეს, ასევე სხვა საყდრებს კონსტანტინოპოლსა და საპატრიარქო საყდრებზე, როგორც უღირსად მსახურებს გადაადგილების შემდეგ, რისი დაშვებაც მიუღებელია.

***

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული"პიდალიონი" (მესაჭე): ეპისკოპოსს არა აქვს უფლება თავისი ეპარქია დატოვოს და სხვაგან შეიჭრას, თუნდაც ამაში ბევრი ვინმე არწმუნებდეს. ეს შესაძლებელია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ამას რაიმე საპატიო მიზეზი აიძულებს, როცა შეუძლია დიდი სარგებელი მოუტანოს იქაურ მრევლს ღვთისმსახურების სიტყვით, და ეს უნდა გააკეთოს არა თვითნებურად, არამედ მრავალი ეპისკოპოსის გადაწყვეტილებითა და თავისი ღრმა რწმენით.

განმარტება: სხვა არის სხვისი საეპისკოპოსო ოლქში შეჭრა და მისი მიტაცება, და სხვა - გადაადგილება თუ გადასვლა ერთი საეპისკოპოსო ოლქიდან სხვაში (1). მიტაცება გამოიხატება იმაში, რომ მღვდელმთავარი, რომელიც მისდევს ანგარებით მიზნებს, თვითნებურად ტოვებს საკუთარ საეპისკოპოსო ოლქს (ან, თუ არ გააჩნია საკუთარი ოლქი და დარჩენილია უქმად (*) და განუკითხავად იტაცებს სხვას, რაც სარდიკიის კრების 1-ლი და მე-2 კანონებით იგმობა და ექვემდებარება კანონიკურ ეპითიმიებს. ხოლო გადასვლა მდგომარეობს იმაში, რომ ეპისკოპოსი დიდი საჭიროების და ღვთისმოსაობის განმტკიცების მიზნით, ასევე მრავალ ეპისკოპოსთა თხოვნით გადადის ერთი საეპისკოპოსო ოლქიდან სხვაში, რათა სარგებელი მოუტანოს იქაურ მრევლს ღვთისმსახურების სიტყვით (და ეს, ცხადია, დროებით, და არა მთელი სიცოცხლის განმავლობაში), რაც დასაშვებია იკონომიური მოსაზრებით (2).

_________________________

(*) უქმი მღვდელმთავრის ცნებას (ἐπίσκοπος σχολάζων) ასე განმარტავს ეპ. ნიკოდიმე (მილაში): ეს არის "კონკრეტული ეკლესიისთვის კანონიკურად არჩეული და ხელდასხმული ეპისკოპოსი, რომელიც რაიმე გარეგანი მიზეზების გამო ვერ ჩადის თავის ეპარქიაში, და შედეგად, ვერ ასრულებს მასში თავის საეპისკოპოსო მსახურებას" (Правила Православной Церкви с толкованиями Никодима, еп. Далматинско-Истрийского: в 2 т. Репр. воспр. изд. 1911-1912 гг. Свято-Троицкая Сергиева лавра, 1996. Т. 2 С. 75).

_________________________

ამიტომაც წინამდებარე კანონის განსაზღვრებით ეპისკოპოსს არა აქვს უფლება გამორჩენის მიზნით თვითნებურად, რაიმე საპატიო მიზეზის გარეშე, დატოვოს თავისი საეპისკოპოსო ოლქი და მიიტაცოს სხვა, თუნდაც ამისკენ მას აიძულებდნენ. მას ნება ეძლევა გადავიდეს სხვა საეპისკოპოსო ოლქში (დაქვრივებულში, მცირეში ან დიდში) მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი არსებობს არიმე საპატიო და მნიშვნელოვანი მიზეზი, რომელიც აიძულებს მას გადადგას ამგვარი ნაბიჯი, საკუთრივ რომ ვთქვათ, როდესაც, სხვებისგან განსხვავებით, შეუძლია დიდი სარგებელი მოუტანოს იქაურ მრევლს ღვთისმსახურების სიტყვით და დიდი სულიერი შემწეობა გაუწიოს ქრისტიანებს. მაგრამ ეს მან უნდა გააკეთოს არა თვითნებურად, არა საკუთარი მოსაზრებით, არამედ მრავალ ეპისკოპოსთაგან არჩევითა და განსჯით, დაჟინებული თხოვნებისა და დარწმუნებების შემდეგ (3).

შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. ბალსამონის და ბლასტარისის აზრით, გადაადგილება განსხვავდება გადასვლისგან. გადაადგილება ხდება ისეთ შემთხვევებში, როდესაც რომელიმე ბრძენი და ღვთისმოსავი მღვდელმთავარი (რომელსაც ამავდროულად გააჩნია საკუთარი საეპისკოპოსო ოლქი) გადაადგილდება უფრო დიდ ან მცირე საეპისკოპოსო ოლქში, რათა განამტკიცოს იმ ადგილას საშიშროების ქვეშ მყოფი ღვთისმოსაობა, როგორც გრიგოლ ღვთისმეტყველი იყო გადაადგილებული სასიმიდან კონსტანტინოპოლში. ხოლო გადასვლა ხდება მაშინ, როდესაც რომელიმე უქმი მღვდელმთავარი (შესაძლოა იმიტომ, რომ მისი საეპისკოპოსო ოლქი წარმართებს აქვთ დაპყრობილი) თავისი სიბრძნის და ღვთისმოსაობის გამო, კრების საერთო გადაწყვეტილებით გადადის სხვა, უქმ საეპისკოპოსო ოლქში. როგორც ბალსამონი ამბობს, ერთიც და მეორეც დასაშვებია წინამდებარე კანონისა და ანტიოქიის 16-ე კანონის საფუძველზე.

2. იხილე ნეტარსახსენებელ პატრიარქ დოსითეოსის "იერუსალიმელ პატრიარქთა ისტორია", წიგნი 3, გვ. 220. არმენოპულიც ნათლად ამბობს (განწესებათა მოკლე გადმოცემა. განყოფილება 1, ტიტლ. 4), რომ ეპისკოპოსის ასეთი გადასვლა, როგორზეც ლაპარაკია ამ კანონში, ხდება მხოლოდ დროებით, ხალხის დასახმარებლად, და არა სამუდამოდ. ამიტომ ეპისკოპოსი კვლავ უნდა დაბრუნდეს თავის საეპისკოპოსო ოლქში.

3. ასე მაგალითად, უწმიდესი პროკლე კიზიკელმა, გრიგოლ ღვთისმეტყველმა სასიმიდან და მრავალმა სხვამ, იკონომიითა და აუცილებლობით დატოვეს თავიანთი საეპისკოპოსო ან სამიტროპოლიო ოლქები, რომლებიც ადრე ეკუთვნოდათ, და გადავიდნენ კონსტანტინოპოლის მსოფლიო საყდარზე. ასე იქნა გადაადგილებული მელეტი სევასტიიდან ბერიაში, შემდეგ კი ანტიოქიაში; ალექსანდრე - ფლავიადადან (რომელიც ანზარვთან ახლოს იყო) იერუსალიმში; დიდი ევსტათი - სირიის ბერიიდან ანტიოქიაში და სხვა. მაგრამ, რადგან, დოსითეოსის თქმით (თორმეტწიგნეული. წიგნი 3. გვ. 221), იკონომია, განსაკუთრებით დღეს, მრავალთათვის ბიწიერების საბაბი გახდა, გადაადგილებებიც ხდება უგუნურად და უკანონოდ. რადგან ის, რაც ზოგჯერ იკონომიური მოსაზრებით და აუცილებლობითაა დაშვებული ეკლესიისთვის კანონი ვერ გახდება. ამიტომაც კრებითი პასუხი, რომელიც მანუილ კონსტანტინოპოლელმა გასცა 1250 წ-ს და რომელშიც ნათქვამია, რომ ეპისკოპოსი, რომელიც უარს იტყვის თავის საეპისკოპოსო ოლქზე, მიტროპოლიტისა და დანარჩენ ეპისკოპოსთა გადაწყვეტილებით შეიძლება გადაადგილებულ იქნას სხვა საეპისკოპოსო ოლქში, დამღუპველია და მიუღებელია როგორც კანონთა საწინააღმდეგო. არეთა კესარიელიც ამბობს: "გადაადგილებები ხდება ანგარებისა და ამაო დიდების მოსურვებით; ამაზრზენია ყოველ ამ მოსურვებათაგანი: ერთნი როგორც კერპთმსახურებითი, სხვები როგორც მთიების (**) სნეულება" (Aretha Caesariensis. Scripta minora. Vol. 1, 27. 28–30 // В. G. Teubner. Leipzig, 1968).

_________________________

(**) მთიების, ანუ ცისკრის ვარსკვლავის, იგივე ლუციფერის სნეულებაში არეთა კესარიელი გულისხმობს ამპარტავნებას, რადგან მთიებზე (ლუციფერზე) ასეა ნათქვამი: "როგორ ჩამოემხე ციდან, მთიებო, ძეო განთიადისა! მიწას დაენარცხე, ხალხთა მტარვალო! გუშინ ამბობდი: ცად ავხდები, ღვთის ვარსკვლავთა ზემოთ ტახტს დავიდგამ და დავჯდები საკრებულო მთაზე, ჩრდილო კალთებზე. მაღლა ღრუბლებში ავიჭრები, უზენაესს გავუტოლდებიო! მაგრამ შავეთში ჩადიხარ, ქვესკნელის უფსკრულებში" (ესაია 14:12-15). – "აპოკ." რედ.

_________________________

იულიუს რომაელიც წერდა ევსებიანელებს: "თქვენ თუ ნამდვილად მიგაჩნიატ, რომ ეპისკოპოსებს თანაბარი და ერთნაირი პატივი გააჩნიათ, და არ მსჯელობთ მათზე ქალაქთა სიდიდის მიხედვით, მაშინ მართებდა მას, ვისაც მცირე ქალაქი მიენდო, მისდამი მინდობილ საზღვრებში დარჩენილიყო და არ დაეკნინებინა იგი. ხოლო თუ ის გადადის იმ ქალაქში, რომელიც მისთვის არ მიუციათ, ამით აჩვენებს, რომ შეიყვარა ამაო დიდება და პატივი, და მოიძულა მისთვის ღმრთისგან ბოძებული ქალაქი" (Julius I. Ad Antioch. 5 // PL 8, 890A.). და პაპი დამასიც, როგორც თეოტორიტე ბრძანებს (წიგნი 5, თ. 10), პავლინეს წერდა: "ერთი საეპისკოპოსო ოლქიდან მეორეში გადამსვლელი ჩვენი თანაზიარობისთვის უცხო უნდა გახდეს მანამ, სანამ კვლავ არ დაუბრუნდება თავის საეპისკოპოსო ოლქს. თუკი ეპისკოპოსი ერთი ადგილიდან სხვა ადგილზე გადავა, მის ადგილზე კი ხელს დაასხამენ სხვა ეპისკოპოსოს, სამწყსოს მიმტოვებელს უნდა წაერთვას სამღვდელმთავრო პატივი მანამ, სანამ არ გარდაიცვლება ის, ვინც მის ნაცვლად მისავ ოლქში იყო ხელდასხმული" (Theod. Суг. Hist. eccl. V, 11 // PG 8 2, 1221D–1224A) (იხ. ასევე: სოკრატე. წიგნი. 7, თ. 36) (PG 67, 817-821). შენიშნე, რომ იკონომიური მოსაზრებებიდან გამომდინარე ხდებოდა ეპისკოპოსთა დაქვეითებაც, ანუ მათი გადაადგილება დიდი ოლქიდან უმცირესში. ასე, მაგალითად, იოანე კოდონატი გადაადგილებულ იქნა ალექსანდრიიდან ტვიროსში. რომელიღაც სჯულმდებელმა თქვა: "ორი საეპისკოპოსო ოლქის დამსაკუთრებელს ორცოლიანს ვუწოდებთ".

თუ მღვდელი, დიაკონი, ან საერთოდ ვინმე კლირის წევრთაგან, დატოვებს თავის მსახურების საზღვრებს, სხვაგან გადავა, დამკვიდრდება იქ და იცხოვრებს თავისი ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე, ასეთმა, ვბრძანებთ, აღარ იმსახუროს და მით უფრო, თუ მან თავისი ეისკოპოსისა არ შეისმინა, რომელმაც უკან დაბრუნება მოუწოდა. ხოლო თუკი ამ უწესობაში დარჩება, მაშინ თანაზიარობაში იყოს როგორც ერისკაცი.

ზონარა. ქალკედონის კრების მეექვსე კანონი განაწესებს არავის დაასხან ხელი დანიშნულების გარეშე, არც საეპისკოპოსოში, ან რაომელიმე ტაძარში თუ მონასტერში. შედეგად, ასე ხელდასხმული თუ დატოვებს ეკლესიას, რომლის კლირიკოსადაც იყო წოდებული და გადავა სხვა ეპარქიაში, ეს კანონი მას მღვდელმსახურებას აუკრძალავს, განსაკუთრებით მაშინ, თუკი მას მოუწოდებდნენ დაბრუნებულიყო და არ დაბრუნდა. თუმცა, როგორც ერისკაცი შეიძლება თანაზიარობაში იყოს. პირველი მსოფლიო კრების 16-ე და მეოთხე მსოფლიო კრების მე-5 კანონებიც იგივეს ამბობენ.

არისტინე. ყოველი კლირიკოსი, რომელიც წავა თავისი ოლქიდან და იცხოვრებს სხვა ოლქში და ეპისკოპოსი მოუწოდებს დაბრუნებისკენ, ის კი არ დაბრუნდება, თანაზიარობისგან უნდა განეყენოს. თუკი ვინმე კლირიკოსთაგან დატოვებს თავის ოლქს, გადავა სხვა ოლქში და არ დაბრუნდება, თან იმის შემდეგაც, რაც მას მოუწოდებს საკუთარი ეპისკოპოსი, ამდაგვარმა არ უნდა იმსახუროს. ხოლო თუკი ამ უწესობას გააგრძელებს, უნდა დაემხოს პატივისგან. თუმცა, თანაზიარობაში შეიძლება იყოს როგორც ერისკაცი. იხილე ასევე ანტიოქიის კრების მესამე კანონი.

ბალსამონი. ქალკიდონის კრების მეექვსე კანონის განწესებით კლირიკოსებს ხელი არ უნდა დაასხან დანიშნულების გარეშე, არამედ უნდა მიუთითონ რომელ საეპისკოპოსოში, ტაძარში ან მონასტერშია განწესებული. ასევე მათ არა აქვთ უფლება საკუთარი უფროსი მსახურების ნებართვის გარეშე გადავიდნენ სხვა ეპარქიებში და იქ კლირიკოსის რანგში აღასრულონ თავიანთი მოვალეობები. ის, ვინც მსგავს რამეს ჩაიდენს, კანონი განკვეთს; განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც მოუწოდებენ, ის კი არ მოისურვებს დაბრუნებას ადრინდელ ეპარქიაში. თუმცა, ამგვარ კლირიკოსს, როგორც ერისკაცს, კანონი სხვა ქალაქში ცხოვრებას არ უკრძალავს. იხილე ასევე I კრების 16-ე და IV კრების მე-5 კანონები. ამრიგად, შენიშნე, რომ კლირიკოსისთვის, რომელსაც სხვა საზღვრებში სურს ცხოვრება და კლირიკოსის მოვალეობების შესრულება აუცილებელია არა მარტო წარმომადგენლობითი წერილი, არამედ განტევებითი სიგელიც ეპისკოპოსისგან, რომლის კლირში არის ის ჩარიცხული. თუ ის ასეთ წერილებს არ წარადგენს, მსახურება უნდა აკრძალოს. იხილე ასევე ტრულის კრების 17-ე კანონი.

თუ ეპისკოპოსი, რომელთანაც მსგავსი შემთხვევა მოხდება, არად ჩააგდებს მასთან გადმოსული სასულიერო პირის მსახურების ამკრძალავ განწესებას და მას თავისთან დასში მიიღებს, მაშინ თავად ასეთი ეპისკოპოსის განკანონება უნდა მოხდეს მსახურებიდან, როგორც უწესობის დამნერგველისა.

ზონარა. წინა კანონი მსახურებაზე არ უშვებს იმათ, ვინც ტოვებს საკუთარ ოლქს, სადაც მიიღეს ხელდასხმა. ხოლო წინამდებარე კანონი განაკანონებს იმ ეპისკოპოსს, რომელთანაც ისინი მოვიდნენ და, რომელმაც ისინი თავის დასში კლერიკოსებად შეიწყნარა, თანაც იცოდა, რომ აკრძალულნი იყვნენ. ასეთი ეპისკოპოსის განკანონება უნდა მოხდეს მსახურებიდან, რადგან ნერგავს უწესობას და არეულობას.

არისტინე. წინდაწინ მცოდნე და ამდაგვართა შემწყნარებელი იმავე სასჯელს ექვემდებარება. ეპისკოპოსი, რომელმაც იცის აკრძალვის შესახებ, რომელიც ასეთ კლერიკოსს განუწესდა, და შეიწყნარებს მას, როგორც კლერიკოსს, თვითონაც განკანონდება, როგორც უწესობის დამნერგველი.

ბალსამონი. იხილე: წინამდებარე კანონი განაკანონებს ეპისკოპოსს, რომელიც თავის კლირში ჩარიცხავს სხვა ოლქიდან გადმოსულ და საკუთარი ეპისკოპოსისგან განტევების წერილის არმქონე კლირიკოსს. მხოლოდ კართაგენის ეპისკოპოსს აქვს უფლება თავის კლირს შეუერთოს სხვა ოლქებიდან გადმოსული კლირიკოსები მათ ხელდამსხმელთა განტევების წერილის გარეშე. ამის შესახებ წაიკითხავ კართაგენის კრების კანონებში, მაგრამ კონსტანტინოპოლის არქიეპისკოპოსსაც აქვს მსგავსადვე მოქცევის ძალაუფლება. მეფე იუსტინიანეს მე-3 ნოველა ან ბასილიკონის მე-2 თ. მე-2 ტიტლ. ბრძანებს შემდეგს: თუკი ღვთისმოშიშ მონასტრებში აკრძალული გვაქვს ერთი მონასტრიდან მეორეში გადასვლა, მითუმეტეს ვუკრძალავთ ამას უღვთისმოსავეს კლირიკოსებს, რადგან ასეთი მოსურვება ვერცხლისმოყვარებისკენ და ვაჭრობისკენ მიდრეკილების მაჩვენებლად მიგვაჩნია. თუკი ოდესმე შენი ნეტარება ან ზოგჯერ სამეფო ძალაუფლება აღიარებს ამგვარი გადაადგილების საჭიროებას, სხვაგვარად არ უნდა მოხდეს ეს, თუ არა ჩვენს მიერ განსაზღვრული რიცხვის თანხმობით. ეს ნოველა გაეგზავნა კონსტანტინოპოლის იმდროინდელ პატრიარქს. შენიშნე, რომ მეფესაც აქვს კლირიკოსთა გადაადგილების უფლება.

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). ძველი ჩვეულებით მხოლოდ კართაგენის ეპისკოპოსს აქვს უფლება მიიღოს კლერიკოსი საიდანაც სურს (რა თქმა უნდა, მისდამი დაქვემდებარებულ ეპისკოპოსთაგან) და კართაგენის 64-ე კანონის თანახმად (1) ჩარიცხოს ის თავისი საეპისკოპოსო ოლქის ეკლესიებში. სხვა ეპისკოპოსებს ამგვარი უფლება არასოდეს ეძლევათ. ამიტომაც წინამდებარე მოციქულთა კანონი, დაკავშირებული წინა კანონთან, როგორც სიტყვით, ასევე აზრით, ამბობს: "თუკი ეპისკოპოსი, რომლის საეპისკოპოსო ოლქში იმყოფებიან ეს უცხო კლირიკოსები, და თუმც კი უწყის, რომ კანონიერად არიან აკრძალულნი მსახურებაში თავიანთი მღვდელმთავრების მიერ, და მიუხედავად ამისა უგულებელჰყოფს ამ აკრძალვას და მათ კლირიკოსებად, ანუ მათი ხარისხის შესაფერისი მსახურების შემძლედ შეიწყნარებს, ამგვარი, ვაგრძელებ, ეპისკოპოსი განკანონდეს როგორც უწესობისა და საცთურების დამნერგველი".

შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. ბალსამონის თქმით, იუსტინიანეს მე-3 ნოველით ამგვარი უფლება მიეცა კონსტანტინოპოლის უწმიდეს პატრიარქსაც, რათა მიეგოს მას ჯეროვანი პატივი, - ჰქონდეს უფლება აიყვანოს ან მიიღოს კლერიკოსები სხვა (რა თქმა უნდა, მისდამი დაქვემდებარებულ) საეპისკოპოსო ოლქებიდან და მიაკუთნოს ისინი თავისი საეპისკოპოსო ოლქების ეკლესიებს მათი მღვდელმთავრის განტევების სიგელის გარეშეც. მაგრამ ძმათმოყვარეობის შენარჩუნებისა და კიდევ იმისთვის, რომ არ მოხდეს რაიმე საცთური, მან უნდა მიიღოს ეს კლირიკოსები ისე, რომ მათ შესახებ ჰკითხოს თავიანთ მღვდელმთავარს და აიყვანოს მისივე ნებართვით, როგორც ამას უთითებს კართაგენის ხსენებული კრების 64-ე კანონი. ბლასტარისი კი ("სინტაგმაში" – "აპოკ". რედ.) ასო A-ს მე-9 თავში ამბობს, რომ იუსტინიანეს 130-ე ნოველის თანახმად ბულგარეთისა და კვიპროსის მღვდელმთავრებმაც მიიღეს უფლება შეიწყნარონ კლერიკოსები სხვა, მათდამი დაქვემდებარებული ოლქებიდან, და აიყვანონ ისინი ეპისკოპოსის ხარისხში.

ის პირი, ვინც წმიდა ნათლისღების შემდეგ ორჯერ იყო ქორწინებაში, ან ხარჭა ესვა, არ შეიძლება ეკურთხოს ეპისკოპოსად, მღვდლად ან დიაკვნად, და მეტიც, საერთოდ ვერ გახდება სასულიერო დასის წევრი.

ზონარა. ჩვენ გვწამს, რომ წმიდა ნათლისღების საღმრთო საბანელი ნებისმიერ მწიკვლს განბანს, რომლითაც მონათლულები ნათლობამდე იყვნენ შემწიკვლულნი. ნათლობამდე ჩადენილი ვერანაირი ცოდვა ვერ შეუშლის ახალმონათლულს მიიღოს მღვდლობა. მაგრამ, ვინც ნათლისღების შემდეგ ჩაიდენს სიძვას ან ორჯერ დაქორწინდება, ის მღვდლობის ვერც ერთი ხარისხის ღირსი ვერ გახდება.

არისტინე. ორჯერ დაქორწინებული ან ხარჭის მყოლი მღვდელი ვერ გახდება. ორჯერ დაქორწინებულთაგან არავინ, მითუმეტეს ვისაც ხარჭა ესვა, სამღვდლო დასში არ მიიღება.

ბალსამონი. ვინც ნათლისღების საიდუმლოს შემდეგ ორჯერ დაქორწინდება ან სიძვა-მრუშობას მიეცემა, მას კანონი უკრძალავს ეპისკოპოსობას და საერთოდ, რაიმე სამღვდლო მოქმედების აღსრულებას, თუმცა უყურადღებოდ ტოვებს ნათლობამდე ჩადენილ ყველა ცოდვას, რადგან ნათლობა განახლების საწყისი და სულიწმიდის მადლის საქმეა. წაიკითხე ასევე წმიდა ბასილი დიდის 20-ე კანონი. მაგრამ, არ ვიცი, როგორ რჩებოდნენ ორჯერ დაქორწინებული წიგნისმკითხველები თავიანთ ხარისხებში და სამღვდელმთავრო განკარგულებებით უმაღლეს წოდებებსაც იღებდნენ. წაიკითხე ასევე იუსტინიანეს 137-ე ნოველა, რომელიც მოთავსებულია ბასილიკონის მე-3 წიგნის 1-ელ ტიტლოსში და, რომელშიც მრავალ საეკლესიო საკითხებთან ერთად განისაზღვრება ისიც, თუ როგორ უნდა მოიქცნენ ორჯერ დაქორწინებულ კლირიკოსთა შემთხვევაში. წაიკითხე ასევე წინამდებარე კრებულის 23-ე თავი და ისიც, რაც მანდ წერია.

სხვა განმარტება: 17-ე კანონის წინამდებარე განმარტებაში ჩვენ ვწერდით, რომ არ ვიცით, როგორ რჩებოდნენ ორჯერ დაქორწინებული წიგნისმკითხველები თავიანთ ხარისხებში, არამედ სამღვდელმთავრო განკარგულებებით უმაღლეს წოდებებსაც იღებდნენ. ახლა კი კანონთა და განწესებათა საფუძვლიანი განხილვის შემდეგ, მივედით დასკვნამდე, რომ წინამდებარე 17-ე და 18-ე კანონები მსჯელობენ მღვდელმთავრებზე, მღვდლებზე, დიაკვნებსა და იპოდიაკვნებზე, და არა წიგნისმკითხველებზე. რადგან, ისინი (ანუ ეპისკოპოსები, მღვდლები და დიაკვნები - "აპოკ." რედ.) თუ მეორედაც დაქორწინდებიან, იქნება ეს ხელდასხმამდე თუ ხელდასხმის შემდეგ, დაემხობიან პატივისგან, ხოლო წიგნისმკითხველები, თუ ხელდასხმამდე ორჯერ იქორწინებენ დაემხობიან, ხოლო თუ ხელდასხმის შემდეგ - მიეტევებათ, ოღონდ სხვა, უფრო მაღალ საეკლესიო ხარისხებზე აღარ დაიშვებიან. იუსტინიანეს 137-ე ნოველა ან ბასილიკონის მე-3 წიგნის 1 ტიტლოსის 31-ე და 32-ე თავებში ნათქვამია: თუ პრესვიტერი ან დიაკვანი, ან იპოდიაკვანი ხელდასხმის შემდეგ დაქორწინდება, უნდა განიდევნოს კლირიკოსთა დასიდან და თავისი ქონებითურთ უნდა გადაეცეს იმ ქალაქის ფენას, რომლის კლირიკოსიც იყო. ხოლო თუ წიგნისმკითხველი მეორედ დაქორწინდება ან პირველი ქორწინებით შეირთავს ქვრივ ქალს ან ქმარს გაშორებულს, ან კიდევ ისეთს, რომელთა დაქორწინება წმიდა კანონებით კლირიკოსს ეკრძალება, სხვა, უფრო მაღალ საეკლესიო ხარისხში ვეღარ დაწინაურდება; თუკი რაღაცნაირად ის მაინც მოხვდება უმაღლეს დასში, უნდა ჩამოქვეითდეს მისგან და აღდგეს ადრინდელში. თუკი გსურს ეს კანონი მიუყენო წიგნისმკითხველთ, მაშინ თქვი, რომ შეუძლებელია წიგნისმკითხველი გახდეს ვინმე, ვინც ხელდასხმამდე ორჯერ იყო დაქორწინებული, და საქმის გამორკვევის შემდეგ, დაემხობა. მაგრამ ხელდასხმის შემდეგ მეორედ დაქორწინებულ წიგნისმკითხველს შეღავათს უწევენ, ოღონდ უმაღლეს ხარისხებში დაწესების უფლება აღარ ექნება. აუცილებელია ასევე ითქვას, რომ მღვდელმთავრების განკარგულებებით ორჯერ დაქორწინებულ წიგნისმკითხველებს განაწესებენ დომესტიკოსებად ((ბერძნ. δομέστικος, ლათინურიდან: domesticus) სამოქალაქო, საეკლესიო და სამხედრო ტიტული გვიან რომაულ იმპერიასა და ბიზანტიის იმპერიაში - "აპოკ." რედ.) და სხვა საეკლესიო მსახურებად. ამრიგად, ჩვენ ვამბობთ, რომ საეკლესიო ხელისუფლებანი და თანამდებობანი საკუთრივი მნიშვნელობით როდი იწოდებიან ხარისხებად. რადგან საკუთრივი აზრით ხარისხად მღვდლის, დიაკვნის, იპოდიაკვნისა და წიგნისმკითხველის ხარისხები იწოდება, ხოლო ხოლო თანამდებობება და ხელისუფლება არის მათი შენახვის პატივი და საშუალება. ამიტომაც მცირე ასაკიდანვე წიგნისმკითხველად მყოფი, თუკი ორჯერ დაქორწინდება, წინააღმდეგობის გარეშე შეიძლება განწესებულ იქნას კლირიკოსად, დომესტიკოსად ან ერის შემომკრებად, მაგრამ დიაკვანი ან იპოდიაკვანი ვერ გახდება. ხოლო ვინც ამის საწინააღმდეგოს გაბედავს დაემხობა თავისი პატივისგან.

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). უამრავი ცოდვაც რომ ჰქონდეს კაცს ჩადენილი ნათლისღებამდე, ისინი მღვდლობის მიღებასა და კლირის წევრად ყოფნაში მას ხელს ვერ შეუშლიან, რადგან ჩვენ გვწამს, რომ ამ ცოდვებს წმიდა ნათლისღება ჩამობანს. მაგრამ ეს არ ეხება ცოდვებს, რომლებიც მან ნათლისღების შემდეგ ჩაიდინა. ამიტომაც წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს, რომ ის, ვინც წმიდა ნათლისღების შემდეგ ორჯერ დაქორწინდება (ორჯერ კი ქორწინდება არა მარტო ის, ვინც მეორე ქალზე ქორწინდება, არამედ ისიც, ვინც მღვდლის კურთხევით დაწინდავს მეორე ქალს, ან სხვის მიერ დაწინდულზე დაქორწინდება) (1), ან ცოლის მაგივრობას უწევს ხარჭა (2), მღვდელმთავარი, პრესვიტერი ან დიაკვანი და, საერთოდ, წმიდა სამღვდლოს დასის წევრი ვერ გახდება და სამღვდლო ხარისხს ვერ ეღირსება (3).

შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. დაწინდვა, რომელიც აღსრულდება იმპერატორ ალექსი კომნენოსის განწესებით და პატრიარქ ნიკოლოზის მითითებით, ანუ ჩვეულებრივი ლოცვებით და დაწინდულთათვის ტრადიციული ამბორით, თანაც იმ პირობით, რომ ქმარი იქნება 15 წლის, ხოლო პატარძალი 13-ისა (იმპერატორ ლეონ ბრძენის ნოველის მიხედვით), სრული ქორწინებისგან არ განსხვავდება (იმპერატორ ნიკიფორ ბოტანეატესის დადგენილებისა და კონსტანტინოპოლის პატრიარქ იოანე ქსიფილინოსის გადაწყვეტილების თანახმად, რომელიც მან სინოდთან ერთად მიიღო და დაადასტურა ნიკიფორეს დადგენილება). *

__________

* "პიდალიონის" ავტორებმა აქ დაუშვეს ისტორიული ხასიათის შეცდომა. ჯერ იოანე ქსიფილინოსმა თავის კრებასთან ერთად მიიღო ორი მოცემული დადგენილება, შემდეგ კი ბოტანეატესმა (უკვე სხვა პატრიარქების დროს) დაამტკიცა იგი თავისი კანონით.

__________

სამოქალაქო კანონი არ აქორწინებს შეუღლებულ ნათესავებს და არც კანონიერად დაწინდულებს, როდესაც ამას ხელს უშლის ახლო ნათესაობა. გარდა ამისა, სინოდალური ტომოსი ადგენს, რომ დაწინდვა შეიძლება დაირღვეს მხოლოდ იმ მიზეზების გამო, რა მიზეზებითაც ირღვევა ქორწინებაც. სწორედ ამიტომ VI მსოფლ. კრების 98-ე კანონი მრუშობაში ადანაშაულებს იმას, ვინც ცოლად შეირთავს სხვისგან დაწინდულს, როდესაც დამწინდველი ჯერაც ცოცხალია. ცხადია, მრუშობად იწოდება ცოდვა გათხოვილ ქალთან. შედეგად, კრება დაწინდვას სრულ ქორწინებად მიიჩნევდა. სათქმელი გვრჩება ის, რომ ბასილი დიდიც თავის 69-ე კანონში წიგნისმკითხველს, რომელიც ქორწინებამდე შევიდა ცოლ-ქმრულ კავშირში თავის დაწინდულთან, არ აკისრებს შვიდწლიან ეპითიმიას, როგორც სიძვის ჩამდენს (იმ მიზეზით, რომ დაეცა არა სხვის, არამედ საკუთარ ცოლთან), მაგრამ განაყენებს მსახურებისგან ერთი წლით იმისთვის, რომ სულმოკლეობა გამოიჩინა და ჯვრისწერის დასრულებას არ დაელოდა. ამრიგად, რადგან კანონიერად აღსრულებული დაწინდვა, როგორც ზემოთ ითქვა, ქორწინებას უტოლდება, ის, ვინც მხოლოდ დაიწინდა მეორე ქალთან ან სხვაზე დაწინდულთან დაქორწინდა, მეორედ დაქორწინებულად მიიჩნევა. სხვა ნიშნობა, რომელიც მხოლოდ სიტყვას და წინდს (გირაოს) ეფუძნება, ეკლესიის აკრიბიის მიხედვით, არ წარმოადგენს და არც იწოდება დაწინდვად, ამიტომაც საეკლესიო კანონები თავისთავად შეუძლებელია მათ წინააღმდეგ მოქმედებდნენ (უფრო დეტალურად დაწინდვის შესახებ იხ. სწავლება ქორწინების შესახებ. თ. II) (მხედველობაშია «Διδασκαλία περὶ συνοικεσίων» – კანონთა კომპილაცია, რომლის შემდგენელი თვით ნიკოდიმოსია და მოთავსებულია "პიდალიონის" ბოლოში). ბალსამონიც ზემოთთქმულის დასტურად ამბობს, რომ დაწინდული ადრე ნახსენები ნოველა-განწესებისა და დადგენილების თანახმად, თუკი თავის დაწინდულის გარდაცვალების შემდეგ შეირთავს სხვა ქალს, მღვდელი ვერ გახდება, რადგან მეორედ დაქორწინებულად მიიჩნევა. მაგრამ, თუკი ის დაიწინდა სხვაგვარად, მაშინ შეიძლება ეღირსოს ხარისხს, რადგან მეორედ დაქორწინებულად არ ჩაითვლება (Греко-римское право. Ответ 7. С. 365). თუმცა, შენიშნე, რომ, მართალია დაწინდვა უთანასწორდება ჯვრისწერას, ის, მიუხედავად ამისა, მთლად ტოლფარდოვანი როდია სრულყოფილი ქორწინებისა, არამედ მასზე უმცირესია (იხ. ასევე შენიშვნა 2 ანკ. კრების 25-ე კანონი).

2. ფოტის "ნომოკანონის" მიხედვით (ტიტლ. 13, თ. 5), ხარჭა - ეს არის წესიერი ქალი, რომელთან მცხოვრები, ღიად მოწმობს რა მასთან თანაცხოვრებაზე, ყველას უჩვენებს, რომ ეს ქალი მისთვის ცოლივითაა. ხოლო თუკი ის ამის შესახებ ღიად არ ადასტურებს, მაშინ ის ამ ქალთან გარყვნილებას ეწევა. ან კიდევ სხვაგვარად: ხარჭა - ეს არის ქალი, რომელიც კანონიერად ცხოვრობს მამაკაცთან დაუქორწინებლად. მაგრამ შენიშნე, თუმც სამოქალაქო კანონები ხარჭის ყოლის უფლებას იძლევიან, ჩვენი ეკლესიის კანონები არავითარ შემთხვევაში არ რთავენ ნებას ქრისტიანებს ჰყავდეთ ასეთი ცოლები. ამიტომაც წმ. ნიკიფორეს 33-ე კანონი ბრძანებს, თუ ვინმეს ჰყავს ხარჭა და არ სურს მისი მიტოვება, ან მასზე დაქორწინება, მღვდელმა მისგან ეკლესიისთვის არ უნდა მიიღოს უბრალო შემონაწირიც კი და მსახურებაც, რადგან თავისი საქმეებით ის შეურაცხყოფს და არცხვენს საეკლესიო კანონებსა და განწესებებს. პეტრე, ხარტოფილაქსი და დიდი ეკლესიის დიაკვანი, თავის მე-5 პასუხში ასევე ბრძანებს: "არავინ უნდა მიიღოს შემოწირულობა, არც სანთელი, არც ზეთი, არც საკმეველი იმის სახლისგან, ვინც ქალთან უკურთხებლად (დაუქორწინებლად - "აპოკ." რედ.) ცხოვრობს". ხოლო მეძავი ხარჭისგნა განსხვავდება იმით, რომ მეძავი სცოდავს მრავალთან, ხარჭა კი - მხოლოდ ერთთან.

3. როდესაც ბასილი დიდი თავის 12-ე კანონში ლაპარაკობს, რომ "ორჯერ ქორწინებულებს კანონი სრულიად განაყენებს მღვდელმსახურებისაგან", მას მხედველობაში აქვს მოციქულთა ეს 17-ე კანონი, როგორც თანხმიერად განმარტავენ ამას ბალსამონი და ზონარა. ამიტომაც ცხადია, რომ, ღვთაებრივი ბასილის, ამ სამოციქულო კანონის საუკეთესო კომენტატორის აზრით, ის, ვინც ორჯერ იქორწინებს, ვერც იპოდიაკვანი გახდება, ვერც წიგნისმკითხველი, ვერც მგალობელი, ვერც მეკარიბჭე. ისინი ხომ მსახურთა საზოგადო სახელით იწოდებიან (იხ. ასევე 1-ლი შენიშვნა VI მსოფლ. კრების 15 კანონზე), თუმცა, ლაოდიკიის კრების კანონებში (21-23) მსახურად უპირატესად იწოდება მეკარიბჭე, და ასრულებენ საეკლესიო მსახურებას, თუმც სხვადასხვაგვარს. სწორედ ამგვარი მსახურებისგან, როგორც ბასილი დიდი ამბობს, მოციქულთა ეს კანონი სრულიად განსაზღვრულად განაყენებს მეორედ ქორწინებულებს.

თუკი ფოტის "ნომოკანონი" (ტიტლ. 9, თ. 29), რომელსაც მისდევდა ბალსამონი, ამბობს: "წიგნისმკითხველი, რომელიც მეორედ შეირთავს ცოლს ან ცოლად აიყვანს კანონთა მიერ აკრძალულს (ლაპარაკია ისეთ ქალზე, რომელთან ქორიწნება სჯულიერად ხელდასხმის დამაბრკოლებელია (მაგალითად, მეორედ გათხოვილზე)), დარჩება თავის წოდებაში, მაგრამ უფრო მაღალ წოდებაზე აღარ აღიყვანება", მაშინ უპირატესობა უნდა მივანიჭოთ სამოციქულო კანონისა ავტორიტეტს და ბასილი დიდის განწესებას, და არა სამოქალაქო კანონებს.

ჯერ-ერთი, იმიტომ, რომ წმიდა ფოტი თავის "ნომოკანონში" მიზნად ისახავდა მოეცა უპირველესად ნოველათა კრებული, და არა წმიდა კანონები, მეორეც, იმიტომ, რომ წიგნისმკითხველის წოდება, რომელსაც ბალსამონი მღვდელმსახურთა ხარისხებს განაკუთვნებს, სამღვდლო რიგთაგან არის. ამასთან მოციქულთა განწესება, რომელსაც ახლა განვიხილავთ, ბრძანებს: "ვინც წმიდა ნათლისღების შემდეგ ორჯერ იყო ქორწინებაში საერთოდ ვერ გახდება სასულიერო დასის წევრი". და თუკი ბასილი დიდი სრულიად განაყენებს მეორედქორწინებულთ მსახურებისგან, განა უფრო მეტად არ უნდა ითქვას ეს წიგნისმკითხველზე, რომელსაც უპირატესობა გააჩნია სხვა, უქვემოეს მსახურებთან შედარებით?

ამრიგად, ნათელია, რომ წიგნისმკითხველიც, კლირში მიღების შემდეგ თუ მეორედ დაქორწინდება, უნდა დაემხოს თავისი პატივისგან. VI მსოფლიო კრების მე-3 კანონი ამბობს, რომ მღვდელმსახურთა რიცხვიდან, ვინც იმ დროს უცოდინრობით შთავარდა მეორედქორწინების ცოდვაში, ისინი, ვინც დამონებულნი არიან ამ უსჯულოებას, აეყაროთ პატივი, ხოლო ისინი, ვინც თვით შეიცნო ბოროტება და დაარღვიეს ეს უსჯულო ქორწინება, განსაზღვრული ვადით უნდა შეწყვიტონ მღვდელმსახურება, ამის შემდეგ კი კვლავ მიიღონ თავიანთი სამღვდლო ხარისხები, ოღონდ უფრო მაღალ ხარისხებში ვეღარ წაიწევიან.

მაგრამ იმავე კრებამ განსაზღვრა ამიერიდან კვლავ ძალაში იყოს მოციქულთა წინამდებარე კანონი, რომელსაც ის სიტყვასიტყვით იმეორებს. პაპი ურბანოსი კი ეპისკოს ბინონს წერდა: "მეორედქორწინებულ დაქვრივებულ კაცებს სამღვდლო ხარისხებისგან განვაყენებთ" (Urb. II. Ер. 24. 7 // PL 151, 307В). ამიტომაც განდევნა იოანე მრავალმოწყალემ ძალიან მდიდარი მეორედქორწინებული კლირიკოსი, რომელიც მას პურით ამარაგებდა და 150 ფუნტ ოქროსაც აძლევდა, ოღონდ ხელი დაესხათ მისთვის დიაკვნად. წმინდანმა მას ასეთი ღირსშესანიშნავი სიტყვებით უპასუხა: "უმჯობესია მზე დაბნელდეს, ვიდრე დაძაბუნდეს საღმრთო სჯული" (Симеон Метафраст. Житие Иоанна Милостивого) (См. PG 114, 916С–917С). ნეტარი ავგუსტინეც ამბობს: "ვბრძანებთ, რათა არავინ დაასხას ხელი არც მეორედქორწინებულებს, არც არაქალწულებთან დაწინდულებს და არც გაუნათლებლებს" (Томос любви. С. 314).

ვინც დაქორწინებლია ქვრივზე, მეუღლეობიდან განტევებულზე, მეძავზე, მონაზე, ან მსახიობზე, ასეთი პირი ვერ გახდება ეპისკოპოსი, მღვდელი და დიაკონი, ვერც საერთოდ – სასულიერო დასის წევრი.

ზონარა. იუდეველთა ძველ სჯულშიც მღვდლებს ეკრძალებოდათ მეძავზე, ტყვე ქალზე ან მონებზე და ისეთ ქალებზე დაქორწინება, რომლებიც სარჩო-საბადებელს სამიკიტნოს ან სასტუმროს მლობელობით მოიპოვებდნენ, ასევე ქმარგაშორებულებთან. მაშ, თუკი მათთვის სჯულით დაწესებული იყო ამგვარი რამ, მითუმეტეს ჯეროვანია იგი სახარებისეული მღვდლობისთვისაც. რადგან "აქ არის ის, ვინც ტაძარზეც უმეტესია" (მათე 12:6). ამიტომაც წინამდებარე კანონი უფლებას არ აძლევს მღვდლებს დაქორწინდნენ ქვრივებზე ან ქმართაგან განტევებულებზე, მეძავებზე, მონებზე ან იმათზე, ვინც სანახაობებში მონაწილეობს (სცენაზე). რადგან დაუჯერებელია იმდაგვართა უბიწოება, ვინც უწესივროდ ცხოვრობს და უსირცხვოდ საუბრობს ყოველ შემხვდურთან. ამრიგად, მას, ვინც ჩამოთვლილთაგან ერთ-ერთზე დაქორწინდება, კანონი უფლებას არ აძლევს ხელდასხმულ იქნას რომელიმე სასულიერო ხარისხზე.

არისტინე. მღვდელი, რომელიც მეუღლეობისგან განტევებულზე დაქორწინდება ან ქვრივზე, ან მოახლეზე, ან კიდევ გაშმაგებულზე, არაწმიდაა. ის, ვინც ცოლად შეირთავს მოურიდებელ ქალს და არა ქალწულს, არამედ სხვისგან უარყოფილს, ან ქვრივს, ან მოახლეს, ან გაშმაგებულს, სამღვდლო ხარისხზე არ დაიშვება.

ბალსამონი. დააკვირდი წინამდებარე კანონს: მას სურს, რომ არა მარტო ხელდასასხმელი ეწეოდეს უბიწო ცხოვრებას, არამედ მისი თანამეცხედრეც. ამიტომაც ხელდასასხმელთ უკრძალავს შეეუღლონ იმგვარ ქალებს, რომლებიც ჩამოთვალა, რადგან მათი უბიწოება, მათივე ცხოვრების ცუდი ვითარებების გამო, საეჭვოა. ამრიგად, ვინც ამგვარ ქალს შეეუღლება, ის მღვდლობის ღირსი ვერ გახდება. ხოლო თუ მღვდლობის მიღების შემდეგ მღვდლის ცოლი შთავარდება მრუშობის ცოდვაში და მღვდელი მას გაიჩერებს, - უნდა დაემხოს პატივისგან. წაიკითხე ასევე წინამდებარე კრებულის მე-9 ტიტლოსის 29-ე თავი, ასევე ანკირიის კრების 10-ე კანონი და ისიც, რაც წინამდებარე ორი კანონის განმარტებაში წერია.

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). თუკი იუდეველ მმღვდლებს ეკრძალებოდათ მეძავის ან საკუთარი ქმრისგან მიტოვებულის, ან საერთოდ სახელშელანძღული ქალის შერთვა, რადგან წერილი ბრძანებს, რომ მღვდელმა: "ქვრივი, ქმარს გაცილებული, შერცხვენილი, ბოზი და ამგვარნი არ უნდა ითხოვოს. მხოლოდ ქალწული უნდა ითხოვოს ცოლად თავისი ხალხიდან... რადგან წმიდა არის იგი თავისი ღვთისთვის" (ლევ. 21:7 და 14), - რამდენად უმეტესაც უნდა იყოს ეს აკრძალული სახარებისეულ მღვდელთათვის? - "აქ არის ის, ვინც ტაძარზეც უმეტესია" (მათე 12:6). ამიტომაც მოციქულთა წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს: "ვინც დაქორწინებლია ქვრივზე, მეუღლეობიდან განტევებულზე, მეძავზე, მონაზე, ან მსახიობზე, რომლებიც მონაწილეობენ კომედიებსა და სცენურ წარმოდგენებში და ასრულებენ სხვადასხვა როლებს, ასეთი პირი ვერ გახდება ეპისკოპოსი, მღვდელი და დიაკონი, ვერც საერთოდ – სასულიერო დასის წევრი", რადგან ყველა ეს ქალი სახელშელანძღულია და გაკიცხული. ხოლო მღვდელმსახური ყველა მიმართებაში უნდა იყოს: "უმწიკვლო, ერთი ცოლის ქმარი, ფხიზელი, გონიერი, ღირსეული, სტუმართმოყვარე, განმსწავლელი" (1 ტიმ. 3:2).

VI მსოფლიო კრების მე-3 კანონი ბრძანებს, რომ ის პრესვიტერი, დიაკვანი და იპოდიაკვანი, ვინც ქვრივზე იქორწინა ან ხელდასხმის შემდეგ შევიდა სჯულსაწინააღმდეგო ქორწინებაში, ცოლებთან გაყრის შემდეგ მოკლე დროით აკრძალულ უნდა იქნან მსახურებაში და დაედოთ ეპითიმია. შემდეგ შეუძლიათ კვლავ მიიღონ თავიანთი სასულიერო ხარისხები, მაგრამ უმაღლეს წოდებებში ვეღარ წაიწევიან. მართალია, მაშინ VI მსოფლიო კრებამ ამდაგვართა მიმართ იკონომია გამოიყენა, მან მაინც განსაზღვრა, რომ იმ დროიდან კვლავ შესულიყო ძალაში მოციქულთა წინამდებარე კანონი.

ვინც ორ დაზე იყო დაქორწინებული, ანდა თავის დისწულზე ან ძმისწულზე, ასეთი პირის ადგილი დასში არ არის.

ზონარა. კანონით აკრძალული ქორწინება, არა მარტო ხელს უშლის კლირიკოსთა დასში ყოფნას, არამედ ეპითიმიასაც უქვემდებარებს. საერო კანონიც სჯის უკანონო ქორწინების მიმღებს და არღვევს ამგვარ უსჯულო ქორწინებას.

არისტინე. დაუშვებელია კლირიკოსთა დასში მიღებულ იქნას ის, ვინც ორ დაზე იყო დაქორწინებული, ანდა თავის დისწულზე ან ძმისწულზე. ამგვარი არა მარტო კლერიკოსი ვერ გახდება, არამედ მძიმე ეპითიმიებსაც დაექვედებარება, თანაც მისი უსჯულო შეუღლებაც დაირღვევა.

ბალსამონი. ამრიგად, ვინც დისწულზე ან ძმისწულზე, ან ორ დაზე, დეიდაზე ან მამიდაზე დაქორწინდება, კანონი კლირიკოსთა დასში ყოფნას უკრძალავს და ასეთი უსჯულო ქორწინების სრულ დარღვევასაც ითხოვს. შენ კი უწყოდე, რომ არა მარტო რაიმე ამგვარის ჩამდენი, არამედ სხვა ქორწინებაში მყოფი, რომელიც სისხლით ნათესაობის გამო აკრძალულია, არ უნდა იქნას მიღებული კლირიკოსთა დასში, არამედ უნდა დაექვემდებაროს ეპითიმიას. ხოლო თუ როგორი ეპითიმიები ეკუთვნით სისხლის აღრევის ჩამდენთ, გაიგებ ბასილი დიდის სხვადასხვა განწესებებიდან.

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). ქორწინებათაგან ერთნი დაუშვებელია - მაგალითად, როდესაც, ვინმე ქორწინდება ნათესავზე ან მწვალებელზე; სხვები - კანონსაწინააღმდეგოა, მაგალითად, როდესაც ვინმე ცოლად ირთავს ქალს, რომლის მეურვე ბავშვობიდან იყო მისი მამა; კიცხევის ღირსია ისეთი ისეთ ქორწინებაც, როდესაც ვინმე ცოლად აიყვანს ღმრთისთვის მიძღვნილ მონაზონს ქალს. ცოლ-ქმრობის ყველა ეს სახეობა უსჯულოებად იწოდება (ისევე, როგორც VI მსოფლ. კრების მე-3 კანონში იწოდებიან უსჯულოდ ქორწინებები, რომელთა შესახებაც ლაპარაკია მოციქულთა 17-ე და 18-ე კანონებში).

წინამდებარე კანონი ლაპარაკობს მხოლოდ დაუშვებელ ქორწინებებზე, და განსაზღვრავს: "ვინც ორ დაზე იყო დაქორწინებული, ანდა თავის დისწულზე ან ძმისწულზე, ასეთი პირის ადგილი დასში არ არის", რადგან ნებისმიერი დაუშვებელი ქორწინება, იქნება ეს სისხლით ნათესაობითი თუ სხვაგვარი, არა მარტო ხელს უშლის კლირიკოსთა დასის წევრობას, არამედ ეპიტიმიასაც ექვემდებარება. რადგან ბასილი დიდი, როდესაც 78-ე და 87-ე კანონებზე მსჯელობს იმათ შესახებ, ვინც დაქორწინებული იყო ორ დაზე, განსაზღვრავს 7 წლით განაყენონ ისინი წმიდა საიდუმლოთაგან (78-ე კანონი).

ნეოკესარიის კრება თავის მე-2 კანონში ქალს, რომელიც გათხოვილი იყო ორ ძმაზე, სიკვდილამდე უზიარებლობას განუწესებს.

ხოლო ბასილი დიდის 27-ე კანონი განსაზღვრავს, რომ პრესვიტერი, რომელიც უცოდინრობით შევა უკანონო ქორწინებაში, ანუ ცოლად შეირთავს ნათესავს, მხოლოდ მღვდლის პატივით უნდა სარგებლობდეს, სხვა მღველმოქმედებათაგან კი თავი შეიკავოს, არც ვინმე აკურთხოს, არც საიდუმლოდ, არც აშკარად, და არც ვინმე უნდა აზიაროს.

VI მსოფლიო კრებას თავის 26-ე კანონში სიტყვა-სიტყვით მოჰყავს ბასილი დიდის ეს კანონი, და ამატებს, რომ უსჯულო ცოლ-ქმრობა ჯერ უნდა დაირღვეს და მხოლოდ ამის შემდეგ უნდა მიეცეს მღვდელს ისარგებლოს მღვდლის პატივით.

თეოფილე თავის მე-5 კანონში ამბობს, რომ დიაკვანი, რომელმაც თავის ძმისშვილთან (დისშვილთან) იცხოვრა ნათლისღებამდე, ხოლო ხელდასხმულ იქნა უკვე ნათლისღების შემდეგ, არ დაემხობა, თუკი ცოლი გარდაიცვალა ან მან თვითონ მიატოვა იგი ისე, რომ არ შესულა (ნათლისღების შემდეგ - "აპოკ." რედ.) მასთან ხორციელ კავშირში.

სამოქალაქო კანონი (წიგნი 60, ტიტლ. 37) კი ადგენს, რომ ყველა დაუშვებელი ქორწინება უნდა დაირღვეს და მათი მონაწილეები დაისაჯონ. სამოქალაქო განკარგულებით, ვინც სქესობრივად ცხოვრობდა ორ დასთან ან საკუთარ ძმისშვილ/დისშვილთან, ცხვირები უნდა დააჭრან და ჯოხით სცემონ. ასე უნდა მოეპყრან როგორც ქმრებს, ასევე ცოლებს, რომლებიც მათთან ერთად ეწეოდნენ გარყვნილებას. და თუკი გაყრას არ ისურვებენ, მაშინ საჭიროა მათი გაყრა ძალდატანებით, მმართველი ხელისუფლების დახმარებით.

თუ კლირიკოსი ვინმეს თავდებად დაუდგება, განიკვეთოს.

ზონარა. თავდებნი ხდებიან ან საკუთარი თავისთვის ან სხვისთვის. ვინც სხვას უდგება თავდებად, ის ამას აკეთებს ან მონაგებისთვის ან სიყვარულის გამო, რომლის მიხედვითაც ჩვენთვის ნამცნებია თავნი ჩვენნი დავდოთ ძმათა ჩვენთათვის. ამრიგად აკრძალულია სხვისთვის თავდებობა, მაგალითად მეზვერესთვის. მეზვერეობა - უძველესი ბოროტებაა; მეზვერეებად კი იწოდებიან ისინი, ვინც სასყიდელს იღებს ღალის აკრეფისგან. თუკი მათ არ გააჩნიათ პირადი ქონება, მაშინ მათგან ითხოვენ თავდებობას და მათაც ვიღაც მოჰყავთ, ვინც მათ სახელზე საკუთარ ქონებას ჩადებს. ამრიგად, ეს და ამის მსგავსი თავდებობა კლირიკოსს ეკრძალება, რათა მშფოთვარე საქმეებს არ მიეცნენ, და თავი აარიდონ სასამართლო დავასა და კინკლაობას, რამეთუ ასეთ შემთხვევაში შესაძლოა ეჭვი აღუძრან სხვებს, თითქოსდა ამას ანგარების გამო აკეთებენ. ანგარება კი კლირიკოსისთვის უცხო უნდა იყოს. აქედან გამომდინარე ასეთი კლირიკოსები დაემხობიან პატივისგან. მაგრამ თუ ვინმეს მიერ სასამართლოზე გამოძახებული კლირიკოსი მოითხოვს თავდებობას საკუთარი თავისთვის იმაში, რომ სასამართლო სხდომაზე გამოცხადდება, მაშინ თავდების მიმცემი ეპითიმიას არ დაექვემდებარება; მეოთხე მსოფლიო კრებაზე შეკრებილი მამები და მათთან ერთად მყოფი მეფის მრჩეველები ეგვიპტელი ეპისკოპოსებისგან ითხოვდნენ თავდებობას იმაში, რომ სასამართლოზე მოვიდოდნენ, ხოლო თუკი რომელიმე მათგანს თავდებობის შესაძლებლობა არ გააჩნდა და გადავადებას ითხოვდა, მაშინ ფიცის დადებას უბრძანებდნენ. მაგრამ თუკი კლირიკოსი შეხვდება ადამიანს, რომელიც სასამართლოში მიჰყავთ და რომელიც თავდებობას ითხოვს იმაში, რომ გამოცხადდება ან სხვა რაიმესთან დაკავშირებით; ან კიდევ შეხვდება ადამიანს, რომელიც ციხეში უნდა ჩასვან იმისთვის, რომ ვერ წარადგინა თავმდები, და, პატიმარზე გულაჩვილებული, თვით დაუდგება თავდებად, რადგან ამგვარი თანადგომისკენ გაჭირვებულის საცოდაობამ მიდრიკა, ასეთ შემთხვევაში, არა მგონია ის დაექვემდებაროს პატივის აყრას, არამედ შეწყნარებულ იქნება ღმრთისგან და კეთილგონიერ კაცთაგანაც, როგორც სახარებისეული მცნების აღმასრულებელი. საერო კანონიც ბრძანებს, რომ კლირიკოსები, ვინც სასამართლოს ექვემდებარებიან, უნდა წარადგენდნენ თავდებობას.

არისტინე. კლირიკოსი არ უნდა იყოს თავმდები. ხოლო თუ ვინმეს თავდებად დაუდგება, დაემხობა. არ მართებს კლირიკოსს სასამართლო საქმეების ტვირთვა სამარცხვინო ანგარების გამო. რადგან თუკი, მაგალითად, პავლემ ხელშეკრულება დადო ხაზინასთან ან კერძო პირთან, და თუ მას არ ენდობიან და ითხოვენ თავმდებს, და თავმდებად კლირიკოსი დაუდგება, ამგვარი დამნაშავედ ჩაითვლება და პატივი უნდა აეყაროს, რადგან არად ჩააგდო ეს აკრძალვა რაიმე სახის ანგარების გამო. თუკი კლირიკოსი შეხვდება გაჭირვებაში მყოფ დაპატიმრებულ ადამიანს, რომელიც საპატიმროდან სხვანაირად ვერ გავა, თუ ვინმე თავდებად არ დაუდგება, რომ არ გაიქცევა, და კლირიკოსი ამ ადამიანისადმი თანაგრძნობისა და კაცთმოყვარების გამო საკუთარ თავზე აიღებს ასეთ პასუხუსმგებლობას, ანუ იტყვის, რომ სასამართლოზე გამოცხადდება, მაშინ არა თუ არ დაექვემდებარება დამხობას, არამედ ქების ღირსადაც კი ჩაითვლება, როგორც მოყვასისათვის საკუთარი სულის დამდები.

ზოგჯერ სასამართლოსადმი დაქვემდებარებულ კლირიკოსებს სთხოვენ თავდებობას იმაში, რომ გამოცხადდებიან; ამის გამო მათ პატივს არ აჰყრიან, რადგან ქალკედონის მეოთხე კრების აქტებში წმიდა კრება და მასზე დამსწრე დიდებულები ითხოვდნენ, რათა ეგვიპტელ ეპისკოპოსებს წარედგინათ თავდებობა იმაში, რომ დარჩებიან, ხოლო იმათგან, ვინც ამგვარ თავდებობას ვერ წარადგენდა, ითხოვდნენ ფიცის დადებას.

ბალსამონი. ზოგიერთის თქმით, თავდებობის პირობა გულისხმობს, როდესაც კლირიკოსი თავდებად უდგება სხვა პირს; სხვათა განმარტებით კი, ეს საკუთარი თავისადმი კლერიკოსის თავდებობას ნიშნავს. ამრიგადო, ამბობენ, დაემხობაო ის კლირიკოსი, რომელიც სასამართლომდე ან წარმოებამდე არ დაიშვება სიღარიბის თუ სხვა საპატიო მიზეზის გამო, რისთვისაც იყენებს თავმდებთ, რათა თვითონ გათავისუფლდეს საზრუნავისგან. ამგვარი პირის დამხობა საკმაოდ სასტიკია და მოციქულთამიერი კაცთმოყვარებისთვის შეუფერებელი. მაგრამ კლირიკოსის თავდებობა სხვა პირისთვის ზოგჯერ შესაძლოა დასჯადიც იყოს. რადგან, თუკი კლირიკოსი ანგარების გამო დაუდგება ვინმეს თავდებად, ის უნდა დაემხოს, რადგან მსგავსი თავდებობა სამარცხვინოა. თუმცა, ის არ დაექვემდებარება ამგვარ სასჯელს, თუ თანაგრძნობის ან რაიმე კეთილი მიზეზის გამო თავდებად დაუდგება ვინმე ღარიბს. მე-4 მსოფლიო კრებაზეც იყვნენ ეპისკოპოსები და კლირიკოსები, რომლებსაც თავდებობას სთხოვდნენ, და არც ერთ მათგანს ზიანი არ განუცდია. ასე გაიგე ის, რაც თავდებობას ეხება. წაიკითხე ასევე იუსტინიანეს 123-ე ნოველა, რომელიც შესულია ბასილიკონის მე-3 წიგნის 1-ელ ტიტლოსში ან ამ ტიტლოსის 13-ე თავი, რომელშიც, სხვათა შორის, ნათქვამია, შემდეგი: პრესვიტერებს, დიაკვნებს და იპოდიაკვნებს, რომლებიც მხოლოდ და მხოლოდ ნათესაური კავშირის გამო მოუწოდებენ მეურვეობად ან მზრუნველობად, ამგვარი მსახურების აღების ნებას ვაძლევთ. და ცოტა ქვემოთ კიდევ ასე: მაგრამ არა სახალხო ღალის ამკრეფებად, არც მათ მიმღებებად, არც სხვათა ქონების გადასახადების გადამხდელებად, არც სახლთა მმართველებად, არც შუამდგომლებად სასამართლოზე. ამგვარ საქმეებში მონაწილეობის უფლებას არ ვაძლევთ არც ეპისკოპოსს, არც ეკონომოსს ან სხვა კლირიკოსს რომელი ხარისხისაც გინდ იყოს, არც ბერს საკუთარი ან ეკლესიის, ან კიდევ მონასტრის სახელით, რათა ამ მიზეზით რაიმე ზიანი არ მიადგეს წმიდა სახლებს, და რაიმე დაბრკოლება არ შეექმნას საღმრთო მსახურებას.

ამრიგად, ნოველას ამ სიტყვებიდან, რომელშიც ნათქვამია, რომ სამღვდლო პირთაგან არავინ შეიძლება იყოს თავმდები ამგვარ საქმეებში, ანუ ჩამოთვლილებში, კარგად ჩანს, რომ კლირიკოსი თავმდები შეიძლება იყოს მხოლოდ სხვა ღვთისმოსავურ საქმეებში, ისევე როგორც თვითონაც შეუძლია აწარმოოს ამგვარი საქმეები. ეძებე ასევე წინამდებარე კრებულის მე-9 ტიტლოსი. თ. 4 და 27 და რაც მასში წერია, ასევე ქალკედონის კრების 30-ე კანონი.

დამატებითი განმარტებები:

ბერძნული "პიდალიონი" (მესაჭე). გამოთქმა "თავდებობას" გააჩნია ორი მნიშვნელობა, რადგან შეიძლება ადამიანი თვითონაც გახდეს სხვა ადამიანის თავდები (1), ან სხვას სთხოვოს თავდებობა საკუთარი თავისთვის. წინამდებარე კანონი გამოთქმას "თავდებობა" პირველი მნიშვნელობით იყენებს და ამბობს: "თუ კლირიკოსი ვინმეს თავდებად დაუდგება, განიკვეთოს", რადგან ამგვარ თავდებობას ძირითადად მიმართავენ ადამიანური მოვალეობების შესრულებისას, ანუ ისეთ საქმეებში, რომლებიც საბაჟო გადასახადებთან, ხარკთან, ფულთან და საერთოდ სავაჭრო ხელშეკრულებებთან არის დაკავშირებული. ამგვარ საერო და წუთისოფლის საქმეთაგან კლირიკოსები თავისუფალნი უნდა იყონ. მეტიც, ამგვარი თავდებობისგან იბადება მრავალი საცთური, რომელშიც კლირიკოსი ნებაყოფლობით არ უნდა ჩაერიოს, რათა, როგორც მეიგავე ამბობს, "მახეში არ გაება შენი ბაგის ნათქვამით და არ გამოგაცალონ ქვეშაგები" (იგავნი 6:1; 22:26-27).

ამრიგად, კლირიკოსები მონაგების გულისთვის არ უნდა თავდებობდნენ საყოფაცხოვრებო საკითხებში. მართალია, ნამცნები გვაქვს სულიც კი დავდოთ მოყვასის სიყვარულისთვის, მაგრამ არა საყოფაცხოვრებო მოვალეობათა გამო, არამედ, როგორც ბასილი დიდი ბრძანებს (იხ. 162 მოკლედ გადმოცემული კანონი), მხოლოდ ძმათა სარგებლობისთვის, ღმრთის გულის მოგების მიზნით (PG 31, 1188ВС) – ამ მიზნით კლირიკოსებს არა მარტო მართებთ გახდნენ ძმათა თავმდებნი, არამედ სულიც კი გაწირონ მათთვის. მაგალითად, თუ კლირიკოსი შეხვდება ადამიანს, რომელსაც უსამართლოდ მიათრევენ ციხისკენ, რადგან არავინ ჰყავს, ვინც შეძლებდა მისთვის თავდებობას მოსამართლის წინაშე, შეებრალება იგი და თავდებად დაუდგება ძმას, ამგვარი კლირიკოსი, ვამბობ, არ დაემხობა პატივისგან, მეტიც, მას აქებენ ღმერთი და ადამიანები, როგორც სახარებისეული ღვთაებრივი მცნების აღმსრულებელს. წერილი ხომ ამბობს: "სიკეთის ქმნა ისწავლეთ, ეძიეთ სამართალი, შეეწიეთ ჩაგრულს, განიკითხეთ ობოლი, ქვრივს გამოესარჩლეთ... იხსენი საკვდავად წაყვანილნი და დაიფარე დასახოცად განწირულნი" (ეს. 1:17; იგავნი 24:11). და ეს ყველაფერი განეკუთვნებოდა პირველ მნიშვნელობას, იმას, რომ არ უნდა დავდგეთ სხვის თავდებად.

თავის მხრივ, IV მსოფლიო კრებამ, გაიგო რა გამოთქმა "თავდებობა" მეორე მნიშვნელობით, 30-ე კანონში მოითხოვა ეგვიპტელ ეპისკოპოსებს აეღოთ თავდებობა სხვებისთვის იმაში, რომ არ გაშორდებიან კონსტანტინოპოლს მანამ, სანამ ხელდასხმული არ იქნება ალექსანდრიის არქიეპისკოპოსი.

ამგვარად, მოციქულთა 20-ე და VI მსოფლ. კრების 30-ე კანონები თანხმიერნი არიან და არ ეწინააღმდეგებიან ერთურთს, რადგან მოციქულები გამოთქმას "თავდებობა" იყენებენ ერთი მნიშვნელობით, IV მსოფლიო კრება კი - სხვა მნიშვნელობით (2).

შენიშვნები ("პიდალიონიდან"):

1. ამ აზრით ქალებსაც არა აქვთ თავდებობის უფლება, ანუ თვით რომ დაუდგნენ თავდებად ვინმეს. მაგრამ თუ დაუდგებიან, თავდებობაში დადანაშაულებულ არ იქნებიან. ქალებს თავდებობისთვის სასამართლოში დაიბარებენ მხოლოდ მაშინ, თუკი ის აიღებს რაიმე საზღაურს იმისთვის, რომ თავდებად დადგა, რადგან საზღაური, რომელიც მან მიიღო, დამნაშავეს ხდის თავდებობაში (არმენოპული. წიგნი 3, ტიტლ. 6).

2. ფოტის "ნომოკანონის" მიხედვით (ტიტლ. 9. თ. 34), "კოდექსის" 1-ლი წიგნის მე-3 ტიტლოსის 25-ე და 32-ე დადგენილებით განსაზღვრულია, რომ ეპისკოპოსებმა და საერთოდ კლირიკოსებმა, როდესაც ასამართლებენ, არ წარადგინონ თავმდებნი საკუთარი თავისთვის. მაგრამ, როგორც ბალსამონი ამბობს, ეს დადგენილებები, იმის შემდეგ, რაც ნოველები გაწმინდა კონსტანტინე პორფიროგენეტმა, არ იქნა ჩართული "ბასილიკონში" და, ამიტომაც, არანამდვილი და ძალის არმქონეა; ან კიდევ ეს დადგენილება უკრძალავს კლირიკოსებს გახდნენ თავმდებნი, როგორც ვთქვით, სავაჭრო საქმეებში და ადამიანურ მოვალეობათა შესრულებაში, და არა იმაში, რაც მცნების მიხედვით უნდა გაკეთდეს ძმათა სასარგებლოდ.

იუსტინიანეს 123-ე ნოველაც ამბობს, რომ კლირიკოსები, როდესაც სამართლდებიან, არ უნდა თავდებობდნენ, არამედ მხოლოდ პირობა უნდა დებდნენ გირაოსთან ერთად და ისიც ფიცის გარეშე. ხოლო სასამართლოში მოდავე მღვდელმთავრები არც თავდებს იძლევიან და არც პირობას დებენ. მხედველობაში იქონიე, რომ ზოგიერთებს პირობად ესმით ის, რასაც ჩვეულებრივ მაჭანკლობას უწოდებენ, რადგან მღვდელმსახურებს და კლირიკოსებს დაწინდვისა და დაქორწინების დროს მაჭანკლობა არ შეჰფერით.

პირი, რომელიც ადამიანთა ძალადობის შედეგად გახდა საჭურისი, ან დევნის პერიოდში მამაკაცური ასო წაერთვა, ან ამ მდგომარეობაში დაიბადა, თუ ღირსია, ეპისკოპოსად დადგინდეს.

ბალსამონი. ეს ოთხი, ანუ წინამდებარე და მისი მომდევნო განწესება შეიწყნარებენ იმათ, ვინც კლირში შესვლამდე იქნენ დასაჭურისებული დაავადების ან მტერთა შემოსევის გამო, და ამდაგვართ კლირიკოსთა შორის ჩარიცხავენ, თუკი, რა თქმა უნდა, ღირსეულნი იქნებიან. მაგრამ, ვინც თავს გამოისაჭურისებს მღვდლობის მიღების შემდეგ, თუნდაც დაავადებით იყოს იძულებული, ასევე ისინი, ვინც მღვდლობის მიღებამდე დაავადების გარეშე მოიკვეთა შვილთა გამჩენი ასონი, დაისჯებიან, კერძოდ: პირველნი დაემხობიან პატივისგან, ხოლო მეორეთ არ დაუშვებენ კლერიკოსთა დასში. რაც შეეხება ერისკაცთ, ვინც თავი დაისაჭურისა არა სნეულების ან ძალადობით გამო, სამი წლით განიკვეთენ (ზიარებისგან - "აპოკ." რედ.). ამიტომ უფრო გონიერი ადამიანები, სანამ თავიანთ შვილებს სნეულებათა გამო დაასაჭურისებდნენ, უმეტესწილად ჯერ ეკლესიაში მიდიან და შვილთა სნეულების, ასევე მათი დასაჭურისების შესახებ აცხადებენ.

სამოქალაქო კანონებიც მკაცრად სჯიან მათ, ვინც საკუთარ შვილს ან მონას ასაჭურისებს, ან კიდევ სხვა ადამიანს, თუ ის რაიმე სნეულებით არ არის დაავადებული. წაიკითხე ასევე წინამდებარე კრებულის პირველი ტიტლოსის მე-14 თავი, ასევე იმპერატორ ლეონ ბრძენის 60-ე ნოველა.

საჭურისები არიან სამი სახის, კერძოდ: 1) ვინც ყრმობის ასაკში მოაკლდა სასქესო ორგანოებს, რომლებიც შესაძლოა დაზიანდა მშობლების მიერ და გამოუსადეგარი გახდა; 2) ვისაც დაბადებიდანვე არა აქვს სასქესო ასო და ბოლოს 3) რკინის მეშვეობით დასაჭურისებულნი.

პირველი ორი კატეგორიის საჭურისები, დაუბრკოლებლად შეიძლება დაშვებულ იქნან სამღვდლო ხარისხებში, რადგან ისინი საკუთარი თავის მიმართ ჩადენილ არანაირ ბოროტქმედებაში არ იმხილებიან. ხოლო მესამენი, ზემოთგადმოცემული განწესების თანახმად, ზოგჯერ დაიშვებიან მღვდლობაზე, ზოგჯერ კი არა.

არისტინე. ადამიანთა ძალადობით დასაჭურისებული ან ბუნებით საჭურისი, მიიღებს მღვდლობას, თუკი ღირსია, ხოლო საკუთარი თავის დამსაჭურისებელი ვერა. ვინც დასაჭურისდა არა საკუთარი ნების გამო წინამდებარე განწესებას არ დაექვემდებარება, და ეს მისთვის არ იქნება დაბრკოლება მღვდლობის ხარისხის მისაღებად, თუ ღირსეულია. მაგრამ თუ ვინმე ნებაყოფლობით დაისაჭურისებს თავს, ვერანაირად გახდება კლირის წევრი, ხოლო თუ უკვე იყო კლირში, დაემხობა მისგან, როგორც ბოროტმოქმედი საკუთარი სიცოცხლისა და ღმრთის ქმნილების მიმართ.

***

დამატებითი განმარტებანი:

პიდალიონი: საჭურისები არიან სამი სახის: 1) ანორქიტები, 2) საჭურისები განუვითარებელი სასქესო ორგანოებით და 3) კასტრატები.

1) ანორქიტები - არიან ისინი, ვინც დედის მუცლიდან საკვერცხეებისა და სასქესო ასოს გარეშე დაიბადნენ. ამდაგვარ ადამიანებზე უფალმა თქვა: "არიან საჭურისნი, რომელნიც დედის საშოდანვე ასე იშვნენ" (მათე 19:12). ასეთი იყო დოროთე, ანტიოქიის ეკლესიის პრესვიტერი, როგორც ამას მოწმობს ევსები თავის "საეკლესიო ისტორიაში" (წიგნი 7, თ. 32)(1).

2) საჭურისები განუვითარებელი სასქესო ორგანოებით არიან ისინი, ვისაც მშობლებმა ბავშვობაში ორგანოები მიუჭყლიტეს ან სასქესო ასოზე მოუჭირეს, რის გამოც შვილთა გაჩენის უუნარონი გახდნენ.

3) კასტრატები - კი არიან ისინი, ვისაც სასქესო ასოები ან დანით, ან კიდევ რაიმე სხვა იარაღით თუ მეთოდით მოაჭრეს(2).

ნათქვამის შემდეგ მივმართოთ წინამდებარე კანონს, რომელიც ამბობს: "პირი, რომელიც ადამიანთა ძალადობის შედეგად გახდა საჭურისი, ან დევნის პერიოდში მამაკაცური ასო წაერთვა, ან ამ მდგომარეობაში დაიბადა, თუ ღირსია, ეპისკოპოსად დადგინდეს"(3), რადგან ის დამნაშავე არ არის ამ დასაჭურისებაში, არამედ მისი საჭურისობა გამოწვეულია ბუნებით ან კიდევ ბოროტი ადამიანების მოქმედებით, ამიტომ უმჯობესია ამდაგვარი შევიწყალოთ, არ დავსაჯოთ და არ შევიძულოთ.

მოციქულთა მომდევნო 22-24-ე კანონები ასევე შეიცავენ განწესებებს საჭურისობის შესახებ. ხოლო I მსოფლიო კრების 1-ლი კანონი ამბობს: "ვინც ავადმყოფობისას მკურნალების მიერ იქნა ასოწართმეული, ან ბარბაროსთაგან დასაჭურიესებული, ასეთი პირი სასულიერო დასში დარჩეს, ერისკაცი კი კლირში მიღებულ იქნას; ხოლო თუ ვინმემ, ჯანმრთელ მდგომარეობაში მყოფმა, თავად გამოისაჭურისა თავი, ასეთი პირი, თუ დასის წევრია, უნდა შეწყვიტოს მღვდელმოქმედება და ყოველივე, რაც მღვდელმსახურებასთან არის დაკავშირებული, ხოლო თუ ერისკაცია, ვერ გახდება კლირიკოსი". I მსოფლიო კრების ამ კანონს ორგზისი კრების მე-8 განწესება ამატებს: "თუ ეპისკოპოსი, მღვდელი, ან დიაკონი მხილებული იქნება ვისმეს გამოსაჭურისებაში თავისი ხელით, ან ვისმეს მხარს დაუჭერს და მოუწონებს ასეთ საქციელს, განკვეთით უნდა დაისაჯოს; ხოლო თუ ერისკაცი იქნება იგი, უზიარებელი უნდა იყოს; მაგრამ არ დავსჯით მღვდლებს, რომელნიც გამოსაჭურისების თანახმანი არიან სნეულების დროს და ასეთ ერისკაცებსაც არ განვაკანონებთ".

შენიშვნები "პიდალიონიდან":

1. PG 20, 721В.

2. ზოგიერთ კასტრატს მოჭრილი აქვთ საკვერცხეებიც და სასქესო ასოც - ამდაგვართ უკვე აღარ შეუძლიათ სქესობრივი კავშირის დამყარება ქალებთან, სხვებს მხოლოდ საკვერცხეები აქვთ მოჭრილი, მაგრამ არა ასო. ამ უკანასკნელთ შეუძლიათ შესცოდონ ქალებთან, თუმცა არ შეუძლიათ გააჩინონ შვილები, და ხორციელ ვნებებს უფრო ძლიერ განიცდიან, ვიდრე ისინი, ვისაც ყველა ორგანო ჯანსაღი აქვს და შვილთა გაჩენის უნარიც გააჩნიათ. ასე ბრძანებს მათზე ბასილი დიდი თავის ჰომილიაში "ქალწულობის შესახებ" (Basil. Magn. De virgin. 61 // PG 30, 796AC.); მათზე აქვს ნათქვამი ზირაქსაც: "საჭურისისგან ქალწულის გაუპატიურების მცდელობაზე" (ზირ. 20:4 და 30:21). სავარაუდოდ, ასეთი იყო პენტეფრი, მეფე ფარაონის ევნუქი (ზოგიერთ ქრისტიან ქრონისტთაგან (იოანე მალალა, გიორგი კედრენე და სხვები) მიიჩნევდნენ, რომ ფარაონი - გამოსვლის დროინდელი ეგვიპტის მეფის კერძო სახელი იყო), იოსებ მშვენიერის ბატონი: ჩვენ ვკითხულობთ, რომ მას ჰყავდა ცოლი, რომელიც იოსების შეცდენას ცდილობდა.

ასევე აღსანიშნავია, წმიდა ავგუსტინეს გადმოცემა, რომლის მიხედვითაც ვინმე ყმაწვილმა იგემონ ფელიქსს გაუგზავნა წერილი, სადაც ითხოვდა დასაჭურისებულიყო ერთ ექიმთან, რომელიც იმპერატორის განკარგულების გამო ამის გაკეთებას ვერ ბედავდა, რადგან დასაჭურისება - უკეთური და არკძალული საქმეა, როგორც ღვთაებრივი, ასევე საიმპერატორო კანონებით. გარდა ამისა, ღვთაებრივი იუსტინე თავის მე-2 აპოლოგიაში ლაპარაკობს ზოგიერთ შემთხვევაზე, რომლითაც მტკიცდება, რომ მათ არ შეეძლოთ არავის დასაჭურისება იგემონის ნებართვის გარეშე (Just. Martyr. Apol. 1. 29 // PG 6, 373A.).

3. ასეთი იყო ნიკიტა, რომლის შესახებაც ლაპარაკობს ნიკიტა ხონიატი: "იყო ვინმე ევნუქი, სახელად ნიკიტა, ყოველგვარი მადლითა და სათნოებით შემკული, ის მღვდელმთავრობდა ქალაქ ხონაში" (Nicet. Chon. De Manuele Comneno V II, 7 // PG 139, 569A). ევნუქი იყო კონსტანტინოპოლის პატრიარქი ეგნატე. გარდა ამისა, ევნუქებზე ლაპარაკობს ღმერთი მეორე სჯულში: "ვერ შევა კვერცხებჩაჭყლეტილი და ასომოკვეთილი უფლის საკრებულოში" (მეორე სჯლ. 23:1).

თავისი თავის გამომსაჭურისებელი არ იქნეს სასულიერო დასში მიღებული, რამეთუ იგი თვითმკვლელი და საღმრთო ქმნილების მტერია.

(მოც. 21,23,24; I მსოფლ. 1; ორგზ. 8).

ზონარა. სნეულების გარეშე თავის გამომსაჭურისებელი, სასქესო ასოების დამზიანებელი, საერო კანონებითაც ისჯება და თანაც ისე, რომ დასაჭურისებულ მონათა გათავისუფლებას ბრძანებენ, ხოლო იმათ, ვინც ისინი დაასაჭურისეს, იმავე სახით ასახიჩრებენ, ქონებას ართმევენ და გადასახლებას უქვემდებარებენ. ეს (დასაჭურისება - "აპოკ." რედ.) წმიდა კანონებითაც აკრძალულია. თუმცა დასაჭურისებულს არ ერთმევა უფლება მღვდელი გახდეს, თუკი მან თვითონ არ გამოისაჭურისა თავი, რადგან ის, ვინც სხვებმა დაასაჭურისეს, როგორც ძალადობის მსხვერპლი, უფრო შეწყალების ღირსია, და არა სიძულვილისა. ამიტომაც ამდაგვარი შეიძლება მღვდელი გახდეს.

ასევე ის, ვინც ბუნებითად არის მოკლებული სასქესო ორგანოებს (ამდაგვართ სახარებაში უფალმა დაბადებიდან საჭურისები უწოდა), დაუბრკოლებლად შეიძლება ჩაირიცხოს კლირიკოსთა დასში. მაგრამ ვინც საკუთარი ნების ისაჭურისებს თავს, არა თუ არ დაიშვება კლირიკოსთა შორის, არამედ თუ ადრევე მოასწრო კლირიკოსი გამხდარიყო, კლირიდან უნდა განიდევნოს.

ხოლო თუ თავს გამოისაჭურისებს ერისკაცი, ის სამი წელი უზიარებელი უნდა იყოს; რადგან ასეთები, ამ საქმის საშიშროებიდან გამომდინარე, საკუთარი თავზე ბოროტმზრახველებად და ღმრთის ქმნილების მტრებად განიხილებიან. რადგან ღმერთმა ისინი შექმნა მამაკაცური ბუნებით, ისინი კი თვითონ იცვლებიან და სხვა, უცნაურ ბუნებას იღებენ, არც მამაკაცები არიან, - რადგან მამაკაცთათვის თვისობრივის აღსრულება და ადამიანის გამრავლება აღარ შეუძლიათ, - და არც ქალები, რამეთუ თავიანთი ბუნებით შვილების დაბადება არ ძალუძთ.

იგივეს განაწესებს პირველი მსოფლიო კრების პირველი კანონი

***

დამატებითი განმარტებანი:

პიდალიონი: "თუ ვინმე დასაჭურისდა კაცთა ბოროტების გამო ან მამაკაცური ასოები დევნულების დროს დაკარგა, ან ასეთად დაიბადა, მაგრამ ღირსეული ადამიანია, შეიძლება გახდეს ეპისკოპოსი".

ამის წინა კანონს მსჯავრი გამოაქვს საკუთარი ნების წინააღმდეგ დასაჭურისებულთა შესახებ, ხოლო წინამდებარე განწესება ეხება ნებაყოფლობით დასაჭურისებულთ. ის ამბობს: «ჯანმრთელად მყოფი, თუ თავს საკუთარი ნებით გამოისაჭურისებს, - და არა აქვს მნიშვნელობა საკუთარი ხელით იზამს ამას თუ მის დასაჭურისებას სხვას დაავალებს, - კლირიკოსი არ უნდა გახდეს (1), რადგან თვითმკვლელი და საღმრთო ქმნილების მტერია".

ღმერთმა ის მამაკაცად შექმნა, ყველა თავისი ორგანოებით, მან კი, ისინი მოიჭრა და თავი უცნაურ არსებად იქციქა: ის უკვე არც მამაკაცია (რადგან არ შეუძლია აღასრულოს ის, რაც მამაკაცთათვის არის დამახასიათებელი, ანუ ქვეყანაზე გააჩინოს მისი მსგავსი ადამიანები), და არც დედაკაცი (რადგან არ შეუძლია განიცადოს ის, რაც თვისობრივია ქალთათვის, ანუ ატაროს ჩვილი საშოში და დაჰბადოს), არამედ რაღაც მესამე, ვიღაც საშინელება, შეიძლება ითქვას, საშუალო რამ კაცსა და ქალს შორის.

იხ. ასევე მოციქულთა 21-ე კანონის განმარტება.

შენიშვნები "პიდალიონიდან"

1. ზოგიერთმა უგუნურმა მწვალებელმა, განსაკუთრებით ვალეზიანელებმა, როდესაც ისმინეს უფლის სიტყვები; "თუკი გაცთუნებს შენი მარჯვენა თვალი, ამოითხარე და გადააგდე" და "თუ გაცთუნებს შენი მარჯვენა ხელი, მოიკვეთე და გადააგდე" (იხ. მათე 5:29-30 და ლუკა 9:45), უკეთურად და არასწორად განმარტეს იგი. როგორც ამ მწვალებელთა შესახებ ბრძანებს ღვთაებრივი ეპიფანე, ისინი ამბობდნენ, რომ საჭიროა იმ ასოების მოკვეთა, რომლებიც ადამიანებს ცოდვისკენ უბიძგებენ (Epiph. Adv. haer. 58.1 // PG 41, 1012AC.). ამრიგად, ისინი, ვინც ჯანმრთელია და მოიკვეთს თავისი სხეულის ასოებს, დაისჯება მოციქულთა წინამდებარე კანონით, რადგან საღმრთო ქმნილების მტერია. უფლის ზემოთდამოწმებული სიტყვები არ შეიძლება ბუკვალურად გავიგოთ - ისინი მეტაფორულად განიმარტებიან. თუკი ჩვენ გვყავს ნათესავები ან მეგობრები, ისეთივე ახლობლები და ძვირფასები, როგორც საკუთარი სხეულის ასოებია, მაგრამ მათთან მეგობრობა ღმრთის სიყვარულში გვაბრკოლებს, მაშინ გვმართებს ამგვარი მიდრეკილებაზე და მეგობრობაზე უარის თქმა, თუკი ყველაფერს ღმრთის სიყვარულსა და სულის ცხონებას ვამჯობინებთს. ასე განმარტავენ მაცხოვრის ამ გამონათქვამს ღვთაებრივი ოქროპირი, თეოფილაქტე, ეპიფანე და სხვა მამები.

ასევე შენიშნე, რომ გრიგოლ ღვთისმეტყველი საჭურისებს უწოდებს "კაცებს ქალთა შორის და ქალებს კაცთა შორის" (Greg. Nazianz. Or. 43. 47 // PG 36, 557B), ხოლო ბასილი დიდი (წერილი სიმპლიკიას. ეპისტოლე 115) საჭურისთა გვარს "უპატიოს და ყოვლადდაღუპულს" უწოდებს, რადგან ესენი არიანო "არაქალნი, არაკაცნი, დაბადებისთანავე რკინამისჯილნი", კიდევ მრავალი ეპითეტებით ახასიათებს მათ და ამატებს, რომ არ იმსახურებენ ნდობას მოწმეებად სამსჯავროზე (Basil. Magn. Ер. 115 // PG 32, 532А). ღვთაებრივი მოციქული საკუთარი ნებით თავის გამომსაჭურისებელს წყევლის ღირსად მიიჩნევს. ისინი, ვინც რყვნიდა გალატელებს, მან ასეთი სიტყვებით დაწყევლა: "ო, ნეტა განიდევნებოდნენ (ἀποκόψονται) (სლავურ თარგმანში: "отсечени") (ოქროპირისა და თეოფილაქტეს განმარტებით - "დასაჭურისებულნი") თქვენი შემაშფოთარნი" (გალატ. 5:12).

კლირიკოსი, რომელიც თავის თავს გამოისაჭურისებს, განიკვეთოს, რამეთუ იგი თავის მკვლელია.

(მოც. 21,22,24; I მსოფლ. 1; ორგზ. 8).

***

დამატებითი განმარტებანი:

პიდალიონი: ეს კანონიც, წინა განწესების მსგავსად, დასაჭურისებაზე მსჯელობს - ოღონდ თუ წინა განსაზღვრავს, რომ ის, ვინც ერისკაცობაში მყოფი, თავს ნებაყოფლობით დაისაჭურისებს, კლირიკოსი ვერ გახდებაო, ეს განსაზღვრავს: "თუკი ვინმე, ვინც უკვე კლირიკოსია, რომელიც თავის თავს გამოისაჭურისებს ან სხვას სთხოვს მის დასაჭურისებას, თუმცა სრულიად ჯანმრთელია და ამას არ საჭიროებს, დაემხოს პატივიდან, რადგან თავის მკვლელია"(1) და, არა მარტო საღმრთო განწესებები, არამედ სამოქალაქო კანონებიც სჯიან საკუთარი თავის დამსაჭურისებლებს: ქონების კონფისკაციით, გადასახლებით, თანასწორი შურისგებით (ანუ თუ ვინმემ სხვა დაასაჭურისა იმას თავადაც ასაჭურისებდნენ).

თუ დასაჭურისებული იქნება მონა, ჯანმრთელი ან სნეული, კანონები მის გათავისუფლებას ბრძანებენ (იხ. ფოტის ნომოკანონი. ტიტლ. 1, თ. 14). წაიკითხე ასევე მოციქულთა 21ე- კანონის განმარტება.

შენიშვნები "პიდალიონიდან"

1. მოციქულთა წინამდებარე განწესების თანახმად, როგორც ამას სოკრატე მოწმობს, დიმიტრი ალექსანდრიელმა სასულიერი პატივისგან დაამხო ორიგენე, რადგან მან თავი დაისაჭურისა (სავარაუდოდ, "პიდალიონის" ავტორები უშვებენ შეცდომას - ორიგენეს თვითდასაჭურისებაზე და ამ დანაშაულისთვის მისთვის სასულიერო პატივის აყრაზე ცნობას გვაწვდის არა სოკრატე სქოლასტიკოსი, არამედ ევსები კესარიელი. იხ.: Euseb. Hist. eccl. VI, 8 // PG 20, 536–537) (თუმცა სხვები ამბობენ, რომ ორიგენემ, რომელიც ძალიან განათლებული იყო, გამოიგონა რაღაც მცენარეული წამალი, რომლითაც ხორციელი დაუოკებლობა ამოაშრო). წაიკითხე ასევე ეპიფანე, რომელიც 64-ე მწვალებლობის შესახებ ბრძანებს, რომ არსებობდა ხმები ორიგენეს თვითდასაჭურისების შესახებ (Epiph. Adv. haer. 64. 3 // PG 41, 1076B). ღვთაებრივი ათანასეც, როდესაც ლეონტი ანტიოქიელზე ჰყვება, რომელსაც კათედრა ეპყრა ევდოქსიმდე, ამბობს, რომ მას არც მღვდელმთავრის წოდება უნდა ჰქონოდა, არც უნდა ზიარებულიყო, რადგან თავი დაისაჭურისა ვინმე ევსტოლიასთან დაუბრკოლებლად რომ ეცხოვრა, და რომელსაც მანამდეც ჰქონდა კავშირი მასთან, თუმცა ქალწულად მოჰქონდა თავი (იხ.: 1-ლი აპოლოგია კონსტანციუსის წინაშე) (სინამდვილეში ეს შემთხვევა აღწერილია "არიანელთა ისტორიაში": Athanas. Alex. Hist, arian. 28 // PG 25b, 725A).

ერისკაცი, რომელიც თავის თავს გამოისაჭურისებს, სამი წლით განკანონებულ იქნეს ზიარების საიდუმლოდან, რამეთუ იგი თავისი სიცოცხლის მტერია.

(მოც. 21,22,23; I მსოფლ. 1; ორგზ. 8).

ბალსამონი. ამ თავთა განმარტება იხილეთ ზემოთ. ასევე წაიკითხეთ წმიდა ბასილი დიდის ჰომილია ქალწულობაზე, წმიდა ეპიფანეს ჰომილია და მმარხველის ნომოკანონი დასაჭურისებულთა შესახებ.

***

დამატებითი განმარტებანი:

პიდალიონი: თუ ვინმე ჯანმრთელი საკუთარ თავს გამოისაჭურისებს ან სხვას დაავალებს მის გამოსაჭურისებას, - ერისკაცი თუ იყოს, წინამდებარე კანონი მას ზიარებიდან და ქრისტიანთა შეკრებიდან სამი წლით განაკანონებს, რადგან, დასაჭურისებით მან ხელი აღმართა საკუთარ სიცოცხლეზე.

ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, მხილებული სიძვაში, ფიცის გატეხვაში, ან მოპარვაში, სასულიერო წოდებიდან განიკვეთოს, მაგრამ საეკლესიო თანაზიარებიდან არ განკანონდეს, რადგან წმიდა წერილი ამბობს: "... არშურ-იგო ორგზის ერთბამად ჭირსა შინა" (ნაუმ. 1,9). იგივეს განვაწესებთ დასის სხვა წევრების მიმართაც.

(მოც. 29,30; I მსოფლ. 9; ტრულ. 4,21; ნეოკეს. 1,8; კართ. 27; ბასილი დიდი 3,32,51,70,82)

ზონარა. მითითებულ დანაშაულობებში შთავარდნილები, ამავდროულად არ ექვემდებარებიან განკვეთას, რადგან პატივიდან დამხობა საკმაო სასჯელია ამ დანაშაულობათათვის, და ორჯერ მათი დასჯა არ უნდა ხდებოდეს. მაგრამ არის სხვა დანაშაულობები, რომლებში მხილებულნი ერთსა და იმავე დროს პატივიდანაც ემხობიან და საეკლესიო თანაზიარობიდანაც განიკვეთებიან, მაგალითად, ისინი, ვინც მღვდელმთავრობა ფულით ან ხელისუფალთა დახმარებით მიიღო.

არისტინე. სიძვაში ან ფიცის გატეხვაში, ან მოპარვაში მხილებული მღვდელი დაემხობა, მაგრამ არ განიკვეთება, რამეთუ წმიდა წერილი ბრძანებს: "არშურ-იგო ორგზის ერთბამად ჭირსა შინა" (ნაუმ. 1:9). სიძვაში ან ფიცის გატეხვაში, ან მოპარვაში მხილებული მღვდლისთვის საკმარისია დასჯა პატივის აყრით, ამიტომ ის კიდევ თანაზიარობიდანაც არ უნდა განიკვეთონ, რათა ამგვარად ერთი დანაშაულისთვის ორმაგ დასჯას არ დაექვემდებაროს, რაც კაცთმოყვარეობის საწინააღმდეგოა.

ბალსამონი. ნუ ამბობ, რომ სიტყვები: "არშურ-იგო ორგზის ერთბამად ჭირსა შინა" (ნაუმ. 1:9) ეხება ყოველ პატივასაყრელ მღვდელს რა დანაშაულიც გინდ ჰქონდეს ჩადენილი. რადგან ფულით ან ხელისუფლების შუამდგომლობით მღვდლობის მიმღებნი - ერთდროულად პატივიდანაც ემხობიან და თანაზიარობიდანაც განიკვეთებიან, როგორც ბრძანებენ ამას მოციქულთა 29-ე და 30-ე კანონები. არამედ თქვი, რომ ეს სიტყვები ეხება მხოლოდ კანონში მითითებულ და მათ მსგავს დანაშაულობებს. ეძებე ასევე წმ. ბასილი დიდის მე-3, 32-ე და 51-ე კანონები. მაშ, შენიშნე, რომ ეპისკოპოსები და კლერიკოსები, რომლებიც ამგვარად დაემხობიან კლირიდან, მართლებთან ერთად თანაზიარობას არ აკლდებიან. წაიკითხე ასევე წმ. ბასილი დიდის 32ე- კანონი.

***

დამატებითი განმარტებანი:

პიდალიონი: ყველა მღვდელმსახური და კლირიკოსი წმიდა და უმწიკვლო უნდა იყოს, ამიტომაც წინამდებარე განწესებას გამოაქვს შემდეგი განსაზღვრება. თუკი ეპისკოპოსი, პრესვიტერი ან დიაკონი მხილებულ იქნებიან, ანუ, დამტკიცებული იქნება, რომ შთავარდნენ სიძვაში, ფიცის გატეხვაში(1), ან მოპარვაში, თანაც სერიოზულ მოპარვაში, რომელიც ექვემდებარება სისხლის სამართლებრივ დასჯას, იოანე მმარხველის 28-ე განწესების თანახმად, უნდა დაემხოს სასულიერო ხარისხიდან, მაგრამ არ უნდა განიკვეთონ მართლმორწმუნეთა საკრებულოდან და ქრისტიანთა ლოცვითი თანაზიარობიდან(2) (სისხლის სამართლებრივი დასჯა, როგორც ბალსამონი ფოტის "ნომოკანონის" მე-9 ტიტლოსის 25-ე თავში განმარტავს, - ეს არ გახლავთ თავის მოჭრა ან სხვა სახის სიკვდილით დასჯა, მაგრამ შეიძლება იყოს გადასახლება, დაბრმავება ან ხელის მოკვეთა და სხვა). საღმრთო წერილი ბრძანებს: "... არშურ-იგო ორგზის ერთბამად". მღვდელმსახურთა მსგავსად, ყველა სხვა კლირიკოსებსაც, რომლებიც ჩამოთვლილ ცოდვებში იქნებიან მხილებულნი, სასულიერო პატივიდან დაამხობენ, მაგრამ მორწმუნეთა თანაზიარობიდან არ განიკვეთენ.

წინამდებარე კანონში ყურადღება უნდა მივაქციოთ ორ რამეს.

პირველი: მღვდელმსახურები და კლირიკოსები, რომლებმაც ჩამოთვლილი დანაშაულობანი ჩაიდინეს, თუმც კათაკმევლებივით არ განიკვეთებიან თანაზიარობიდან ბასილი დიდის მე-3, 32-ე და 51-ე კანონების მიხედვით (ანუ ეკლესიაში ქრისტიანთა შესაკრებელიდან და ლოცვითი თანაზიარობიდან), იმავე ბასილი დიდის თანახმად, არ ეზიარებიან უპატიოსნეს საიდუმლოთ, და როგორც უღირსნი იმყოფებიან ეპითიმიის ქვეშ მანამ, სანამ მღვდელმთავარი ან მათი სულიერი მოძღვარი ჩათვლის ამას საჭიროდ(3).

და მეორე: მღვდელმსახურებსა და კლირიკოსებს მხოლოდ პატივისგან დაამხობენ, მაგრამ არ განიკვეთენ, თუკი ისინი მხილებულნი არიან არა ნებისმიერ, არამედ წინამდებარე განწესებაში ჩამოთვლილ (ან მათ მსგავს) ცოდვებში (როგორიცაა მრუშობა ან სიწმიდეთმკრეხელობა). რამეთუ არის სხვა ცოდვებიც, რომელთა გამო მღვდელმსახურებს და კლირიკოსებს, როდესაც ისინი მათში მხილებულნი არიან, ერთდროულად პატივიდანაც ამხობენ და თანაზიარობიდანაც განიკვეთენ (მაგალითად, ფულით ან ხელისუფლების დახმარებით ხელდასხმისთვის. იხ. მოციქულთა 29 და 30).

მიაქციე ყურადღება, რომ თუკი პატივისგან დამხობილი მღვდელმსახურები და კლირიკოსები, ოღონდ არა განკვეთილნი თანაზიარობიდან ზემოთჩამოთვლილი ცოდვებისთვის, დამხობის შემდეგ კვლავ მიეცემიან ამ ან სხვა შეცოდებებს, მაშინ მათ სრულიად განიკვეთენ ეკლესიიდან კათაკმეველთა მსგავსად.

სწორედ ამიტომაც ნეოკესარიის 1 კანონი განსაზღვრავს, რომ თუ პრესვიტერი ჩაიდენს სიძვას ან მრუშობას, ის ეკლესიიდან განიკვეთება და გადავა მონანულ ერისკაცთა რაგნში, რაც მშვენივრად ეთანხმება წინამდებარე მოციქულთა კანონს, თუკი ისე გავიგებთ, რომ ნეოკესარიის კანონი ლაპარაკობს პრესვიტერზე, რომელმაც სიძვა ან მრუშობა ჩაიდინა ორჯერ ან სამჯერ.

შეთანხმება

ნეოკესარიის მე-8 კანონში ნათქვამია, რომ მღვდელი, რომელიც აგრძელებს ცხოვრებას თავის ცოლთან, რომელმაც იმრუშა, უნდა დაემხოს პატივისგან. ხოლო VI მსოფლ. კრების 21-ე კანონი ბრძანებს: "ვინც ისეთი კანონსაწინააღმდეგო დანაშაული ჩაიდინა, რისთვისაც თავისი წოდებიდან სრული და სამუდამო განკვეთა დაიმსახურა, თუკი ნებაყოფლობით შეინანებს, მაშინ მას უფლება ეძლევა თმები კლერიკოსის მსგავსად შეიკვეცოს. ხოლო თუ არ მოინდომებს მონანიებას, ასეთ შემთხვევაში თმები ერისკაცთა მსგავსად გაიზარდოს".

ბასილი დიდი 17-ე კანონში ამბობს, რომ ის პრესვიტერები, რომლებიც (აუცილებლობით ან საფრთხის გამო) ფიცი დადეს, რომ არ შეასრულებენ სამღვდელო საქმეებს. საჯაროდ მღვდელმსახურების უფლება არა აქვთ (რათა მათი ფიცის მცოდნენი არ დააბრკოლონ), მაგრამ შეუძლიათ იმსახურონ კერძო სახით. ამასთან უნდა შეინანონ ის, რომ მაშინდელი ფიცის გამო.

ხოლო 70-ე კანონში იგივე მამა გვთავაზობს, რომ თუკი დიაკვანი ან პრესვიტერი ქალთან შესცოდავს მხოლოდ კოცნით, ზონარას თანახმად დროებით უნდა შეწყვიტოს მღვდელმოქმედება, მაგრამ საიდუმლოებებთან ზიარება პრესვიტერებთან და დიაკვნებთან ერთად შეეძლება. ხოლო თუკი აღმოჩნდება, რომ მან უფრო მეტში შესცოდა, ვიდრე კოცნა იყო, მაშინ უნდა დაემხოს.

VI მსოფლიო კრების მე-4 კანონი პატივიდან დაამხობს ეპისკოპოსს, პრესვიტერს და დიაკონს ან ნებისმიერ კლირიკოსს, რომელიც სქესობრვი კავშირს დაამყარებს ღმერთს შეწირულ ქალთან, სხვაგვარად რომ ვთქვათ, მონაზონთან. იოანე მმარხველი ამბობს, რომ თუკი ვინმე ხელდასხმამდე მალაკიის ცოდვაში შთავარდება (რომელსაც ზოგიერთები განმარტოვებულ სიძვას უწოდებენ), ეპითიმიას უნდა დაუქვემდებარონ და ამის შემდეგ მისცენ საეკლესიო ხარისხი. ხოლო ამ ცოდვაში მღვდლობის მიღების შემდეგ შთავარდება, ღვთისმსახურება ერთი წლით აეკრძალოს და სხვა ეპითიმიებსაც დაექვემდებაროს, შემდეგ კი იმსახუროს. ხოლო თუკი ცოდვის აღიარების შემდეგ მეორედ და მესამედაც მიეცემა ამ ვნებას, დაემხოს პატივისგან და წიგნისმკითხველთა რაგნში გადაინაცვლოს (იხ. იოანე მმარხველის 10-ე კანონი).

შენიშვნები "პიდალიონიდან"

1. მიაქციე ყურადღება, რომ ფიცის გატეხვას კანონი ჭეშმარიტი ფიცის გატეხვას უწოდებს, ხოლო სამოქალაქო კანონები, ფოტის "ნომოკანონის" 13-ე ტიტლოსის 18-ე თავის თანახმად, - ცრუ ფიცსაც. მღვდელმსახური, რომელიც ასე თუ ისე ფიცს გატეხავს, დაემხოს.

2. ასევე მიაქციე ყურადღება, რაოდენ ედრება სიწმიდეთმკრეხელობა მოპარვას, და მასზე მძიმეც არის, რადგან სიწმიდეთმკრეხელობაში მხილებულ ეპისკოპოსს, პრესვიტერს ან დიაკონს, ორგზისი კრების 10-ე კანონის თანახმად პატივიდან ამხობენ. რადგან სახელმწიფო ღალატი სიწმიდეთმკრეხელობის მსგავსია, მღვდელმსახური, რომელიც მხილებულ იქნება სახელმწიფოს ღალატში, უნდა დაემხოს. ხოლო თუ რა არის სახელმწიფოს ღალატი იხ. წმ. მოციქულთა 72-ე კანონის 1-ლი შენიშვნა. მიაქციე ყურადღება შემდეგსაც: რადგან მოციქულთა 61-ე კანონი კრძალავს იმის ხელდასხმას, ვინც ხელდასხმამდე სიძვაში ან მრუშობაში იყო მხილებული ან სხვა ცოდვაში, რომელიც დაუშვებელია მართლმორწმუნისთვის, ხოლო ცოდვები, რომელთაც წინამდებარე კანონი ასახელებს, დაუშვებელია, მაშინ მათთვისაც არა მარტო პატივი უნდა აეყაროს მღვდელმსახურს, არამედ არც უნდა მიუშვან ხელდასხმამდე, ასე რომ ხელდასხმამდე მათში მხილებულნი მღვდლობას არ უნდა ეღირსონ.

3. თუკი ვინმე იტყვის, რომ რაკიღა დამხობილ კლირიკოსებს არ შეუძლიათ ეზიარონ, ამით უკვე ორმაგად ისჯებიან - დაე უწყოდენ: მათ არ სჯიან ორმაგად იმ აზრით, რომ დამხობის შემდეგ, მოციქულთა ამ კანონის თანახმად, ეკლესიიდან არ განიკვეთებიან (ხოლო ეკლესიიდან მათი განკვეთა საჭირო არ არის რადგან, მათ უკვე ვეღარ დაუბრუნდებათ ადგილი ვერც კლირში და ვერც სამღვდელოებაში, როგორც ამას ამბობს წმ. ბასილი დიდი მე-3 კანონში).

ასე რომ განვსაჯოთ, მაშინ ერისკაციც ორმაგად ისჯება, რაც არასწორია. არადა, როდესაც ერისკაცები სასიკვდილოდ სცოდავდნენ, მათ არა მარტო განდევნიდნენ მართალთა საკრებულოდან კათაკმევლებთან ერთად, არამედ ზიარებიდანაც განკვეთავდნენ. მაგრამ არავინ ამბობს მათ ორმაგად სჯიანო. და ეს იმიტომ, რომ საღმრთო ზიარებისგან თავშეკავება მათთვის სასჯელად არ მიიჩნეოდა. ვინც ამას არ ეთანხმება, უწყოდეს, რომ დამხობილი კლირიკოსები, იმავე ბასილის მე-3 კანონის თანახმად, არა მარტო თავს უნდა იკავებდნენ თანაზიარობისგან, არამედ, გულშემუსვრილობით ყოველმხრივ უნდა იმონებდნენ საკუთარ ხორცს, განეშორებოდნენ სიამტკბილობას და ვნებებს.

გარდა ამისა, კიდევ შენიშნე, რომ პატივისგან ამხობენ არა მარტო იმათ, ვინც სიძვით ან მრუშობით ან კიდევ სხვა რამით სცოდა, რომელიც მღვდელმსახურებს ხელდასხმის შემდეგ პატივს ართმევს, არამედ იმათაც, ვინც ეს ცოდვები ჯერ კიდევ ხელდასხმამდე ჩაიდინეს (თუკი ისინი ხელდასხმის შემდეგ მათ აღიარებენ ან მხილებულნი იქნებიან). იხილე I მსოფლიო კრების მე-9 კანონი.

ვბრძანებთ, კლირში გაწევრიანებულ იმ უქორწინებელ პირთაგან, რომლებსაც ქორწინება სურთ, ამის უფლება მხოლოდ წიგნისმკითხველებსა და მგალობლებს მიეცეთ.

(მოც. 5,51; IV მსოფლ. 14; ტრულ. 3,6,13; ანკვ. 10; ნეოკ. 1; კართ. 16; ბასილი დიდი 69).

ზონარა. პრესვიტერებს, დიაკვნებს და იპოდიაკვნებს ხელდასხმამდე ეკითხებიან, სურთ თუ არა მათ გაატარონ უბიწო ცხოვრება და, თუკი პირობას დადებენ, ხელს დაასხამენ; თუ არა, მაშინ მათ ხელდასხმამდე დაქორწინების უფლება მიეცემათ, ხოლო ხელდასხმას დაქორწინების შემდეგ მიიღებენ. მაგრამ თუკი მითითებული პირები ხელდასხმის შემდეგ მოიყვანენ ცოლებს, დაემხობიან. კლირში ჩარიცხვის შემდეგ მხოლოდ წიგნისმკითხველებსა და მგალობლებს ეძლევათ დაქორწინებისა და თავიანთსავე ხარისხებში დარჩენის უფლება. მაგრამ სხვა სარწმუნოების ქალთან დაქორწინებას მათ უკრძალავს IV მსოფლიო კრების 14-ე კანონი.

არისტინე. ვინც სამღვდლო ხარისხის მისაღებად ემზადება, თუ სურს, დაქორწინდეს, ხოლო უკვე სამღვდლო წოდებაში მყოფთაგან დაქორწინების უფლება ეძლევათ მხოლოდ მგალობლებსა და წიგნისმკითხველებს.

მღვდლობის მიღების შემდეგ არავის აქვს დაქორწინების და იმავე ხარისხში დარჩენის უფლება. ამისი უფლება ეძლევათ მხოლოდ მგალობლებსა და წიგნისმკითხველებს.

ბალსამონი. ხელდასხმამდე ყველას ეძლევა ცოლის შერთვის და დაქორწინების უფლება, და მხოლოდ ამის შემდეგ მიიღებენ ამდაგვარნი პრესვიტერობას, დიაკვნობას და იპოდიაკვნობას; ხოლო ხელდასხმის შემდეგ დაქორწინების უფლება აქვთ მხოლოდ მგალობლებს და წიგნისმკითხველებს.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: ვბრძანებთ, კლირში გაწევრიანებულ იმ უქორწინებელ პირთაგან, რომლებსაც ქორწინება სურთ, ამის უფლება მხოლოდ წიგნისმკითხველებსა და მგალობლებს მიეცეთ.

(IV მსოფლ. 14; VI მსოფლ. 6; კართ. 19:33; ბასილი დიდი. 69.)

განმარტება:

პრესვიტერებს, დიაკვნებს და იპოდიაკვნბეს უფლება აქვთ დაქორწინდნენ ხელდასხმამდე და დაქორწინების შემდეგ მიიღონ ხელდასხმა. მაგრამ, თუკი ისინი დაქორწინდებიან ხელდასხმის შემდეგ, VI მსოფლ. კრების მე-6 კანონის მიხედვით თავიანთი პატივიდან უნდა დაემხონ. ხოლო წიგნისმკითხველებს, მგალობლებს და კლირის უქვემოესი დასის წევრებს უფლება აქვთ დაუბრკოლებლად დაქორწინდნენ მათი კლირიკოსებად გახდომის შემდეგაც, თანაც მათ შეუძლიათ მიიღონ უფრო მაღალი ხარისხებიც. ამიტომაც წინამდებარე კანონი მათ დაქორწინების უფლებას აძლევს კლირში მათი დაწესების შემდეგ, ოღონდ თუ მართლმადიდებელზე დაქორწინდებიან და არა მწვალებელზე (იხ. IV მსოფლ. კრების 14-ე კანონი). კართაგენის 19-ე კანონის განსაზღვრებით კი, როდესაც წიგნისმკითხველები მიაღწევენ სიყმაწვილის ასაკს, ანუ 14 წელს, მათ ან დაოჯახებისკენ უნდა უბიძგონ ან თავშეკავებულობისკენ, ანუ უბიწოების (ქალწულობის) აღთქმა უნდა დაადებინონ. მაგრამ დაქორწინების შემდეგ, იმავე კრების 33 (34)-ე კანონის თანახმად, დაწესებულზე მეტი თავშეკავება არ უნდა აიძულონ. ხოლო ბასილი დიდი 69-ე კანონში ამბობს, რომ წიგნისმკითხველი, თუკი ის თავის დაწინდულთან დაეცემა ქორწინებამდე, მსახურებაში ერთი წლით უნდა აიკრძალოს, შემდეგ კი მიღებულ იქნას, ოღონდ უმეტეს ხარისხში ხელდასხა აეკრძალოს. თუკი ქალთან სქესობრივ კავშირს საიდუმლოდ, დაწინდვის გარეშე დაამყარებს, შეწყვიტოს მსახურება. VI მსოფლ. კრების მე-6 კანონი უფრო დეტალურად გადმოსცემს წინამდებარე კანონს(1).

შენიშვნები პიდალიონიდან:

1. წიგნისმკითხველთა და მგალობელთა ქიროტესიისა და წოდების შესახებ. იხ. VI მსოფლ. 33 და 75.

თუ ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, სცემს ცოდვის ჩამდენ მორწმუნეს, ან ძალადობის ჩამდენ ურწმუნოს, ვბრძანებთ მის განკვეთას სასულიერო წოდებიდან, რადგან ეს კი არ უსწავლებია ჩვენთვის, არამედ ამისი საწინააღმდეგო (გვასწავლა), ვინაიდან მას სცემდნენ და ნაცვლად ამისა იგი არ სცემდა, აგინებდნენ და არ აგინებდა, იტანჯებოდა და არ პასუხობდა.

(ორგზ. 9).

ზონარა. ჩვენმა უფალმა და ღმერთმა, როდესაც მოწაფეებს მცნებებს აძლევდა, თქვა: "რასაც თქვენ გეუბნებით, ყველას ვეუბნები" (მარკოზი 13:37). მის ღვთაებრივ მცნებებს შორის არის ისეთებიც, რომლებიც ბრძანებენ: "ვინც შემოგკრას მარჯვენა ყვრიმალში, მეორეც მიუშვირე მას. და თუ ვინმეს სურს წაგართვას შენი პერანგი, მიეცი მას მოსასხამიც" (მათე 5:39, 40). თუკი ამისი დაცვა ყველას ემცნო, მითუმეტეს უნდა იცავდნენ მას სამღვდლო პირები, რათა სამაგალითონი იყონ სხვებისთვის. ამიტომაც წინამდებარე კანონი უკრძალავს ეპისკოპოსებს და სხვებს გალახონ ან დაჩაგრონ მათ წინააღმდეგ შემცოდენი, იქნებიან ესენი მართლმადიდებელნი თუ არამართლმადიდებელნი. სამღვდლო პირები მოვალენი არიან ამხილონ სხვები, ვინც უსამართლოდ იქცევა და დაიცვან დაჩაგრულნი, როგორც ტიმოთეს ავალებს შემცოდეთა მხილებას დიდი პავლე, რათა სხვებს ეშინოდეთ (1 ტიმ. 5:20). საკუთარი თავის გამო შურისძიება კი მათ ეკრძალებათ. ისინი უნდა იყვნენ უფლის მიმბაძავები, რომელსაც შეეძლო სამაგიერო მიეზღო თავის შეურაცხმყოფელთათვის, მაგრამ არ მიუზღო, არამედ ლოცულობდა მათთვის. რაც შეეხება ტაძარში მოვაჭრეთ, რომლებიც ღვთაებრივის წინააღმდეგ სცოდავდნენ, შოლტის ცემით გამოყარა და უთხრა: "ნუ აქცევთ მამაჩემის სახლს სავაჭრო სახლად" (იოანე 2:16). დიდი პავლეც, როდესაც მოწაფეებს ასწავლის, თუ როგორი უნდა იყოს ეპისკოპოსი, სხვათა შორის, ბრძანებს, რომ ეპისკოპოსი უნდა იყოს "არა მოჩხუბარი, არამედ შემწყნარე" (1 ტიმ. 3:3). ასევე უნდა წაიკითხო წმიდა მოციქულთა ტაძარში ჩატარებული ე. წ. პირველ-მეორე კრების მე-9 კანონი.

არისტინე. მღვდელი, რომელიც მართალს ან მწვალებელს გალახავს, დაემხობა პატივისგან. მღვდელი, რომელიც მის წინააღმდეგ შემცოდე მართალს ან მწვალებელს გალახავს, და ამგვარად შიშის ჩანერგვით მოინდომებს მიაღწიოს იმას, რომ სხვებმა მასთან მიმართებაში მსგავსი ქმედება არ ჩაიდინონ, უსჯულოდ იქცევა, რადგან სჯულის თქმით: თუკი ვინმე ერთ ყვრიმალში შემოგკრავს, მიუშვირე მეორეც. თუ ვინმე მღვდელთაგან ერთ ყვრიმალში დაარტყამს ვინმეს უნდა დაემხოს პატივისგან, რადგან დარტყმას მედიდურობისა და მრისხანების მოუთოკავობის გამო აყენებს. მაგრამ არ დაემხობა პატივისგან ის, ვინც კეთილგონივრულად ამათრახებს წმიდა საგანთა წინააღმდეგ შემცოდეთ, როგორც სჯულიერი ტაძრიდან გამოდევნა უფალმა იქ მოვაჭრენი. ამის გამო შეიკრიბებიან საეკლესიო ნომოფილაქსები და ეკდიკები, როგორც პირები, რომლებიც მამათა მიერ მსგავსი დანაშაულობების დამსჯელებად ოდითგანვე არიან დაწესებულნი.

ბალსამონი. საკურთხევლის მსახურნი არ უნდა იძლიონ მრისხანების მიერ და არ უნდა სცემდნენ მათ წინააღმდეგ შემცოდეთ, ვინც გინდა იყონ ისინი - მართლმადიდებელნი თუ არამართლმადიდებელნი, და ამგვარი სახით არ უნდა იძიებდნენ შურს და აშინებდნენ სხვებს. ის, ვინც უფლის სწავლების საწინააღმდეგოდ იმოქმედებს: "მარჯვენა ყვრიმალში თუ შემოგკრან, მიუშვირე მეორეც" - დაემხობა პატივისგან. ხოლო სამოქალაქო კანონი განსაზღვრავს საწინააღმდეგოს, როდესაც ამბობს: ნებადართულია ძალის ძალით მოგერიება და იარაღისა იარაღით. რა თქმა უნდა, ამ კანონში ნათქვამს ძალა უნდა ჰქონდეთ ერისკაცებთან მიმართებაში, მიუხედავად იმისა, რომ უფლის მცნება, როგორც ზოგადი, ყველას ეხება. თუმცა ხელდასხმულთ ნება ეძლევათ ზომიერად დასაჯონ საკუთარი მოწაფეები და ისინიც, ვინც შეგონების შემდეგ კვლავ სცოდავენ და არ სწორდებიან; რადგან უფალმაც შოლტის ცემით გამოყარა ტაძრიდან იქ მოვაჭრენი, რომლებიც ამგვარი სახით ღვთაებრივის წინაშე სცოდავდნენ. წაიკითხე ასევე წმიდა მოციქულთა ტაძარში შეკრებილ მამათა მე-9 კანონი, რომელსაც პირველ-მეორე ეწოდება.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: ეპისკოპოსი ან პრესვიტერი, ან დიაკონი, თუკი სცემს მართალთ ცოდვებისთვის ან არამართლმადიდებელთ უსამართლო ქცევისთვის და ამით ცდილობს შიში ჩაუნერგოს დანარჩენთ, დაემხოს პატივისგან. რადგან უფალს ჩვენთვის ამგვარი რამ არ უსწავლებია. პირიქით, როდესაც მას სცემდნენ, ის ცემით როდი პასუხობდა: "...ევნებოდა და იგი არავის აგინებდა, ევნებოდა და არავის უთქუმიდა..." (1 პეტ. 2:23).

(ორგზისი. 9; ანტიოქ. 5; კართაგ. 57, 62, 76, 83, 99, 100, 106, 107.)

განმარტება:

როდესაც თავის მოწაფეებს საკუთარ საღმრთო მცნებებს აძლევდა, უფალმა მათ უთხრა: "რასაც თქვენ გეუბნებით, ჩემს მოწაფეებს, ყველა ქრისტიანს ვეუბნები" (იხ. მარკოზი 13:37). მისი ერთ-ერთი მცნება გვავალდებულებს მეორე ყვრიმალი მივუშვიროთ იმას, ვინც მარჯვენა ყვრიმალში შემოგვკრავს (იხ. მათე 5:39). ამრიგად, ეს მცნება ყველა ქრისტიანმა უნდა დაიცვას, მითუმეტეს ღმრთისმსახურებმა, განსაკუთრებით კი ეპისკოპოსებმა, რომელთა შესახებაც ღვთაებრივი პავლე ტიმოთეს წერდა, რომ ეპისკოპოსი არ უნდა იყოს "მოჩხუბარი" (1 ტიმ. 3:3). ამიტომაც წინამდებარე კანონი ამბობს: "ვბრძანებთ დამხობას იმ ეპისკოპოსისა ან პრესვიტერისა ან დიაკონისა, რომელიც სცემს მის წინააღმდეგ შემცოდე ქრისტიანებს ან ურწმუნოთ, რომლებიც სხვებს ჩაგრავენ და ამგვარი ქცევით, როგორც ჩანს, სურს აიძულოს სხვები, რომ ეშინოდეთ. უფალი სახარების არც ერთ ადგილას არ მოგვიწოდებს ასეთი ქცევისკენ, მეტიც, საკუთარი მაგალითით სრულიად საპირისპიროს გვასწავლის. როდესაც ჯარისკაცები და იუდეველები მას სცემდნენ, ხელიც არ აუწევია, რათა საპასუხო დარტყმები მიეყენებინა მათთვის. როდესაც მას ადანაშაულებდნენ და შეურაცხყოფდნენ, ის საპასუხოდ არავის ადანაშაულებდა და არავის შეურაცხყოფდა. ჯვარზე გაკრულიც არავის ემუქრებოდა სასჯელებით, არამედ ზეციერ მამას ევედრებოდა მათ შეწყალებას".

სწორედ ამაში უნდა მიბაძონ უფალს მღვდელმსახურებმაც. ისინი უნდა ამხელდნენ შემცოდეთ და მჩაგვრელთ, რათა "სხვებსაც შიში ჰქონდეთ" (1 ტიმ. 5:20), ასევე შეაგონონ მათ ზოგჯერ დარიგებებითა და სწავლებებით, ზოგჯერ საეკლესიო ეპითიმიებით, მაგრამ არ იძიონ შური მათ წინააღმდეგ მრისხანებით, მაგალითად, უპატივცემობისთვის ან მათ წინააღმდეგ ჩადენილი შეცოდებისთვის, და ამის გამო დამნაშავენი არ სცემონ ჯოხებით. ხოლო ორგზისი კრების მე-9 კანონი, იმოწმებს რა წინამდებარე განწესებას, ამბობს, რომ პატივისგან დაემხობიან არა მარტო ის მღვდელმსახურები, რომლებიც საკუთარი ხელით სცემენ, არამედ ისინიც, ვინც სხვას ავალებენ ამის ჩადენას (1).

შენიშვნები პიდალიონიდან:

1. მე ვთქვი, რომ მღვდელმსახურები არ უნდა სცემდნენ მათ წინააღმდეგ შემცოდეთ, რადგან ისინი (როგორც მღვდელმსახურები, ასევე საერო პირები), ვინც სიწმიდეთა და ღმრთის წინააღმდეგ სცოდავს და, რომლებზეც არც შეგონებები და არც ეპითიმიები მოქმედებს, ანტიოქიის მე-5, კართაგენის 76, 83, 99, 100, 106, 107 და ორგზისი კრების მე-9კანონის მიხედვით, შეიძლება შეგონებულ იქნენ სამოქალაქო ხელისუფლების ძალით. რადგან გასაგებია, რომ ასეთ შემთხვევაში ისინი შურს იძიებენ უკვე არა საკუთარი თავისთვის, არამედ ღმრთისთვის, რომელსაც ისინი შეურაცხყოფენ. ასე მოიქცა უფალიც, რომელიც არავის სცემდა და არ შეურაცხყოფდა მის წინაღმდეგ მოქმედთ, მაგრამ თოკისგან დაწნა შოლტი და დარტყმებით გამოდევნა ტაძრიდან მევაჭრეები და ფულის გადამხურდავებლები, რადგან ისინი ღმრთისა და მისი მამის სახლის წინააღმდეგ მოქმედებდნენ, რომელიც ავაზაკთა ბუნაგად და სავაჭრო სახლად აქციეს (იხ. იოანე 2:15-16 და მათე 21:12-13).

მაგრამ მხედველობაში უნდა ვიქონიოთ, რომ თუმც კანონთა კომენტატორები ზონარა და ბალსამონი, ასევე თეოფილაქტე ბულგარელი იოანეს სახარების განმარტებაში ამბობენ, რომ უფალმა სცემა ტაძარში მოვაჭრეთ (Theoph. Bulg. In Ioan. 2:12–17 // PG 123, 1197B), ამ ამბის გადმომცემი ოთხივე მახარობელი არსად წერს, რომ უფალმა ისინი სცემა, არამედ ამბობენ, რომ მან ისინი მხოლოდ ტაძრიდან გამოყარა. სწორედ ამიტომ ამბობს ბასილი დიდიც (იხ. 40-ე კანონი ვრცლად გადმოცემულთაგან): "უფალმა შოლტი მხოლოდ ტაძრის ახლოს მოვაჭრეებზე აღმართა" (PG 31, 1020C). ეს ნიშნავს, რომ ქრისტემ მათ შოლტი მოუქნია და ცემით დაემუქრა, მაგრამ არ ნიშნავს იმას, რომ დაარტყა მათ. როგორც ჩანს, ამის საფუძველზე ამბობდა ოქროპირიც, რომ მკრეხელებს, როგორც ღმრთის წინააღმდეგ შემცოდეთ, ჯოხით უნდა შევაგონებდეთო (1-ლი ჰომილია ქანდაკებათა შესახებ): "თუკი გაიგებ, როგორ აძაგებს ღმერთს ვინმე ბაზარზე ან გზაჯვარედინზე, მიდი მასთან და მკრეხელობაში ამხილე. ხოლო თუ დარტყმა გახდება საჭირო - დაარტყი" (Ioan. Chrysost. Ad popul. Antioch. 1.12 // PG 49, 32). დააკვირდი, წმინდანი ერთმნიშვნელოვნად როდი ამბობს მკრეხელი აუცილებლად ცემეო, არამედ პირობას აყენებს და განკარგულებას აყოვნებს: "თუკი საჭირო გახდება". შენიშნე ასევე ის, რომ თუმც წმინდანი ამას მხურვალე მოშურნეობისგან ბრძანებს, თვით მას მსგავსი რამ არასოდეს ჩაუდენია.

ბალსამონის თქმით, თუკი მღვდელმსახურები, რომლებიც ბავშვებს ასწავლიან და დისციპლინის ან აღმზრდელობითი მიზნებით, ყოველგვარი მრისხანებისა და შურისგების გარეშე, ვინმეს ხელის მსუბუქი დარტყმით დასჯიან, არ განიკითხებიან. მაგრამ, იმისთვის, რათა პატივი მიეგოს სამღვდლო წოდებას და არ დაექვემდებარო კანონიკურ ეპითიმიებს, უმჯობესია სხვა მოწაფეებს მიანდო ბავშვების მსუბუქი დასჯა, ვიდრე სცემო მათ საკუთარი ხელით.

გარდა ამისა, მმართველები, რომელთა კანონები უწესოდ მოქმედთა შეგონებას ბრძანებენ, იმ დროს ღვთისმოშიშები და მართლმადიდებლები იყვნენ, ამიტომ არავინ არც შიშობდა, რომ ისინი ვინმე შესაგონებელს მოკლავდნენ ან რაიმე უმგვანოს გაუკეთებდნენ. ახლა კი, ჩვენს დროებაში, როდესაც ადამიანებში არ არის არც რწმენის ნათელი და არც ღვთისმოსაობა, ეკლესიის წარმომადგენლებს უმსგავსოდ მოქმედთა ხელისუფლებისთვის გადაცემა არ მართებთ.

ეს უკიდურესად საშიშია: ჯერ-ერთი, მით, რომ ხელისუფალნი, მიიღებენ რა უწესოთ მოქმედთ, იმის ნაცვლად, უბრალოდ დასაჯონ შესაგონებლად, მოჰკლავენ მათ (როგორც ხშირად ხდებოდა და ხდება მრავალ საეპისკოპოსო ოლქში), და შედეგად, მღვდელმსახურები, რომლებმაც ეს დამრღვევები ხელისუფალთ გადასცეს, უნებლიე მკვლელობის ცოდვაში ჩავარდებიან, რომლისთვისაც, მოციქულთა 66-ე კანონის თანახმად, სასულიერო პატივს დაკარგავენ;

მეორეც, - მით, რომ უწესოდ მოქმედნი, თუკი მათ უკეთურ ხელისუფალთა ხელში ჩააგდებენ, შიშისგან შეიძლება სარწმუნოებისგანაც გადაიხარონ, როგორც ეს ხშირად ხდება ხოლმე (ლაპარაკია ნიკოდიმეს დროინდელ თურქთა ხელისუფლებაზე და მათ დამოკიდებულებაზე ქრისტიანთა მიმართ - რედ.).

ჩვენთვის ცნობილია, რომ ზოგიერთი წმინდანი შესაგონებლად სცემდა. ასე, მაგალითად, პახომიმ სცემა თავის მოწაფეს სილვანეს, იოანე მრავალმოწყალემ ხელი დაარტყა ბერს, რომელიც ბაზარზე ქალთან ერთად დადიოდა, ხოლო ღვთაებრივმა ბენედიქტემ კვერთხი უთავაზა ერთ თავის მოწაფეს (Евергетин. С. 365). მაგრამ მსგავსი შემთხვევები, როგორც იშვიათობა, გრიგოლ ღვთისმეტყველის თქმით, ეკლესიისთვის კანონს არ წარმოადგენს (Greg. Nazianz. Or. 39.14 // PG 36, 352В); სჯულმდებელთა თქმით გამონაკლისი შემთხვევები სანიმუშოდ არ დაიმოწმება.

აშკარა დანაშაულისათვის სამართლიანად განკვეთილი ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც გაბედავს და კვლავ შეუდგება ოდესღაც მისთვის დავალებულ მსახურებას, ეკლესიიდან სრულიად მოიკვეთოს.

(I მსოფლ. 5; II მსოფლ. 6; IV მსოფლ. 29; სარდ. 14; ანტიოქ. 4,12,15; კართ. 29,65; ბასილი დიდი 88).

ზონარა. მითითებული პირები, მათი სამართლიანი დამხობის შემდეგ თუ კიდევ სცოდავენ და არ ტოვებენ ადრინდელ პატივს (ვგულისხმობ მღვდელმსახურებას), სამართლიანად მოიკვეთებიან ეკლესიიდან მათი უკიდურესი უსირცხვობისა და კიდევ იმისთვის, რომ განწესებების მიხედვით სხვაგვარად უკვე ვეღარ დაისჯებიან. ადრე ისინი დამხობილ იქნენ პატივისგან, ახლა კი სრულიად განიკვეთებიან ეკლესიიდან.

არისტინე. კანონიერად დამხობილი, თუ კვლავ გაბედავს და ხელს მიჰყოფს საღმრთო საიდუმლოთა შესრულებას, სრულიად უნდა განიკვეთოს. ვინც პატივაყრის შემდეგ, რომლის მიზეზი აშკარა დანაშაულობები იყო, კვლავ შეეხება საღმრთო მსახურებას, ის, როგორც დამპალი ასო, სრულიად მოიკვეთება ეკლესიიდან.

ბალსამონი. აშკარა დანაშაულისთვის კანონიერად დამხობილი სასულიერო პირი, რომელსაც ამის გამო აპელაციის იმედიც კი არ შეიძლება ჰქონდეს, თუკი გაბედავს და ხელს მიჰყოფს ადრინდელ მსახურებას, ეკლესიიდანაც მოიკვეთება, როგორც უსირცხვო. მაგრამ თუკი ვინმეს ჯერ კიდევ აქვს იმედი აპელაციით მიიღოს დახმარება და მის წინააღმდეგ სასამართლო დადგენილებით დაწესებული გადაწყვეტილება საეჭვოა, ის ჯერაც არ განიკითხება, რომც მსახურებდეს. ხოლო სამოქალაქო კანონი (ბასილიკონის მე-3 წიგნში ტიტული 1, თავი 1), ამბობს: კრებითად პატივაყრილი ეპისკოპოსი, რომელიც უწესივრობებს იწვევს მით, რომ კვლავ ცდილობს დაიკავოს თავისი საეპისკოპოსო კათედრა, 100 მილის სიშორეზე უნდა გადაასახლონ იმ ქალაქიდან საიდანაც გააგდეს, და არ უნდა მიმართავდეს მეფეს. თუკი ის წერილობითად მიმართავს, ესეც უსარგებლო იყოს მისთვის. ვინც მას დაიცავს, ისიც წყალობის გარეშე დარჩეს. იხილე ასევე ანტიოქიის კრების მე-4, 12-ე და 15-ე კანონები.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: აშკარა დანაშაულისათვის სამართლიანად განკვეთილი ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც გაბედავს და კვლავ შეუდგება ოდესღაც მისთვის დავალებულ მსახურებას, ეკლესიიდან სრულიად მოიკვეთოს.

(ანტიოქ. 4, 12, 15; სარდ. 14; ბასილი დიდი 88).

განმარტება:

წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს: "აშკარა და დამტკიცებული (1) დანაშაულისთვის სამართლიანად განკვეთილი ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი (ეპისკოპოსი - კრების მიერ, ხოლო პრესვიტერი და დიაკონი - ან თავისი ეპისკოპოსის ან კრების მიერ), რომელიც გაბედავს და კვლავ შეუდგება ოდესღაც მისთვის დავალებულ მსახურებას (2) (მსახურებაში აქ იგულისხმება, როგორც ეპისკოპოსის მღვდელმთავრობა, ასევე პრესვიტერის და დიაკვნობის სამღვდლო პატივი), ეკლესიიდან სრულიად მოიკვეთოს". ერთი მხრივ მათი უკიდურესი კადნიერებისა და უსირცხვობისთვის, ხოლო მეორე მხრივ - იმისთვის, რომ პატივაყრის შემდეგ მღვდელმსახურთათვის სხვა კანონიკური სასჯელი აღარ რჩება, თუ არა ეკლესიიდან მოკვეთა, და ეს სამართლიანია. რადგან, თუკი სარდიკიის 14-ე კანონით მკაცრი სიტყვით უნდა შევაგონებდეთ იმას, ვინც უსამართლოდ იყო პატივაყრილი, და სხვა საკრებო გადაწყვეტილებამდე არ უნდა ბედავდეს თავის ხარისხში მსახურებას; ან თუკი I მსოფლიო კრების მე-5 კანონით, კრებით განხილვამდე არანაირი მღვდელმსახურების შესრულება არ შეუძლია მას, ვინც ეკლესიიდან განკვეთილი იყო არა სამართლიანი სასამართლოს მიერ, არამედ თავის ეპისკოპოსთან დავისა და უკმაყოფილების მიზეზით, - მით უმეტეს ის, ვინც აშკარა შეცოდებების გამო სამართლიანად არის დამხობილი პატივისგან, მისი ხარისხის შესაფერის არანაირ მსახურებას არ უნდა ასრულებდეს; და თუკი ბასილი დიდი ემუქრებოდა გრიგოლს, რომელსაც მხოლოდ მსახურება აუკრძალა, და დაჰპირდა რომ ანათემასაც გადასცემდა, თუკი ის გამოსწორებამდე გაბედავდა მსახურებას, განა უფრო სამართლიანი არ იქნება ეკლესიიდან მოკვეთილ იქნას ის, ვინც აშკარა შეცოდებების გამო პატივაყრილ იყო და მაინც ბედავს მღვდელმსახურებას?

შეთანხმება:

კართაგენის კრების 37-ე კანონის თქმით, ის ეპისკოპოსი ან ნებისმიერი სხვა კლერიკოსი, რომელიც უცხო გახდა თანაზიარებისა, სასამართლო განჩინებამდე გაბედავს სხვებთან თანაზიარობაში შესვლას, საკუთარ თავს თვითონ ისჯის. ხოლო ის, ვინც დანაშაულისთვის დასჯილს დაიცავს, იმავე კართაგენის კრების 71-ე განწესების თანახმად, თვითონაც უნდა დაისაჯოს და პატივაყრილ იქნას.

ვინმე თუ სამართლიანად არის გასამართლებული ეპისკოპოსთა მიერ, მშვიდობას სხვა ადგილებშიც დაარღვევს, იქაც უნდა იდევნოს იმავე კრების 74- კანონის მიხედვით. ხოლო ნიკიტა ჰერაკლიელის მე-7 კანონი ეკლესიისგან იმის განდევნას ითხოვს, ვინც კანონიკური დამხობის შემდეგ კვლავ მღვდელმსახურობს, - მანამ, სანამ ერისკაცის რანგში არ შეინანებს და მონანულთა რიგში შესაბამის ეპითიმიას არ აიღებს.

სამოქალაქო კანონი (ბასილიკონი. წიგნი 3, ტიტ. 1, თ.1) ასე განსაზღვრავს: "თუკი კრების მიერ დამხობილი ეპისკოპოსი უწესივრობას მოაწყობს, რათა კვლავ დაიბრუნოს თავისი საეპისკოპოსო ოლქი, 100 მილის დაშორებით უნდა გადაასახლონ და იმპერატორთან არ დაუშვან. ხოლო ისინი, ვინც მას დაიცავენ, უნდა დაისაჯონ".

ამასთან ღვთაებრივი ოქროპირის თქმით (მე-3 ჰომ. მღვდლობის შესახებ), შურით ან სხვა უსამართლო მიზეზით პატივაყრილი მღვდელმსახური უფრო მეტ გვირგვინს მოიპოვებს, ვიდრე მღვდელმსახურად ყოფნისას შეიძლებოდა ჰქონოდა, რის გამოც უნდა ხარობდეს და არ გლოვობდეს; ხოლო მათ თავზე, ვინც ის უსამართლოდ განიკვეთეს, სასჯელს მოაწევს (Ioan. Chrysost. De sacerd. 3.11 // PG 48, 648).

შენიშვნები:

1. აშკარა დანაშაულისთვის სრული კრების (რომელსაც ესწრება სამიტროპოლიო ოლქის ყველა ეპისკოპოსი მიტროპოლიტთან ერთად) მიერ სამართლიანად განკვეთილ კლირიკოსებს უკვე აღარა აქვთ აპელაციის მოთხოვნის უფლება, ანუ მათ არ შეუძლიათ თავიანთი საქმე განსახილველად უფრო მაღალი რანგის საეკლესიო კრებაზე გადაიტანონ, რადგან ამდაგვართათვის გამართლების არანაირი შესაძლებლობა არ არსებობს და არც იმედი იმისა, რომ აღდგენილ იქნება სხვა კრებაზე (იხ. ანტიოქ. 4 და 15). თუკი ეს ნამდვილად ასეა, როგორც არის, მაშინ, აპელაციის სახით დახმარებას უწევენ არა ყოველ განსჯილს, როგორც არასწორად ამტკიცებს ბალსამონი ანტიოქიის კრების 12-ე კანონის განმარტებაში, და ყოველი საქმეც როდი შეიძლება სააპელაციოდ გადაეცეს უმაღლეს სასამართლოს, რადგან კართაგენის 105-ე და 131-ე კანონების მიხედვით, არჩევითი მოსამართლეების გადაწყვეტილება არ უნდა გადაეცეს სხვა სასამართლოს. გარდა ამისა, ანტიოქიის მე-3 კანონის მიხედვით დაუშვებელია სადავო გახდეს იმ კლირიკოსის დამხობა, რომელიც თავისი საეპისკოპოსო ოლქიდან და ეკლესიიდან წავიდა, და საკუთარი ეპისკოპოსის მიერ შეგონების შემდეგ დამხობილ იქნა; ხოლო იმავე კრების 12-ე კანონის თანახმად, არც იმ კლირიკოსისა, რომელმაც უგულებელჰყო დიდი კრება და მიმართა იმპერატორს. დაგვრჩა სათქმელი ის, რომ ფოტის "ნომოკანონის" მიხედვით (ტიტლ. 9, თ. 6), გასაჩივრებას არ ექვემდებარება არც პრეტორიანული პრეფექტისა და ქალაქის პრეფექტის სასამართლო დადგენილებები, არც იმპერატორისა და სინკლიტის და არც პატრიარქის გადაწყვეტილებები (იხ. ამის შესახებ I მსოფლ. კრების წინათქმის 1-ლი შენიშვნა). ხოლო არმენოპოლის (წიგნი 1, ტიტლ. 4) მიხედვით, სასამართლო გადაწყვეტილება საკუთარ საქმეზე არ შეუძლია უმაღლეს სასამართლოს გადასცეს იმან, ვინც მცირედით მაინც დაკმაყოფილებულ იყო და დუმდა, როდესაც მის საქმეზე დადგენილება გამოჰქონდათ.

ამრიგად, ყოველივე ზემოთთქმულიდან გამოდის, რომ კანონი, რომელიც არიანელებმა წარმოადგინეს ათანასეს, თეოფილე ალექსანდრიელმა კი ოქროპირის წინააღმდეგ, ყალბია. მისი შინაარსი ასეთია: "აშკარა დანაშაულისათვის სამართლიანად ან უსამართლოდ განკვეთილი ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც თვითნებურად, კრების ჩატარებამდე, კვლავ დაეუფლება თავის ეკლესიას, მას უკვე აღარ ეძლევა უფლება თავი გაიმართლოს სხვა კრებაზე". აშკარაა, რომ ეს კანონი არ ასხვავებს სამართლიანსა და უსამართლოს, არამედ ორივეს ერთნაირად სჯის და ამიტომაც ეწინააღმდეგება საღმრთო წერილს, რომელსაც არ სურს მართალი ბოროტეულივით დაისაჯოს (იხ. დაბ. 18:23-26). ის ეწინააღმდეგება ასევე სარდიკიის კრების 14-ე კანონს, რადგან ამბობს, რომ უსამართლოდ პატივაყრილსა და კრებამდე თავის ეკლესიაში დაბრუნებულს უკვე აღარა აქვსო თავის მართლების უფლება, - მაშინ როდესაც სარდიკიის კრების 14-ე კანონი, რომელიც ამგვარს მხოლოდ აფრთხილებს მკაცრი სიტყვით და არ ამბობს, რომ მას სხვა კრებაზე თავის მართლების უფლება არ ჰქონდეს. შედეგად, დამოწმებული კანონი, რადგან ის შედგენილი იყო არიანელთა მიერ და ამტკიცებდა სიცრუეს, სარდიკიის კრებამ უარყო.

2. ვინმე იკითხავს, აქვს თუ არა ძალა ხელდასხმას, ნათლობას, განწმენდას და სხვას, რის შესრულებასაც გაბედავენ კრების მიერ აშკარა დანაშაულობათა გამო სამართლიანად დამხობილი იერარქები, რომელთაც ამის გამო უფლება არა აქვთ დახმარებისთვის მიმართონ სხვა კრებას; თუ, - რაკიღა მათ არანაირი ძალა არ გააჩნიათ და არანამდვილნი არიან თითქოსდა არც არასოდეს ყოფილიყვნენ, - სხვა მღვდელს, მოქმედს, არაპატივაყრილს, მათი აღსრულება თავიდანვე მართებს? როგორც ჩანს, ზოგიერთის აზრით მათ არა აქვთ ძალა და სრულიად უმოქმედონი არიან, ამიტომაც აუცილებელია მათი თავიდან შესრულება, თითქოსდა ადრე ისინი არც კი არსებობდნენ. რადგან თუკი, ანტიოქიის 13-ე კანონის თანახმად, ძალის არმქონეა ხელდასხმები და სხვა მღვდელმოქმედებანი, რომელსაც ეპისკოპოსი თავისი ოლქის ფარგლებს გარეთ აღასრულებს, მით უფრო არაფრის მაქნისი იქნება მოქმედება, რომელსაც სამართლიანად და სჯულიერად დამხობილი აღასრულებს.

თუკი ვინმე იტყვის, რომ, ღვთაებრივი ოქროპირის თქმით (ტიმოთეს მიმართ მე-2 ჰომილია (Ioan. Chrysost. Ноm. in Ер. II ad Tim. 2. 3 // PG 62, 610); 11-ე ჰომ. თესალონიკელთა მიმართ პირველ ეპისტოლეზე (Idem. Hom, in Ер. I ad Thessal. 11. 2 // PG 62, 463); მე-8 ჰომ. კორინთელთა მიმართ პირველ ეპისტოლეზე (Idem. Ноm. in Ер. I ad Cor. 8.1 // PG 61, 69.)), მადლი ხელს დაასხამს არა ყველას, მაგრამ ყველას მიერ და უღირსთა მიერაც მოქმედებს, - ვუპასუხებთ, რომ ის მოქმედებს ყველას მიერ, ვინც პატივაყრილი არ არის, და არა დამხობილთა და სამღვდლო პატივის არმქონეთა მიერ. თანაც მე ვთქვი, რომ აუცილებელია, როგორც შეუსრულებელი თავიდან აღსრულდეს სწორედ ის მოქმედებანი, რომელთა შესრულება გაბედა აშკარა ცოდვებისთვის სამართლიანად დამხობილმა პირმა, რადგან არავის შეუძლია თქვას, რომ მღვდელმოქმედება, რომელთა შესრულება გაბედა უსამართლოდ დამხობილმა, შემდეგ კი სხვა, დიდი კრების მიერ გამართლებულმა, ასევე ითხოვდეს განმეორებით შესრულებას, როგორც არანამდვილი და არაარსებული. ეს რომ ასე იყოს, მაშინ თვით დამხობილსაც კი გამართლების შემდეგ ხელმეორედ ხელდასხმა დასჭირდებოდა, მაგრამ, კართაგენის კრების 57-ე კანონის თანახმად, რომელიც კრძალავს ხელმეორე ხელდასხმებს, მას ხელმეორე ხელდასხმა არ სჭირდება. შედეგად, ის ფლობდა მღვდლობის ძალას, მიუხედავად იმისა დამხობილი იყო, და მღვდლობის უფლება წართმეული ჰქონდა. ამიტომ, რისი შესრულებაც მან გაბედა, ხელმეორედ არ უნდა შესრულდეს.

უღირსობისთვის სამართლიანად დამხობილმა შინაგანადაც წაართვა საკუთარ თავს მღვდლობის უფლება, გარეგანად კი ამის უფლებას მას კრება ართმევს, ხოლო უსამართლოდ დამხობილში ეს უფლება წართმეულია მხოლოდ გარეგანად, მაგრამ საკუთარი თავისთვის მას ეს უფლება არ წაურთმევია. როგორც ზოგიერთი ამბობს, სამართლიანად დამხობილი შეიძლება შევადაროთ ხელოსანს, რომელმაც ხელები ისე დაიზიანა, რომ ინსტრუმენტების დაჭერა აღარ ძალუძს და, რომელსაც ინსტრუმენტები წაართვეს. ამიტომაც, თუკი დავუშვებთ, რომ ხელებს აამოძრავებს, მაინც ამაოდ აამოძრავებს: გარეგანად თითქოსდა რაღაცას აკეთებს, მაგრამ არსებითად - ვერა, რამეთუ ხელებიც დაზიანებული აქვს და ინსტრუმენტებიც არ გააჩნია. ხოლო უსამართლოდ დამხობილი წააგავს იმ ხელოსანს, რომელსაც ჯანმრთელი ხელები აქვს, მაგრამ ინსტრუმენტები წაართვეს, ამიტომაც, როდესაც ინსტრუმენტებს მისცემენ, შეუძლია ისინი აიღოს და თავისი საქმე გააგრძელოს. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ თვითნებურად აიღებს, ანუ მანამ, სანამ ინსტრუმენტებს დაუბრუნებდნენ, შეუძლია თავის საქმე აკეთოს და მისი ნამუშევარი სინამდვილეში ნამუშევრად ჩაითვლება. ხოლო ხელებდაზიანებული, ანუ სამართლიანად დამხობილი, ამას ვერ იზამს ვერც ინსტრუმენტების წართმევამდე და ვერც დაბრუნების შემდეგ, რადგან მათი აღება არ შეუძლია რაიმე სრულყოფილად რომ გააკეთოს.

თუკი ვინმე იტყვის, რომ არ არის საჭირო სამართლიანად დამხობილის მიერ აღსრულებული ხელდასხმებისა და ნათლობების თავიდან აღსრულება, რადგან კანონები ნათლისღებისა და ხელდასხმების განმეორებას კრძალავენ, მან იცოდეს, რომ კანონი კრძალავს ნამდვილი ნათლობებისა და ხელდასხმების განმეორებას, და არა ისეთს, რომლებიც არ ყოფილა, - ამდაგვარს კი სამართლიანად დამხობილთა მიერ შესრულებული საიდუმლონი წარმოადგენენ. ბასილი დიდიც თავის მე-3 განწესებაში ამბობს, რომ ერთხელ პატივაყრილი დიაკვანი, სამუდამოდ არის დასჯილი; და საერთოდ, ნებისმიერი კლირიკოსი, რომელიც მომაკვდინებელი ცოდვით სცოდავს, დაემხობა თავისი პატივიდან, როგორც ეს ნათქვამია 32-ე კანონში, და სამღვდლო პატივი უკვე აღარ დაუბრუნდება. ხოლო თუ არ დაუბრუნდებათ, მაშასადამე, მღვდელმოქმედებანიც, როგორიც გინდ აღასრულონ, ერისკაცთა მიერ აღსრულებულად ჩაითვლება, რომელთა კატეგორიაშიც დაემხნენ.

მანუილ მალაქსა, ნოტარასი, მის მიერ 1565 წელს თარგმნილი კანონების 30-ე თავში ამბობს, რომ კონსტანტინოპოლის ეპისკოპოსმა განსაზღვრა: თუკი დამხობილი მღვდელმთავრების მიერ ხელდასხმულებმა იცოდნენ მათი დამხობილობის შესახებ, ისინიც დამხობილ უნდა იქნან და განმეორებით აღარ დაესხმებათ ხელი; ხოლო თუ მათ არ იცოდნენ, მაშინ მოქმედმა (არდამხობილმა) ეპისკოპოსებმა ხელმეორედ უნდა აღასრულონ მათი ხელდასხმა. თევდორე სტოდიელიც ბრძანებს, რომ დამხობილი მღვდელმთავარი არავითარ მღვდელმსახურებას არ უნდა ასრულებდეს, რადგან მას წაერთვა სულიწმიდის მადლი და გახდა ერისკაცი, როგორიც ოდესღაც იყო. ამიტომ, ის, ვისაც ხელს დაასხამს, მღვდელი არ არის.

მიუხედავად ყოველივე ზემოთთქმულისა, მაინც მრჩება ეჭვი, და არ ვიცი, რომელ აზრს მივემხრო, რამეთუ არც წინამდებარე სამოციქულო კანონი, არც ანტიოქიის მე-4 კანონი განსახილველ საგანზე არაფერს ამბობენ. ჩავთვალოთ თუ არა არარსებულად ის მღვდელმოქმედებანი, რომლებიც სამართლიანად დამხობილებმა აღასრულეს (მწვალებელთა მღვდელმოქმედებების მსგავსად, როგორც მოციქულთა 46-ე კანონი ბრძანებს)? უპირველეს ყოვლისა და განსაკუთრებულად მაცბუნებს IV მსოფლიო კრების მე-6 კანონი: ის ზუსტი დანიშნულების გარეშე მიცემულ ხელდასხმას ძალის არმქონედ მიიჩნევს არა იმიტომ, რომ ეს ხელდასხმა არანამდვილია და არ არსებობს, და არც იმიტომ, რომ საიდუმლოებები, რომლებსაც ზუსტი დანიშნულების არმქონე პირი აღასრულებს არანამდვილია და ძალის არმქონე, არამედ იმიტომ, რომ დაუშვებელია და უკანონო - თანაც მხოლოდ იმიტომ, რომ შერცხვენილ იქნას მისი ხელდამსხმელი.

რადგან მსგავსი მსგავსის მიხედვით განისჯება, სიტყვა "ძალის არმქონე" ანტიოქიის კრების 13-ე კანონში გაგებულ და განმარტებულ უნდა იქნას ისე, როგორც გაიგო და განმარტა ეს IV მსოფლიო კრებამ, და არა ისე, როგორც ეს ესმით და განმარტავენ ზემოთხსენებული პირები. იხილე ასევე "საქმენი" (ტ. 2, გვ. 993). იქ აღწერილია, რომ 1143 წლის კონსტანტინოპოლის მთელმა კრებამ, რომელიც მოიწვიეს იმპერატორ იოანე კომნინოსის და პატრიარქ მიქაელ ოქსიტოსის დროს, ბრალი დასდო ლეონტის მასში, რომ მან არასრულფასოვნად მიიჩნია დამხობილი პირის მიერ აღსრულებული ნათლობა და ხელმეორედ ნათელ-სცა მღვდლის მიერ ნათელღებულს, რომელი მღვდელიც აშკარა დანაშაულისთვის იყო პატივაყრილი. მსგავსადვე იოსებ ვრიენიოსი ნიკიტასადმი მიწერილ წერილში ამბობს, რომ მღვდელმოქმედებანი, რომლის შესრულებასაც გაბედავენ დამხობილნი, წმიდა და სრულფასოვანია. ამას, ნიკოლოზ კაბასილასზე დაფუძნებით ეთანხმება სწავლული ევგენი ბულგარისიც ნეოფიტეს გრამატიკის კრიტიკულ შენიშვნებში.

სასულიერო ხარისხიდან უნდა განიკვეთოს ის ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც ამ პატივს ფულით მიიღებს და მისი ხელდამსხმელიც ეკლესიიდან სრულიად უნდა მოიკვეთოს, როგორც სიმონ მოგვი ჩემგან – პეტრესგან.

(IV მსოფლ. 2; ტრულ. 22,23; VII მსოფლ. 4,5,15,19; სარდ. 2; ბასილი დიდი 90; ტარსის ეპისტ.).

ზონარა. 25-ე კანონში ნათქვამია, რომ ერთი დანაშაულისთვის ორჯერ არ უნდა დასაჯო; აქ კი, ორივე კანონში, ორმაგ სასჯელს უწესებს, ბოროტებისა და ცოდვის განსაკუთრებული სიმძიმის გამო. ამიტომაც არაფერია იმაზე უარესი, ვინც ღვთაებრივს ეპოტინება, როგორც სავაჭრო ნივთს და მის მოპოვებას ან ფულით ან საერო ხელისუფლების დახმარებით ცდილობს. იგივე ითქმის გამყიდველზეც. რადგან ამით სულიწმიდის ნიჭს, ჰყიდის როგორც რამ სამსახუროს. კონსტანტინოპოლის უწმიდესი პატრიარქის ტარასის მიერ რომის პაპ ადრიანესადმი მიწერილი ეპისტოლეს მიხედვით სულიწმიდის მგმობელები მაკედონიუსი და სხვა სულთმებრძოლნი უფრო საპატიონი არიან ვიდრე სულიწმიდის მადლით მოვაჭრენი. "რადგან ესენი (მაკედონიუსი და სხვები - "აპოკ." რედ.) ფუჭად მეტყველებენ, თითქოსდა წმიდა სული ქმნილება და მამა ღმერთის მონა იყოს, ხოლო ესენი (მადლით მოვაჭრენი - "აპოკ." რედ.), როგორც ჩანს, მას საკუთარ მონად მიიჩნევენ". რადგან ვინც თუ რამეს ჰყიდის, ისე ჰყიდის, როგორც გასაყიდის მფლობელი, ხოლო მყიდველი, ისე ყიდულობს, როგორც ნივთის მომავალი მფლობელი, რომელსაც იგი საფასედ შეუძენია. ესოდენ შეუწყნარებელია ეს ცოდვები! ამიტომაც, ვინც მღვდლობა ფულით ან საერო ხელისუფლების დახმარებით მიიღო, ან გასცა, კლირიდან დამხობის გარდა ეკლესიიდანაც სრულიად მოიკვეთება. ხოლო ახალი რომის უწმიდესი პატრიარქის გენადის ეპისტოლე ამდაგვარს გადასცემს ანათემას, როდესაც ამბობს: "ესრეთ განიკვეთოს და ყოველგვარი საღმრთო ღირსებისა და მსახურებისგან გაუცხოებულ იყოს, წყევლას და ანათემას დაექვემდებაროს" სულის მადლის მყიდველიც და გამყიდველიც, - გინდ კლირიკოსი იყოს ის და გინდ ერისკაცი.

არისტინე. კანონი 29-ე. ფულით ხელდასხმული მღვდელი, უნდა დაემხოს მის ხელდამსხმელთან ერთად და, სიმეონის მსგავსად, სამუდამოდ უნდა განიკვეთოს თანაზიარობისგან. აი აქ არის ორი ეპითიმია, რადგან ამგვარი თან პატივისგან დაემხობა და თან სამუდამოდ მოაკლდება თანაზიარობას, დანაშაულის სიმძიმის გამო.

კანონი 30-ე (იხ. ქვემოთ). ვინც საერო მთავრების დახმარებით გახდება ეპისკოპოსი პატივაყრილ და განკვეთილ უნდა იქნას. და ესეც, როგორც დიდი ცოდვის ჩამდენი, პატივისგანაც დაემხობა და თანაზიარობისგანაც განიკვეთება. რადგან ეპისკოპოსის ქიროტონიის მიმღები ხელდასხმულ უნდა იყოს ეპარქიაში მყოფი ყველა ეპისკოპოსის მიერ; ან, თუკი ყველას შეკრება შეუძლებელია, აუცილებლად თუნდაც სამი ეპისკოპოსის მიერ, თანაც არდამსწრე ეპისკოპოსთა თანხმობით.

ბალსამონი. ორი წინამდებარე კანონი 29-ე და 30-ე (იხ. ქვემოთ) არა მარტო პატივს ჰყრიან, არამედ ეკლესიიდანაც მოიკვეთენ მათ, ვინც ეპისკოპოსები, პრესვიტერები ან დიაკვნები გახდნენ ფულით, ასევე იმათაც, ვინც ეპისკოპოსები გახდნენ საერო მთავრების დახმარებით. რადგან სულიწმიდის მადლი, როგორც ნათქვამია, არ იყიდება. კონსტანტინოპოლელი პატრიარქი წმ. ტარასი პაპ ადრიანესადმი გაგზავნილ ეპისტოლეში ამბობს, რომ ერეტიკოს მაკედონიუსის მკრეხელური სწავლება თითქოსდა სულიწმიდა მომსახურე სულია, უფრო ნაკლებ ცოდვად გამოიყურება ყოვლადწმიდა სულის ნიჭთა ყიდვა-გაყიდვასთან შედარებით, რადგან გამყიდველი ნივთს ჰყიდის, როგორც მფლობელი, ხოლო მყიდველი მას ფულს აძლევს, რათა თვითონ გახდეს ნაყიდი ნივთის ბატონ-პატრონი. ხოლო უწმიდესი პატრიარქის გენადის ეპისტოლე ამდაგვართ ასეთი სიტყვებით გადასცემს ანათემას: ასე იყოს და არის, ყოველგვარი სამღვდლო ღირსებისა და მსახურებისგან გაუცხოებული იყოს, და ანათემის წყევლას დაექვემდებაროს სულიწმიდის მადლის მყიდველიც და გამყიდველიც, იქნება ის კლირიკოსი თუ ერისკაცი. და ეს ასეა. მაგრამ შეიძლება ვინმემ იკითხოს: რადგან 30-ე კანონი მხოლოდ ეპისკოპოსებს ახსენებს, 29-ე კანონი კი არ ახსენებს იპოდიაკვნებს და წიგნისმკითხველებს, როგორ მოვიქცეთ, თუკი ვინმე საერო ხელისუფლების დახმარებით ან პრესვიტერი გახდება ან დიაკვანი, ან კიდევ იპოდიაკვანი და თუნდაც წიგნისმკითხველი? გადაწყვეტა: ისინიც უნდა დაექვემდებარონ პატივაყრას და განკვეთას წინამდებარე 30-ე კანონის მიხედვით, სადაც ნათქვამია, რომ მარტო მთავარი დამნაშავეები დაემხობიან პატივისგან და განიკვეთებიან, არამედ მათი თანამონაწილეებიც. და გენადის ეპისტოლე, როგორც ითვა, არა მარტო მღვდლმსახურებს უქვემდებარებს ანათემას, არამედ ერისკაცთაც, რომლებმაც იგივე ბოროტება ჩაიდინეს. წაიკითხე ასევე ქალკიდონის კრების მე-2 კანონი, და წინამდებარე კრების პირველი ტიტლოსის მეხუთე თავი, და ის, რაც მასშია ნათქვამი.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: სასულიერო ხარისხიდან უნდა განიკვეთოს ის ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც ამ პატივს ფულით მიიღებს და მისი ხელდამსხმელიც ეკლესიიდან სრულიად უნდა მოიკვეთოს, როგორც სიმონ მოგვი - პეტრესგან (1).

(IV მსოფლ. 2; VI მსოფლ. 22, 23; VII მსოფლ. 4, 5, 19; ბასილი დიდი. 90; გენადი კონსტანტინოპოლელის და ტარასი კონსტანტინოპოლელის ეპისტოლეები).

25-ე კანონში ღვთაებრივმა მოციქულებმა თქვეს: "ორჯერ ნუ იძიებ შურს ერთი და იგივესთვის" (იხ. ნაუმ. 1:9), მაგრამ წინამდებარე კანონში ფულით ხელდასხმულებს ისინი ორმაგი სასჯელით სჯიან ამ ბოროტების უკიდურესობის გამო და ასე ამბობენ: "სასულიერო ხარისხიდან უნდა განიკვეთოს ის ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც ამ პატივს ფულით მიიღებს და მისი ხელდამსხმელიც ეკლესიიდან და მართლებთან ლოცვითი ერთობისგან სრულიად უნდა მოიკვეთოს, როგორც სიმონ მოგვი ჩემგან – პეტრესგან". რადგან შეუძლებელია სულიწმიდის მადლის ყიდვა-გაყიდვაზე უფრო მძიმე და საშინელი ცოდვა იპოვო, რადგან სულიწმიდის მადლი არც იყიდება და არც გაიყიდება. ამიტომ ღვთაებრივმა ტარასიმ ადრიანე რომაელისადმი მიწერილ ეპისტოლეში დაამტკიცა, რომ ფულით ხელდასხმულები უღვთო მაკედონიუსზე უფრო უკეთურები არიან, რადგან ის ფუჭად მეტყველებდა იმაზე, თითქოსდა სულიწმიდა მამა ღმერთის მიერ შექმნილი და მომსახურე სულია, ხოლო ფულით ხელდამსხმელები, აშკარად, სულიწმიდას საკუთარ მონად იქცევენ, რადგან ჰყიდიან მას როგორც მონას, და აძლევენ იმას, ვინც ფულს იხდის; ზუსტად ასევე ხელდასხმულებიც ყიდულობენ მას, როგორც მონას გამყიდველთაგან. და როგორც იუდა გამყიდველმა გაყიდა ძე ღმრთისა, ასევე ჰყიდიან ისინი სულიწმიდას ვერცხლზე. თუმცა, ტარასის ამავე ეპისტოლედან ჩანს, რომ ღვთაებრივმა ოქროპირმა მის ირგვლივ შეკრებილ კრებასთან ერთად შეღავათი გაუწია და საკურთხეველში ზიარების უფლება მისცა მათ, ვინც ფული მისცეს ეპ. ანტონინეს და ხელდასხმულ იქნენ მისგან(2)

შეთანხმება

არა მარტო ეპისკოპოსები, პრესვიტერები და დიაკვნები, რომელთა შესახებას ლაპარაკობს წინამდებარე კანონი, არამედ იპოდიაკვნები, წიგნისმკითხველები და მგალობლებიც, ვიდრე ეკონომამდე, ეკდიკამდე და პროსომონარამდე - ერთი სიტყვით, საერთოდ ყველა, ვინც კი ფულით იქნება ხელდასხმული, IV მსოფლ. კრების მე-2 კანონის თანახმად დაექვემდებარება პატივაყრას; მეტიც, გენადის ეპისტოლეს თანახმად გადაეცემიან ანათემას.

მსგავსადვე ისინი, ვინც ფულით ხელდასხმებში შუამავლები იყვნენ, თუ კლირიკოსები იქნებიან - დაემხობიან, ხოლო თუ ერისკაცები ან ბერები - იმავე IV მსოფლ. კრების მე-2 კანონის თანახმად გადაეცემიან ანათემას.

VI მსოფლ. კრების 22-ე კანონიც დაამხობს ეპისკოპოსებსა და კლირიკოსებს, რომლებიც ფულით იყვნენ ხელდასხმულნი ან თვითონაც ხელს დაასხამდნენ.

ხოლო VII მსოფლ. კრების მე-5 კანონი უკანასკნელ ხარისხამდე ჩამოაქვეითებს მათ, ვინც თავს იქებს, რომ ჩართული იყო ფულით ხელდასხმულთა სიაში, და სხვებს შეურაცხყოფს იმისთვის, რომ ისინი კლირიკოსთა დასში ჩართულნი იყვნენ ფულით ხელდასხმის გარეშე. ის სიტყვასიტყვით იმოწმებს მოციქულთა წინამდებარე კანონს და IV მსოფლიო კრების მე-2 კანონს.

გარდა ამისა, იმავე VII მსოფლიო კრების 19-ე კანონი ბრძანებს, რომ სამღვდლო ან მონაზონთა დასში შემსვლელი არ უნდა იღებდნენ ამას ფულით.

VI კრების 23-ე კანონი ამატებს, რომ პატივისგან უნდა დაემხონ ის ეპისკოპოსები, პრესვიტერები და დიაკვნები, რომლებიც მათგან, ვის ფულით ხელდასხმაში მიიღეს მონაწილეობა, მოითხოვენ ფულს ან სხვა რამეს.

VII მსოფლიო კრების მე-4 კანონში კრება განკვეთს ეპისკოპოსს, რომელიც განკვეთს ან მსახურებაში აკრძალავს თავის კლირიკოსს ან ღმრთის ტაძარს დაკეტავს იმ მიზნით, რათა მოითხოვოს ფული ან სხვა რამე. მიაქციე ყურადღება იმასაც, როგორ უწევს სიმონიტებს შეღავათს ბასილი დიდი (იხ. შენიშვნა მის 90-ე კანონთან დაკავშირებით).

შენიშვნები:

1. სხვა ხელნაწერებში წერია "როგორც პეტრესგან", და არა "ჩემგან – პეტრესგან".

2. პაპი გრიგოლი კარლოს მეფისადმი მიწერილ ეპისტოლეში ამბობს, რომ სიმონიტები - მწვალებელთაგან ყველაზე უარესნი არიან (სიყვარულის ტომოსი. გვ. 323). გენადი სქოლარიუსი ამტკიცებს, რომ სიმონია არის მიზეზი იმისა, რომ ქრისტიანთ ესოდენ დიდი უბედურებები დაატყდათ თავს ბარბაროსთაგან; რომ ის ცოდვებს შორის უმძიმესია, უდიდესია, უსაშინელესი უკეთურება და მწვალებლობაა, რომელიც სცოდავს სარწმუნოების სიმბოლოს პირველი წევრის მიმართ (იქვე. გვ. 207) (Gennad. Scholar. De haer. simon. // PG 160, 731CD–732CD, 733C). ისიდორე პელუსიელი კი ამბობს: "ამრიგად, ყოველი, ვინც ყიდულობს მღვდლობას, ქრისტესმკვლელ კაიაფას უტოლდება, რადგან იმას, რაც არ შეიძლება მიენდოს, უკეთური საქმიანობით ეუფლება" (წერილი 315) (Isid. Pel. Ep. I, 315 // PG 78, 365A.).

ამიტომ ამიერიდან სამუდამოდ უნდა გაუქმდეს როგორც იმპერატორ ისააკ კომნინოსის ქრისობული, რომელიც ადგენს, რომ ხელდამსხმელმა მღვდელმთავარმა ხელდასასხმელ მღვდელთაგან უნდა აიღოს შვიდი ფლორინი: ერთი - წიგნისმკითხველისგან, სამი - დიაკვნისგან და სამი - პრესვიტერისგან; ასევე მიქაელისა და ნიკოლოზის საპატრიარქო დადგენილებები, რომლებიც ამტკიცებდნენ ხსენებულ ქრისობულს, რადგან ისინი აშკარად ეწინააღმდეგებიან მოციქულთა, მსოფლიო კრებათა და მამათა კანონებს. ხოლო კანონთა საწინააღმდეგო სამოქალაქო კანონები უმოქმედოდ უნდა ჩაითვალონ (იხ. გვ. 21 წიგნის დასაწყისში). ოქროპირიც ამბობს, რომ მეფეები ხშირად გამოსცემდნენ უსარგებლო კანონებს (16-ე ჰომილია ქანდაკებათა შესახებ) (Ioan. Chrysost. Ad popul. Antioch. 16. 2 // PG 49, 164.).

დაგვრჩა სათქმელი მხოლოდ ის, რომ თვით სამოქალაქო კანონებიც აუქმებენ ხსენებულ ქრისობულს. კერძოდ, იუსტინიანეს 123-ე ნოველა, რომელიც მოთავსებულია "ბასილიკონის" მე-3 წიგნში (ტიტლ. 1, თ. 9), განაწესებს, რათა უპირველეს ყოვლისა დაცულ იქნას ხელდასხმისთვის ოქროს ან რაიმეს მიცემის აკრძალვა. ხოლო როდესაც ეს მოხდება, მაშინ, როგორც ისინი, ვინც იძლევა და ისინიც, ვინც იღებს, ასევე ისინი, ვინც შუამავლები არიან ამ მექრთამეობისა, თავისთავად ისჯიან თავს საღმრთო წერილისა და წმიდა კანონების თანახმად: ისინი დაემხობიან მღვდლობისგან და კლირიკოსთა პატივისგან.

ხოლო ფული, რომელიც გადახდილ იქნა ხელდასხმისთვის, გადაეცეს იმ ეკლესიას ან ოლქს, რომლის წინამძღვრობის ყიდვასაც ისინი აპირებდნენ. ხოლო ასეთი ხელდასხმების შუამავლებსა და ხელშემწყობთ ნოველა უბრძანებს ორჯერ მეტი გადაუხადონ იმ ეკლესიებს, ვიდრე ხელდასხმულებმა თავიანთ ხელდამსხმელებს.

ეპისკოპოსი, რომელიც საერო მთავრებს დაიხმარებს და მათი მეშვეობით მიიღებს ეკლესიაში საეპისკოპოსო ძალაუფლებას, დამხობილ და განკვეთილ იქნას, ასევე, ყველა მისი თანამოაზრე.

(იხ. კანონი 29)

(I მსოფლ. 4; VII მსოფლ. 3; ლაოდ. 13).

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: ეპისკოპოსი, რომელიც საერო მთავრებს დაიხმარებს და მათი მეშვეობით მიიღებს ეკლესიაში საეპისკოპოსო ძალაუფლებას, დამხობილ და განკვეთილ იქნას, ასევე, ყველა მისი თანამოაზრე.

ეს კანონიც, წინამდებარე კანონის მსგავსად, ერთი და იგივე ცოდვისთვის ორჯერ სჯის, და ამბობს: "ეპისკოპოსი, რომელიც საერო მთავრებს დაიხმარებს და მათი მეშვეობით მიიღებს ეკლესიაში საეპისკოპოსო ან სამიტროპოლიო ეპარქიას, დამხობილ და ამავდროულად განკვეთილიც იქნას ეკლესიისგან, ასევე, ყველა მისი თანამოაზრე კლირიკოსი, რომლებიც მასთან თანაზიარობასთან შევლენ, იქნება ეს მისი ხელდასმხმელი მღვდელმთავარი, პრესვიტერები, დიაკვნები, იპოდიაკვნები თუ წიგნისმკითხველები, - ერთი სიტყვით, ყველანი პატივაყრილ უნდა იქნენ თავიანთი ხარისხებიდან და განიკვეთონ".

შეთანხმება

თვით მმართველები, რომლებიც შუამავლები გახდნენ, არა მარტო განიკვეთებიან, არამედ ანათემასაც გადაეცემიან IV მსოფლიო კრების მე-2 კანონის თანახმად, რაზეც უკვე ვილაპარაკეთ, განსაკუთრებით თუ ხელდასხმა, რომლის შუამავლებიც იყვნენ, ფულით შესრულდა. რადგან, VII მსოფლ. კრების მე-3 კანონის თანახმად, ეპისკოპოსები, პრესვიტერები და დიაკვნები საერო ხელისუფლებმა კი არ უნდა აირჩიონ, და ასევე ლაოდიკიის 13-ე კანონით, ბრბო კი არ უნდა აწყობდეს მღვდელმსახურთა არჩევნებს (მხედველობაშია წინასწარი არჩევნები), არამედ ამას პატივით მათი თანასწორი ეპისკოპოსები და მღვდლები უნდა აკეთებდნენ.

მე ვთქვი, რომ ერისკაცები წინდაწინ არ ირჩევენ, რადგან შემდეგში მათაც უნდა ვკითხოთ, თანახმანი არიან თუ არა ისინი (ყველანი ან უმრავლესობა) ამ არჩევის (იხ. მე-2 შენიშვნა მოც. მე-2 კან.-ზე და 1 შენიშვნა ლაოდიკ. მე-5 კანონზე). ჯერ-ერთი იმიტომ, რომ თუკი ისინი შეძლებენ რაიმე ბრალდების სამართლიანობის დამტკიცებას არჩეულის წინაღმდეგ, საჭიროა ვეწინააღმდეგოთ მის ხელდასხმას (მოციქულთა 61-ე კანონის განმარტებით); და, მეორეც, იმიტომ, რომ თუკი ისინი თანახმანი არ არიან არჩევისა, ალბათ, არც მიიღებენ მღვდელმთავარს, რომელსაც აირჩევს ერთი კრება, რის გამოც მოხდება არეულობა და გაყოფა მღვდელმთავრებსა და დანარჩენ ქრისტიანებს შორის. თუმცა, დღეს ერისკაცთ შემდგომშიც კი არავინ ეკითხება მათი თანხმობის შესახებ.

წაიკითხე ასევე მოციქულთა 61 კანონი.

მღვდელი, რომელიც უგლებელყოფს თავის ეპისკოპოსს, ცალკე კრებებს მოაწყობს და სხვა საკურთხეველს აღმართავს ისე, რომ სასამართლოს მიერ ეპისკოპოსს ვერავითარ ისეთ ქმედებაში ვერ ამხელს, რაც ღვთისმოსაობისა და ჭეშმარიტების საწინააღმდეგო იქნებოდა, განკვეთილ იქნეს, როგორც მთავრობისმოყვარე, რამეთუ იგი ძალაუფლების მიმტაცებელია. ასევე, განიკვეთოს კლირის ყველა სხვა წევრი, ვინც კი მას შეუდგება; ერისკაცები კი, ასეთ შემთხვევაში, საეკლესიო ზიარებიდან განკანონდნენ. ხოლო ეს ამგვარად აღესრულოს ეპისკოპოსის მხრიდან ერთგზის, ორგზის და სამგზის შეგონების შემდეგ.

(II მსოფლ. 6; III მსოფლ. 3; IV მსოფლ. 18; ტრულ. 31,34; ღანგ. 6; სარდ. 14; ანტიოქ. 5; კართ. 10,11; ორგზ. 13,14,15).

ზონარა. წეს-რიგს იცავს ზეციერიც და მიწიერიც. ამრიგად, ყველგან უნდა იქნას დაცული ღვთისმოსაობა და განსაკუთრებით საეკლესიო მსახურთა შორის; ამიტომ, როგორც პრესვიტერები, ასევე დანარჩენი კლირიკოსები უნდა ემორჩილებოდნენ ეპისკოპოსს. თუკი რომელიმე პრესვიტერი, რომელსაც სასამართლოთი არაფერში უმხელია თავისი ეპისკოპოსი, - არც იმაში, თითქოსდა რაიმე დანაშაული ჰქონდეს ღვთისმოსაობის წინააღმდეგ, არც იმაში, თითქოსდა რაიმე დანაშაულს ჩადიოდეს მოვალეობისა და სიმართლის წინაშე, არამედ საკუთარი თავნებობით მოაწყობს კანონსაწინააღმდეგო შეკრებას, ცალკე აღმართავს საკურთხეველს და მასზე იმსახურებს, კანონის მიხედვით უნდა დაემხოს. ასევე, განიკვეთოს კლირის ყველა სხვა წევრი, ვინც კი მას შეუდგება, ერისკაცები კი უზიარებლობით დაისაჯონ. მაგრამ კანონს სურს, რათა ეპისკოპოსებმა არ იჩქარონ დასჯა, რის გამოც ავალებს სამგზის შეაგონონ ამგვარი უკანონო თავყრილობანი, რათა უსჯულო ღონისძიება მიატოვონ და მხოლოდ მაშინ გამოიტანონ მსჯავრი, როდესაც ისინი ჯიუტად თავნებობენ. ხოლო ღანგრის კრების მე-6 კანონი იმათ, ვინც თავისი ეპისკოპოსის გარეშე, არა კათოლიკე (საყოველთაო) ეკლესიაში, არამედ ცალკე მოაწყობენ შეკრებებს, ანათემას გადასცემს. იხილე ასევე კართაგენის კრების მე-10 კანონი.

არისტინე. ვინც უმიზეზოდ გამოეყოფა თავის ეპისკოპოსს და ცალკე საკურთხეველს აღმარტავს, დაემხობა პატივისგან მის მიმღებებთან ერთად. თუკი ვინმე უდანაშაულოდ განიკითხავს საკუთარ ეპისკოპოსს, - ანუ, როდესაც მას არ შეუცოდავს ღვთისმოსაობის წინაშე, არც სამართლიანობის წინაშე, - ცალკე შეკრებს ხალხს და აღმართავს საკურთხეველს, ასეთი უნდა დაემხოს, და არა მარტო თვითონ, როგორც ძალაუფლების მოყვარე, არამედ ის კლირიკოსებიც, ვინც მას მიჰყვებიან. თუმცა, ეს უნდა აღსრულდეს მაშინ, თუკი ის მას საკუთარი ეპისკოპოსი ორჯერ ან სამჯერ შეაგონებს და არ მოექცევა.

ბალსამონი. ყოველ ქალაქში კლირიკოსები და ერისკაცები უნდა ემორჩილებოდნენ ადგილობრივ ეპისკოპოსს, მასთან იკრიბებოდნენ და მონაწილეობდნენ საეკლესიო ლოცვებში, თუკი მას სასამართლოთი არ ამხელენ როგორც უკეთურს ან უსამართლოს. რამეთუ მაშინ, თუკი გამოეყოფიან მას, არ იქნებიან განკითხულნი. მაგრამ ვინც ამის საწინააღმდეგოდ მოიქცევა, საკმარისი მიზეზის გარეშე გამოეყოფა თავის ეპისკოპოსს და ცალკე შეკრებებს მოაწყობს, თუ კლირიკოსია უნდა დაემხოს პატივისგან, როგორც ძალაუფლებისმოყვარე, ხოლო თუ ერისკაცი, უნდა განიკვეთოს. თუმცა, ამავე კანონის განსაზღვრებით, ეს უნდა მოხდეს პირველი, მეორე და მესამე შეგონების შემდეგ. წაიკითხე ასევე ღანგრის კრების მე-6 და კართაგენის 10-ე კანონები. ამ და სხვა განწესებებზე დაყრდნობით, რომლებიც ამ კანონის მსგავსია, ადგილობრივი მიტროპოლიტები და ეპისკოპოსები უკმაყოფილონი არიან მათით, ვინც საპატრიარქო სტავროპიგიალური ეკლესიების დაფუძნებას ცდილობს მათ საზღვრებში. ამიტომაც ზოგიერთი მათგანი, თანაც მეფისა და პატრიარქისადმი მრავალჯერადი მიმართვის შემდეგ გააუქმონ ნაჩუქარი საპატრიარქო სტავროპიგიები, ამის შესახებ თხოვნას უგზავნიდნენ მსოფლიო პატრიარქს, თავად კი სიტყვაც არ აღირსეს. ამგვარი მთხოვნელები არ იქნენ დაკმაყოფილებულნი. როდესაც სტავროპიგიების გაუქმების მთხოვნელებმა მოითხოვეს ეჩვენებინათ მათთვის კანონები, რომლებიც ამგვარი სტავროპიგიების გაცემის ნებას იძლეოდნენ, უწმიდესი დიდი ეკლესიის მხრიდან პირდაპირ მოგერიებული იქნა მათი (ანუ მიტროპოლიტებისა და ეპისკოპოსების) თავდასხმა ხანგრძლივ, ეკლესიურ და დაუწერელ კანონზე მითითებით, რომელიც ეკლესიაში ოდითგანვე მოდის და, რომელსაც ძალა აქვს დღემდე. ყურადღება მიაქციე, მოციქულთა წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს, რომ კლირიკოსებს უშიშრად შეუძლიათ განუდგნენ თავიანთ ეპისკოპოსებს, თუკი მათ სასამართლო მსჯავრით ამხელენ, როგორც უკეთურებს ან უსამართლოებს. უსამართლობაში ბრალდება ახალია. სხვა მეთოდით, თუნდაც ყველაზე უარესი იყოს ეპისკოპოსი ან მღვდელი, არავინ უნდა გამოეყოს მათ, არამედ უფრო უნდა სწამდეს, რომ ყველაზე ცოდვილი მღვდლის ან ეპისკოპოსის მიერაც მოიცემა განწმენდა, რადგან, როგორც ოქროპირი ბრძანებს, ღმერთი ყველას როდი დაასხამს ხელს, მაგრამ ყველას მიერ მოქმედებს. წაიკითხე ასევე ოქროპირის განმარტება ტიმოთესადმი მეორე ეპისტოლეზე, და წმიდა მოციქულთა ტაძარში შეკრებილთა 13-ე კანონი.

სხვა განმარტება. წინამდებარე კანონის განმარტების დაწერის შემდეგ მე ვესაუბრე რამოდენიმე მღვდელმთავარს, რომლებიც უკმაყოფილებას გამოთქვამდნენ საპატრიარქო სტავროპიგიების გამო და ამტკიცებდნენ, რომ თითქოსდა ისინი იგზავნებიან მათ საზღვრებში კანონთა საწინააღმდეგოდ, და მივედი იმ აზრამდე, რომ ეს სამართლიანად კეთდება და კანონებთან თანხმიერადაც, და რომ ამაოდ კიცხავენ ადგილობრივი ეპისკოპოსები სტავროპიგიების მოწყობას; რამეთუ საღმრთო კანონებით ოლქი მიცემულია არა მიტროპოლიტისთვის ან არქიეპისკოპოსისთვის, ან ეპისკოპოსისთვის, არამედ მსოფლიოს ოთხივე კუთხის ოლქები გადანაწილებულია ხუთ პატრიარქთა შორის; რის გამოც ამ ოლქებში მათ სახელებს აღამაღლებს ყველა მათი ეპისკოპოსი. და ეს ცხადია პირველი მსოფლიო კრების მე-6 და მე-7 კანონებიდან, ასევე მეორე მსოფლიო კრების მე-2 და მე-3 კანონებიდან, რომლებიც განსაზღვრავენ, რომ ალექსანდრიის პატრიარქის ოლქში შედის მთელი ეგვიპტე, ლიბია და პენტაპოლისი; ანტიოქიის პატრიარქის საზღვრებშია - სირია, მესოპოტამია და კილიკია, ხოლო დანარჩენი პატრიარქები სხვა ოლქებს (დიოცეზებს) ფლობენ. ამიტომაც მითითებულ კანონთა ძალით, გააჩნიათ რა ხელდასხმის უფლება მათთვის მინიჭებულ ოლქებზე, ასევე უფლება აქვთ გაასამართლონ მღვდელმთავრები, რომლებიც ამ ოლქებში მსახურებენ და დაუქვემდებარონ ისინი კანონთამიერ სასჯელს; პატრიარქებს კანონიერად აქვთ უფლება მათ ქალაქებსა და ოლქებში გასცენ სტავროპიგიების დაფუძნების უფლება, ასევე დაუბრკოლებლად აიყვანონ მათგან კლირიკოსები, რამდენსაც მოისურვებენ. მაგრამ ამასთან ერთად, არც ერთ პატრიარქს არა აქვს უფლება თავისი სტავროპიგია გააგზავნოს სხვა პატრიარქის ოლქში, ან მიისაკუთროს მისი კლირიკოსი, რათა არ მოხდეს უფლებათა აღრევა ეკლესიებში.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: მღვდელი, რომელიც უგლებელყოფს თავის ეპისკოპოსს, ცალკე კრებებს მოაწყობს და სხვა საკურთხეველს აღმართავს ისე, რომ სასამართლოს მიერ ეპისკოპოსს ვერავითარ ისეთ ქმედებაში ვერ ამხელს, რაც ღვთისმოსაობისა და ჭეშმარიტების საწინააღმდეგო იქნებოდა, განკვეთილ იქნეს, როგორც მთავრობისმოყვარე, რამეთუ იგი ძალაუფლების მიმტაცებელია. ასევე, განიკვეთოს კლირის ყველა სხვა წევრი, ვინც კი მას შეუდგება; ერისკაცები კი, ასეთ შემთხვევაში, საეკლესიო ზიარებიდან განკანონდნენ. ხოლო ეს ამგვარად აღესრულოს ეპისკოპოსის მხრიდან ერთგზის, ორგზის და სამგზის შეგონების შემდეგ.

IV მსოფლ. 18; VI: 31, 34; ღანგ. 6; სარდ. 14; ანტიოქ. 5; კართ. 10, 11, 62; ორგზ. 13-15).

განმარტება:

წესრიგს, გრიგოლ ღვთისმეტყველის თქმით, იცავს ზეციერიც და მიწიერიც (Greg. Nazianz. Or. 32. 8 // PG 36, 181C). შედეგად, აუცილებელია ყველგან იქნას დაცული ღვთისმოსაობა, რადგან ის ამტკიცებს და აერთიანებს. განსაკუთრებით ის საჭიროა კლირიკოსთა შორის, რომელთაგან თითოეულმა უნდა იცოდეს თავისი ზომა და საკუთარი ხარისხის საზღვარს არ უნდა გარდახდეს. მაგრამ პრესვიტერები, დიაკვნები და ყველა კლირიკოსი უნდა ემორჩილებოდნენ საკუთარ ეპისკოპოსს; ეპისკოპოსი - თავის მიტროპოლიტ; ხოლო მიტროპოლიტები - პატრიარქს. ამიტომაც წინამდებარე მოციქულთა კანონი განსაზღვრავს შემდეგს. პრესვიტერი, რომელიც მოიძულებს თავის ეპისკოპოსს და, ისე, რომ სასამართლოს მიერ ეპისკოპოსს ვერავითარ ისეთ ქმედებაში ვერ ამხელს (ანუ ზუსტად არ იცის, რომ ის მწვალებელია ან უსამართლოდ იქცევა), ქრისტიანთა შეკრებას ცალკე დაიწყებს და, სხვა ეკლესიას (1) ააშენებს და მასში საკუთარი ეპისკოპოსის ნებართვისა და თანხმობის გარეშე მსახურებას დაიწყებს (2), - თავისი მთავრობისმოყვარებისთვის პატივისგან უნდა დაემხოს, რადგან თავნებობითა და ძალადობით, როგორც მიმტაცებელი, ცდილობს ძალაუფლების მისაკუთრებას, რომელიც ეპისკოპოსს ეკუთვნის. მეტიც, სხვა კლირიკოსები, რომლებიც ამ განდგომილებას მხარს დაუჭერენ, ასევე უნდა დაემხონ პატივისგან, ხოლო ერისკაცები - განიკვეთონ. თუმცა ეს ყველაფერი უნდა მოხდეს იმის შემდეგ, რაც ეპისკოპოსი სამჯერ მოფერებითა და თავმდაბლობით შეეცდება იმათ მოქცევას, ვინც მას გამოეყო, შეეცდება არეულობის შეწყვეტას, მაგრამ ისინი მაინც ჯიუტობენ. ხოლო ისინი, ვინც საკუთარ ეპისკოპოსს გამოეყოფა კრებით განხილვადე იმის გამო, რომ საჯაროდ ქადაგებდა ცრუ სწავლებას და ერესს, არა მარტო არ დაექვემდებარებიან ზემოთმითითებულ ეპითიმიებს, არამედ, ორგზისი კრების 15-ე კანონის შესაბამისად მართლმადიდებელთათვის შესაფერის პატივს დაიმსახურებენ.

შეთანხმება:

მოციქულთა ამ კანონთან თანხმიერია ანტიოქიის მე-5 კანონი, რომელიც მას სიტყვა-სიტყვით იმოწმებს და ამატებს მხოლოდ იმას, რომ თუკი მღვდელმსახურები მოაწყობენ თვითნებურ თავყრილობას და სასულიერო პატივიდან მათი დამხობის შემდეგ კვლავ შეაშფოთებენ ეკლესიას, ისინი შეგონებულ უნდა იქნან საერო ხელისუფლების მიერ (მის შესახებ, იხ. მოც. 27 კანონის 1-ლი შენიშვნა).

IV მსოფლიო კრების 18-ე და VI მსოფლიო კრების 34-ე კანონები პატივს ჰყრიან კლირიკოსებს, რომლებიც აწყობენ შეთქმულებებს და ქმნიან საიდუმლო საზოგადოებებს საკუთარი ეპისკოპოსებისა და თანაკლირიკოსების წინააღმდეგ.

ხოლო VI მსოფლიო კრების 31-ე კანონი პატივიდან დაამხობს მათ, ვინც საკუთარი ეპისკოპოსის თანხმობის გარეშე ნათლავს და ლიტურგიას ატარებს სალოცავ სახლებში (იხ. ასევე კართაგენის 62-ე კანონი).

არა მარტო ეს კანონი, არამედ ორგზისი კრების 13-ეც დაამხობს პატივისგან პრესვიტერსა და დიაკვანს, რომლებიც თავისი ეპისკოპოსის დანაშაულობების გამო, მათ კრებით განხილვამდე გაწყვეტენ კავშირს მასთან და შეწყვეტენ მისი სახელის ამაღლებას მღვდელმსახურებაზე, როგორც ეს მიღებულია წესად.

ორგზისი კრების 14-ე კანონის თანახმად, ზუსტად ასევე დაემხობა ეპისკოპოსი, თუკი გაბედავს რაიმე მსგავსს საკუთარი მიტროპოლიტის წინააღმდეგ.

დაემხობა მიტროპოლიტიც, თუკი ან თვითონ გაწყვეტს ურთიერთობას თავის პატრიარქთან, იმავე კრების 15-ე კანონის მიხედვით.

ხოლო ღანგრის მე-6, კართაგენის 10 და 11-ე კანონების თანახმად, პრესვიტერები, რომლებიც გამოეყვნენ თავიანთ ეპისკოპოსს, დაექვემდებარებიან არა მარტო პატივისგან დამხობას, არამედ ანათემასაც.

ეს ნათქვამია მათ შესახებ, ვინც გამოეყოფა თავის ეპისკოპსს რაიმე დანაშაულის მიზეზით.

ხოლო ბასილი დიდის 1-ლი კანონი თვითნებური შეკრებების მომწყობ მღვდლებს მხოლოდ მსახურებაში დროებითი აკრძალვით სჯის.

შენიშვნები:

1. საპატრიარქო სტავროპიგიალური მონასტრები და ეკლესიები, რომლებიც სხვადასხვა სამიტროპოლიო, საარქიეპისკოპოსო და საეპისკოპოსო ოლქებში შენდეგა, არ წარმოადგენენ "სხვა საკურთხევლებს", და ამიტომაც, მათი მშენებლები, ბალსამონის აზრით არ ექვემდებარებიან წინამდებარე სამოციქულო კანონისეულ ეპითიმიებს. რადგან სამიტროპოლიო და საარქიეპისკოპოსო ოლქები გადანაწილებულია პატრიარქებს შორის, და ყველა მიტროპოლიტი და არქიესპისკოპოსი მღვდელმსახურების დროს აღამაღლებენ მათ სახელებს, რამეთუ I მსოფლ. კრების მე-6, 7 და II მსოფლ. კრების მე-2, 3 კანონების თანახმად, პატრიარქთა მმართველობას ექვემდებარებიან. ამიტომაც, ამ წმიდა კანონთა თანახმად, პატრიარქებს აქვთ უფლება დააფუძნონ სტავროპიგიები თავიანთი ოლქების სამიტროპოლიოებსა და საარქიეპისკოპოსოებში, რათა იქაც მოიხსენიებოდეს მათი სახელი.

რადგან აქ საკითხი ეხება სტავროპიგიებს, ჩვენ მათზე ცალკე გავაკეთებთ ამომწურავ შენიშვნას იმის საფუძველზე, რაც ნათლად არის ნაჩვენები "ბერძნულ-რომაული სამართლის" 235-ე და 236-ე გვერდებზე. ამ წიგნში განთავსებულია პატრიარქ გერმანეს სიგილიონები სადაც განსაზღვრულია, რომ პატრიარქის სახელი ნახსენები უნდა იყოს მხოლოდ იმ მონასტრებში, სამრევლო ეკლესიებსა და სამლოცველო სახლებში, რომელთა დაარსებისას აღსრულებული იყო საპატრიარქო სტავროპიგია, ანუ აღმართული იყო პატრიარქის მიერ გამოგზავნილი ჯვარი, და ნაგებობა აშენებული იყო ამ საპატრიარქო ჯვარზე. ადგილობრივ მღვდელმთავრებს არანაირი კავშირი არა აქვთ მათთან: არც მღვდელმოქმედებებში მონაწილეობენ, არც იღუმენის ხელდასხმაში, არც სულიერ დაცემათა შემთხვევებს არჩევენ და უფლებაც კი არა აქვთ კანონიკური შესატანი მოითხოვონ ამ მონასტრებში მცხოვრებთაგან. ეს აიხსნება მით, რომ ყველა მღვდელმსახური, რომელიც კი ამგვარ მონასტრებს, ეკლესიებს და სამლოცველოებს ეკუთვნის, წარმოადგენენ და საპატრიარქო მღვდელმსახურებად იწოდებიან და პატრიარქის ეგზარქოსის დაქვემდებარებაში იმყოფებიან.

ხოლო იქ, იქნება ეს მონასტრის თუ ლავრის მეტოქიონი (სამონასტრო ეკლესია - მთარგმნ.) ან სამლოცველო სახლი, სადაც თავიდანვე, დაფუძნებისას, აღმართული არ ყოფილა საპატრიარქო ჯვარი, ძალაუფლება ადგილობრივ მღვდელმთავარს ეკუთვნის, მათში სწორედ მისი სახელი უნდა აამაღლონ. აქ სწორედ მან უნდა დაასხას ხელი იღუმენს, აწარმოოს გამოძიებანი და აღასრულოს სამართალი, აიღოს კანონიკური შენატანები, აღასრულოს ქიროტონიები, ნება დართოს ან აკრძალოს ქორწინებები და საერთოდ, ისარგებლოს ყველა დანარჩენი საეპისკოპოსო პრივილეგიებით.

ისინი, ვინც საპატრიარქო სტავროპიგიების საზღვრებში დასახლდა - მათ გაჩენამდე თუ გაჩენის შემდეგ, - თუ ადგილობრივი მოსახლეა, ყოველმხრივ უნდა დაემორჩილოს ადგილობრივ მღვდელმთავარს, ხოლო თუ უცხოელია, მაშინ საპატრიარქოს ეგზარქოსს. საპატრიარქოს ეგზარქოსებს არ უნდა ჰქონდეთ ძალაუფლება სოფლებზე, რომლებიც საპატრიარქო მონასტრებს ეკუთვნით: არც იქ მცხოვრებ ხალხზე, არც სამლოცველო სახლებზე, რომელთა საძირკველში არ ჩადებულა საპატრიარქო ჯვარი, - რადგან ეს დასახლებები ადგილობრივი ეპისკოპოსის ძალაუფლების ქვეშ იმყოფებიან (Греко-римское право. С. 237).

ამრიგად, ამ სიტყვებიდან გამოდის, რომ მშენებარე მონასტერი, ეკლესია და სამლოცველო საპატრიარქო სტავროპიგიად უნდა ჩაითვალოს აშენებამდე და არა აშენების შემდეგ. მათგანაც კი სტავროპიგიად უნდა იქცეს მხოლოდ ზოგიერთი, პატრიარქთადმი ბოძებული პატივისა და პრივილეგიების გამო, და არა ყველა მონასტერი, ეკლესია და სამლოცველო სახლი, რომელიც კი მომავალში აშენდება. ასეა დაწესებული იმისთვის, რათა არ დაირღვეს კანონები, რომლებიც განსაზღვრავენ, რომ მონასტრები და ბერები უნდა ექვემდებარებოდნენ ადგილობრივ მღვდელმთავრებს (იხ. IV მსოფლ. კრების მე-4 კანონი). ეპისკოპოსის დავალებით სტავროპიგიულ წეს-განგებას პრესვიტერიც აღასრულებს (იხ. წმ. ნიკიფორე აღმსარებლის 30-ე კანონი).

2. წმ. იოანე ოქროპირი 11-ე ჰომილიაში ეფესელთა მიმართ ეპისტოლეზე ამბობს, რომ, ერთი წმიდა კაცის თქმით, ეკლესიისგან განცალკევების ცოდვას მოწამეობრივი სიკვდილიც კი ვერ გამოისყიდისო, ხოლო სქიზმის მოწყობა ეკლესიაში - მწვალებლობაში ჩავარდნაზე უარესიაო (Ioan. Chrysost. Нom. in Eph. 11. 4 // PG 62, 85). ასევე დიონისე ალექსანდრიელი, აღმსარებელი, ეპ. ნოვატისადმი მიწერილ წერილში წერს, რომ უმჯობესია აიტანო ნებისმიერი ბოროტება, ვიდრე განხეთქილება მოაწყო ეკლესიაში, და მოწამეობრივი აღსასრული უფრო საქებია იმისთვის, რათა არ დაუშვა ეკლესიაში განხეთქილება, ვიდრე უარი თქვა კერპთაყვანისმცემლობაზეო. მოწამეობა კერპთაყვანისმცემლობაზე უარის გამო საკუთარი სულის სასარგებლოდ აღესრულება, ხოლო მოწამეობა ეკლესიის სქიზმისგან დასაცავად - მთელი ეკლესიის ერთობის სასარგებლოდ (Dion. Alex. Ad Nov. // PG 10, 1296A; Euseb. Hist. eccl. VI, 45 // PG 20, 633B).

რომელიმე ერთი ეპისკოპოსის მიერ განყენებით დასჯილი მღვდლის ან დიაკვნის შეწყნარების უფლება, სხვა ეპისკოპოსს არა აქვს; მღვდელმოქმედების უფლება მას კვლავ მისმა განმკანონებელმა ეპისკოპოსმა უნდა დაუბრუნოს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ეს ეპიკოპოსი გარდაიცვლება.

(მოც. 12,13,16; I მსოფლ. 5; II მსოფლ. 6; ანტიოქ. 6; სარდ. 13; კართ. 11,29,133; სოფ. 1).

ზონარა. იმის შესახებ, რომ საკუთარი ეპისკოპოსების მიერ განყენებულები არ მივიღოთ ან არ გავხსნათ სხვა ეპისკოპოსის მიერ ეპითიმიით შეკრულები, ზემოთაც ითქვა და წინამდებარე კანონი ამას კვლავ გვიწესებს. მაგრამ, რადგან შესაძლებელია განმყენებელი ეპისკოპოსი მოულოდნელად გარდაიცვალოს, ხოლო განყენებული პირი კვლავ ეპითიმიის ქვეშ დარჩეს, კანონმა დაამატა: "გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ეს ეპისკოპოსი გარდაიცვლება" ან "გარდა იმ შემთხვევისა, როცა მისი განმყენებელი სწრაფად და მოულოდნელად გარდაიცვლება". ეს კანონი, როგორც ჩანს, დასაშვებად მიიჩნევს, რათა განმყენებელის სიკვდილის შემთხვევაში, განყენებული სხვამ მიიღოს. მაგრამ გამოთქმა: "სხვა" აქ გარდაცვლილის სამღვდელმთავრო ღირსების მემკვიდრეს გულისხმობს; რამეთუ ერთი ოლქის ეპისკოპოსს უფლება არა აქვს ეპითიმიისგან გახსნას სხვა ოლქის ეპისკოპისის მიერ დასჯილი, გარდა იმ შემთხვევისა, თუკი კრებითი გამოძიება მოეწყოება და აღმოჩნდება, რომ განმყენებელი ეპისკოპოსი უსამართლო იყო. ეს ნებადართულია იმ შემთხვევაშიც, თუკი განმყენებლები ჯერაც ცოცხლები არიან.

არისტინე. ერთი ეპისკოპოსის მიერ განყენებულს, მისი სიცოცხლის პერიოდში სხვა ვერ მიიღებს. პრესვიტერი ან დიაკვანი, რომელიც საკუთარი ეპისკოპოსის მიერ იქნა განყენებული, მისავ სიცოცხლეში სხვა ეპისკოპოსმა არ უნდა მიიღოს.

ბალსამონი. წინამდებარე კანონის ზოგიერთი ნაწილი ადრე სხვა კანონებში განვმარტეთ. ხოლო თუ როგორ გაიხსნება განყენებული განმყენებელი ეპისკოპოსის გარდაცვალების შემდეგ, წინამდებარე კანონიდან გაიგე და თქვი: თუკი განმყენებელმა დაასრულა სიცოცხლე, განყენებისგან გახსნა შეუძლია ან გარდაცვლილის შემდეგ ხელდასხმულ ეპისკოპოსს ან გარდაცვლილი ეპისკოპოსის ხელდამსხმელს, ანუ პატრიარქს ან მიტროპოლიტს, თანაც, საქმის გამოძიების შემდგომ. სხვა ოლქის ეპისკოპოსს კი უფლება არა აქვს გახსნას განყენებული განმყენებელი ეპისკოპოსის გარდაცვალების შემდეგ.

სხვა განმარტებანი

პიდალიონი: "რომელიმე ერთი ეპისკოპოსის მიერ განყენებით დასჯილი მღვდლის ან დიაკვნის შეწყნარების უფლება, სხვა ეპისკოპოსს არა აქვს; მღვდელმოქმედების უფლება მას კვლავ მისმა განმკანონებელმა ეპისკოპოსმა უნდა დაუბრუნოს, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა ეს ეპიკოპოსი გარდაიცვლება".

(მოც. 12,13; I მსოფლ. 5; კონსტანტ. 879 წ. 1; ანტიოქ. 6; სარდ. 14; კართ. 11, 37, 141).

განმარტება:

12-ე და 13-ე კანონებში ღვთაებრივმა მოციქულებმა თქვეს, რომ საკუთარი ეპისკოპოსების მიერ უარყოფილი და აკრძალული კლირიკოსები, სხვა ეპისკოპოსებმა არ უნდა მიიღონ. ამ კანონშიც მოციქულები განსაზღვრავენ იგივეს, ოღონდ გარკვეული დამატებით: "არა თუ სხვა სამიტროპოლიო ოლქის ეპისკოპოსს არ ეძლევა უფლება შეიწყნაროს და განკვეთისგან გახსნას ის პრესვიტერი ან დიაკვანი, რომელიც განკვეთილი იყო თავისი ეპისკოპოსის მიერ, არამედ იმავე სამიტროპოლიო ოლქის სხვა ეპისკოპოსსაც. მისი შეწყნარება ან განკვეთისგან გახსნა შეუძლია მხოლოდ იმ ეპისკოპოსს, ვინც ის განკვეთა, გარდა იმ შემთხვევისა, თუკი მისი განმკვეთელი ეპისკოპოსი, მიტროპოლიტი ან პატრიარქი მოულოდნელად გარდაიცვლება, სანამ პრესვიტერი ან დიაკვანი შეწყნარებას მიიღებდა". რადგან სწორედ მაშინ შეიძლება ისინი განთავისუფლდნენ ამ საკვრელთაგან იმ ეპისკოპოსის, მიტროპოლიტის ან პატრიარქის მიერ, რომელიც განმკვეთელის გარდაცვალების შემდეგ მისი მემკვიდრე გახდება, და არა სხვა რომელიმეს.

მოციქულთა წინამდებარე კანონში საჭიროა ყურადღება მიექცეს ორ მომენტს:

პირველი, იმას, რომ არავინ იმათგან, ვინც ეპისკოპოსის მიერ სამართლიანად თუ უსამართლოდ განიკვეთა, არ უნდა ბედავდეს ამ განკვეთის უგულებელყოფას, და რჩებოდეს განკვეთილად მანამ, სანამ ამის შესახებ არ შედგება საკრებო განხილვა, როგორც ამას სარდიკიის 14-ე და კართაგენის 37-ე კანონები ბრძანებენ (1). გარდა იმ შემთხვევისა, თუკი ისინი განკითხულნი იქნენ საქმის განხილვამდე და საეკლესიო სასამართლოს მოწვევამდე (2).

მეორეც, იმას, რომ კართაგენის 141-ე კანონის თანახმად, თუ ეპისკოპოსი ვინმეს განკვეთს რაიმე ცოდვისთვის, რაზეც განკვეთილმა ეპისკოპოსთან აღსარებაში ჯერ ცოდვა აღიარა, შემდეგ კი უარყო იგი, დანარჩენი ეპისკოპოსები განმკვეთელთან არ უნდა შევიდნენ ერთობაში იმ დროის განმავლობაში, რა დროის განმავლობაში თვით არ ექნება ერთობა განკვეთილთან. და ეს ასე უნდა იყოს იმისთვის, რათა ეპისკოპოსი უფრთხოდეს ვინმეს დადანაშაულებას, თუკი არ შეუძლია ბრალეულობის დამტკიცება.

ფოტიოსის "ნომოკანონის" მიხედვით (ტიტლ. 9. თ. 9) და ბალსამონის განმარტებით, თუკი ეპისკოპოსი ან პრესვიტერი ვინმეს კანონიკური და სამართლიანი მიზეზის გარეშე განკვეთს ერთობისგან (ანუ წმიდა ზიარებისგან, ბალსამონისა და ბლასტარისის მიხედვით, ან კიდევ ეკლესიაში მართლებთან ერთად ლოცვისგან), ასეთი განკვეთა გაუქმდეს უფრო მაღალი სამღვდლო ხარისხის მქონე პირის მიერ, ხოლო განმკვეთელი ეპისკოპოსი ან პრესვიტერი განიკვეთოს იმის მიერ, ვისაც ის ექვემდებარება, და იმ ვადით, რამდენსაც ზემდგომი საჭიროდ ჩათვლის. ეს აუცილებელია იმისთვის, რათა მან სამართლიანად ზღოს იმისთვის, რაც სხვებზე უსამართლოდ განაწესა. ამიტომაც "კრებით საქმეებში" (ტ. 1, გვ. 11) წერია, რომ კრება აუქმებს განკვეთას, თუკი ის უკანონო იყო, და მაშინაც კი, თუკი განმკვეთელი ცოცხალია. ნიკოლოზის მე-7 კანონი ბრძანებს: "თუ იღუმენი, სიკვდილის პირას მყოფი, ვინმეს რაიმე უგუნურ აკრძალვას დაადებს, რათა დარჩეს იღუმენის ხარისხში, ის კი შემდეგ წავა, ამ აკრძალვას ძალა არ ექნება და ამიტომაც მის მიერ აკრძალული მღვდელმთავრის მიერ გათავისუფლდება" (3).

იხ. ასევე მოც. 12-ის განმარტება.

შენიშვნები:

1. ამრიგად, არასწორად ამბობს ბალსამონი კართაგენის კრების 37-ე კანონის განმარტებაში, სადაც განსაზღვრავს, რომ მათ, ვინც ეპისკოპოსმა დაუსაბუთებლად განკვეთა, ამგვარი განკვეთის დაცვა არ ევალებათ, - ეს კანონები კი საპირისპიროს განსაზღვრავენ. მოციქულთა წინამდებარე კანონიდან გამოდის, რომ სულიერმა მოძღვრებმაც არ უნდა გახსნან სხვების მიერ დადებული ეპითიმიები, რომლებიც მათთან ხარისხით თანასწორნი არიან, თუკი ეს ეპითიმიები არ ეწინააღმდეგებიან კანონებს და სრულიად უგუნურნი არ არიან.

2. ამიტომაც, ღვთაებრივი ოქროპირიც, როდესაც მას ბრალად სდებდნენ, რომ არ დაექვემდებარა განკვეთას, რომელიც თეოფილეს დროს კრებამ გამოუცხადა, არამედ სხვა კრებით განხილვამდე დაარღვია იგი, თავის გასამართლებლად ამბობდა, რომ ის საერთოდ არც კი ესწრებოდა სასამართლოს, არ სმენია მისი ბრალმდებლების გამოსვლა და არ ჰქონდა თავის დაცვის შესაძლებლობა (რასაცმეტაფრასტიც ადასტურებს ოქროპირის ცხოვრებაში) (Sym. Metaph. Vita s. Ioan. Chiysost. 47 // PG 114, 1176C). იგივეს განსაზღვრავს მოციქულთა 74-ე კანონი.

გაითვალისწინე, რომ არსებობს განკვეთის სამი სახე. ერთი - საღმრთო; როგორც ნათქვამია პავლეზე, რომ ის ჯერ კიდევ დედის მუცლიდანვე იყო რჩეული სახარების მსახურად (იხ. რომ. 1:1). სხვა - სამართლიანი და კანონიკური, რომელსაც განწესებებით განსაზღვრავენ. და მესამე - უგუნური, რომელიც კანონთა საწინააღმდეგოდ ადებენ. ძველთა მიერ განსაზღვრული განკვეთა მდგომარეობდა ან წმიდა საიდუმლოთაგან ან ეკლესიისა და მართალთა ლოცვისგან, ან კიდევ, კლირიკოსთათვის, თანასწორ კლირიკოსთაგან თანაზიარობის განკვეთაში, როგორც ეს უკვე ვთქვით მოციქულთა მე-10 კანონის განმარტებაში. ჩვენს დღეებში კი განკვეთა საკუთრივ წმიდა და ერთარსი სამებისგან განკვეთას და წყევლას გულისხმობს, რაც ნიშნავს, რომ ცოდვა მიუტევებელია და გაუხსნელია სიკვდილის შემდეგაც კი. ის წააგავს ძველთა განკვეთას, ოღონდ ახლოსაა ანათემასთან, რომლის შესახებაც იხილე ღანგრის კრების კანონთა წინასიტყვაობაში. იხილე ისიც, თუ როგორ უთანხმდება წინამდებარე მოციქულთა კანონს წმიდა სოფიის ტაძარში შეკრებილი კრების 1-ლი კანონი, რომელიც განსაზღვრავს, რათა კონსტანტინოპოლის პატრიარქმა განკვეთოს, დაამხოს ან ანათემას გადასცეს ისინი, ვინც განკვეთა, დაამხო და ანათემას გადასცა რომის პაპმა.

3. ვინც ღმრთის სახელით უსამართლოდ განიკვეთა, ანუ რწმენისთვის ან საეკლესიო გადმოცემებისთვის, ან კიდევ ქრისტეს მცნებათათვის, უნდა უხაროდეს, რადგან ასეთები ქების ღირსნი არიან, უფლის სიტყვისამებრ: "ნეტარნი ხართ, როცა მოგიძულებენ და მოგიკვეთენ კაცნი, შეურაცხგყოფენ და სათრეველად აქცევენ თქვენს სახელს, როგორც უკეთურს, კაცის ძის გამო" (ლუკა 6:22). უგუნურებით და ვნებით განმკვეთელთა შესახებ დიონისე არეოპაგელი "საეკლესიო იერარქიის" შესახებ წიგნის მე-7 თავში ამბობს: "ამგვარად, იერარქებს, როგორც ღვთიური სიმართლის განმცხადებლებს, აქვთ განკვეთის ძალაუფლებაც, მაგრამ არა იმიტომ, რომ ყოვლადბრძენი ღმრთივდასაბამობა მონურად მისდევდეს მათ დაუფიქრებელ ახირებას, - დე, შორს იყოს ჩვენგან ამგვარი მკრეხელობა! - არამედ იმიტომ, რომ სული, რომელიც არის წყარო განწმენდისა, აღძრავს მათ, როგორც წინასწარმეტყველთ, დამსახურებისამებრ განკვეთონ ღმრთითგაკიცხულნი". და კიდეევ: "საღმრთო იერარქებმა უნდა ისარგებლონ განკვეთებით და ყოველი იერარქიული ძალით სწორედ ისე, როგორც აქეზებს მათი გამოყენებისკენ მაკურთხებელი ღმრთითდასაბამიერობა" (Dion. Areop. De eccl. hierarch. VII, 3. 7 // PG 3, 564BD). ამ სიტყვების განმარტებისასა, ღვთაებრივი მაქსიმე ამბობს: "თუკი იერარქი ღმრთის ნების საწინააღმდეგო განკვეთს, საღმრთო მსჯავრი მას არ დაამტკიცებს, რადგან იერარქმა ღმრთის მსჯავრის შესაბამისად უნდა განკვეთოს, და არა საკუთარი სურვილის მიხედვით" (Maximus Conf. Scholia in «De eccl. hierarch.». VII, 3. 7 // PG 4,181B.).

არ უნდა მოხდეს უცხო ეპისკოპოსის, მღვდლის ან დიაკვნის შეწყნარება წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე, ხოლო ამ სიგელის წარდგენის შემდეგ გამოიკვლიონ და, თუკი აღმოჩნდება, რომ ის კეთილმსახურების მქადაგებელია, მიღებულ იქნეს; წინააღმდეგ შემთხვევაში მიეცით მას რაც სჭირდება, საძმოში კი ნუ მიიღებთ, რამეთუ მრავალი სიყალბე ხდება

(მოც. 12,13; IV მსოფლ. 11,13; ანტიოქ. 7,8; ლაოდ. 42; კართ. 23,106).

ზონარა. ეს კანონი უფლებას არ იძლევა წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე მიღებულ იქნან უცხო კლირიკოსები, რომლებიც მიდიან სხვა ქვეყანაში. მაგრამ რომც წარადგინონ წარმომადგენლობითი სიგელი, - კანონი ამ შემთხვევაშიც არ იძლევა მათი მიღების უფლებას გამოკვლევის გარეშე, არამედ განაწესებს გამოარკვიონ მართლმადიდებლები არიან თუ არა ისინი (რადგან შეიძლება ისე მოხდეს, რომ წარმომადგენლობითი სიგელის მიმცემმა არ იცოდა ისინი სარწმუნოებაში რომ ცდებოდნენ) და თუკი მართლმადიდებლები აღმოჩნდებიან, მიიღონ ისინი და ურთიერთობაში შევიდნენ მათთან. ხოლო თუ მართლმადიდებლურ დოგმატებთან დაკავშირებით საეჭვონი იქნებიან, კანონი კრძალავს მათთან ერთად ცხოვრებას და ამბობს მიეცეთ მათ რას სჭირდებათ და განტევებულ იქნენ. რადგან მათ არაფრად ჩაგდებას, როდესაც სიცოცხლისთვის აუცილებელ საშუალებებს საჭიროებენ და მათ ასე გაშვებას, მოციქულები არაკაცთმოყვარეობად მიიჩნევენ და ამავდროულად იმათ სიძუნწესაც ამხელენ, ვინც ამდაგვართ არ შეიწყნარებს.

არისტინე. უცხო მღვდელი წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე არ მიიღება; ხოლო როდესაც მოვა, უნდა გამოიცადოს და, თუ მართლმადიდებელი აღმოჩნდება, შეწყნარებულ იქნას; ხოლო თუ არა, მიეცემა რაც მოგზაურობისთვის სჭირდება და განტევებულ იქნება. წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშ უცხო მღვდელი არ უნდა მივიღოთ; მაგრამ წარმომადგენლობითი სიგელი რომც მოიტანოს, ამ შემთხვევაშიც უნდა გამოიცადოს. და თუკი უეჭველი აღმოჩნდება მისი ღვთისმოსაობა, მიღებულ იქნას, ხოლო თუ საეჭვო იქნება მიეცეს მას ყოველივე საჭირო მოგზაურობისთვის და განტევებულ იქნას.

ბალსამონი. წარმომადგენლობითი სიგელების გარეშე უცხო ეპისკოპოსები ან პრესვიტერები, ან დიაკვნები მიღებულ არ უნდა იქნან. ეს ჩვენ უკვე გავიგეთ. ახლა კანონი განსაზღვრავს, რომ ასეთები, წარმომადგენლობითი სიგელებიც რომ ჰქონდეთ, რწმენაში უნდა გამოიცადონ, და თუ მართლმადიდებელნი აღმოჩნდებიან, მიიღონ ერთობაში, ხოლო თუ საეჭვონი იქნებიან არ შეიწყნარონ. საზრდოს კი არ უნდა მოაკლდნენ. ასეთია წინამდებარე კანონის შინაარსი. სხვა კანონებიდან კი შეიტყობ, რომ ზოგიერთებს თუმც ჰქონდათ წარმომადგენლობითი სიგელი და, თუმც ეჭვიც არ არსებობდა მათ მართლმადიდებლობასთან დაკავშირებით, მათ ამავდროულად მოეთხოვებათ წარადგინონ თავიანთ ეპისკოპოსთა განტევების სიგელი; წინააღმდეგ შემთხვევაში მსახურების უფლება არ მიეცემათ. ასეა ეს იმიტომ, რომ წარმომადგენლობით სიგელებში აღნიშნულია მხოლოდ ის, რომ ხელდასხმულები არიან; მღვდელმსახურების უფლებამოსილებას სხვის ოლქში აჩვენებს არა ეს, არამედ განტევების სიგელი. ამიტომაც, როგორც ჩანს, წინამდებარე კანონი ახსენებს ერთი სახის ურთიერთობაზე, მაგრამ ამავდროულად არ ახსენებს მღვდელმსახურებაზეც, რადგან მათ, ვისაც თან მოაქვს მხოლოდ წარმომადგენლობითი სიგელები, არ ეკრძალებათ მონაწილეობა მიიღონ სხვა ოლქის საეკლესიო შეკრებებში.

***

დამატებითი განმარტებანი:

პიდალიონი: არ უნდა მოხდეს უცხო ეპისკოპოსის, მღვდლის ან დიაკვნის შეწყნარება წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე; ხოლო ამ სიგელის წარდგენის შემდეგ გამოჰკითხონ და, თუკი აღმოჩნდება, რომ ის კეთილმსახურების მქადაგებელია, მიღებულ იქნეს; წინააღმდეგ შემთხვევაში მიეცით მას რაც სჭირდება, საძმოში კი ნუ მიიღებთ, რამეთუ მრავალი სიყალბე ხდება მოტყუების გზით.

(მოციქ. 12; IV მსოფლ. 11, 13 ; VI მსოფლ. 17; ანტიოქ. 7, 8; ლაოდიკ. 41; კართაგ. 31, 97).

განმარტება:

თავიანთ 12-ე კანონში მოციქულები განსაზღვრავენ, რომ ეპისკოპოსმა არ უნდა მიიღოს უცხო კლირიკოსი წარმომადგენლობითი სიგელის გარეშე. წინამდებარე კანონშიც ისინი თითქმის იმავეს განსაზღვრავენ, ოღონდ მცირეოდენი დამატებით. არცერთი უცხო ეპისკოპოსი, პრესვიტერი ან დიაკვანი სხვა ეპისკოპოსებმა არ უნდა მიიღონ, თუ ისინი არ წარადგენენ წარმომადგენლობით სიგელს (ეპისკოპოსი - თავისი მიტროპოლიტისგან, ხოლო პრესვიტერი ან დიაკვანი - თავისი ეპისკოპოსისგან ან მიტროპოლიტისგან), რომელშიც ნაუწყებია მისი რწმენისა და სათნო ცხოვრების შესახებ, განსაკუთრებით თუკი მისი რეპუტაცია საეჭვო იყო. მაგრამ მაშინაც კი, როდესაც მათ თან მოაქვთ წარმომადგენლობითი სიგელები, მაინც უნდა გამოიცადონ, მართლმადიდებლები არიან ისინი თუ არა, რადგან, შესაძლოა, სცოდავენ რწმენის მხრივ, ხოლო მან, ვინც მათ მისცა წარმომადგენლობითი სიგელი, არ იცოდა მათი ცდომილების შესახებ. თუკი გამოკვლევა აჩვენებს, რომ ისინი მართლმადიდებლური ღვთისმოსაობის მქადაგებელნი არიან, შეწყნარებულ იქნან ერთობაში. მაგრამ, როგორც ამას აჩვენებს VI მსოფლიო კრების 17-ე კანონი, მათ არ უნდა მიეცეთ ნება ჩარიცხულ იქნან რომელიმე ადგილობრივი ეკლესიის დასში და შეასრულონ სამღვდლო მოქმედებანი, თუკი წარმომადგენლობით სიგელთან ერთად არა აქვთ განტევებითი სიგელი, რომელიც აჩვენებს, რომ უფლება აქვთ მღვდელმსახურებისა ის, საითკენაც იყვნენ გამგზავრებულნი. თუ აღმოჩნდება, რომ არიან ცრუ სწავლებათა მიმდევრები და მწვალებლები, ნუ შეხვალთ მათთან ერთობაში, ამბობს კანონი, არამედ მიეცით აუცილებელი საზრდო და განუტევეთ, რადგან მათგან, ვინც მოტყუებით ცდილობს შემოღწევას, მრავალი უმსგავსობა ხდება, თუ მათ შესახებ არ მოხდება ჯეროვანი გამოკვლევანი.

იხ. ასევე მოციქულთა 12-ე კანონზე თანდართული შენიშვნა.

ყოველი ერის ეპისკოპოსები უნდა ცნობდნენ პირველს მათ შორის, აღიარებდნენ მას, როგორც თავს და თავიანთ ძალაუფლებაზე აღმატებული არაფერი მოიმოქმედონ მისი ნებართვის გარეშე. მათ მხოლოდ ის საქმეები აწარმოონ, რაც თავიანთ ეპარქიებსა და მათთან მიმდებარე ადგილებს ეხება. მაგრამ პირველმაც არაფერი მოიმოქმედოს სხვებთან შეუთანხმებლად, ვინაიდან, ასე აღესრულება ერთაზროვნება და განიდიდება ღმერთი სულიწმიდის მადლით.

(I მსოფლ. 4,6,7; II მსოფლ. 2,3; III მსოფლ. 8; IV მსოფლ. 28; ტრულ. 36,39; ანტიოქ. 9).

ზონარა. როგორც სხეულები მოძრაობენ უსწორმასწოროდ ან მეტიც, ხდებიან სრულიად უსარგებლონი, თუკი თავი არ შეინარჩუნებს სიჯანსაღეს, ასევე საეკლესიო სხეულიც მოუწესრიგებელი და არასწორი იქნება, თუკი მისი უპირველესი წევრი, რომელსაც უპყრია მეთაურის ადგილი, მისთვის საკადრისი პატივით არ ისარგებლებს. ამიტომაც წინამდებარე კანონი ბრძანებს, რათა ყოველი ეპარქიის მეთაურ ეპისკოპოს, ანუ მიტროპოლიათა მღვდელმთავრებს, იმავე ეპარქიის სხვა ეპისკოპოსებმა ჯეროვანი პატივი მიაგონ და მეთაურად აღიარონ, ასევე არაფერი ქმნან ისეთი, რასაც კავშირი აქვს ეკლესიის ზოგად მდგომარეობასთან, როგორიცაა, მაგალითად, დოგმატური და ზოგად ცდომილებებთან დაკავშირებული გამოკვლევანი, მღვდელმთავართა ხელდასხმები და სხვა. არამედ განაწესებბს, რათა ამ საგნებზე, შეიკრიბონ მასთან, და ერთად განსაჯონ და მიიღონ აზრი, რომელსაც ყველა უმჯობესად ჩათვლის; ხოლო საკუთარ ეკლესიასა და მის დაქვემდებარებაში მყოფ ადგილებზე თითოეულმა დამოუკიდებლად იმოქმედოს. სხვათა შორის, პირველ ეპისკოპოსსაც არ აძლევს კანონი უფლებას ბოროტად ისარგებლოს მისთვის ბოძებული პატივით და თავის უფლებამოსილებებს გადააჭარბოს, იმოქმედოს თვითნებურად, არამედ თავის თანამსახურთა საერთო თანხმობის გარეშე არაფერი არ უნდა გააკეთოს ზემოთხსენებულ ან მათ მსგავს საქმეთაგან. რადგან კანონს სურს, რომ მღვდელმთავრები ყოველივეში იყონ ერთსულოვნები, შეკავშირებულნი სიყვარულის კავშირებით, და როგორც მათთვის დაქვემდებარებული კლირიკოსებისთვის, ასევე ხალხისთვის იყონ სიყვარულისა და თანამოაზრეობის ნიმუშები, რათა, ამგვარად განიდიდოს ღმერთი, სახარებისეული სწავლების თანახმად: "დაე, ასევე ნათობდეს თქვენი ნათელი კაცთა წინაშე, რათა ისინი ხედავდნენ თქვენს კეთილ საქმეებს და ადიდებდნენ მამას თქვენსას ზეციერს" (მათე 5:16). ხოლო ღმერთი იდიდება უფლის მიერ, რომელმაც გამოუცხადა ადამიანებს მისი სახელი და დააწესა სიყვარულის კანონი; განიდიდება ის წმიდა სულშიც, რადგან მის მიერ იქნენ მოციქულები განბრძნობილნი და მათ მიერ განისწავლნენ წარმართები.

არისტინე. საკუთარი მღვდელმთავრის გარეშე ეპისკოპოსებმა არაფერი უნდა გააკეთონ, გარდა თავიანთი საეპარქიო საქმეებისა, და მღვდელმთავარმაც მათ გარეშე არაფერი უნდა მოიმოქმედოს, ჯეროვანი თანამოაზრეობის გამო. არც ეპისკოპოსებმა, არც მიტროპოლიტებმა, თავიანთი პირველი მღვდელმთავრის გარეშე, არაფერი უნდა გააკეთონ ისეთი, რაც მათ ძალაუფლეას აღემატება, მაგალითად, აირჩიონ ეპისკოპოსები, იკვლიონ ახალი დოგმატები, ან კიდევ გაასხვისონ რომელიმე საეკლესიო ქონება; არამედ მხოლოდ ის საქმეები აწარმოონ, რაც თავიანთ ეპარქიებსა და მათთან მიმდებარე ადგილებს ეხება; მაგრამ მღვდელმთავარმაც არაფერი უნდა გააკეთოს მათ გარეშე; ასე იქნება დაცული ეს განსაზღვრებაც ერთაზროვნების შესახებ.

ბალსამონი. წესრიგს იცავენ ყველანი - ზეციერნიც და მიწიერნიც. ამიტომ წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს, რათა ხელდასხმულებმა პატივი მიაგონ ხელდამსხმელებს, რადგან ისინი არიან უპირატესნი და მათი მეთაურნი. ამიტომ, საერთო აზრით განსაზღვრულია, რომ ყოველივე, რაც კი სცილდება თითოეული ეპარქიის საზღვრებს, წარმოადგენს ზოგად საეკლესიო წყობას და სცილდება ცალკეული ეპისკოპოსის ძალაუფლებას, მღვდელმთავართა გარეშე არ უნდა წარმოებდეს. მაგრამ არც პირველმა არ უნდა მოიმოქმედოს რამე სხვებთან შეუთანხმებლად, ვინაიდანო, ბრძანებს კანონი, ასე აღესრულებაო ერთაზროვნება და სიყვარული ღმრთისადმი. ასე განიმარტება ეს კანონი. რაც შეეხება ძალაუფლების გადაჭარბებას, იგულისხმე, რომ მრავალი ქალაქი, რომელიც წარმართთა შემოსევების გამო ეპისკოპოსის გარეშე რჩება, კეთილგანგებით მიებარება სხვა ეპისკოპოსებს. ამრიგად, პირველი ეპისკოპოსი, რომლის მმართველობის ქვეშ არიან ეს ქალაქები, ბრალდებულ იქნება, თუკი მათ გადანაწილებას მოახდენს თავისი თანამწირველი ეპისკოპოსების გარეშე. ასეთი მოქმედებები აჭარბებენ ძალაუფლებას, რის გამოც იძლევა განსაზღვრებას წინამდებარე კანონიც. მაგრამ უწყოდე, რომ პირველი ეპისკოპოსისთვის რაიმეს აკრძალვა მის თანამწირველ ეპისკოპოსებთან შეთანხმების გარეშე ყველაფერს როდი გულისხმობს, რასაც ის აკეთებს, არამედ მხოლოდ იმას, რაც ძალაუფლებას აჭარბებს. რადგან თუკი ასე იტყვი, მაშინ ხელდამსხმელი აღმოჩნდება ხელდასხმულზე ქვემოთ, რადგან მას აეკრძალება რაიმეს ქმნა მისდამი დაქვემდებარებულთა გარეშე, მათთვის კი აუცილებელია უპირატესი ეპისკოპოსის დასწრება მხოლოდ იმ საქმეებში, რომლებიც აღემატებიან მათ ძალაუფლებას, რაც შეუფერებელია.

***

დამატებითი განმარტებანი:

პიდალიონი: ყოველი ერის ეპისკოპოსები უნდა ცნობდნენ პირველს მათ შორის, აღიარებდნენ მას, როგორც თავს და თავიანთ ძალაუფლებაზე აღმატებული არაფერი მოიმოქმედონ მისი ნებართვის გარეშე. მათ მხოლოდ ის საქმეები აწარმოონ, რაც თავიანთ ეპარქიებსა და მათთან მიმდებარე ადგილებს ეხება. მაგრამ პირველმაც არაფერი მოიმოქმედოს სხვებთან შეუთანხმებლად, ვინაიდან, ასე აღესრულება ერთაზროვნება და განიდიდება ღმერთი სულიწმიდის მადლით.

(I მსოფლ. 6, 7; II მსოფლ. 2, 3; III მსოფლ. 8; IV მსოფლ. 28; VI მსოფლ. 36, 39; ანტიოქ. 9.)

განმარტება:

როდესაც თავი ავადაა და არ ძალუძს ჯანსაღად მუშაობა, მაშინ სხეულის სხვა ნაწილებიც უძლურდებიან ან სრულიად უსარგებლონი ხდებიან. ზუსტად ასევე, როდესაც ეკლესიაში მეთაურად მყოფს ჯეროვან პატივს არ მიაგებენ, მაშინ, რა თქმა უნდა, ეკლესიის სხეულის სხვა წევრებიც უწესივროდ მოქმედებენ. ამიტომ წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს, რათა ყოველი სამიტროპოლიო ოლქის ეპისკოპოსებმა იცოდნენ მათ შორის უპირატესობის მქონე (1), ანუ მიტროპოლიტი, და მიიჩნიონ ის თავიანთ მეთაურად. მისი ნების გარეშე არაფერი გააკეთონ, რაც მათ ძალაუფლებას აღემატება, ანუ რაც ეხება არა მათი საეპისკოპოსო ეპარქიების სამრევლოებს, არამედ სცილდება მათ საზღვრებს და ეხება მთელი სამიტროპოლიო ოლქის საზოგადო წყობას. მაგალითად, ასეთ საქმეებს წარმოადგენენ დოგმატური კვლევანი, განკარგულებები, რომლებიც მიმართულია საზოგადო ცდომილებების გამოსასწორებლად, მღვდელმთავართა არჩევა და ხელდასხმა და ა. შ. დაე ეპისკოპოსები შეიკრიბონ მიტროპოლიტთან და მასთან ერთად განიხილონ ასეთი საზოგადო საკითხები, ერთობლივად მიიღონ მათთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებები, და დააწესონ ის, რაც უმჯობესია. დამოუკიდებლად, საკუთარი მიტროპოლიტის ნებართვის გარეშე, ყოველმა ეპისკოპოსმა აღასრულოს მხოლოდ ის, რაც ეხება მისი საეპისკოპოსო ეპარქიისა და მისდამი დაქვემდებარებული ადგილების საქმეებს.

როგორც ეპისკოპოსებმა არ უნდა შეასრულონ რაიმე საზოგადო საქმე მიტროპოლიტის ნებართვის გარეშე, ასევე არც მიტროპოლიტმა, ყველა მისი ეპისკოპოსის თანხმობის გარეშე, არ უნდა აღასრულოს საქმე, რომელიც ყველას ეხება (2). რადგან ამგვარად ეპისკოპოსთა, მიტროპოლიტთა, კლირიკოსთა და ერისკაცთა შორის დამყარდება ერთაზროვნება და სიყვარული, ხოლო მათი მეშვეობით იდიდება ღმერთი და მამა თავისი ძის, ჩვენი უფლის იესუ ქრისტეს მიერ, რომელმაც აუწყა ადამიანებს თავისი მამის სახელი (იხ. იოანე. 17:6) და დააწესა სიყვარულის კანონი, როდესაც თქვა: "იმით გიცნობთ ყველა, რომ ჩემი მოწაფეები ხართ, თუ გექნებათ სიყვარული ერთმანეთს შორის" (იოანე 13:35). ღმერთი იდიდება თავისი წმიდა სულითაც, რომელმაც თავისი მადლით ერთ სულიერ მთლიანობად შეგვაერთა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენი ერთაზროვნებით იდიდება წმიდა სამება - მამა, ძე და სულიწმიდა, სახარების თანახმად, რომელიც ბრძანებს: "დაე, ასევე ნათობდეს თქვენი ნათელი კაცთა წინაშე, რათა ისინი ხედავდნენ თქვენს კეთილ საქმეებს და ადიდებდნენ მამას თქვენსას ზეციერს" (მათე 5:16) (3).

შეთანხმება:

ანტიოქიის მე-9 კანონი თითქმის იგივეს განსაზღვრავს, რასაც წინამდებარე კანონი. I მსოფლიო კრების მე-6 კანონი განაწესებს, რათა ძალა ჰქონდეს ძველ ჩვეულებას (ანუ მოციქულთა წინამდებარე კანონის წყალობით დამკვიდრებულს): ალექსანდრიის ეპისკოპოსის უფლებამოსილება ვრცელდება ეგვიპტეზე, ლიბიასა და პენტაპოლისზე, რამეთუ რომის ეპისკოპოსისთვისაც ასეა მიღებული. მსგავსადვე, ანტიოქიის ეპისკოპოსს უფლება უნდა ქონდეს თავის ოლქებზე, და, მარტივად რომ ვთქვათ, დაე ყოველ ეკლესიასა და სამიტროპოლიო ოლქში დაცულ იქნას იგივე პრივილეგიები, ანუ ყოველ მიტროპოლიტს ძალაუფლება უნდა ჰქონდეს მისდამი დაქვემდებარებულ საეპისკოპოსო ეპარქიებზე. ხოლო იმავე კრების მე-7 კანონი განსაზღვრავს, რათა პატივი მიეგოს ელიის, ანუ იერუსალიმის ეპისკოპოსს, ამიტომ მომავალშიც შეურყევლად მიეგოს მას პატივი მიტროპოლიტისათვის მინიჭებული ღირსების შენარჩუნებით. თავის მხრივ, II მსოფლიო კრების მე-3 კანონი განაწესებს, რათა პირველობის პატივი ჰქონდეს კონსტანტინოპოლის ეპისკოპოსს. III მსოფლიო კრების მე-8 კანონი ითხოვს, რათა ყოველი სამიტროპოლიო ოლქს (უპირველესად ლაპარაკია კვიპროსზე) უნდა შეუნარჩუნდეს უფლებები, რომელიც მას თავიდან, ძველთაგანვე დამკვიდრებული ჩვეულებით ქონდა, და დაცული იყო ხელუხლებლად ყოველგვარი დაკნინების გარეშე. III მსოფლიო კრების მე-8 კანონი დასტურდება VI მსოფლიო კრების 39-ე კანონით.

შენიშვნები:

1. ყურადღება მიაქციე იმას, რომ სარდიკიის მე-6 კანონის თანახმად, ეპისკოპოსთა შორის პირველი იწოდება მიტროპოლიის ეპისკოპოსად და სამიტროპოლიო ოლქის ეგზარქოსად, ხოლო კართაგენის 34-ე და სხვა კანონების თანახმად - პირველ ეპისკოპოსად. იმავე კრების 46-ე კანონის თანახმად ის იწოდება პირველი კათედრის ეპისკოპოსად, მაგრამ ჩვეულებისამებრ კანონთა უმეტესობაში მას მიტროპოლიტს უწოდებენ. IV მსოფლ. კრების 9, 17 და II მსოფლ. კრების მე-6 კანონების თანახმად, მიტროპოლიტთა შორის პირველი იწოდება ან დიოცეზის ეგზარქოსად, ან პატრიარქად (იხ. შენიშვნა მე-2 I მსოფლ. კრების მე-6 კანონზე). კართაგენის 46-ე კანონის თანახმად, სახელწოდება "მღვდელთა ეგზარქოსი" ან "უმაღლესი მღვდელი" არ უნდა იქნას გამოყენებული, რადგან მიტროპოლიტს ეპისკოპოსებთან მიმართებაში უკავია ისეთივე მდგომარეობა, როგორიც პატრიარქს მიტროპოლიტებთან მიმართებაში; და როგორც მიტროპოლიტია პირველი თავის ეპისკოპოსთა შორის და მეთაურობს მათ, ასევე პატრიარქიც პირველია მიტროპოლიტთა შორის და მეთაურობს მათ, ამიტომაც მოციქულთა წინამდებარე კანონი შეიძლება ისევე გამოვიყენოთ მიტროპოლიტებსა და პატრიარქს შორის ურთიერთმიმართებასთან დაკავშირებით, როგორც ეპისკოპოსებსა და მიტროპოლიტს შორის ურთიერთმიმართებასთან დაკავშირებით. ეს კანონი თანაბრად ეხება ერთსაც და მეორესაც.

2. ამიტომ იოანე კიტროელიც ამბობს, რომ, თუ მიტროპოლიტი მსახურობს ლიტურგიას თავისი ეპისკოპოსის ეპარქიაში, მან ეს უნდა გააკეთოს ამ ეპისკოპოსის ნებართვით. მაგრამ დიპტიქებში უნდა ახსენოს პატრიარქის, და არა ეპისკოპოსის სახელი, რადგან, არმენოპოლის "კანონთა მოკლე გადმოცემის" მიხედვით, არ არის ჯეროვანი უმეტესმა აღამაღლოს უმცირესის სახელი (იხ. "არმენოპოლი". განყ. 1, ტიტლ. 4).

3. ამიტომაც ეგვიპტელი ეპისკოპოსები, რომლებიც ესწრებოდნენ IV მსოფლიო კრებას, მიჰყვნენ წინამდებარე მოციქულთა კანონს და იმ მომენტში ხელი არ მოაწერეს ლეონის ეპისტოლეს, რადგან თქვეს, რომ მათი პირველი, ანუ ალექსანდრიის ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე, უფლება არა აქვთ რაიმე მოიმოქმედონ (იხ. IV მსოფლ. კრების მე-4 საქმე; იხ. ასევე IV მსოფლ. კრების 30-ე კანონი).

ეპისკოპოსი ნუ გაკადნიერდება, თავისი ეპარქიის საზღვრებს გარეთ ხელდასხმა მოახდინოს ქალაქებსა და სოფლებში, რომლებიც მას არ ექვემდებარებიან. ხოლო თუ მხილებულ იქნება, რომ ასეთი ქმედება ჩაიდინა იმ ეპისკოპოსის თანხმობის გარეშე, ვის დაქვემდებარებაშიაც ეს ქალაქები და სოფლები შედიან, განკვეთილ იქნეს ისიც და მის მიერ დადგენილნიც.

(I მსოფლ. 15; II მსოფლ. 2; III მსოფლ. 8; IV მსოფლ. 5; ტრულ. 17; ანკვ. 13; ანტიოქ. 13,22; სარდ. 3,15; კართ. 48,54).

ზონარა. ეს კანონიც გადმოცემულია ერთაზროვნებისა და კეთილი წეს-რიგის დასაცავად. ის არავის აძლევს უფლებას გადავიდეს სხვის საზღვრებში და ხელი დაასხა იქ იმ ადგილის მღვდელმთავრის ცნობისა და ნებართვის გარეშე. რადგან თვით ოლქის მიტროპოლიტსაც კი არ ეძლევა უფლება გადალახოს მისდამი დაქვემდებარებულ ეპისკოპოსთა საზღვრები და შეასრულოს იქ მხოლოდ მღვდელმთავრისთვის თვისობრივი მოქმედებანი: კანონი განაწესებს, როგორც ამგვარად ხელდამსხმელის, ასევე მის მიერ ხელდასხმულის დამხობას. იგივეს განაწესებს ანტიოქიის კრება თავის მე-13 და 22-ე კანონებში, ასევე მე-2 მსოფლიო კრება პირველ კანონში.

არისტინე. არავინ უნდა დაასხას ხელი მის საზღვრებს მიღმა. ხოლო ვინც ადგილობრივი მღვდელმთავრების ნებართვის გარეშე აღასრულებს ხელდასხმას უნდა დაემხოს მღვდელმთავრობიდან, ხოლო მის მიერ ხელდასხმული - მღვდლობიდან. ეპისკოპოსთაგან არავინ არ უნდა დაასხას ხელი თავის საზღვრებს მიღმა. ხოლო, ვინც ამას ადგილობრივი ეპისკოპოსის თანხმობის გარეშე მოიმოქმედებს, თვითონაც უნდა დაემხოს, და მის მიერ ხელდასხმულიც.

ბალსამონი. აკრძალულია საკუთარ საზღვრებს მიღმა ხელდასხმა; ხოლო ვინც რაიმეს აღასრულებს ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებართვის გარესე კანონი დაამხობს მას პატივისგან მის ხელდასხმულთან ერთად. იგივეს უნდა მივდევდეთ პირველ ეპისკოპოსთა მიმართაც, რომლებმაც ლიტურგიები აღასრულეს მათდამი დაქვემდებარებული ეპისკოპოსების საზღვრებში ისე, რომ მათ ამის შესახებ არაფერი უწყოდნენ. წაიკითხე ასევე ანტიოქიის კრებსი 13 და 22, ასევე მე-2 მსოფლიო კრების მე-2 კანონები.

ეს რაც შეეხება ქიროტონიებსა და სხვა მღვდელმოქმედებებს, რომლებიც სრულდება საკურთხეველში. ხოლო თუ ვინმე თავისი საზღვრების გარეთ გასცემს განკარგულებას ან სხვა რაიმეს აღასრულებს არა იმ მოქმედებათაგან, რომლებიც საკურთხეველში აღესრულება, ზოგიერთთა აზრით, კრებამ სხვაგვარად უნდა დასაჯოს. იხილე ასევე წმ. მოციქულთა 16-ე კანონი.

***

დამატებითი განმარტებანი:

პიდალიონი: ეპისკოპოსი ნუ გაკადნიერდება, თავისი ეპარქიის საზღვრებს გარეთ ხელდასხმა მოახდინოს ქალაქებსა და სოფლებში, რომლებიც მას არ ექვემდებარებიან. ხოლო თუ მხილებულ იქნება, რომ ასეთი ქმედება ჩაიდინა იმ ეპისკოპოსის თანხმობის გარეშე, ვის დაქვემდებარებაშიაც ეს ქალაქები და სოფლები შედიან, დაემხოს ისიც და მის მიერ დადგენილნიც.

(II მსოფლ. 2; III მსოფლ. 8; VI მსოფლ. 20; ანტიოქ. 13,22; სარდ. 3, 11, 12).

განმარტება:

ეს კანონიც შედგენილ იქნა ერთაზრობისა და ღვთისმოსაობის დასაცავად ეპისკოპოსტა და მიტროპოლიტთა შორის. ის ამბობს, რომ ეპისკოპოსმა არ უნდა გაბედოს თავისი საეპისკოპოსო ოლქის საზღვრებს გარეთ ხელდასხმა ან სხვა რაიმე საეკლესიო მსახურების ჩატარება იმ ქალაქებსა და სოფლბში, რომლებიც მას არ ექვემდებარებიან (მიტროპოლიტს ასევე არა აქვს უფლება მივიდეს მისდამი დაქვემდებარებული ეპისკოპოსების ოლქებში და აღასრულოს ის ხელდასხმები ან რაიმე სხვა სამღვდელმთავრო მოქმედება). ამგვარი მოქმედებების აღსრულების უფლება მას გააჩნია მხოლოდ მაშინ, როდესაც იმ ადგილების მღვდელმთავრისგან ექნება მოწვევა. ხოლო თუ აღმოჩნდება, რომ მან ეს თვითნებურად გააკეთა, იმ ქალაქებისა და სოფლების მმართველ მღვდელმთავართა ნებართვის გარეშე, მაშინ პატივი უნდა აეყაროს, როგორც თავისი ოქლის საზღვრებს მიღმა ხელდამსხმელს, ასევე იმათაც, ვისაც მან ხელი დაასხა (1).

სხვაგვარად ერთსა და იმავე ადგილას ერთდროულად აღმოჩნდება ორი ეპისკოპოსი ან ორი მიტროპოლიტი, რაც სჯულსაწინააღმდეგოა და აკრძალულია I მსოფლ. კრების მე-8 და IV მსოფლ. კრების 12-ე კანონებით. ამიტომ VI მსოფლიო კრებამ თავის 20-ე კანონში განსაზღვრა: "ვინც გადადის სხვის საეპისკოპოსო ოლქში და საჯაროდ ასწავლის საკუთარი სურვილისამებრ, ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებადაურთველად, განეყენოს მღვდელმთავრობიდან და იმსახუროს, როგორც პრესვიტერმა".

სავარაუდოდ, ეს განსაზღვრულია არა სხვა რამისთვის, თუ არა მხოლოდ იმიტომ, რომ არ მოხდეს ისეთი უაზრობა, რომლის ჩადენაც გაბედა კანონის მიერ ხსენებულმა მღვდელმთავარმა, ანუ რათა ერთ საეპისკოპოსო ოლქში ერთდროულად არ აღმოჩნდეს ორი ეპისკოპოსი, რომელთაგან ერთს ერთი რამ სურს, სხვას კი - სხვა რამ.

კრების მიზანი ეს თუ არ იყო, მაშინ რატომ აქვეითებს ის ეპისკოპოსს პრესვიტერის ხარისხში, თუმც, IV მსოფლიო კრების 29-ე კანონის მიხედვით ეს მკრეხელობაა? ამასთან, თუკი ეპისკოპოსი, რომელიც თავისი ოლქის საზღვრებს მიღმა ქადაგებს, არ არის ღირსი ეპისკოპოსობისა, ის არც პრესვიტერობის ღირსი უნდა იყოს; ხოლო თუ პრესვიტერობის ღირსია, მაშინ რატომ არ უნდა იყოს ღირსი ეპისკოპოსობისა? ამრიგად, ცხადია, რომ მას პრესვიტერის ხარისხში ჩამოაქვეითებენ იმის გამო, რომ ერთ საეპისკოპოსო ოლქში დარჩეს ერთი და არა ორი ეპისკოპოსი.

რადგან მან უშუალოდ საეპისკოპოსო ხარისხის წინააღმდეგ შესცოდა, რადგან მოაწყო ისე, რომ ერთ საეპისკოპოსო ოლქში აღმოჩენილიყო ორი ეპისკოპოსი, მაშინ მას დაამხობენ ეპისკოპოსობის ხარისხიდან. ხოლო პრესვიტერის ხარისხის წინააღმდეგ მას არ შეუცოდავს, რადგან ორ და მეტ პრესვიტერს არ ეკრძალებათ ერთსა და იმავე საეპისკოპოსო ოლქში მსახურება, ამიტომ ის პრესვიტერის ხარისხისგან არ დაემხობა (თუმცა, ზონარა და ბალსამონი ამბობენ, ეპისკოპოსი, რომელიც საჯაროდ ასწავლის ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე, პრესვიტერის ხარისხში ქვეითდება იმის გამო, რათა დაოკდეს, რადგან ელტვოდა დიდებას და მედიდურობდა).

სწორედ ამიტომ წმ. ფოტიოსმა (ტიტლ. 9, თ. 11) კანონთა შორის არსბული მოჩვენებითი წინააღმდეგობის გასაუქმებლად, კერძოდ IV მსოფლიო კრების 29-ე და VI მსოფლიო კრების 20-ე კანონებისა, მიუთითა I მსოფლიო კრების მე-8 კანონზე. მაგრამ პრესვიტერული მსახურებაც სხვა ოლქის ეპისკოპოსმა ადგილობრივი ეპარქიის ეპისკოპოსის ნებართვით უნდა აღასრულოს. თუკი მას ასეთი ნებართვა არა აქვს, მაშინ, კანონების თანახმად, მას არც პრესვიტერის მოვალეობის შესრულებაც შეეძლება, არამედ უცხო ადგილას იქნება, როგორც ერისკაცი.

მოციქულთა წინამდებარე კანონთან დაკავშირებით დასკვნის სახით ვიტყვით შემდეგს. ეპისკოპოსი, რომელიც სამღვდელმთავრო მსახურებას აღასრულებს უცხო საეპისკოპოსო ოლქში ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე, აღასრულებს მას არა თავისი საეპისკოპოსო ძალითა და ხარისხის მოქმედებით (რადგან ასეთ შემთხვევაში ერთ საეპისკოპოსო ოლქში აღმოჩნდებოდა ორი ეპისკოპოსი, რამეთუ თითოეულ მათგანს ცალკეული ძალა და მოქმედება გააჩნია), არამედ ადგილობრივი ეპისკოპოსის ძალითა და მოქმედებით, რადგან ასეთ შემთხვევაში ორი ეპისკოპოსი ერთ ეპისკოპოსად მოიაზრება; და თუკი ეს ასეა (და ასეც არის), მაშინ ის, ვინც ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე აღასრულებს რაიმე სამღვდელმთავრო მოქმედებას, დამხობით განიკვეთება არა მარტო თავისი საეპისკოპოსო უფლებამოსილებებისგან, რადან საკუთარი ოლქის საზღვრებს მიღმა მოქმდებდა, სადაც მას ეს უფლებები არ ჰქონდა (2), არამედ ადგილობრივი ეპისკოპოსის უფლებამოსილებებისგანაც, რომელიც მას მისი ნებითა და ნებართვით შეიძლებოდა ჰქონოდა, არამედ მიიტაცა იგი და მიისაკუთრა.

შეთანხმება:

II მსოფლიო კრების მე-2 კანონის განსაზღვრებით არავინ (არც პატრიარქი, არც მიტროპოლიტი) ვინმეს ხელდასასხმელად ან საეკლესიო მმართველობის სხვა საქმეთა აღსასრულებლად მისი ოლქის საზღვრებს გარეთ მდებარე დიოცეზში არ უნდა შეიჭრას.

მსგავსადვე III მსოფლიო კრების მე-8 კანონი განსაზღვრავს, რომ ანტიოქიის ეპისკოპოსს არა აქვს უფლება ხელი დაასხას კვიპროსზე, თავისი დიოცეზის მიღმა, რაც, კანონის თქმით, მოციქულთა კანონების, ანუ წინამდებარე კანონის საწინააღმდეგოა.

ანტიოქიის 13-ე და 22-ე კანონები ერთხმად ადგენენ, რომ არცერთმა ეპისკოპოსმა არ უნდა გაბედოს სხვის ოლქში შეჭრა და იქ ხელდასხმა, თუკი ის იქ ადგილობრივი ეპისკოპოსის მისაწვევი სიგელით არ იმყოფება. თუ ამ კანონის საწინააღმდეგოდ იმოქმედებს, მაშინ ხელდასხმები და ყველა სხვა მის მიერ აღსრულებული მღვდელმსახურება გაუქმდება და არანამდვილად ჩაითვლება.

თუკი ეპისკოპოსი სხვა ეპისკოპოსის ოლქში ფლობს მიწას, სარდიკიის კრების 12-ე კანონი უფლებას აძლევს მას მივიდეს იქ მოსავლის ასაღებად და სამი კვირის განმავლობაში ეწვიოს ეკლესიას, რომელიც მისი სამფლობელოს მეზობლად იმყოფება. მაგრამ ის ხშირად არ უნდა ეწვიოს ქალაქს, სადაც ეპისკოპოსი იმყოფება. ის, რომ ეპისკოპოსს უფლება არა აქვს მისი ოლქის საზღვრებს მიღმა ადგილობრივი ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე იქადაგოს, როგორც ზემოთ ვაჩვენეთ, განსაზღვრულია VI მსოფლიო კრების 20-ე და სარდიკიის 11-ე კანონებით.

ხოლო სარდიკიის მე-3 კანონი ეპისკოპოსს არა მარტო უკრძალავს სხვა ეპისკოპოსის ოლქში სწავლა-მოძღვრებას, არამედ მისვლასაც კი მისაწვევი სიგელის გარეშე (3).

შენიშვნები:

1. იბადება კითხვა, შეუძლიათ თუ არა კლირიკოსებს, რომლებიც სხვა ოლქის ეპისკოპოსისგან ადგილობრივი მღვდელმთავრის ნებართვის გარეშე იყვნენ ხელდასხმულნი და შემდეგ პატივაყრილნი, კვლავ მიიღონ კლირიკოსის ხარისხი, რომლისგანაც დაემხნენ? როგორც ჩანს, როგორც ზოგიერთი ამბობს, შეუძლიათ, ვინაიდან ეს კლირიკოსები კლირიდან გარიცხულ იქნენ არა რაიმე კანონიკური ან საკუთარი შეცოდების გამო, არამედ მათი ხელდამსხმელის დანაშაულის გამო, რომელმაც მათ ხელი საკუთარი ოლქის საზღვრებს მიღმა დაასხა. მითუმეტეს, თუ მათ არ იცოდნენ, რომ ხელდამსხმელმა ეს ადგილობრივი ეპისკოპოსისგან ნებადაურთველად აღასრულა.

თუკი მათ შეუძლიათ კვლავ მიიღონ კლირიკოსთა ხარისხი, მიიღებენ თუ არა ისინი მას, როგორც დამხობილნი, განმეორებითი ხელდასხმით, რომელსაც ადგილობრივი მღვდელმთავარი აღასრულებს, თუ უბრალოდ მისი თანხმობითა და ნებართვით? უფრო მისი თანხმობით, რადგან განმეორებითი ხელდასხმები კანონებით აკრძალულია. რადგან თუკი ვინმე მოიტაცებს ქალს და მისი მღვდელმთავრისა და მშობლების თანხმობის გარეშე დაითანხმებს მღვდელს შეასრულოს ჯვრისწერა, ამის შემდეგ კი ამას შეიტყობენ მღვდელმთავარი და ქალის მშობლები - და დათანხმდებიან ჯვრისწრას, განმეორებითი ქორწინება უკვე არ შედგება (ამიტომაც წმ. ბასილი დიდი თავის 22-ე კანონში ითხოვს, რათა ქორწინებითი ცხოვრება, რომელიც მოტაცებით აღსრულდა, მოქმედი იყოს და ძალმოსილი მხოლოდ მშობლების თანხმობით).

ზუსტად ასევე იმათ ხელდასხმასთან მიმართებაში, ვისაც მღვდელმთავარმა თავისი ოლქის საზღვრებს მიღმა დაასხა ხელი. ისინი ძალას მხოლოდ ადგილობრივი მღვდელმთავრის თანხმობით მიიღებენ, თითქოსდა ეს ხელდასხმა რეალურად მის მიერ იყოს შესრულებული. რადგან ამ კლირიკოსების დამხობის მიზეზი იმაში იყო, რომ ადგილობრივი მღვდელმთავარი მათ ხელდასხმაზე თავის თანხმობას არ იძლეოდა, ასევე მათი ხელდასხმის სინამდვილე დამოკიდებულია იმავე მღვდელმთავრის ნებაყოფლობით თანხმობაზე.

ცხადია, რომ თუკი ქალწულობის აღთქმის დამდები და ქორწინებაზე უარის მთქმელი ხელდასხმული იქნება სხვა ოლქის მღვდელმთავრის მიერ და დაემხობა, შემდეგ მას უფლება არა აქვს დაქორწინებისა იმის მომიზეზებით, რომ ხარიხსი აეყარა, რდგან არ შეუძლია თავი იმართლოს მით, რომ ქალწულობის აღთქმა დადო ხარისხის მისაღებად, და, რადგანაც ხარისხს ტოვებს, - ტოვებს ქალწულების აღთქმასაც და იშორებს თვიდან. მას ჰქონდა შესაძლებლობა ჯერ დაქორწინებულიყო და შემდეგ მიეღო ხარისხი. მაშასადამე, მან ქალწულობა შეიყვარა არა ხარისხის გამო, რათა შემდეგ ხარისხის დაკარგვის გამო მოეძულებინა ქალწულობა, არამედ თავისთავად უყვარს იგი და, ამიტომაც არ შეუძლია უარი თქვას თავის აღთქმაზე.

2. სწორედ ამიტომ ღვთაებრივი ოქროპირი თავის მე-3 ჰომილიაში კოლასელთა მიმართ ეპისტოლეზე ამბობს: "ვიდრე ჩვენ ამ ტახტზე ვსხედვართ, სანამ ჩვენ წინამძღოლობა გვაკისრია, მანამ ღირსება და ძალა გვაქვს, თუმცა თვითონ კი არა ვართ ღირსნი" (Ioan. Chrysost. Нom. in Col. 3. 5 // PG 62, 324).

3. თუკი ღვთაებრივი ეპიფანე ხელს დაასხამდა იერუსალიმსა და კონსტანტინოპოლში, ისევე როგორც ევსები სამოსატეილი, თეოდორიტეს თანახმად (სიტყვა 4, თ. 13) (Theod. Cyr. Hist. eccl. IV, 12 // PG 82, 1148C.), და ათანასეც, სოკრატეს თანახმად (წიგნი 2, თ. 22) (Socr. Schol. Hist. eccl. II, 24 // PG 67, 264A.), და სხვებიც ხელს დაასხამდნენ თავიანთი ოლქის საზღვრებს მიღმა, ეს, როგორც დროის ვითარებებით გამოწვეული, ეკლესიისთვის კანონს არ წარმოადგენს. ამიტომაც, როგორც იგივე სოკრატე ამბობს, ათანასეს მიმართ ამან გულისწყრომა გამოიწვია; იმავე მიზეზით ბრალს დებდნენ ღვთაებრივ ეპიფანესაც.

მაგრამ დააკვირდი, რომ, დოსითეოსის აზრით, გამოთქმა "საკუთარი ოლქის საზღვრებს მიღმა" ორმაგი აზრისაა. პირველი ის, რომ როდესაც რომელიმე მღვდელმთავარი სხვის ოლქში იმყოფება და ხელს დაასხამს ამ ოლქის მცხოვრებს, და მეორეც, როდესაც ის ხელს დაასხამს იმას, ვინც თვითონ მოდის მასთან თავისი ეპისკოპოსისადმი ზიზღის გამო და ხელდასხმის შემდეგ კვლავ უკან ბრუნდება. თუკი მღვდელმთავარი ხელს დაასხამს იმას, ვინც მის ოლქში გადასახლდა საცხოვრებლად, თუ ერისკაცია და არა სხვა ოლქის კლირიკოსი, ეს "საკუთარ საზღვრებს მიღმა" აღსრულებულ ხელდასხმად არ ჩაითვლება.

თუ ეპისკოპოსად ხელდასხმული პირი არ შეუდგება მსახურებასა და მასზე რწმუნებულ მრევლზე მზრუნველობას, მაშინ იგი განყენებულ იქნეს, ვიდრე არ შეუდგება თავის მოვალეობას. ზუსტად ასევე – მღვდელი და დიაკონი. ხოლო თუკი დანიშნულების ადგილას წავა და მიღებული არ იქნება არა თავისი ნებით, არამედ მრევლის ღვარძლის მიზეზით, ასეთ შემთხვევაში იგი ეპისკოპოსად დარჩეს, კლირი კი იმ ქალაქისა განყენებულ იქნეს, იმისათვის, რომ ვერ შეძლო გაჯიუტებული მრევლის განსწავლა.

(I მსოფ. 16; IV მსოფ. 29; ტრულ. 37; ანკვ. 18; ანტიოქ. 17,18; ორგზ. 17; კირილე ალექს. 1,2,3).

ზონარა. "დაემორჩილეთ თქვენს წინამძღვრებს და ქედი მოიდრიკეთ მათ წინაშე" (ებრ. 13:17), - ბრძანებს ღვთაებრივი მოციქული. იგივეს განაწესებს წინამდებარე კანონიც, რადგან ბრძანებს, რათა ვინც მოწოდებულია ხალხზე მზრუნველობისკენ არ უნდა ეწინააღმდეგებოდეს ამას, არამედ იღებდეს ამ ღვთაებრივ მსახურებას და ხალხის მართვას, თუ არადა დაექვემდებარება განკვეთას, თუკი დანიშნულების ადგილას არ წავა. იგივეა ნათქვამი პრესვიტერებსა და დიაკვნებზე. მაგრამ თუკი ეპისკოპოსი წავა მისთვის დაწესებულ ადგილზე, ხოლო ხალხი არ მიიღებს მას, თავისი სიჯიუტისა და უსირცხვობის, და არა რაიმე სხვა მისასჯელი მიზეზის გამო ეპისკოპოსის მხრიდან, ეპისკოპოსი დარჩება თავის მდგომარეობაში, ანუ ხარისხში, ხოლო იმ მხარის კლირი დაექვემდებარება პატივის აყრას იმის გამო, რომ ამ დაუმორჩილებელ ხალხს არ ასწავლიდა. ამრიგად, იხილე, კანონის მიხედვით როგორები უნდა იყვნენ კლირიკოსები, არა მარტო განსწავლულები, არამედ დამმოძღვრელნიც, რომელთაც სხვათა დარიგება და გამოსწორება შეუძლიათ. წაიკითხე ასევე ანტიოქიის კრების 17-ე და 18-ე, ასევე ანკირიის კრების 18-ე კანონები. ეძებე აგრეთვე მოციქულთა 58-ე კანონი.

არისტინე. ახალხელდასხმული, თუ არ მიიღებს მისთვის დავალებულ მსახურებას, განყენებულ იქნება, ვიდრე არ შეუდგება თავის მოვალეობას; ხოლო თუ ხალხი არ მიიღებს, განყენებულ იქნება კლირი იმისთვის, რომ არ ასწავლა ხალხს, თვითონ კი ეპისკოპოსად დარჩება. კვლავ ხელდასხმული ეპისკოპოსი, თუკი არ დათანხმდება მიიღოს მისთვის დავალებული ზრუნვა ხალხზე, განყენებულ უნდა იქნეს, სანამ არ მიიღებს თავის მოვალეობას. ხოლო თუკი დანიშნულების ადგილას წავა და მიღებული არ იქნება ხალხის მიერ არა თავისი დაცემის გამო, არამედ ხალხის სიჯიუტის გამო, დაე ეპისკოპოსად დარჩეს, კლირი კი განყენებულ იქნას იმის გამო, რომ არ ჯიუტ ხალხს არ ასწავლა.

ბალსამონი. ზოგიერთი ხელდასხმაში აქ გულისხმობდა არჩევას და ამბობდა: გასაოცარია, როგორ ამბობენ უარს ცნობილ ეკლესიებში არჩეული ეპისკოპოსები. მაგრამ სახელგანთქმული ზონარა ამ კანონის განმარტებაში ქიროტონიაში არჩევასაც გულისხმობდა და ხელდასხმასაც. მე კი უფრო სწორად მიმაჩნია ის აზრი, რომ კანონმა აქ ქიროტონია ხელდასხმას უწოდა; რადგან ახსენებს პრესვიტერებსა და დიაკვნებზეც, რომლებიც, ძველი ჩვეულების მიხედვით, წარიგზავნებოდნენ სხვა ქვეყნებში ხალხის დასამოძღვრად. სდიაკვნები, რომ ხელდაისხმებიან, ანუ აღიბეჭდებიან, ეს ჩვენ ვიცით, მაგრამ არასოდეს გვსმენია, რათა ისინი ეპისკოპოსთა მსგავსად არჩეულნი ყოფილიყვნენ; ძველი ჩვეულების მიხედვით კი - აირჩეოდნენ მღვდლებიც, როგორც ამას ამბობს ლაოდიკიის კრების 13-ე კანონი. ამრიგად, წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს: თუ რომელიმე ეპისკოპოსი, ან პრესვიტერი, ან დიაკვანი მიიღებს მოძღვრობის ხელდასხმას და არ შეასრულებს მისთვის ბოძებულ მსახურებას, განყენებულ უნდა იქნას, სანამ არ დათანხმდება იქ წასვლას, სადაც განწესებული იყო. ხოლო თუ წავა, მაგრამ მიღებულ არ იქნება იმ ქვეყნის ხალხის ღვარძლიანობის გამო, მაშინ კლირი, თუნდაც დამნაშავე არ იყოს ხალხის ამ ბოროტქმედებაში, განყენებულ უნდა იქნას იმისთვის, რომ არ ასწავლიდა ამ ჯიუტ ერს, ეპისკოპოსს კი თავისი ხარისხი შეუნარჩუნდება. ამრიგად, შენიშნე, როგორ ისჯება კლირი მისდამი მიბარებული ხალხის უმეცრებისთვის. წაიკითხე ასევე ანკირიის კრების 18-ე, ანტიოქიის - 17-ე და 18-ე კანონები. ასევე წმ. კირილეს ეპისტოლე დომნას; მოციქულთა ტაძარში ჩატარებული პირველ-მეორე კრების 17-ე, VII მსოფლიო კრების მე-2 და ქალკიდონის კრების 29-ე კანონები.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: თუ ეპისკოპოსად ხელდასხმული პირი არ შეუდგება მსახურებასა და მასზე რწმუნებულ მრევლზე მზრუნველობას, მაშინ იგი განყენებულ იქნეს, ვიდრე არ შეუდგება თავის მოვალეობას. ზუსტად ასევე – მღვდელი და დიაკონი. ხოლო თუკი დანიშნულების ადგილას წავა და მიღებული არ იქნება არა თავისი ნებით, არამედ მრევლის ღვარძლის მიზეზით, ასეთ შემთხვევაში იგი ეპისკოპოსად დარჩეს, კლირი კი იმ ქალაქისა განყენებულ იქნეს, იმისათვის, რომ ვერ შეძლო გაჯიუტებული მრევლის განსწავლა.

(VI მსოფლ. 37; ანკირ. 18; ანტიოქ. 17, 18.)

განმარტება:

"დაემორჩილეთ თქვენს წინამძღვრებს და ქედი მოიდრიკეთ მათ წინაშე" (ებრ. 13:17), და "ვინც რა წოდებით არის ხმობილი, იმადვე დარჩეს, ძმანო, ღვთის წინაშე" (1 კორინთ. 7:24), - ბრძანებს ღვთაებრივი მოციქული. იგივეს განაწესებს წინამდებარე კანონი შემდეგ სიტყვებში: თუკი ვინმე, ვინც საღმრთო ლოცვითი მღვდელმოქმედების მეშვეობით ხელდასხმულ იქნება რომელიმე ოლქის ეპისკოპოსად, ან რომელიმე სამრევლოს პრესვიტერად თუ დიაკვნად, და ამის შემდეგ არ მიიღებს მისთვის მინდობილ საღმრთო მსახურებას და ერის წინამძღოლობას, არამედ უარს იტყვის მისთვის დაწესებულ ეკლესიაში წასვლაზე, განყენებულ იქნას მანამ, სანამ არ შეუდგება მასზე დაკისრებული მოვალეობის შესრულებას. ხოლო თუ ეპისკოპოსი წავა თავის ოლქში, მაგრამ ადგილობრივი ხალხი არ მიიღებს მას საკუთარი დაუმორჩილებლობისა და სიჯიუტის, და არა ეპისკოპოსის უწესობისა თუ უსაქციელობის გამო, რაც გმობის ღირსია, ეპისკოპოსი ეპისკოპოსად დარჩეს, ანუ თავისი ღირსების შესაბამის მსახურებას შეუდგეს, ხოლო მის საეპისკოპოსო ოლქში არმიმღები ხალხის კლირი განყენებულ იქნას იმის გამო, რომ ესოდენ ჯიუტი ხალხი არ აღზარდა თავისი დარიგებებითა და სანიმუშო ქცევით(1).

შენიშვნები:

1. ამ კანონში ყურადღება მიაქციე იმას, თუ როგორები უნდა იყონ კლირიკოსები: არა მარტო განათლებულნი, არამედ იმის შემძლენიც, რომ დაარიგონ ხალხი და შეაგონონ მას. აი, ჩვენ ვხედავთ, რომ თუმც თვითონ არ იყვნენ ბოროტების მიზეზნი, მაგრამ რადგან ერი ვერ აღზარდეს ისე, როგორც საჭირო იყო, განიკვეთებიან და კანონიკური ეპითიმიის ქვეშ ექცევიან.

წელიწადში ორჯერ მოხდეს ეისკოპოსთა კრების მოწვევა და განიხილონ საკითხები საღვთისმოსაო დოგმატების შესახებ; კრებაზევე გადაწყდეს ეკლესიაში წამოჭრილი სადავო საკითხები. კრება შედგეს პირველად მეერგასის დღიდან მეოთხე კვირაში, მეორედ – ოქტომბრის მეთორმეტე დღეს.

(მოც. 34; I მსოფ. 5; II მსოფ. 2; IV მსოფ. 19; ტრულ. 8; VII მსოფ. 6; ანტიოქ. 20; ლაოდ. 40; კართ. 18,73).

ზონარა. დოგმატებთან და სხვა საეკლესიო საქმეებთან დაკავშირებული დავების დროს, ასევე მათ გამო, ვინც ეპისკოპოსთაგან ექვემდებარებიან განკვეთას, მაგრამ უჩივიან განმკვეთელთ, წმიდა მოციქულებმა კეთილინებეს, რათა ეპარქიის ეპისკოპოსები ერთ ადგილას წელიწადში ორჯერ შეიკრიბონ, ერთმანეთს გააცნონ სადაო საკითხები და გადაწყვიტონ ისინი. ამ ორგზისი ყოველწლიური კრებების დროდ ანტიოქიის 20-ე კანონი განსაზღვრავს პასექიდან მეოთხე კვირას და შემოდგომაზე, ანუ ოქტომბერს. ხოლო ნიკეის პირველი კრების მე-5 კანონი, განაწესებს, რათა ერთი კრება იყოს ორმოცდღიანი მარხვის (იგულისხმება დიდი მარხვა - "აპოკ." რედ.) წინ, ხოლო დანარჩენი საშემოდგომო პერიოდში. შეიძლებოდა გვეფიქრა, რომ ორმოცდღიან მარხვა კანონთა გადაწერის დროს გულმავიწყობით დაწერილია მეორმოცდაათე დღის ნაცვლად. მაგრამ ამგვარად ფიქრის უფლებას არავის აძლევს მიზეზი, რომელიც მოჰყავს ნიკეის პირველ კრებას, როდესაც ამბობს: "ერთი დიდმარხვის წინ, რათა ყოველივე გულნაკლულობის აღმოფხვრის შემდეგ შეწირონ ღმერთს წმინდა ძღვენი". ამრიგად, დამოწმებული კანონები განსხვავებულ დროს აწესებენ; მაგრამ თანხმიერნი არიან იმაში, რომ ადგილობრივი კრებები წელიწადში ორჯერ უნდა მოიწვიონ. ხოლო მეექვსე მსოფლიო კრებამ და ნიკეის მეორე კრებამ, სირთულეებისა და მოგზაურობისთვის საჭირო ხარჯების გათვალისწინებით, განაწესეს, რომ ეპისკოპოსები წელიწადში ერთხელ მაინც უნდა შეიკრიბონ. ამჯერად ასეთი კრებები საერთოდ არ ტარდება.

არისტინე. წელიწადში ორჯერ ეპისკოპოსები უნდა შეიკრიბონ საქმეებისა და დოგმატების განსასჯელად: პირველად - დიდმარხვის პირველ კვირას, მეორედ კი - ოქტომბრის მეთორმეტე დღეს. წინამდებარე კანონი შეიზღუდა, რადგან მეექვსე მსოფლიო კრების მე-8 და ნიკეის მეორე კრბის მე-6 კანონებმა დააწესეს, რათა ეპისკოპოსთა კრება ყოველ ეპარქიაში იყოს წელიწადში ერთხელ პასექსა და ოქტომბერს შორის.

ბალსამონი. საეკლესიო საკითხთა გადასაწყვეტად, რაც შეიძლება სხვადასხვა ქვეყნებში აღმოცენდეს, აუცილებლად არის აღიარებული, რათა ყოველი ოლქის ეპისკოპოსები თავის მეთაურ ეპისკოპოსთან შეიკრიბონ, და სადაო საკითხები გადაწყვიტონ. წინამდებარე კანონი, ასევე ანტიოქიის 20-ე და ნიკეის მე-5 კანონები, - ამბობენ, რომ ეპისკოპოსთა ასეთი კრებები წელიწადში ორჯერ უნდა მოეწყოს. ხოლო VI მსოფლიო და ნიკეის მეორე კრებებმა დააწესეს, რა ეპისკოპოსები წელიწადში ერთხელ შეიკრიბონ. ზუსტად ასევეა განწესებული ბასილიკონის წიგნის 1-ლი ტიტლოსის 20-ე და 21-ე თავებში, რომელიც ნასესხებია იუსტინიანეს ნოველიდან, სადაც განწესებულია, რათა კრება შედგეს წელიწადში ერთხელ. ოქტომბრის თვეს.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: წელიწადში ორჯერ მოხდეს ეისკოპოსთა კრების მოწვევა და განიხილონ საკითხები საღვთისმოსაო დოგმატების შესახებ; კრებაზევე გადაწყდეს ეკლესიაში წამოჭრილი სადავო საკითხები. კრება შედგეს პირველად მეერგასის დღიდან მეოთხე კვირაში, მეორედ – ჰიპერბერეტაიოსის (ოქტომბრის) მეთორმეტე დღეს.

(I მსოფლ. 5; IV მსოფლ. 19; VI მსოფლ. 8; VII მსოფლ. 6; ანტიოქ. 20; ლაოდიკ. 40; კართ. 26, 60, 61, 81, 84, 85, 104.)

განმარტება:

დოგმატებში დაეჭვებისა და საეკლესიო დავების აღმოცენების დროს და, მთლიანობაში რომ ვთქვათ, კანონიკურ საკითხთა გამო, ღვთაებრივმა მოციქულებმა ამ კანონში განაწესეს, რათა ეპისკოპოსებს, ყოველი სამიტროპოლიო ოლქის მიტროპოლიტთან ერთად, წელიწადში ორჯერ მოეწვიათ საეკლესიო კრება, რათა ერთობლივად გამოეკვლიათ ღვთიმოსაობის დოგმატებთან დაკავშირებული სადავო საკითხები, და გადაეწყვიტათ ყველა საეკლესიო დავა, რომლებიც შეიძლება ვინმეს გაუჩნდეს მღვდელმთავართან. მაგალითად, იმის გამო, რომ მღვდელმთავარმა ან უსამართლოდ აკრძალა იგი, ან კიდევ უსაფუძვლოდ დაუქვემდებარა რაიმე საეკლესიო სასჯელს. ერთი კრება უნდა მოეწყოს მეერგასის დღიდან მეოთხე კვირაში, ანუ წმიდა პასექის შემდეგ, ხოლო მეორე - იპერვეტის მეთორმეტე დღეს, ანუ ოქტომბრის თვეში(1). იმის შესახებ, რომ ადგილობრივი კრება განსხვავდება მსოფლიოსგან, იხილე I მსოფლიო კრების კანონთა წინასიტყვაობაში, ხოლო იმის შესახებ, თუ რით განსხვავდება იგი ადგილობრივი კრებისგან - იმ კრების წინასიტყვაობაში, რომელიც შედგა კვიპრიანეს დროს (2). საერთოდ კრება - ბლასტარისის მიხედვით, ეს არის მღვდელმთავართა შეკრება, რომლის მიზანია - ან ღვთისმოსაობისთვის (და ეკლესიის კეთილმოწესეობისთვის) აუცილებელი გადაწყვეტილების მიღება, ან რაიმე ზიანის თავიდან აცილება.

შენიშვნები:

1. ჰიპერბერეტაიოსს მაკედონიელები უწოდებენ ოქტომბერს. აი თვეების მათებური სახელწოდებები დაწყებული მარტიდან: დისტროსი, ქსანდიკოსი, არტემისიოსი, დესიოსი, პანემოსი, ლოოსი, ჰორპიაიოსი, ჰიპერბერეტაიოსი, დიასი, აპელეოსი, აუდუნაიოსი, პერიტიასი. კანონი იყენებს ოქტომბრის მაკედონიურ სახელწოდებას, რადგან იმ დროს ჟამთაღწერა წარმოებდა ალექსანდრე მაკედონიელის მეფობის დროიდან. ასე იყო იუსტინიანე VI-მდე, რადგან მაშინ ვინმე ბერმა დიონისემ, რომელსაც მცირესაც უწოდებდნენ, შეიმუშავა დროის აღრიცხვა ქრისტეს შობიდან, რომელიც საზოგადო გახდა (რის გამოც ის დიონისესეულად იწოდება). ყველაზე ცნობილ ქრონოლოგთა უმეტესობის თანახმად, დიონისეს წელი 4 წლით ჩამორჩება ქრისტეს ჭეშმარიტი შობის თარიღს. მაგალითად, თუ ახლა არის 1797 წელი, სინამდვილეში ეს არის - 1801 წ. (იხ. ასევე: კიროს ევგენი. რჯულთშემწყნარებლობის შესახებ. გვ. 94) ("პიდალიონის" ავტორები ლაპარაკობენ ევგენი ვულგარისის (1768) ნაშრომზე სახელწოდებით: "Σχεδίασμα περὶ τῆς ἀνεξιθρησκείας"). იმ დროიდან დიოკლეტიანესეული ჟამთააღწერის ნაცვლად ეკლესიაში დროის ათვლა დაიწყეს ქრისტეს დროიდან.

ყურადღება მიაქციე ასევე იმას, რომ შემდგომ კრებებზე დაწესებულია ადილობრივად მოსაწვევ კრებათა სხვა დრო და რიცხვი. ამ ორი კრებიდან პირველის დრო I მსოფლიო კრების მე-5 კანონით გადაწეულია წმიდა დიდმარხვის წინა დღეებზე, რათა კრების განსჯით აღმოფხვრილ ყოფილიყო ყველა სადაო საკითხი, კლირიკოსთა და ერისკაცთა გულნაკლულობანი ერთმანეთთან და მათ მღვდელმთავართან მიმართებაში, რათა ამის შემდეგ მათ წმიდად და მღელვარების გარეშე შეეწირათ ღმრთისთვის მარხვის მსხვერპლი. I მსოფლიო კრების მე-5, IV მსოფლ. 19-ე და ანტიოქიის 20-ე კრებების კანონებით, ადგილობრივ კრებათა რიცხვი იგივე დარჩა, ანუ ეს კრებები მოწვეულ უნდა იქნან წელიწადში ორჯერ. ხოლო VI მსოფლიო კრების მე-8, VII მსოფლ. კრების მე-6, კართ. 26, 60,104 და "ბასილიკონის" მე-3 წიგნის, 1-ლი ტიტლოსის 20-ე და 21-ე თავების მიხედვით, კრებათა რიცხვი შემცირდა წელიწადში ერთ კრებამდე მოგზაურობის სირთულეებისა და სხვა დამაბრკოლებელი ვითარებების გათვალისწინებით. ამ ერთადერთი კრების მოწვევა კართაგ. კრების 81-ე კანონით დაწესდა 21 აგვისტოს. ამავე კრების 61-ე კანონი ამბობს, რომ კრების დროს მასზე დამსწრე კრების წარმომადგენლები, პირადად უნდა ეწვიონ საეპისკოპოსო ოლქს. ლაოდიკიის კრება 40-ე კანონით განაწესებს, რომ ეპისკოპოსები ასეთ კრებაზე უნდა მიდიოდნენ იმისთვის, რათა ასწავლონ და ისწავლონ ჯეროვანი.

საერო მმარველი, რომელი ცხელს შეუშლის ამგვარი კრების მოწვევას, VII მსოფლ. კრების მე-6 კანონის მიხედვით უნდა განიკვეთოს. ის მიტროპოლიტები, რომლებიც უგულებელყოფენ კრებას, და ეპისკოპოსები, რომლებიც ჯანმრთელადაც არიან და თავისუფალნიც რაიმე საზრუნავისგან, არ მივლენ კრებაზე, ძმურად შეგონებულ უნდა იქნან. ხოლო თუკი რომელიმე მათგანი არ გამოუცხადებს პირველიერარქს, ანუ მიტროპოლიტს, იმ წინააღმდეგობის შესახებ, რომლის გამოც ისინი ვერ დაესწრნენ კრებას, კართაგენის კრების 84-ე და 85-ე კანონების თანახმად, სხვა ეპისკოპოსებთან თანაზიარობისგან უნდა განიკვეთონ და მხოლოდ საკუთარ საეპისკოპოსო ოლქს დასჯერდნენ. ფოტი განსაზღვრავს (ტიტლ. 8, თ. 8), რომ ის მმართველები, რომლებიც არ აიძულებენ მღვდელმთავრებს მოაწყონ ასეთი კრებები ან არ მოახსენებენ მათ შესახებ იმპტერატორებს, მკაცრად უნდა დაისაჯონ. იმავე ტიტულსა და თავში ფოტი ამბობს, რომ მიტროპოლიტებთან უნდა შეიკრიბოს ეპისკოპოსთა კრება, ხოლო პატრიარქებთან - მიტროპოლიტთა. ხოლო იმის შესახებ, რომ ამ მოციქულთა კანონს არ ეწინააღმდეგება კართაგენის კრების 104-ე კანონი ამ უკანასკნელის განმარტებაში იხილე.

2. იგულისხმება კართაგენის კრება, რომელიც ჩატარდა 255 წ.

ყველა საეკლესიო ნივთზე ეპისკოპოსი უნდა ზრუნავდეს, როგორც ღვთის ზედამხედველობის ქვეშ მყოფი, მაგრამ ამ ქონების მითვისება, ან ნათესავებისთვის იმის ჩუქება, რაც ღმერთს ეკუთვნის, მას ეკრძალება. ხოლო, თუ ვინმე უპოვარი ჰყავს, გასცეს მასზე, როგორც უპოვარზე, მაგრამ ამ საბაბით ეკლესიის ქონება არ გაანიავოს.

(მოც. 41; IV მსოფ. 26; ტრულ. 35; VII მსოფ. 11,12; ანკვ. 15; ღანგ. 7,8; ანტიოქ. 24,25; კართ. 26,33; ორგზ. 7; თეოფილე ალექს. 10; კირილე ალექს. 2).

ზონარა. ამ კანონის განსაზღვრებით, ეპისკოპოსები არავის წინაშე არიან ანგარიშვალდებულნი საეკლესიო ნივთების მართვა-გამგეობის საკითხში; რადგან უადგილოა არ ვენდობოდეთ ფულთან მიმართებაში იმას, ვისაც სულს ვენდობით. მაგრამ კანონი ამატებს, რომ ეპისკოპოსებს, მათდამი ბოძებული ძალაუფლებისდა მიუხედავად, არა აქვთ უფლება მიისაკუთრონ საეკლესიო ნივთები (რადგან ამას ნიშნავს: მითვისება), და ღარიბებისთვის განკუთვნილი გამოიყენონ, როგორც საკუთარი, ან აჩუქონ ისინი თავიანთ ნათესავებს. ხოლო თუ მათ ჰყავთ ღატაკი ნათესავები, მაშინ ნება ეძლევათ მისცენ მათ აუცილებელი, როგორც ღატაკთ. თუმცა, ღატაკთა გამო საეკლესიო ნივთების გაყიდვა მათ ეკრძალებათ, რადგან აკრძალულია ჩუქება სხვისთვის იმისა, რაც ღმერთს ეკუთვნის, მოწყალება კი შეიძლება გასცეს შემოსავლებიდან.

არისტინე. ეპისკოპოსმა ძალაუფლებით უნდა იზრუნოს საეკლესიო ქონებაზე; მაგრამ მათგან ნურაფერს მისცემს ნათესავს, თუკი ის ღარიბი არ არის. არ უნდა ვთხოვდეთ ეპისკოპოსს პასუხს საეკლესიო ქონებაზე ზრუნვაში; რადგან მას ნება ეძლევა მართოს იგი ძალაუფლებით, და ღარიბ ნათესავებსაც კი მისცეს მოწყალება აუცილებელში.

ბალსამონი. უადგილოა საეპისკოპოსო ქონების მართვასთან დაკავშირებით პასუხი მოეთხოვოთ მათ, ვისაც სულებზე მზრუნველობა მიენდოთ. მაგრამ, როგორც კანონი ამბობს, უნდა ზრუნავდნენ მასზე, საკუთარი შეხედულებისამებრ, როგორც ღმერთის ზედამხედველობის ქვეშ მყოფნი. მაგრამ ვინმეს რომ არ ეთქვა, ასეთი უფლებამოსილების მქონე ეპისკოპოსი დაიწყებს საეკლესიო ნივთების გაყიდვას და გაფლანგავს მას თავის ნათესავებზეო, კანონი ამატებს, რომ ეპისკოპოსს არა აქვს ამ ქონების მითვისების, ან ნათესავებისთვის მისი ჩუქების, ან კიდევ გაყიდვის უფლება. თუმცა მას შეუძლია ეკლესიის შემოსავლებიდან აიღოს რაც საჭიროა, მისთვის აუცილებელია, და ნათესავებსაც, თუ ისინი ღარიბები არიან, სიცოცხლისთვის აუცილებელი შენაწირი მისცეს.

იუსტინიანეს 120-ე ნოველა, ანუ ბასილიკონის მე-5 წიგნის მე-2 ტიტლოსის 15-ე თავის მე-3 სტატია ამის შესახებ ბუკვალურად ამბობს შემდეგს: "ღმრთივსათნო სახლთა ეკონომებს, მმართველებს და ხართულარებს, სადაც გინდ იყონ ისინი, ასევე მათ მშობლებს, შვილებსა და ახლო ნათესავებს, თუნდაც საქორწილო კანონის მიხედვით, ვუკრძალავთ ამ სახლების კუთვნილებაში არსებული ქონების დაქირავებას ან არენდას, ან შესყიდვას, ან კიდევ გირაოდ მიცემას, როგორც თვითონ, ასევე უცხო პირის მეშვეობით იმავე სასჯელის შიშით, როგორც ეს არის სამეფო ქალაქში".

ხოლო თუ გსურს გაიგო, როგორია ეს სასჯელები, ეძებე იმავე წიგნის, იმავე ტიტლოსის მე-5 თავი, სადაც გადმოცემულია იგივე და ბუკვალურად მიმატებულია შემდეგი: "დაე მათ უწყოდენ, რომ თუკი მსგავსი რამ მოხდება, აღსრულებული საქმე გაუქმებულად გამოცხადდება, და ვბრძანებთ, რათა მთელი მათი ქონება, და იმათიც, ვინც მიიღებს, მათი სიკვდილის შემდეგ იმ ღმრთივსათნო სახლს გადაეცეს, რომლიდანაც მიითვისეს მათ ეს ქონება"

ამრიგად, შეკრიბე ეს ყველაფერი და თქვი, რომ ამ კანონის და ნოველის მიხედვით, არა მარტო ჩუქება, არამედ არანაირი სხვა ფორმითაც, არც ეპისკოპოსს, არც ეკონომს და არც ვინმე სხვას ჩამოთვლილთაგან არა აქვს უფლება თავიანთ ნათესავებს გადასცენ საეკლესიო ქონება ან წმიდა სახლთა უძრავი საკუთრება.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი. ყველა საეკლესიო ნივთზე ეპისკოპოსი უნდა ზრუნავდეს, როგორც ღვთის ზედამხედველობის ქვეშ მყოფი, მაგრამ ამ ქონების მითვისება, ან ნათესავებისთვის იმის ჩუქება, რაც ღმერთს ეკუთვნის, მას ეკრძალება. ხოლო, თუ ვინმე უპოვარი ჰყავს, გასცეს მასზე, როგორც უპოვარზე, მაგრამ ამ საბაბით ეკლესიის ქონება არ გაანიავოს.

(მოც. 41; IV მსოფლ. 26; VII მსოფლ.. 11, 12; ორგზ. 7; ანკირ. 15; ღანგრ. 7, 8; ანტიოქ. 24, 25; კართაგ. 34, 41; თეოფილე ალექსანდრ. 11; კირლე ალექსანდრ. 2).

განმარტება:

თუკი ეპისკოპოსს მიენდობა ადამიანთ სულები, რომელთა ღირსი არ არის მთელი ქვეყანა, მითუმეტეს ჯეროვანია მიენდოს მას საეკლესიო ქონება. ამიტომაც წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს, რათა ეპისკოპოსი ზრუნავდეს მთელ საეკლესიო საკუთრებაზე, იქნება ეს მინდვრები, ანუ უძრავი ქონება, თუ საეკლესიო ჭურჭელი, ანუ გადაადგილებადი ქონება, და განკარგოს ისინი შიშითა და ყურადღებით, რადგან შეგნებული უნდა ჰქონდეს, რომ ღმრთის ზედამხედველობის ქვეშ იმყოფება, რომელიც ამ მზრუნველობის მსაჯულია. მართალია, ეპისკოპოსი ზრუნავს ამ ქონებაზე და მისი შეხედულებისამებრ განკარგავს მას, მაგრამ, მიუხედავად ამისა, უფლება არა აქვს მიისაკუთროს ის ან თქვას, რომ რაიმე ამ საგანთაგან მას პირადად ეკუთვნის, ან აჩუქოს თავის ნათესავებს ის ნივთები, რაც ღმრთისადმი შეწირულია. თუკი მისი ნათესავები არიან ღატაკები, დაე მისცეს მათ ყოველივე აუცილებელი ისევე, როგორც სხვა ღატაკებს აძლევს. დაე გადასცეს მათ მოწყალება, როგორც ღარიბებს, და არა, როგორც საკუთარ ნათესავებს, თანაც ეს უნდა გააკეთოს იმ შემოსავლებიდან, რომელიც ყოველწლიურად შემოსდის ეკლესიას თავისი ქონებიდან, და ეკლესიის ყოველწლიური შემოწირულობებიდან; ხოლო მათ გამო საეკლესიო ქონებიდან რაიმეს გაყიდვის უფლება მას არა აქვს.

შეთანხმება:

წინამდებარე კანონთან თანხმიერია და ბუკვალურად იმეორებს მას ანტიოქიის კრების 24-ე კანონი, რომელიც ამბობს, რომ საეკლესიო ქონების განკარგულება უნდა მიენდოს ეპისკოპოსის განსჯასა და ძალაუფლებას და, რომ მან კარგად და ყოვლისმხედველი ღმრთისადმი რწმენით უნდა დაიცვას ეკლესიის საკუთრება, რომელიც მას მიენდო.

კირილე ალექსანდრიელის მე-2 კანონი ამბობს, რომ როგორც საეკლესიო ჭურჭელი, ასევე უძრავი ქონება ეკლესიისგან განუყოფელი უნდა იყოს, ეპისკოპოსებმა კი შეუძლიათ საეკლესიო შემოსავლების განკარგვა.

ანკირიის კრების 15-ე კანონი ბრძანებს: ეკლესიის საკუთრებიდან (τῷ Κυριακῷ)(1) ყველაფერი, რასაც პრესვიტერები გაყიდიან ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე, თვითონვე უკან დააბრუნონ.

ღანგრის კრების მე-7 და მე-8 კანონები ანათემას გადასცემენ იმას, ვინც იღებს ან ასხვისებს საეკლესიო შემოწირულობას ეპისკოპოსის ან ეკონომოსის ნებართვის გარეშე.

ფოტის "ნომოკანონში" (ტიტ. 2, თ. 2), და "კოდექსის" 1-ლი წიგნის მე-2 ტიტლოსის 21-ე დადგენილებაში წერია, რომ ის, ვინც ყიდულობს წმიდა ჭურჭელს და საკურთხევლის შესამოსელს, ან გირაოდ იღებს მას და მისთვის ფულს ასესხებს, თავისი ფული უნდა ჩამოერთვას, იმ შემთხვევის გარდა, თუკი ის მათ ყიდულობს იმისთვის, რათა თანხა ტყვეთა გამოსასყიდად გამოიყენოს.

მსგავსადვე იმავე დადგენილებაში მითითებულია, რომ არ უნდა გაასხვისონ ღმრთისთვის შეწირული აუცილებელი უძრავი ქონება იმ ეკლესიისა, რომელსაც ის ეკუთვნის (იხ. მოც. 72 კან. შენიშვნა).

"ნოველათა" მე-2 ტიტლოსის მე-3 დადგენილება, ანუ იუსტინიანეს 131 ნოველა, რომელიც მოთავსებულია მე-5 წიგნის, მე-3 ტიტლოსში (ფოტისთან მე-2 ტიტლ. თ. 1), განსაზღვრავს: თუ ვინმე ღმრთითსათნო სახლს ანდერძად ან შეწირულობის სახით დაუტოვებს რაიმე საჩუქარს (ანუ ნებისმიერ საკუთრებას), მაშინ, თუ ეს საკუთრება იმ ეკლესიის ახლოს იმყოფება, რომელსაც ის აჩუქეს, მისგან არ უნდა გასხვისდეს.

ხოლო თუ ის შორს მდებარეობს და ამასთან ორივე მხარე (ანუ ეკლესიის ეკონომოსები და წინამძღვრები და საჩუქრის დამტოვებლის მემკვიდრეები) შეთანხმდებიან, მათ ნება ეძლევათ გაცვალონ ეს საკუთრება სხვაზე, რომელიც უფრო ახლოსაა და ამიტომაც იოლად შეძლებენ მისგან შემოსავლების მიღებას. თანაც გაცვლის დროს, თუ აუცილებელია, ეკლესიას უნდა დაუმატონ დატოვებული საკუთრების არა უმცირესი მეოთხედი ნაწილისა.

მაგრამ, თუ საჭირო გახდება ამ საკუთრების გაყიდვა, მაშინ მისთვის აიღონ იმდენი, რამდენსაც შეადგენდა შემოსავალი, რომელსაც იძლეოდა იგი მოსავლისა და ნაყოფთა აღების დროს 35 წლის განმავლობაში, თანაც ეს თანხაც იმავე ეკლესიას უნდა დაუბრუნდეს, რომლისთვისაც იყო დატოვებული შენაწირი(2).

შენიშვნები:

1. სიტყვით τὸ Κυριακόν (სახლი უფლისა) კანონი აღნიშნავს საეპისკოპოსო ან სამიტროპოლიო სახლს. მაგრამ უფლის სახლში იგულისხმება ასევე ნებისმიერი სამრევლოს, ქალაქის ან ქვეყნის ტაძარიც. განმარტების შემდგენელი გვიხსნის, რომ სახელწოდება "სახლი უფლისა" აღებულია ასკეტი ბერებისგან, რომლებიც ძველი ჩვეულებისამებრ ასე უწოდებდნენ წმიდა ტაძარს, სადაც ისინი ყოველ კვირიაკეს (Κυριακή) იკრიბებოდნენ თავიანთი განმარტოვებული სენაკებიდან და ისმენდნენ საღმრთო ლიტურგიას.

2. რადგან, ეპისკოპოსი მთლიანად უნდა იყოს მიცემული მისთვის მინდობილ სულებზე მზრუნველობას და არა აქვს დრო იმისთვის, რათა იზრუნოს მსგავს საგნებზე, თეოფილე ალექსანდრიელის 10-ე კანონის საფუძველზე, ყველა კლირიკოსის თანხმობით, კლერისკოსთაგან უნდა დანიშნოს ეკონომოსი უძრავ-მოძრავი საეკლესიო ქონების განსაკარგად, რათა ის, IV მსოფლ. კრების 26-ე კანონის თანახმად, არ განიავდეს და არასწორად არ გაიხარჯოს.

IV მსოფლ. კრების იმავე კანონის თანახმად, თუკი ეპისკოპოსს არ სურს დანიშნოს ეკონომოსი, მაშინ უნდა დაექვემდებაროს სასჯელს კანონთა შესაბამისად, ხოლო საეპისკოპოსოს ქონების ეკონომოსის დანიშვნის უფლება მიენიჭოს მიტროპოლიტს. ზუსტად ასევე, VII მსოფლ. კრების 11-ე კანონის შესაბამისად პატრიარქსაც უნდა ჰქონდეს უფლება დაადგინოს ეკონომოსი მიტროპოლიის ქონებაზე, თუკი მის დანიშვნას მიტროპოლიტი არ თანხმდება.

თუკი ეპისკოპოსი დაიწყებს საეკლესიო ქონების, ანუ შემოსავლებისა და საეკლესიო ველებიდან აღებული მოსავლის თავის ძმებსა და ნათესავებში დარიგებას, ანტიოქიის 25-ე კანონის შესაბამისად, ის უნდა დაისაჯოს სამიტროპოლიო ოლქის კრების მიერ. ხოლო თუკი საეკლესიო საკუთრებიდან რაიმე ნივთს გადასცემს ან მიჰყიდის ხელისუფლებას ან ვინმე სხვას, ან საერთოდ წაართმევს ამ ნივთს საეპისკოპოსოს, მაშინ ასეთი გადაცემა ან გაყიდვა ან გასხვისება VII მსოფლიო კრების 12-ე კანონის შესაბამისად უნდა გაუქმდეს, ხოლო ეპისკოპოსი განიდევნოს თავისი ეპარქიიდან (იგივე ზომა უნდა იქნას გამოყენებულია იღუმენისადმი, რომელიც გაყიდის მონასტრის რაიმე საკუთრებას).

მაგრამ, თუკი არსებობს რაიმე საეკლესიო საკუთრების გაყიდვის აუცილებლობა, ან იმიტომ, რომ მას არ მოაქვს შემოსავალი, ან წამგებიანია ან კიდევ იმიტომ, რომ ფული, ამოღებული გაყიდვებიდან, საჭიროა დატყვევებული ქრისტიანების გამოსასყიდად, მაშინ, ფოტის "ნომოკანონის" შესაბამისად (ტიტლ. 2, თ. 2), საჭიროა ის გაიყიდოს კრებისა და პრესვიტერთა თანხმობით (იხ. კართაგ. 41), ხოლო თუ არ არის დრო ამ თანხმობის მისაღებად, უკიდურეს შემთხვევაში, კართაგენის კრების 34-ე კანონის შესაბამისად, შეიპირონ მეზობელი ეპისკოპოსები. თუმცა მაშინაც კი, VII მსოფლიო კრების 12-ე კანონის შესაბამისად, რომელშიც დეტალურად არის გადმოცემული წინამდებარე სამოციქულო განწესებაც, საკუთრება უნდა მიეყიდოს არა ხელისუფლებას, უშუალოდ ან ვინმეს შუამავლობით, არამედ კლირიკოსებს ან მიწათმოქმედთ. თუკი ეპისკოპოსი მეზობელ ეპისკოპოსთა მოწმობის გარეშე განახორციელებს გაყიდვას, დე დამნაშავედ შეირაცხოს ღმრთისა და კრების წინაშე და გაუცხოვდეს ეპისკოპოსის პატივისგან (კართგაგ. კრებ. 34-ე კან.).

ორგზისი კრების მე-7 კანონი სჯის ეპისკოპოსს, რომელიც მონასტრების ასაშენებლად ხარჯავს თავისი საეპისკოპოსოს საკუთრებას, რითაც შეიძლება გააღარიბოს იგი. მოციქულთა 41-ე კანონი საეკლესიო საკუთრებას აქცევს ეპისკოპოსის ძალაუფლების ქვეშ და აკისრებს მასზე მზრუნველობას.

მღვდლებმა და დიაკვნებმა, ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე არაფერი მოიმოქმედონ, რადგან მას აბარია ღვთის ერი და იგია მათ სულებზე პასუხისმგებელი.

(მოც. 38,40,41; VII მსოფ. 12; ლაოდ. 57; კართ. 6,7,33).

ზონარა. პრესვიტერებს და დიაკვნებს, რომლებიც ადგილობრივი ეპისკოპოსის ძალაუფლების ქვეშ არიან, ნება არ ეძლევათ თავისთავად რაიმე მოიმოქმედონ, მაგალითად, დაუქვემდებარონ ვინმე ეპითიმიებს ან განკვეთონ როდესაც ეს მოსურვებათ, ან გახსნან განკვეთილი, შეუმცირონ ან გაუგრძელონ მას ეპითიმიის ვადა; რადან ეს სამღვდელმთავრო ძალაუფლების საქმეა, და თუ ეპისკოპოსისგან არ მიუღიათ ნებართვა, მსგავსი რამის ქმნა ეკრძალებათ. ამის შესახებ უნდა წაიკითხო ასევე კართაგენის კრების 41 კანონი.

არისტინე. მღვდლებმა და დიაკვნებმა, ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე არაფერი მოიმოქმედონ, რადგან მას აბარია ღვთის ერი. პრესვიტერს ან დიაკვანს თავიანთი ეპისკოპოსის ნების გარეშე არა აქვთ უფლება მოიკვეთონ ადამიანები, გაახანგრძლივონ ან შეამცირონ ეპითიმიები, ან კიდევ მოიმოქმედონ რაიმე ამის მსგავსი, რადგან ერი მიბარებული აქვს ეპისკოპოსს და მას მოეთხოვება პასუხი მათ სულებზე.

ბალსამონი. სიტყვები: მღვდლებმა და დიაკვნებმა, ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე არაფერი მოიმოქმედონ, – მიიღე არა საზოგადო აზრით, არამედ თქვი, რომ მათ უფლება არა აქვთ ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე შეასრულონ რაიმე ისეთი, რაც ეპისკოპოსის უფლებამოსილებაში შედის, მაგალითად, არენდით გასცენ ეკლესიის უძრავი ქონება, მიიღონ მისგან შემოსავლები, დაადონ ეპითიმიები და მრავალი ასეთი რამ. რადგან, როგორც კანონი ამბობს, ეპისკოპოსის მოვალეობაა იზრუნოს ადამიანთა სულებზე. წაიკითხე ასევე ნიკეის კრების 12-ე კანონი.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: მღვდლებმა და დიაკვნებმა, ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე არაფერი მოიმოქმედონ, რადგან მას აბარია ღვთის ერი და იგია მათ სულებზე პასუხისმგებელი.

(VII მსოფლ. 14; ლაოდ. 57; კართაგ. 6, 7, 41, 50.)

განმარტება:

მოციქულთა წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს, რომ პრესვიტერებმა და დიაკვნებმა ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე არაფერი უნდა მოიმოქმედონ იმ მღვდელმსახურებათაგან, რომლებიც სამღველმთავრო ძალაუფლებას განეკუთვნება; ასევე იმგვარი რამეც, რომელთა შესრულების უფლება მათ გააჩნიათ ხელდასხმის საიდუმლოს ძალით, მაგრამ ვერ განახორციელებენ თვით მოქმედებას ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე. მაგალითად, კართაგენის 6, 7, და 50-ე კანონების მიხედვით (1), ეპისკოპოსის უნებართვოდ პრესვიტერებს არ შეუძლიათ მიიღონ აღსარება, ან მიუტევონ მონანულთ, ან მიუძღვნან ქალწულები ღმერთს, ამავე კრების მე-6 კანონის თანახმად, არა აქვთ უფლება აღასრულონ წიგნისმკითხველის ქიროტესია, ან ბერად აღკვეცონ ვინმე და ა. შ. ეს, კანონის მიხედვით, აიხსნება მით, რომ პირველ რიგში სწორედ ეპისკოპოსზეა მიბარებული უფლის ერი და უპირველეს ყოვლისა მისგან, როგორც მოძღვრისგან, მოიკითხავს ღმერთი პასუხს ადამიანთა სულებზე.

შეთანხმება

წინამდებარე კანონის შესაბამისად მოციქულები თავიანთ "განწესებებშიც" განსაზღვრავენ (იხ. წიგნი 2, თ. 31, 32), რომ დიაკვანს თავისთავად არ შეუძლია ჭირში მყოფ კლირიკოსს შესთავაზოს საცხოვრებელი ან მისცეს მათ პირველნაყოფები, რომლებიც მოაქვთ ეპისკოპოსთან ქრისტიანებს, არამედ გაანაწილონ ისინი ეპისკოპოსის ნებართვით (PG 1, 677-680).

პრესვიტერებმაც ეპისკოპოსის ნებართვით უნდა გაყიდონ ეკლესიის საკუთრება, როდესაც ეს აუცილებელია (იხ. მოც. 38 განმარტება), ასევე მიიღონ აღსარება და განუტევონ მონანულთ (კართაგ. 7 და 50); იღუმენებმაც, რომელთაც ეპისკოპოსთაგან მიუღიათ ქიროტესია, მისი ნებართვით უნდა აღკვეცონ ბერები, როგორც ამას განმარტავს ბალსამონი VII მსოფლ. კრების 14-ე კანონში, და თავიანთ მონასტრებში აღასრულონ წიგნისმკითხველთა ქიროტესიები, VII მსოფლ. კრების 14-ე კანონის მიხედვით; ასევე იპოდიაკვნისა წმ. ნიკიფორეს მე-6 კანონის მიხედვით.

იმავე ნიკიფორეს 30-ე კანონით პრესვიტერებმა ეპისკოპოსის ნებართვით უნდა აღასრულონ სტავროპიგიალურობის წეს-განგება, ასევე განკვეთონ ყველა მათდამი დაქვემდებარებული კლირიკოსი, როდესაც ისინი სცოდავენ, როგორც ეს არის ნათქვამი "მოციქულთა დადგენილებებში" (წიგნი 8, თ. 28) (PG 1, 1124В–1125А), და აღასრულონ სხვა მრავალი საქმეც.

ზუსტად ასევე დიაკვნებიც, მიიღებენ რა უფლებას ეპისკოპოსისგან, ხელმძღვანელობენ უქვემოეს კლირიკოსებს და ერისკაცთ, ხოლო მათ მნიშვნელოვან შეცოდებებზე უნდა მოახსენონ ეპისკოპოსს, იმავე "მოციქულთა დადგენილებებსი" მიხედვით (წიგნი 2, თ. 44) (PG 1, 704В). პრესვიტერის არყოფნის დროს მათ ნება ეძლევათ განკვეთონ უქვემოესი კლირიკოსები, თუკი ისინი განკვეთის ღირსნი არიან თავიანთი დანაშაულობების გამო (მოციქულთა დადგენილებანი. წიგნი 8, თ. 28) (PG 1, 1125А).

ამიტომაც, მოციქულთა წინამდებარე კანონის შესაბამისად ამბობს ეგნატე ღმერთშემოსილიც მაგნეზიელთადმი მიწერილ ეპისტოლეშიც: "როგორც უფალი არაფერს იქმს მამის გარეშე, ასევე თქვენ პრესვიტერებო და დიაკვნებო, ეპისკოპოსის გარეშე არაფერი მოიმოქმედოთ" (Ign. Ер. ad Magn. 7 // PG 5, 668В). და სმირნელთა მიმართ მიწერილ ეპისტოლეშიც: "დაუშვებელია ეპისკოპოსის გარეშე ნათლობა, ან უსისხლო მსხვერპლშეწირვა ან აღაპების აღსრულება, არამედ ღმრთის გულის მოსაგებად უნდა აკეთოთ მხოლოდ ის, რასაც ეპისკოპოსი მოიწონებს, რათა თქვენი ყოველი საქმე მტკიცე იყოს და უეჭველი" (Idem. Ер. ad Smym. 8 // PG 5, 713B).

ხოლო ლაოდიკიის 57-ე კანონი განაწესებს, რათა ქორეპისკოპოსებმაც კი, ანუ ეგზარქოსებმა, არც პრესვიტერებმა არაფერი მოიმოქმედონ ქალაქის ეპისკოპოსის ნებართვის გარეშე.

შენიშვნები:

1. ამის შედეგად პრესვიტერები, როგორც უქორწინებელნი, ასევე ცოლიანებიც, მღვდელმთავრისგან სიგელის მეშვეობით იღებენ შეკვრის და გახსნის კურთხევას და უფლებამოსილებას. ფლობენ რა შეკვრისა და გახსნის უფლებას (რაც შედის თვით მღვდლობის ცნებაში), ისინი ამ განკარგულებით და წერილობითი ნებართვით იღებენ ამ შესაძლებლობის შემდეგში განხორციელების ძალაუფლებას (ნიკოდიმე ერთმანეთისგან ასხვავებს პოტენციურ ძალაუფლებას და მის აქტუალურ გამოვლინებას (δύναμις – ἐνέργεια). შეკვრისა და გახსნის უფლება ეძლევა მთელ მღვდლობას, მაგრამ პრესვიტერებს ამისი განხორციელება შეუძლიათ მხოლოდ მღვდელმთავრის ნებართვით - რედ.).

მრავალი მღვდელმთავარი ხელს დაასხამს სულიერ მოძღვრებს არა მარტო ამ სიგელებისა და უბრალო ნებართვების მეშვეობით, არამედ ქიროტესიითაც, რაც უკეთესია და საიმედო, რადგან არაფერს ცუდს არ ბადებს. ტარასისა და VII მსოფლიო კრების (იხ. ასევე შენიშვნ. ბას. დ. 8), ასევე მოციქულთა საქმეების თანახმად (იხ. საქმე 8:18), ამ ქიროტესიით გადაიცემა კურთხევა და სულიწმიდის მადლი (როგორც ნათქვამია, "მოციქულთა ხელდასხმით ეძლეოდათ სული წმიდა") (საქმე 8:18).

ქიროტესიის აღსრულებას იწონებენ, როგორც ისინი, ვინც ამბობს, რომ შეკვრისა და გახსნის ძალაუფლება მღვდლობას პოტენციალურად ეკუთვნის, ასევე ისინიც, ვინც საწინააღმდეგოს ამტკიცებს. უკანასკნელთ, როგორც ჩანს, ეკუთვნოდა სიმეონ თესალონიკელი, რადგან ის ამბობს (11-ე პასუხი), რომ შეკვრისა და გახსნის უფლებას პრესვიტერები არ იღებენ ხელდასხმასთან ერთად, არამედ ის არის მხოლოდ ეპისკოპოსის მონაპოვარი. მაგრამ ეპისკოპოსთა ბრძანებითა და ნებართვით, აუცილებლობის შემთხვევაში ეს მოქმედება შეუძლიათ შეასრულონ პრესვიტერებსაც (Sym. Thessal. Respons. 10–13 // PG 155, 861D–864A).

ხოლო იოანე კიტროსელის 30-ე კანონი ამბობს, რომ მოძღვრები, რომლებიც ერთხელ არჩეულ იყვნენ მღვდელმთავრის მიერ და მიიღეს აღსარების ჩატარების უფლება, უკვე ვალდებულნი არ არიან კვლავ მიიღონ ნებართვა მისგან (შესაბამისად ბერძნული ეკლესიის პრაქტიკისა, სადაც მღვდელმთავრისგან აღსარების უფლება ეძლევათ მხოლოდ სულიერად გამოცდილ მღვდლებს, ანუ მას არ აძლევენ ხელდასხმასთან ერტად, როგორც ეს არის მიღებული რუსეთის მართლმადიდებლური ეკლესიის თანამედროვე პრაქტიკაში - რედ.). რადგან, ის რაც ერთხელ დაიბადა, შეუძლებელია დაიბადოს მეორედ, ხოლო მოძღვრობის მადლს ისინი დაკარგავენ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუკი შთავარდებიან რაიმე ცოდვაში, და არა სხვაგვარად. მაშინ უკვე, ნამდვილად, დაემხობიან ისინი სამღვდლო პატივისგან და მოძღვრობის ხარისხს დაკარგავენ.

ამრიგად, ამ კანონის თანახმად, მოძღვრები მღვდლები უნდა იყვნენ, რომელთაც აქვთ მღვდელმოქმედების უფლება. ხოლო იმ მღვდლებს, რომელთაც მღვდელმოქმედებაში ხელს უშლით რაიმე ცოდვა, არც უნდა იღებდნენ აღსარებას. ვინც სხვაგვარად მოიქცევა, კანონსაწინააღმდეგოდ მოიქცევა. უფრო დეტალურად ამის შესახებ იხ. VI მსოფლ. კრების 102-ე კანონის შენიშვნაში.

ცხადი და გასაგები იყოს ეპისკოპოსის საკუთარი ქონება (თუ მას პირადული გააჩნია), და ცხადი და გასაგები – უფლისა, რათა ეპისკოპოსს სიკვდილის წინ საკუთრების დატოვება შეეძლოს – ვისთვისაც და როგორც უნდა; ეს იმისათვის, რომ საეკლესიო ქონების სახელით არ იქნეს განკარგული ეპისკოპოსის საკუთრება, რომელსაც შეიძლება ცოლ-შვილი ჰყავდეს, ან ნათესავები, ან ყმები. რამეთუ სამართლიანია როგორც ღვთის, ასევე ადამიანთა წინაშე, რომ არც ეკლესიამ განიცადოს ზარალი, როცა არ არის ცნობილი ეპისკოპოსის ქონების შესახებ, და არც ეპისკოპოსმა და მისმა ნათესავება; რათა არ მოხდეს ისე, რომ მათ წაერთვათ საკუთრება ეკლესიის სახელით, ან ეპისკოპოსის ნათესავები ქონებისათვის დავაში ჩაებნენ და მის გარდაცვალებას მისი შეურაცხყოფა მოჰყვეს.

(მოც. 38,41; IV მსოფ. 22; ტრულ. 35; ანტიოქ. 24; კართ. 22,26,81).

ზონარა. ეს კანონი ქონების მფლობელ ეპისკოპოსებს უბრძანებს, განაცხადონ მის შესახებ, რათა ის არ შეერიოს საეკლესიო ქონებას და აშკარა იყოს, რომ ის ეპისკოპოსობამდეც მას ეკუთვნოდა, ასევე ისიც, რაც შეიძლებოდა მას მისცეომდა ეპისკოპოსობის მიღების შემდეგ ნათესავებისგან, ანუ მემკვიდრეობით, ან ანდერძით, ან კიდევ სხვა რაიმე სახით. რადგან საკუთარი ქონება მათ შეუძლიათ დაუტოვონ, ვისაც სურთ, თუმცა, მხოლოდ მართლმადიდებელ ქრისტიანთ, ხოლოდ საეკლესიო ქონებას უნდა განაგებდნენ ღმრთის შიში და ღარიბებს უნაწილებდნენ მისგან.

თუკი საეკლესიო ქონება შეერევა ეპისკოპოსისას, მაშინ ეპისკოპოსის გარდაცვალების შემდეგ, ეკლესიასა და მის მემკვიდრეებს შორის გაჩნდება დავა. რადგან შესაძლოა გამოაშკარავდეს ეპისკოპოსის ვალები, მევალეებმა კი ვალის დასაფარად პრეტენზიები განაცხადონ საეკლესიო ქონებაზე, ან კიდევ - თუკი ვალები ექნება ეკლესიას, მათი გადახდა დაევალება ეპისკოპოსის მემკვიდრეებს, და თუკი არასაკმარისი იქნება საეპისკოპოსო ქონება, მათ შეიძლება ზარალი განიცადონ საკუთარი ქონებიდანაც, ამგვარად კი ეპისკოპოსის სახელი შეიბღალება ან მემკვიდრეთაგან, ან კიდევ ეკლესიის წევრთაგან.

არისტინე. ცნობილი უნდა იყოს, თუ რა ეკუთვნის ეპისკოპოსს და რა ეკლესიას, რათა ეპისკოპოსმა განაგოს საკუთარი, ხოლო ეკლესიის ქონებამ ზარალი არ განიცადოს. ეპისკოპოსმა, მისი ხელდასხმისას უნდა შეადგინოს საკუთარი ქონების აღწერა და განაცხადოს მის შესახებ; ზუსტად ასევე - მიუთითოს ეკლესიის ქონება, რათა თავისი ქონება მას დარჩეს და როგორც სიცოცხლეში, ასევე სიკვდილის შემდეგაც, ეკლესიამ კი შეინარჩუნოს თავისი ქონება.

ბალსამონი. საღვთო მოციქულებმა, რომლებსაც სამართლიანობა ყველაფერს ერჩივნათ, განსაზღვრეს, რათა გაყოფილი ყოფილიყო ეკლესიის ქონება და ეპისკოპოსის საკუთრება. ამასთან ეპისკოპოსს უფლება აქვს თავის ნებისამებრ განაგოს თავისი ქონება, როგორც სიცოცხლეში, ასევე, სიკვდილის შემდეგაც ანდერძის მეშვეობით. თანაც ეკლესიაც არ დაზარალდება თუკი შემდგომ ეპისკოპოსის ვალები გამოაშკარავდება და მისი უკანასკნელი ნება ან განმარტება, რომელიც ჯერ კიდევ მის სიცოცხლეში გაკეთდა, აღუსრულებელი არ დარჩება. ამრიგად, ნათელი ხდება, რომ თუკი ეპისკოპოსი არ განაცხადებს თავისი ქონების შესახებ, რომელიც მას ხელდასხმამდე ჰქონდა, ასევე კანონიერად გადავიდა მის მფლობელობაში ხელდასხმის შემდეგ, რომელიც არ იყო საეკლესიო, მაშინ მთელი მისი ქონება მისი მემკვიდრე ეპისკოპოსისა და ეკლესიის მფლობელობაში გადავა. რა თქმა უნდა, ამასთან, ისინი ვალდებულნი იქნებიან გადაიხადონ ეპისკოპოსის ვალები, თუკი არ აღწერენ მის ქონებას. უკანასკნელ შემთხვევაში, მე ვფიქრობ, აღსრულებულ უნდა იქნას ის განსაზღვრება, რომელიც მოცემულია 25-ე წიგნის მე-14 ტიტლოსის 117-ე თავში. ეძებე ასევე წინამდებარე კრებულის მე-10 ტიტლოსის მე-2 და მე-5 თავები.

სხვა განმარტება:

პიდალიონი: ზუსტად იყოს ცნობილი ეპისკოპოსის საკუთარი ქონება (თუ მას პირადული გააჩნია), და ცხადი და გასაგები – უფლისა, რათა ეპისკოპოსს სიკვდილის წინ საკუთრების დატოვება შეეძლოს – ვისთვისაც და როგორც უნდა; ეს იმისათვის, რომ საეკლესიო ქონების სახელით არ იქნეს განკარგული ეპისკოპოსის საკუთრება, რომელსაც შეიძლება ცოლ-შვილი ჰყავდეს, ან ნათესავები, ან ყმები. რამეთუ სამართლიანია როგორც ღვთის, ასევე ადამიანთა წინაშე, რომ არც ეკლესიამ განიცადოს ზარალი, როცა არ არის ცნობილი ეპისკოპოსის ქონების შესახებ, და არც ეპისკოპოსმა და მისმა ნათესავებმა; რათა არ მოხდეს ისე, რომ მათ წაერთვათ საკუთრება ეკლესიის სახელით, ან ეპისკოპოსის ნათესავები ქონებისათვის დავაში ჩაებნენ და მის გარდაცვალებას მისი შეურაცხყოფა მოჰყვეს.

(IV მსოფ. 22; VI მსოფლ. 35; ანტიოქ. 24; კართ. 30,40,89).

ღვთაებრივმა მოციქულებმა, რომლებიც არაფერს ამჯობინებდნენ სამართლიანობას, ამ კანონში განსაზღვრეს, რათა ცნობილი ყოფილიყო ეპისკოპოსის პირადი საკუთრება (თუკი საერთოდ ეგების მას, ვინც მკვდარია სოფლისთვის და საერო საქმეთათვის, გააჩნდეს რაიმე საკუთრება), იქნება ეს ქონება, რომელიც მან ადრე შეიძინა, ვიდრე ეპისკოპოსი გახდებოდა, თუ ის, რაც მან მიიღო მემკვიდრეობით ან საჩუქრად ნათესავებისგან. ამრიგად, მე ვამბობ, რომ ცნობილი უნდა იყოს ეპისკოპოსის საკუთრება, ისევე, როგორც საკუთრება ეკლესიისა, საეპისკოპოსოსი ან კიდევ მიტროპოლიისა. რა მიზნით? იმისთვის, რათა ეპისკოპოსს უფლება ჰქონდეს თავისი გარდაცვალების შემდეგ საკუთარი ქონება(1)დაუტოვოს მას, ვისაც სურს, და როგორც სურს - ოღონდ ისინი მართლმადიდებელნი უნდა იყვნენ, და არა მწვალებელნი(2), – რათა საეკლესიო ქონების სახით არ დაიკარგოს ეპისკოპოსის საკუთრება, რომელსაც, შესაძლოა, ჰყავდა ცოლ-შვილი (იხ. მოც. 5), ან ნათესავები, ან მონები. რადგან, სამართლიანია როგორც ღვთის, ასევე ადამიანთა წინაშე, რომ არც ეკლესიამ განიცადოს ზარალი, - მაგალითად, ეპისკოპოსის მევალეებისგან, თუკი მისი ქონება გამოყოფილი არ იქნება საეკლესიო ქონებისგან და შეერევა მას; - და არც ეპისკოპოსმა და მისმა ნათესავებმა იმის გამო, რომ ეპისკოპოსის ქონება შერეულია საეკლესიოსთან. მაგრამ უსამართლობა იქნება, თუკი ეპისკოპოსის ნათესავები და მემკვიდრეები ცდუნდებიან და ეკლესიასთან ქონებისათვის დავაში ჩაებმებიან რათა გამოჰყონ ეპისკოპოსის ქონება საეკლესიოსგან, და ყოველივე ამას გარდაცვლილი ეპისკოპოსის სახელის შეურაცხყოფა მოჰყვება.

ამრიგად, ყოველგვარი დავის თავიდან ასაცილებლად ეპისკოპსს აღწერილი უნდა ჰქონდეს მისი პირადი საკუთრება და ამ აღწერის თანხმიერად უნდა დატოვოს მან ანდერძიც(3) და, როგორც ვთქვით, თავისი ქონება დაუტოვოს მას, ვისაც სურს. ეპისკოპოსის მემკვიდრეებმა კი უნდა გადაიხადონ მისი ვალები, თუკი ასეთი გააჩნია. თუ ეპისკოპოსი ან სხვა რომელიმე კლირიკოსი, ან დიაკონისა გარდაიცვლება ისე, რომ არ დატოვებს ანდერძს თავის ქონებასთან დაკავშირებით და არ ჰყავს კანონიერი მემკვიდრეები, მაშინ მათ ქონებას დაისაკუთრებს ის ეკლესია, რომელშიც ხელდასხმულნი იყვნენ, ფოტის "ნომოკანონის" თანახმად (იხ. ტიტლ 10, თ. 5; "ნოველების" მე-2 ტიტლ. მე-3 დადგენილება).

შეთანხმება:

ანტიოქიის კრების 24-ე კანონში გადმოცემულია მოციქულთა წინამდებარე განწესება და განსაზღვრულია იგივე. IV მსოფლიო კრების 22-ე კანონი ამბობს, რომ კლირიკოსებს უფლება არ ეძლევათ გაანიავონ ეპისკოპოსის საკუთრება მისი გარდაცვალების შემდეგ, როგორც ეს აიკრძალა ძველი კანონების მიერაც (ანუ წინამდებარე მოციქულთა კანონისა და ანტიოქიის კრების კანონთა მიერ), წინააღმდეგ შემთხვევაში მათ ხარისხი ჩამოერთმევათ. VI მსოფლ. კრების 35-ე კანონი ამბობს, რომ მიტროპოლიტსაც კი არა აქვს უფლება აიღოს რაიმე გარდაცვლილი ეპისკოპოსის ქონებიდან, მაგრამ მისი საეპისკოპოსოს კლირიკოსებს უფლება აქვთ შეინახონ ქონება ახალი ეპისკოპოსის ხელდასხმამდე, რათა შემდეგ მას გადასცენ. თუკი ისე მოხდება, რომ საეპისკოპოსოში არ დარჩება კლირიკოსი, მიტროპოლიტმა ეს ქონება მოუკლებლად უნდა შეინახოს, მანამ, სანამ გადასცემდეს იმ ეპისკოპოსს, რომელიც გარდაცვლილის ნაცვლად იქნება ხელდასხმული.

შენიშვნები:

1. ჩვენ ვთქვით, რომ ცნობილი უნდა იყოს ეპისკოპოსის საკუთრება, რომელიც შეძენილი იყო მის მიერ ხელდასხმამდე, და რომ მას შეუძლია მისი დატოვება ვისთვისაც ნებავს, რადგან, კართაგ. კრების 40-ე კანონის მიხედვით, თუკი ეპისკოპოსები ან კლირიკოსები, რომლებიც ადრე ღარიბები იყვნენ, მოგვიანებით კი, თავიანთი ეპისკოპოსობის ან კლიროსში მსახურების დროს, რაიმე მოძრავ ან უძრავ ქონებას შეიძენენ, მათ ის უნდა დაუტოვონ იმ ეკლესიას, რომელსაც როგორც ეპისკოპოსები ან კლირიკოსები ეკუთვნიან (მსგავსადვე იმ ქონებიდანაც, რომელიც მათ ვინმესგან საჩუქრად მიიღეს ან ანდერძით დარჩათ ნათესავებისგან. მათ შეუძლიათ უძღვნან თავიანთ ეკლესიას ის, რასაც მოისურვებენ).

2. კართაგენის კრების 89-ე კანონი განსაზღვრავს, რომ ეპისკოპოსი, რომელმაც მემკვიდრეობა დაუტოვა წარმართებს ან მწვალებლებს, სიკვდილის შემდეგ უნდა გადაეცეს ანათემას. იმავე კრების 30-ე კანონი ასევე უკრძალავს ეპისკოპოსებსა და კლირიკოსებს თავიანთი ქონება აჩუქონ მწვალებლებს, თუნდაც ისინი ნათესავები იყვნენ.

3. ამგვარი ანდერძის ნიმუში შეგიძლიათ ნახოთ წიგნის ბოლოში.

ვბრძანებთ საეკლესიო ქონებაზე უფლება ეისკოპოსს ჰქონდეს; თუკი მას ადამიანთა უკვდავი სულები აბარია, მით უფრო ფულის შესახებ უნდა იქნეს განცხადებული, რომ მან განკარგოს ის თავისი ძალაუფლებით, და უპოვარებს მღვდლებისა და დიაკვნების ხელით მიაწოდოს ღვთის შიშითა და სრული კეთილკრძალულებით; ასევე, თვითონაც მოიხმაროს აუცილებელი საჭიროებისათვის და მწირ ძმებსაც მოახმაროს, და ამდენად, არ განიცადოს რაიმეში დანაკლისი, რამეთუ საღვთო სჯული ადგენს, რომ საკურთხეველის მსახურმა საკურთხეველიდან იკვებოს; ასევე, მხედარიც არ მიდის საომრად თავისი სახსრებით.

(მოც. 38,39; IV მსოფ. 26; VII მსოფ. 12; ანტიოქ. 24,25; თეოფილე ალექს. 10,11; კირილე ალექს. 21).

ზონარა. ეს კანონიც საეკლესიო ქონებაზე პასუხისმგებლობას აკისრებს ეპისკოპოსს, ხოლო ღარიბებს მოწყალება ეპისკოპოსმა უნდა დაურიგოს პრესვიტერებისა და დიაკვნების ხელით, რათა თავი დაიცვას ყოველგვარი ეჭვისგან. საჭიროა კეთილი იზრახოს ღმრთისა და კაცთა წინაშე, როგორც ბრძანებს ღვთაებრივი პავლე (2 კორინთ. 8:21). და თვით ეპისკოპოსს კანონი ნებას აძლევს ისარგებლოს ეკლესიის ქონებით, ოღონდ აუცილებელი საჭიროებისთვის; არა რაიმე ზედმეტობებისთვის, არა სიმდიდრისა და ფუფუნების მოსაპოვებლად, არამედ მხოლოდ იმისთვის, რაც სასიცოცხლოდ აუცილებელია, როგორიცაა, დიდი მოციქულის თქმით, საკვები და ტანისამოსი, და ამით დაკმაყოფილდეს (1 ტიმ. 6:8), რათა, ამგვარად, თვითონაც იკვებოს და არაფერში განიცადონ დანაკლისი მასთან მისულმა მწირმა ძმებმაც. ამრიგად, როგორც ხედავ, ეპისკოპოსს მართებს სტუმართმოყვარეობაც, როგორც ტიმოთესა და ტიტეს მიმართ ეპისტოლეებში გვამცნო მოციქულმა. იგივეს განაწესებს ანტიოქიის კრების 25-ე კანონი და დიდი კირილე თავის ეპისტოლეში დომნას მიმართ.

არისტინე. ეპისკოპოსმა საეკლესიო ქონებაზე და ადამიანთ სულებზე უნდა იზრუნოს ისე, როგორც ეს ღმერთს ესათნოვება. ნათელია.

ბალსამონი. წინამდებარე კანონი განმარტებულია 38-ე კანონის განმარტებაში, სადაც ნათქვამია იგივე. აქ კი კანონი ამატებს, რომ მღვდელმთავარი უნდა იყოს ღარიბთა შემწყალე და, რომ ღატაკთათვის მოწყალების გაცემა უნდა ხდებოდეს მისი პრესვიტერებისა და დიაკვნების მეშვეობით, თუ სურს, რომ საკუთარი თავს აარიდოს ყოველგვარი ეჭვი. წაიკითხე ასევე ანტიოქიის კრების 24-ე კანონი და კირილეს ეპისტოლე დომნას მიმართ.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: ვბრძანებთ საეკლესიო ქონებაზე უფლება ეისკოპოსს ჰქონდეს; თუკი მას ადამიანთა უკვდავი სულები აბარია, მით უფრო ფულის შესახებ უნდა იქნეს განცხადებული, რომ მან განკარგოს ის თავისი ძალაუფლებით, და უპოვარებს მღვდლებისა და დიაკვნების ხელით მიაწოდოს ღვთის შიშითა და სრული კეთილკრძალულებით; ასევე, თვითონაც მოიხმაროს აუცილებელი საჭიროებისათვის და მწირ ძმებსაც მოახმაროს, და ამდენად, არ განიცადოს რაიმეში დანაკლისი, რამეთუ საღვთო სჯული ადგენს, რომ საკურთხეველის მსახურმა საკურთხეველიდან იკვებოს (იხ. 1 კორინთ. 9:13); ასევე, მხედარიც არ მიდის საომრად თავისი სახსრებით (1 კორინთ. 9:7)..

(მოციქ. 38; IV მსოფლ. 26; VII მსოფლ. 12; ანტიოქ. 24, 25; თეოფილე ალექსანდრ. 10, 11; კირილე ალექსანდრ. 2).

განმარტება:

ეს განწესება, მოციქულთა 38-ე კანონის მსგავსად, ეპისკოპოსს საეკლესიო ქონების განკარგვის უფლებას აძლევს და ამბობს: "ვბრძანებთ საეკლესიო ქონებაზე უფლება ეისკოპოსს ჰქონდეს; თუკი მას ადამიანთა უკვდავი სულები აბარია, მით უფრო ფულის შესახებ უნდა იქნეს განცხადებული, რომ მან განკარგოს ის თავისი ძალაუფლებით, და უპოვარებს მღვდლებისა და დიაკვნების ხელით მიაწოდოს ღვთის შიშითა და სრული კეთილკრძალულებით" (1). მაგრამ რატომ არის საჭირო ქონების განკარგვა და განაწილება პრესვიტერებისა და დიაკვნების მეშვეობით? იმისთვის, რათა ეპისკოპოსი ყოველგვარ ეჭვს გარეშე იდგეს და მას არ ადანაშაულებდნენ საეკლესიო ქონების გაფლანგვასა და ცუდად განკარგვაში. რადგან ქონებაზე უნდა იზრუნო არა მარტო ღმერთის, არამედ ადამიანების წინაშეც, როგორც ჯერ თქვა მეიგავემ (იგავნი 3:4), შემდეგ კი - მოციქულმა პავლემაც (რომ. 12:27), და დაიცვას საკუთარი თავი, რათა არავის მისცეს სათქმელი (იხ. 1 კორინთ. 10:32) და ყოველივეში იყოს უბიწო (იხ. 1 ტიმ. 3:2).

მაგრამ, როგორც კანონი ამბობს, ეპისკოპოსმაც თავისი პირადი საჭიროებებისთვის უნდა მოიხმაროს საეკლესიო ქონება (თუკი მას თავისი საკუთარი არ გააჩნია და უპოვარია), ასევე ყველა მასთან მომსვლელ უცხოქვეყნელ ძმათათვის, რათა არც თვითონ და არც სტუმრებს არ ჰქონდეთ დანაკლისი იმაში, რაც საჭირო და აუცილებელია. ღვთის სჯულიც ხომ განუწესებდა საკურთხევლის მომსახურე მღვდლებს და მსხვერპლის შემწირველებს, ესარგებლათ სამსხვერპლოდან, ანუ სამსხვერპლო შემონაწირიდან (2). და არც ერთი მეომარი არ აიღებს იარაღს მტრის წინააღმდეგ, ანუ არ წავა ომში, საკუთარი ხარჯებით. ყურადღება მიაქციე იმას, რომ, როგორც კანონი ამბობს, მღვდელმთავრებს უფლება აქვთ საეკლესიო ქონება განკარგონ მხოლოდ აუცილებელზე - და არა სიმდიდრისა და ფუფუნების მოსაპოვებლად ან ლხინისა და სიამტკბილობისთვის; და აუცილებლად უნდა იყოს ტუმართმოყვარე და უპოვართა შემწე, როგორც ავალდებულებს ამას ნეტ. პავლე ტიტესა და ტიმოთესადმი ეპისტოლეში (1 ტიმ. 3:2; ტიტ. 1:8).

შეთანხმება:

მოციქულთა წინამდებარე კანონის თანახმად განაწესებს თეოფილეს 11-ე კანონიც, რომელიც ამბობს, რომ ქვრივები, ღარიბები და მოგზაურები ყოველგვარ მყუდროებას უნდა ჰპოვებდნენ საეკლესიო ხარჯების საფუძველზე და ეპისკოპოსმა არ უნდა მიისაკუთროს ეს ქონება.

იხ. ასევე მოციქულთა 38-ე კანონის განმარტება.

შენიშვნები:

1. ამიტომაც, იუსტინე, ფილოსოფოსი და მოწამე, ქრისტიანთა თავის მე-2 აპოლოგიაში ასე ამბობს: "ვინც შეძლებულია და აქვს სურვილი, თითოეული საკუთარი ნებით გასცემს იმას, რაც სურს. შეკრებილი წინამძღვართან დაუნჯდება. ამით ის ეხმარება ობლებსა და ქვრივებს, ასევე იმათ, ვისაც უჭირს სნეულებისა ან სხვა მიზეზი გამო, საპყრობილეში მყოფთ და შორიდან მოსულ მგზავრებს, - ერთი სიტყვით, ხელს უმართავს ყველას, ვინც გასაჭირშია" (Just. Martyr. Apol. 1.67 // PG 6, 428C.).

2. ლევიტელთა მე-3 წიგნის მე-6 და მე-7 მუხლების თეოდორიტესეული განმარტების მიხედვით, სამსხვერპლო ცხოველებისგან (გარდა ყოვლადდასაწველად განკუთვნილი მსხვერპლისა) ზოგიერთი ნაწილი მოჰქონდათ სამსხვერპლოზე (კერძოდ ქონიანი თირკმლები და ქონი, რომელიც ჰქონდა (ცხოველს) მუცელსა და ბარძაყის ნაწილებში, ასევე ღვიძლის ნაწილი), ხოლო დარჩენილი ხორცი ურიგდებოდა მღვდელმსახურებს, რათა ეჭამათ (Theod. Cyr. Quaest. in Lev. 1 // PG 80, 305D) (იხ.: კომენტატორთა ჯაჭვი რვაწიგნეულზე. ტ. 1. გვ. 971) (მხედველობაშია ნიკიფორე თეოტიკისის წიგნი "Цепь пятидесяти одного толковника на Восьмикнижие и на Царства". ღირ. ნიკოდიმე სარგებლობდა გამოცემით: Σειρὰ ἑνὸς καὶ πεντήκοντα ὑπομνηματιστῶν εἰς τήν Ὀκτάτευχον καὶ τά τῶν Βασιλειῶν... Τ. 1–2. Ἑν Λειψίᾳ, 1772–1773).

ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც თამაშსა და მემთვრალეობას მიეცა, - დაცხრეს, თუ არადა განიკვეთოს.

(მოც. 43,54; ტრულ. 9,50; VII მსოფ. 22; ლაოდ. 24,55; კართ. 40,60)

პიდალიონი: ეპისკოპოსი, პრესვიტერი ან დიაკონი, რომელიც რომელიმე აზარტულ თამაშსა და მემთვრალეობას მიეცა, - დაცხრეს, თუ არადა დაემხოს.

(მოც. 43,54; ტრულ. 9,50; VII მსოფ. 22; ლაოდ. 24,55; კართ. 47, 69)

განმარტება:

მღვდელმსახური ყველას ღვთისმოსაობისა და სათნოების ცოცხალ მაგალითს უნდა აჩვენებდეს და ყოველგვარი კეთილი საქმისკენ მოუწოდებდეს. მაგრამ რადგან ზოგიერთი მათგანი სიკეთისა და სათნოებების გზიდან უხვევს და ეძლევა აზარტულ თამაშობებს (რომელთაც მიეკუთვნება ბანქო და სხვა თამაშობანი), ლოთობასა და ღრეობებს, წინამდებარე მოციქულთა კანონი განაწესებს, რომ ის ეპისკოპოსი, პრესვიტერი ან დიაკვანი, რომელიც ამგვარ უჯერო საქმეებს მიეცემა, ან უნდა დაცხრეს, ან სამღვდლო პატივიდან დაემხოს .

შეთანხმებანი:

მსგავსადვე განმარტავს მოციქულთა 43-ე კანონი, რომ ის კლირიკოსები და ერისკაცები, რომლებიც ეძლევიან ლოთობას და აზარტულ თამაშობებს, ან უნდა დაცხრნენ, ან კიდევ განიკვეთონ. კლირიკოსს არა მარტო ლოთობა ეკრძალება, არამედ სამიკიტნოში შსესვლაც, რომ ჭამოს. იხ.: მოციქულთა 54-ე, VI მსოფლ. 9, კართაგ. 47 და ლაოდ. 24-ე კანონები. მით უფრო ეკრძალება მათ სამიკიტნოს მფლობელობა. იხ. VI მსოფლ. კრების მე-9 კანონი.

VI მსოფლ. კრების 50-ე კანონი ყველა კლირიკოსსა და ერისკაცს უკრძალავს კამათლის, ბანქოს ან სხვა თამაშობებს. თუ ვინმე კლირიკოსი ამგვარი რამის მოქმედი აღმოჩნდება, უნდა დაემხოს პატივისგან, ერისკაცი კი განიკვეთოს.

მეტიც, ლაოდიკიის 55-ე კანონი განსაზღვრავს, რომ არც მღვდელმსახურები, არც კლირიკოსები, და ერისკაცებიც კი არ უნდა აწყობდნენ ხალხმრავალ ღრეობებს. ხოლო კართაგენის კრების 69-ე კანონი ქრისტიანებს უბრძანებს შეწყვიტონ დღესასწაულებზე ან მოწამეთა, ან კიდევ სხვა წმინდანთა ხსენების დღეებში ღრეობა, ცეკვა და თამაში, როგორც ეს წარმართებს თავიანთ ცდომილებასა და უღმრთოებაში ახასიათებთ.

გარდა ამისა VII მსოფლიო კრების 22-ე კანონის თანახმად ქრისტიანებს არ მართებს ჭამონ და სვან მუსიკის თანხლებით, ასევე იმღერონ შეუფერებელი და დემონური სიმღერები. ფოტის "ნომოკანონი" (მე-9 ტიტლ. თ. 27-ე) ამბობს, რომ "კოდექსის" 1-ლი წიგნის მე-4 ტიტლ.-ის 34-ე დადგენილების თანხმად: ის ეპისკოპოსი ან კლირიკოსი, რომელიც კამათლებს ან სხვა მსგავს რამეს თამაშობს, ან მათით მოთამაშეებთან ურთიერთობს, ან მათ გვერდით ჯდება და უყურებს, როგორ თამაშობენ, უნდა განიკვეთოს ნებისმიერი საღმრთო მსახურებიდან და მოაკლდეს იმ ჯამაგირს, რომელსაც თავისი საეპისკოპოსოსგან იღებს, ან განიკვეთოს კლირიდან მანამ, სანამ განსაზღვრული დროის განმავლობაში (1) არ შეინანებს. მაგრამ, თუ ის იმ დროის გასვლის შემდეგაც დარჩება თავის მანკიერებაში, რა დროც მას სინანულისთვის მიეცა, მაშინ ის საბოლოოდ უნდა განდევნონ კლირიდან თავის ქონებითურთ, თუმცა, შეუძლია გახდეს მრჩეველი, ანუ საერო თანამდებობის მქონე პირი იმ ქალაქში, სადაც ის კლირიკოსი იყო.

იმავე ეპითიმიებს ექვემდებარებიან ის კლირიკოსები, რომლებიც აკვირდებიან ნადირობას ან უყურებენ სხვა სანახაობებს. მაგრამ ეპისკოპოსს აქვს უფლება, როდესაც ის თამაშობას მიძალებულ კლირიკოსში ნახავს მოშურნეობას სინანულისადმი, შეუმციროს მსახურებაში აკრძალვის დრო და უფრო მოკლე ვადის გასრულების შემდეგ მისცეს მღვდელმსახურების უფლება (ფოტიოსი. ტიტლ. 9. თ. 39; "ნოველები", ტიტლ. 1, დადგენილება 2).

ხოლო იუსტინიანეს 1232-ე ნოველა, არმენოპოლის მიხედვით, განაწესებს იმ კლერიკოსის განკვეთას, რომელიც ლოტობს, კამათლებს აგორებს და მონასტერში მის ჩამწყვდევას ბრძანებს(2) (იხ. ასევე. VI მსოფლ. 24).

შენიშვნები:

1. "ნომოკანონში" სინანულის ვადად მითითებულია ერთი წელი.

2. მიაქციე ყურადღება: ღვთაებრივი ოქროპირი კიდევ ამტკიცებს, რომ კამათლები და სხვა თამაშობები მრავალი ბოროტების მიზეზი ხდება. "კამათლებით მოთამაშე ხშირად ხდება მკრეხელობების, წაგების, მრისხანების, ჩხუბის და გაუთავებელი სხვა, ამათზე უარესი უწესივრობების მიზეზი" (სიტყვა 15 ქანდაკებათა შესახებ) (Ioan. Chrysost. Ad popul. Antioch. 15.4 // PG 49, 159). არისტოტელე კი კამათლებითა და ბანქოთი მოთამაშეთ მპარავებს განაკუთვნებს და ამბობს: "რა თქმა უნდა, კამათლებით მოთამაშენი, მძარცველნი და ავაზაკები არიან და მდაბიო ადამიანთა კატეგორიას ეკუთვნიან, რადგან ისინი ვერცხლისმოყვარენი არიან" (Никомахова этика. Кн. 4) (TLG 86/10, 1122a, 7). ამიტომაც, იუსტინიანეს 123-ე ნოველა ისეთ მღვდელმსახურებს, რომლებიც მიდრეკილნი არიან თამაშობებისკენ, მღვდელმსახურების უფლებას ართმევს და მათ სამი თვის განმავლობაში მონასტერში ჩამწყვდევას განაწესებს. ხოლო ბასილი დიდი, შეაგონებს რა ლოთებს, ამბობს: "დაე მარხვამ განკურნოს შენი ლოთობა, ფსალმუნმა კი - ბილწი სიმღერა. უპირველეს ყოვლისა კი მოწყალებამ გამოისყიდოს შენი ცოდვები" (სიტყვა ლოთების წინააღმდეგ) (Basil. Magn. Hom. 14.8 // PG 31, 461C.); მაშასადამე, მათაც, ვინც გულის არევამდე თვრება, უფრო მართებს ასეთი მარხვითა და მოწყალებით საკუთარი თავის გამოსწორება.

იპოდიაკონი, წიგნისმკითხველი (მედავითნე) ან მგალობელი, რომელიც იმავე ცოდვას სჩადის, რაც წინა კანონშია დასახელებული, დაცხრეს, თუ არადა განყენებულ იქნეს ზიარებიდან. იგივე ეხებათ ერისკაცებსაც.

(მოც. 42,54; ტრულ. 9,50; VII მსოფ. 22; ლაოდ. 24,55; კართ. 40,60).

ზონარა. ეპისკოპოსები და მთელი კლირი ყველას უნდა განამტკიცებდნენ სათნოებებში, და სანიმუშონი უნდა იყვნენ, რათა ყველანი აღძრან კეთილ საქმეთა ქმნისკენ. მაგრამ, რადგან ზოგიერთი მათგანი შეიძლება სიკეთისგან მიიდრიკოს, მიეცეს ლოთობას და თამაშობებს, კანონმა ამდაგვართ განუწესა ან დაცხრნენ ან კიდევ, თუ ეპისკოპოსია, პრესვიტერი ან დიაკვანია, პატივის აყრას დაუქვემდებარონ, ხოლო იპოდიაკვნები, წიგნისმკითხველები და მგალობლები, თუ არ დაცხრებიან, განკვეთონ (ზიარებისგან), ასევე ერისკაცებიც, რომლებიც ეძლევიან ლოთობასა და თამაშობებს. რადგან წერილი გვამცნებს ღვინო დათრობამდე არ დავლიოთ (მეორე რჯლ. 28:39; იგავნი 23:20), და კიდევ: "ნუ დათვრებით ღვინით, საიდანაც წარმოსდგება აღვირახსნილობა" (ეფეს. 5:18). კლირიკოსს, ტრულის კრების მე-9 კანონის თანახმად, ეკრძალება სამიკიტნოს ფლობა.

არისტინე (კანონი 42-ე). მოთამაშე ან ლოთი მღვდელი, თუ არ დაცხრება, უნდა დაემხოს პატივისგან. თუ პრესვიტერი ან დიაკვანი, რომელიც მიცემულია თამაშს ან ლოთობას და არ დაცხრება, პატივისგან უნდა დაემხოს, მით უფრო უმაღლესი ხარისხის მფლობელი უნდა დაექვემდებაროს პატივის აყრას, თუკი ეძლევა თამაშს ან ლოთობს.

კანონი 43-ე. კლირიკოსი და ერისკაცი, თუკი მსგავს რამეს ჩაიდენენ, უნდა განიკვეთონ.

ბალსამონი. სხვანაირად ისჯებიან ეპისკოპოსები, პრესვიტერები და დიაკვნები, რომლებიც ეძლევიან აზარტულ თამაშობებს ან ლოთობას, და სხვაგვარად - იპოდიაკვნები, მგალობლები და ერისკაცები. რადგან წინამდებარე კანონები პირველთა დამხობას ბრძანებენ, თუკი ისინი არ დაცხრებიან, ხოლო მეორეთ - განკვეთენ. იხილე ასევე ტრულის კრების მე-9 კანონი და წინამდებარე კრებულის მე-9 ტიტლოსის 27-ე და 35-ე თავები, ასევე 13-ე ტიტლოსის 29-ე თავი (იგულისხმება წმ. ფოტიოსის ნომოკანონი. – "აპოკ" რედ.).

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: იპოდიაკონი, წიგნისმკითხველი (მედავითნე) ან მგალობელი, რომელიც იმავე ცოდვას სჩადის, რაც წინა კანონშია დასახელებული, დაცხრეს, თუ არადა განყენებულ იქნეს ზიარებიდან. იგივე ეხებათ ერისკაცებსაც.

(მოც. 42, 54; VI მსოფლ. 9, 50; ლაოდ.. 24, 55; კართაგ. 47, 69.)

განმარტება:

ეს კანონი ასევე განაწესებს: ის იპოდიაკვანი, წიგნისმკითხველი ან მგალობელი, რომელიც მსგავს რამეს ჩაიდენს, რაც აკრძალულია წინამორბედი 42-ე კანონის მიერ, კერძოდ - თამაშობს აზარტულ თამაშობებს (ბანქოს ან სხვა რამეს), ეძლევა ლოთობას და ღრეობებს, ან უნდა დაცხრეს ამ უღირსი საქმისგან, ან კიდევ, თუ არ დაცხრება, უნდა განიკვეთოს. მსგავსადვე ერისკაცებიც, რომლებიც ეძლევიან იმავე ვნებებს, ან უნდა დაცხრნენ, ან მართალთა კრებულიდან განიკვეთონ.

იხ. ასევე წინამორბედი 42- კანონი.

ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომლიც მოვალისაგან სარგებელს მოითხოვს, - დაცხრეს, თუ არადა, დაემხოს.

(I მსოფ. 17; ტრულ. 10; ლაოდ. 4; კართ. 5,16; ბასილი დიდი 14; გრიგოლ ნოს. 6).

ზონარა. ეს კანონი ეპისკოპოსებს, პრესვიტერებს და დიაკვნებს განუწესებს არ მოითხოვონ სარგებელი (ვახში). ხოლო კართაგენის კრების მე-5 კანონი, ყველა კლირიკოსს უკრძალავს ვახშის აღებას. რადგან ეს აკრძალულია ძველი სჯულითაც სიტყვებით: "არ მისცე სარგებელში შენს მოძმეს ვერცხლი" (ძვ. ქართ.: "ნუ მოჰჴდი ძმასა შენსა აღნადგინებსა ვეცხლისასა" – "აპოკ." რედ.), მითუმეტეს აკრძალული უნდა იყოს ვახშის აღება მათთვის, ვინც სახარებისეული ცხოვრების აღთქმა დადო. ამიტომაც კანონი მოითხოვს, ვინც ვალს სარგებელით გასცემს ან დაცხრეს თუ არა და დაემხოს. I მსოფლიო კრების 17-ე კანონი და ტრულის 10-ე კანონებიც კრძალავენ ამას.

არისტენე. მღვდელი, რომელიც ითხოვს სარგებელს ვალისთვის, თუ არ დაცხრება, უნდა დაემხოს. ის, ვისაც სხვების მიმართ თანაგრძნობა მოეთხოვება, - თუკი თვითონ ვახშით ისაკუთრებს სხვისას, - უნდა დაემხოს, თუ არ შეწყვეტს ამ საქმიანობას.

ბალსამონი. ძველი სჯული ამბობს: "არ მისცე სარგებელში შენს მოძმეს ვერცხლი" (მეორე რჯლ. 23:19). ამრიგად, მისდევს რა ამას, კანონი ამბობს, რომ დაემხობა ყოველი ეპისკოპოსი, პრესვიტერი და დიაკვანი, რომელიც სარგებელს იღებს, თუ ამ საქმიანობას არ შეწყვეტს. ხოლო კართაგენის კრების მე-5, პირველი მსოფლიო კრების 17-ე და ტრულის კრების 10-ე კანონები ამბობენ, რომ უნდა დაემხოს ყოველი კლირიკოსი, თუკი ვახშის აღებას არ შეწყვეტს. ეძებე ასევე წინამდებარე კრებულის მე-9 ტიტლოსის 27-ე თავი.

სხვა განმარტებანი:

პიდალიონი: ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომლიც მოვალისაგან სარგებელს მოითხოვს, - დაცხრეს, თუ არადა, დაემხოს.

(I მსოფ. 17; ტრულ. 10; ლაოდ. 4; კართ. 5,20; ბასილი დიდი 14).

განმარტება:

ვინმესთვის ფულის გასესხება პროცენტზე ჯერ კიდევ ძველი აღთქმის სჯულით არის აკრძალული. ასე, მაგალითად, ღმერთი მეორე რჯულთა წიგნში ამბობს: "არ მისცე სარგებელში შენს მოძმეს ვერცხლი" (მეორე რჯლ. 23:19). და დავითიც, აქებს რა მართალს, მის სხვა სათნოებებს შემდეგსაც მიათვლის: "ვეცხლი მისი არა მისცა აღნადგინებად" (ფსალმ. 14:5). თუკი ეს იუდეველებში აკრძალული იყო, განა უფრო არ უნდა იყოს აკრძალული ჩვენში, ქრისტიანებში? (1) აქ ხომ ის არის, "ვინც ტაძარზეც უმეტესია" (მთ. 12:6).

მაშ, თუკი ეს ყველა ქრისტიანს ეკრძალება, რამდენად უფრო უნდა აეკრძალოს იგი - მღვდელმსახურებსა და კლირიკოსთ, განსაკუთრებით კი - მოსაგრეთა და მეუდაბნოვეთ, რომლებიც ყოველგვარი სიკეთის ნიმუშები და მაგალითები უნდა იყონ. მოსაგრე-მევახშე - ნამდვილად აუტანლად ჟღერს ყოველი ადამიანის სმენისთვის. ამიტომაც წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს, რომ იმ ეპისკოპოსმა, პრესვიტერმა ან დიაკვანმა, რომელმაც თავისი ფული პროცენტზე გაასესხა და მევალისგან ვახში მოითხოვა, დაუყოვნებლივ უნდა შეწყვიტოს ამგვარი სამარცხვინო სარგებელი, თუ არა და უნდა დაემხოს. მსგავსადვე, ბერებმაც უნდა მიიღონ შესაბამისი ეპითიმიები (თუ ისინი მევახშეობენ - "აპოკ." რედ.), კერძოდ ზიარებისგან განიკვეთონ, თანაც მათ მტკიცე აღთქმა უნდა ჩამოართვან, რომ მომავალში ამგვარ აშკარა და საძრახის უსჯულოებას აღარ ჩაიდენენ.

შეთანხმება:

იგივეს განაწესებენ VI მსოფლ. კრების 10-ე და ლაოდიკიის მე-4 კანონები, რომლებიც მღვდელმსახურს უკრძალავენ 100 მონეტიდან წელიწადში დამატებითი პროცენტის სახით 12 მონეტის აღებას, ანუ თვეში თითო მონეტას, და ამის ნახევარსაც კი, ანუ 6 მონეტას 100-დან. ხოლო I მსოფლიო კრების 17-ე კანონი არა მარტო მღვდელმსახურებს უკრძალავს ასეთ მონაგებს და სამარცხვინო ანგარებას, არამედ საერთოდ ყველა კანონიკურ პირს, ანუ კლირიკოსებს. კართაგენის კრების მე-5 კანონი კიდევ უფრო შორს მიდის და ერისკაცებს, მითუმეტეს კლირიკოსებს, უკრძალავს პროცენტების აღებას არა მარტო ფულადი თანხებიდან, არამედ ნებისმიერი საგნიდანაც. რადგან თუკი, ლეონის ნოველის თანახმად (იხ. არმენოპოლი. წიგნი 3, ტიტლ. 7), კლირიკოსთათვის აკრძალულია საეკლესიო საქმეთა გარდა საერო საქმეებითაც დაკავება, პროცენტების მიღების ნებართვა როგორ უნდა სურდეთ? იგივე კართაგენის კრება თავის 20-ე კანონში ამბობს, რომ რამდენიც გასცა კლირიკოსმა ვალად, იმდენივე უნდა მიიღოს უკან და, თუ რაიმე ნივთი გასცა, მხოლოდ იგივე ნივთი უნდა დაიბრუნოს.

ნიკიფორე აღმსარებელი თავის 31-ე კანონში განაწესებს, რომ მღვდლებმა არ აზიარონ ის კლირიკოსები ან ერისკაცები, რომლებიც არ წყვეტენ მევახშეობას, და საერთოდ ითხოვს არც ჭამონ მათთან ერთად. ღვთაებრივი ოქროპირი თავის 41-ე ჰომილიაში დაბადების წიგნზე, მოჰყავს რა სჯულის გამონათქვამი: "არ მისცე სარგებელში შენს მოძმეს არც ვერცხლი, არც საჭმელი და არც რამე ნივთი, რაც სარგებელში შეიძლება გაიცეს" (მეორე რჯლ. 23:19), ამბობს: "რითი გავიმართლებთ თავს ჩვენ, ქრისტიანები, თუკი იუდეველებზე მეტად სასტიკნი ვიქნებით? ნუთუ ჩვენ, სამყაროს მეუფის განკაცებისა და სახარების მადლის შემდეგ ძველი სჯულის ებრაელებზე უდაბლესნი უნდა ვიყოთ?" (Ioan. Chrysost. Hom. in Gen. 41. 2 // PG 53, 377). ისინი არ იღებდნენ ვახშს თანამორწმუნე იუდეველთაგან, ჩვენ კი ვკადნიერდებით და ჩვენი ქრისტიანი ძმებისგან პროცენტს ვიღებთ! იხილე, რას ამბობს ბასილი დიდიც, როდესაც განმარტავს 14- ფსალმუნის ცნობილ სიტყვებს: "ვეცხლი მისი არა მისცა აღნადგინეგად" (ფსალმ. 14:5). სხვათა შორის ის ამბობს: "ჭეშმარიტად ეს არის უკიდურესი არაადამიანურობა, როდესაც ღარიბი და ღატაკი ვალს იღებს მდიდრისგან, რათა თავისი უბედური ხვედრი შეიმსუბუქოს, მდიდარი კი არ ჯერდება თავის კაპიტალს, და კიდევ იმას ფიქრობს ღარიბის უბედურებისგან მონაგები და პროცენტული ნამატი როგორ მიიღოს. ხოლო სარგებელი (τόκος) ან წარმონაშობი (γέννα) (ბერძნული სიტყვები τόκος და γέννα წარმოდგებიან ერთნაირ ზმნათაგან, რომელთა მნიშვნელობა არის "შობა" - მთარგმნ.) ფულისგან აღებულ პროცენტს ეწოდება ბოროტების უზარმაზარი ნაყოფიერების გამო, რადგან მევახშეთა და მექრთამეთა ფული იშვება იმ დროს, როდესაც ისინი მას ასესხებენ, და უკვე თვითონაც მზად არიან შობონ. ან კიდევ, შესაძლოა პროცენტი იმიტომაც იწოდება ნამატად და წარმონაშობად, რომ ბუნებრივად იწვევს მოვალეებში შობის მსგავს წუხილსა და ტკივილს, და როგორც ორსული ქალისთვის მძიმეა შობის ტკივილები, ასევე იტანჯება მოვალე, როდესაც დგება მისი პროცენტის გადახდის დრო" (Basil. Magn. Ноm. in Ps. 14.1–3 // PG 29b, 265B, 273C).

ბასილი დიდი თავის 14-ე კანონში ამბობს, რომ თუკი ის, ვინც პროცენტს იღებს, ამ უსამართლო მონაგებს ღარიბსაც გაუყოფს და მომავალში შეწყვეტს მევახშეობას, ის შეიძლება მღვდელი გახდეს. წაიკითხე წინასწარმეტყველ ეზეკიელის წიგნის 18-ე თავი, რომელშიც ნათქვამია, რომ ის, ვინც სხვა სათნოებებთან ერთად "სარგებელში არ გასცემს და ვახშს არ იღებს, ხელს არიდებს უკეთურებას და მართალ სამართალს აჩენს კაცსა და კაცს შორის" (ეზეკ. 18:8), სიცოცხლის ღირსად მიიჩნევა. ხოლო ის, ვინც თავის სხვა ცოდვებს შორის კიდევ "სარგებელში გასცემდეს და ვახშს იღებდეს..." სიკვდილის ღირსია (ეზეკ. 18:13).

დასასრულ, "მოციქულთა დადგენილებები" (წიგნი 4, თ. 6) მღვდლებს განუწესებს მევახშეებისგან არც შემოწირულობა მიიღონ და არც ნაყოფები (PG 1, 812BC–813A).

შენიშვნები:

1. ამიტომაც ლეონის ნოველა განსაზღვრავს: "თუმც ადრე იმპერატორებმა, როგორც ვიცით, პროცენტების აღების ნება დართეს მევახშეთა სისასტიკისა და გულქვაობის გამო, ჩვენ, მაინც სამართლიანად მივიჩნევთ, ამგვარ რამეს საერთოდ არ ჰქონდეს ადგილი ქრისტიანთა შორის, როგორც მათი ცხოვრებისთვის შეუფერებელს და საღმრთო კანონებით აკრძალულს. ამიტომაც ჩვენი აღმატებულება განაწესებს, რათა საერთოდ არავის არანაირი მიზეზით პროცენტის აღების უფლება არ ჰქონდეს; ნუ გადავალთ ღმრთის სჯულს კაცობრივი სჯულის დაცვის გამო. რამდენიც გინდ მოითხოვოს მევალემ, ანგარიში ვალის ზომით უნდა შეიზღუდოს" (Арменопул. Кн. 3, тит. 7).

ფოტიოსის "ნომოკანონის" 1-ლი თავის მე-2 ტიტლოსის განმარტება ამბობს, რომ იუსტინიანეს 131-ე ნოველა, რომელიც მოცემულია "ბასილიკონის" მე-5 წიგნში (ტიტლ. 3, თ. 9), განსაზღვრავს: "თუ ვინმე ანდერძის მიხედვით დატოვებს შესაწირს კეთილშობილი საქმისთვის (მაგალითად, ტყვეთა გასანთავისუფლებლად, წმიდა ტაძართა ასაშენებლად, ღარიბთა შესაწევნად, მცირეწლოვან ობოლთა აღსაზრდელად და მათ შესანახად), გვანწესებთ, რათა ამ ანდერძის გახსნიდან ექვსი თვის განმავლობაში ეს შესაწირი და მოწყალება (τὸ ψυχικόν) (ბერძნული სიტყვა τὸ ψυχικόν, რაც ნიშნავს "მოწყალებას", ერთი ფუძისაა სიტყვასთან - ψυχή – "სული" - და ნიშნავს გარდაცვლილი სულისთვის შესაწირს - მთარგმნ.) გადასცენ იმ პირთ, ვისაც ის დაუტოვეს. ხოლო თუ გარდაცვლილის ეკონომოსები და ანდერძის განმკარგულებლები ექვს თვეზე მეტ ხანს გადაავადებენ დატოვებული შესაწირის მიცემას, მაშინ ისინი ვალდებულნი იქნებიან მისცენ პროცენტებით და სრული კანონიერი ნამატით, მოყოლებული იმ ადამიანის გარდაცვალების დღიდან, ვინც ის დატოვა".

თუკი, ვაგრძელებ, ეს ნოველაც ასე განსაზღვრავს, და ფოტიოსიც იგივეს ამბობს (ტიტლ. 9, თ. 27), ხოლო კომენტატორი ბალსამონი წერს, რომ მადლიერნი უნდა ვიყოთ პატრიარქ ფოტიოსისა, რადგან მან კარგად განმარტა, რომ ეპისკოპოსებსა და კლირიკოსებს მართებთ აიღონ პროცენტები, - ამან მკითხველი საბოლოოდ არ უნდა დააბნიოს. რადგან ფოტიოსი იმას კი არ ამბობს, კლირიკოსებს უფლება ჰქონდეთ პროცენტები აიღონ იმ ფულიდან ან სხვა საგნებიდან, რომლებსაც თვითონ აძლევენ ვალად (რადგან ეს ეწინააღმდეგება წმიდა კანონებს, სახარებას და საღმრთო სჯულს), არამედ, როგორც ეს სრულიად ნათელია თვით ნოველის სიტყვებიდან, მხედველობაშია ის, რომ მათ პროცენტი უნდა აიღონ იმ მოწყალებიდან, რომელსაც გარდაცვლილები ღარიბებს საკუთარი სულების საოხად უტოვებენ, გარდაცვლილთა ეკონომები კი აკავებენ, რათა ჯერ თვითონ ისარგებლონ მისით და შეწირულობის გაცემის ვადას ახანგრძლივებენ. ასე რომ მევახშეები და მექრთამეები ნუ დაეყრდნობიან ბალსამონის ზემოთდამოწმებულ სიტყვებს, რადგან ეს სიტყვები ჭეშმარიტად "ლერწმის კვერთხია", წინასწარმეტყველის სიტყვისამებრ, ანუ, უკეთ რომ ვთქვათ, "შემუსვრილი ლერწამია" (მათე 12:20). ის მათ ვერაფერში შეეწევა, არამედ, პირიქით, ქვედასცემს მათ და სულისწარმწყმედელ ქვესკნელში შთააგდებს. რადგან თუკი ჩვენ, ქრისტიანებს, გვაქვს სახარებისეული მცნება ჩვენი ვალის უკან დაბრუნებას არ ვიმედოვნებდეთ, როდესაც ვალს ვაძლევთ: "სესხი მიეცით ისე, რომ არაფერს მოელოდეთ სანაცვლოდ" (ლუკა 6:35), და ზირაქიც ამბობს: "სესხს თუ მისცემ, დაკარგულად ჩათვალე" (ზირ. 8:15), ნამატის მიღება როგორ უნდა გვსურდეს?

ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც მწვალებლებთან ერთად მხოლოდ ილოცებს, განყენებულ იქნეს; ხოლო თუ მათ ნებას მისცემს იმოქმედონ როგორც ეკლესიის მსახურებმა, დაემხოს პატივისგან.

(მოც. 10, 11, 46, 64; III მსოფ. 2, 4; ლაოდ. 6, 9, 32, 33, 34, 37; ტიმოთე ალექს. 9).

ზონარა. ამის შესახებ ნათქვამია წინა კანონებში. იხილე ასევე 64-ე და 70-ე კანონები.

არისტინე. ვინც მწვალებლებთან ერთად ილოცებს ზიარებისგან განიკვეთება; ხოლო ვინც მათ კლირიკოსებად აღიარებს, დაემხობა პატივისგან. პრესვიტერი ან დიაკვანი, ვინც მხოლოდ მწვალებლებთან ერთად ილოცებს, განიკვეთება; ხოლო თუ ნებას მისცემს მათ აღასრულონ რაიმე, როგორც ხელდასხმულებმა და კლირიკოსებმა, დაემხოს.

ბალსამონი. შეიძლება ვინმემ თქვას: რატომ არ ემხობიან თავიანთი პატივისგან მწვალებლებთან ერთად მლოცველი ეპისკოპოსები, პრესვიტერები და დიაკვნები, არამედ მხოლოდ განიკვეთებიან მათ მსგავსად, ვინც, მოციქულთა 10-ე კანონის თანახმად, მხოლოდ ილოცებს ვინმე განკვეთილთან ერთად? გადაწყვეტა: შეიძლება თქვა, რომ აქ იგულისხმება არა ის, რომ ეპისკოპოსები და სხვა კლირიკოსები ტაძარში ლოცულობდნენ მწვალებლებთან ერთად, რადგან ასეთები, 46-ე კანონის თანახმად, უნდა დაემხონ პატივისგან, ისევე, როგორც ისინი, ვინც ნებას მისცემს მათ აღასრულონ რაიმე, როგორც კლირიკოსებმა. არამედ გამოთქმა "ერთად ილოცებს" მიიღე ნაცვლად გამოთქმისა "ჩვეულებრივი ურთიერთობა ექნება" და "შემწყნარებლური იქნება მწვალებელთა ლოცვისა", რადგან ასეთებს, როგორც ზიზღის ღირსთ, უნდა ვერიდოთ და არ გვქონდეს მართან თანაზიარობა. ამიტომაც საკმარისად მიიჩნიეს განკვეთით დასჯა.

სხვა განმარტებები:

პიდალიონი: ეპისკოპოსი, მღვდელი ან დიაკონი, რომელიც მწვალებლებთან ერთად მხოლოდ ილოცებს, განყენებულ იქნეს; ხოლო თუ მათ ნებას მისცემს იმოქმედონ როგორც ეკლესიის მსახურებმა, დაემხოს პატივისგან.

(მოც. 65; III მსოფ. 2, 4; ლაოდ. 6, 9, 32-34, 37; ტიმოთე ალექს. 9).

განმარტება:

წინამდებარე კანონი განსაზღვრავს: ის ეპისკოპოსი ან პრესვიტერი, ან კიდევ დიაკვანი, რომელიც მწვალებელთან ერთად მხოლოდ ილოცებს, თუმცა არ იმსახურებს მასთან ერთად, განიკვეთოს ზიარებისგან. რადგან ის, ვინც განკვეთილთან ერთად ლოცულობს (მწვალებლები კი სწორედ ასეთები არიან), თვითონაც მათსავით განკვეთილი უნდა იყოს მოციქულთა 10-ე კანონის თანახმად. ხოლო თუ მან ამ მწვალებლებს ამის გარდა (რომ ილოცა მათთან ერთად - "აპოკ." რედ.) კიდევ მისცა უფლება შეესრულებინათ რაიმე მღვდელმოქმედება, როგორც კლირიკოსებს, მაშინ დაემხოს პატივისგან, რადგან ეს კლირიკოსი, რომელმაც დამხობილთან ერთად იმსახურა (ასეთებს კი განეკუთვნებიან მწვალებლები, III მსოფლ. კრების მე-2 და მე-4 კანონების თანახმად), თვითონაც დაემხობა მათთან ერთად მოციქულთა 11-ე კანონის შესაბამისად. ხოლო ჩვენ უნდა გვძულდნენ და გვეზიზღებოდნენ მწვალებლები, და კი არ ვლოცულობდეთ მათთან ერთად ან უფლება მივცეთ მათ, როგორც კლერიკოსებს ან მღვდლებს, შეასრულონ რაიმე საეკლესიო მსახურება.

გაგრძელება იხ. მეორე გვერდზე.

იხ. ასევე სარჩევი.